به گزارش ایرنا، در اوایل دهه ۹۰ و در دولت یازدهم اجرای این پروژه بزرگ با هدف پوشش آبی ۶۲ هزار هکتار از اراضی زراعی استان های اردبیل و آذربایجان شرقی آغاز شد، بخشی از یک میلیارد دلار اعتبار تصویبی از محل صندوق توسعه ملی در دولت یازدهم برای ساماندهی و مهار آب های مرزی جهت اجرای طرح پایاب سد خداآفرین اختصاص و کارها در آن سرعت یافت.
این طرح پس از اصلاح در میزان اراضی زراعی تحت پوشش در ۲ بخش شبکه‌های اصلی و فرعی استان اردبیل اجرا می‌شود که شبکه‌های اصلی آن توسط شرکت آب منطقه‌ای استان اردبیل و شبکه‌های فرعی آن نیز توسط وزارت جهاد کشاورزی در حال احداث است.
معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی، محدوده کنونی اجرای شبکه فرعی در پایاب سد خداآفرین در استان‌های اردبیل و آذربایجان‌شرقی را ۴۲ هزار و ۳۵۴ هکتار اعلام کرد و گفت: برنامه اجرایی شبکه‌های فرعی، متناسب با آب تخصص داده شده تدوین شده است.
به گفته علی مراد اکبری، در زمان تخصیص آب در سال ۹۳، به دلیل خشکسالی ۱۰ ساله و متمادی، میزان حقابه و سطح اراضی تحت پوشش پایاب سد خداآفرین در ۲ استان اردبیل و آذربایجان‌شرقی از ۷۴ هزار هکتار به حدود ۴۲ هزار هکتار کاهش داده شد.
اکبری بیان‌کرد: به خاطر ملاحظات خشکسالی، سهم استان اردبیل از آبیاری پایاب این سد از ۶۲ هزار هکتار به حدود ۳۷ هزار هکتار و سهم استان آذربایجان‌شرقی نیز از ۱۲ هزار هکتار به پنج هزار و ۳۰۰ هکتار کاهش یافت.
به گزارش ایرنا، طرح شبکه‌های فرعی و آبیاری و زهکشی غرب و شمال غرب (پایاب خداآفرین) در چهار ناحیه عمرانی یک ، ۲ ، سه و چهار عملیاتی شده است.
در ناحیه عمرانی یک در دشت فتحعلی مساحت دارای تخصیص به هکتار هزار و ۱۰۰ هکتار می‌باشد که تمامی این سطح توسط دستگاه‌های سنترپیوت به سیستم‌های نوین آبیاری تحت فشار مجهز می‌شود، ناحیه عمرانی یک در شرق دره‌رود نیز سه هزار و ۹۰۱ هکتار را شامل می‌شود که ۲۱۸ هکتار توسط کلاسیک ثابت ، ۲ هزار و ۶۵۰ هکتار توسط سنترپیوت ، ۷۵ هکتارتوسط سیستم کم‌فشار و ۹۵۸ هکتار به صورت قطره‌ای آبیاری خواهد شد.
ناحیه عمرانی ۲ و بخشی از خلیللو نیز در سطح هزار و ۲۷ هکتار عملیاتی شده که سه هزار و ۳۴۹ هکتار به صورت کلاسیک ثابت ، ۶ و ۱۰۷ هکتار به صورت سنترپیوت و ۸۱۴ هکتار به صورت قطره‌ای آبیاری خواهد شد.
ناحیه عمرانی سه و چهار نیز ۱۰ هزار و ۴۲۹ هکتار را شامل می‌شود که ۹ هزار و ۲۲۴ هکتار به صورت کلاسیک ثابت و ۹۰۷ هکتار آن به صورت سنترپیوت و ۲۹۸ هکتار آن به صورت اسپری بوم خواهد بود.
بهره برداری شبکه آبیاری پنج هزار هکتار از طرح پایاب خدآفرین
طرح پایاب سد خداآفرین در مجموع بیش از ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و به صورت مرحله به مرحله و با آماده شدن بخش های مختلف به مورد بهره برداری قرار می‌گیرد .
به گفته استاندار اردبیل، پوشش آبیاری ۳۷ هزار هکتار از اراضی زراعی منطقه مغان در طرح پایاب سد خداآفرین پیش بینیی شده که تاکنون شبکه آبیاری و زهکشی پنج هزار هکتار از آن به بهره برداری رسیده است.
اکبری بهنامجو افزود: ناحیه عمرانی اول این طرح با همکاری آب منطقه‌ای و سازمان جهاد کشاورزی استان به بهره برداری رسیده و ناحیه عمرانی دوم شبکه آبیاری این پروژه با بیش از ۹۲ درصد در حال اجراست و تا اواخر مردادماه سال جاری تقریبا ۱۶هزار هکتار از این شبکه به بهره برداری می‌رسد.
او بیان کرد: برای تکمیل این پروژه عظیم باید تعداد گروه‌های کاری افزایش یابد و نحوه اجرا نیز بصورت فشرده انجام شود و همچنین جهت تامین شیرآلات لازم با کارخانه سازنده برنده مناقصه مذاکره شود.
به گزارش ایرنا، کمبود اعتبار برای اجرای پروژ شبکه آبیاری مدرن خداآفرین تاکنون بارها سبب وقفه در اجرای پروژه شده ولی به تازگی با اختصاص اعتبار لازم اجرای آن در مغان سرعت گرفته است.
بهنامجو استاندار اردبیل از تامین و اختصاص یک هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل نواحی عمرانی، طرح شبکه آبیاری و زهکشی سد خداآفرین در محدوده این استان خبر داد و بیان کرد: با پیگیری‌های انجام شده مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان از طریق سازمان برنامه و بودجه و ۶۰۰میلیارد تومان از محل فروش اراضی سازمان جهادکشاورزی برای تکمیل این پروژه عظیم تامین شده و باید روند اجرایی آن تسریع شود.
وی با اشاره با اشاره به تکمیل سد خدا آفرین و قیز قلعه سی در استان آذربایجان شرقی،افزود: باید نواحی عمرانی شبکه آبیاری و زهکشی این سدها طبق جدول زمانبدی تا سه ماه آینده اجرا شود و اجرای خط برق۱۳۲ نیز با هماهنگی و همکاری شرکت برق منطقه ای به ایستگاه هلی پمپاژ در الویت قرار گیرد.
به گفته وی، بهره برداری طرح شبکه آبیاری و زهکشی ناحیه عمرانی سوم و ناحیه عمرانی چهارم این پروژه ظرف مدت ۶ماه و اتمام نهایی پروژه تا پایان سال جاری انجام می‌شود.
پیشرفت پروژه پایاب خداآفرین از ۱۸درصد تا ۹۳ درصد
زمانی که دولت یازدهم در ابتدای سال استقرار اجرای این طرح را به صورت جدی مورد پیگیری قرار داد اعتبار ناچیزی در اختیار داشت و طرح در واقع به طور کلی و در مرحله آغازین متوقف شده بود ، از سال ۹۲ تا امروز با تامین اعتبار که سختی‌های خاص خود را با توجه به وضعیت اقتصادی کشور داشت این طرح پیشرفت فیزیکی خوبی داشته و اکنون در مرحله بهره برداری در مراحل مختلف است.
استاندار اردبیل گفت: پیشرفت فیزیکی عملیات اجرایی پروژه پایاب سد خداآفرین که در دولت یازدهم آغاز شده در طی این مدت از ۱۸ درصد به ۹۳ درصد رسیده است.
بهنامجو افزود: اجرای این پروژه به اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم حدود ۱۶ هزار نفر منجر می‌شود و با بهره برداری از آن تکمیل تولید محصولات کشاورزی در استان اردبیل ۶۰۰ هزار تن افزایش می‌یابد.
علی‌مراد اکبری معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی هم اعلام کرد: در صورت تامین اعتبار موردنیاز، طرح آبیاری نوین پایاب سد خداآفرین در دشت مغان تا پایان امسال تکمیل شده و به بهره‌برداری کامل می‌رسد.
وی افزود: رییس‌جمهوری، به سازمان برنامه و بودجه دستور اکید داده که اعتبار مورد نیاز تامین شده و تا آخر امسال این پروژه تکمیل شود.
اکبری، با اشاره به پیشرفت فیزیکی بیش از ۹۰ درصدی طرح آبیاری پایاب سد خداآفرین در اجرای شبکه‌های فرعی و در حوزه کاری وزارت جهاد کشاورزی گفت: بقیه کار هم به علت موضوعات فنی متوقف شده و در صورت تامین آب از خط انتقال، به سرعت اجرا می‌شود.
وی اجرای شبکه‌های فرعی آبیاری اراضی پایاب سد خداآفرین را افتخاری بزرگ برای منطقه دانست و گفت: حدود ۸۰ درصد اراضی واقع در محدوده این پروژه از دیم به آبی تبدیل شده و توان تولید کشاورزی استان را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
اکبری همچنین بیان‌کرد: سال گذشته در برخی از نواحی عمرانی اجرای این طرح که آب به سر مزارع دیم منتقل شده و کشت دیم به آبی تبدیل شد، متوسط تولید گندم در هر هکتار به بیش از هفت تن رسید که رقم بسیار بالایی محسوب می‌شود.
وی تشریح کرد: برداشت این میزان محصول از اراضی پایاب سد خداآفرین در منطقه مغان نشان‌دهنده ظرفیت بالای کشاورزی منطقه است و استفاده بیشتر از ظرفیت‌های کشاورزی این منطقه نیازمند تدوین برنامه دقیق و مطالعات فرابخشی است.
وی خواستار تدوین برنامه فرابخشی توسط استانداری اردبیل برای استفاده از ظرفیت اراضی پایاب سد خداآفرین شد و افزود: در برنامه فرابخشی، باید تمام ابعاد کار در زمینه تولید، صنایع وابسته و صادرات محصولات کشاورزی مدنظر قرار گرفته و زنجیره تولید از مرحله تولید در مزرعه تا سر سفره و نیز توان صادراتی محصولات مد نظر قرار گیرد.
خلیل نیکشاد رئیس سازمان جهاد کشاورزی اردبیل هم در این باره گفت: با همکاری و مشارکت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و تعاونی کشت دو هزار و ۵۰۰ هکتار باغات در اراضی پایاب سد خداآفرین در اولویت قرار گرفته است.
وی اظهار کرد: در کنار توسعه کشت و زرع محصولات آبی به ویژه گندم و دانه‌های روغنی در این اراضی حاصلخیز، قرار شده با واگذاری زمین در بیش از دو هزار و ۵۰۰ هکتار عملیات باغبانی انجام شود تا با کاشت درختان مثمر تولید محصولات سردرختی متنوعی را شاهد باشیم.
نیکشاد تصریح کرد: با همت و همکاری تعاونی‌های شکل گرفته در این منطقه کاشت درخت در ۴۰۰ هکتار از اراضی واگذار شده در پایاب سد خداآفرین آغاز شده و همچنان این فرآیند ادامه خواهد داشت.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل گفت: عمده طرح‌های اجرا شده در این منطقه مربوط به کشت و زرع و کاشت درختان به روش مدرن و عمدتا بر مبنای باغ مثمر است که در قالب تعاونی‌ها کاشت باغات در حال انجام است.
نیکشاد گونه‌های کاشت شده را هلو، شلیل، آلو، گیلاس و بادام اعلام کرد و افزود: پیش‌بینی می‌کنیم با توسعه کشت باغات در این منطقه بیش از ۵۰ هزار تن محصولات سردرختی در فصول مختلف وارد بازار مصرف شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: سازمان جهاد کشاورزی آمادگی دارد تا در واگذاری زمین مرغوب پایاب سد خداآفرین در قالب تشکل‌های تعاونی اقدامات حمایتی را انجام داده و در کنار آن از ظرفیت مشاوره‌های کارشناسی نیز برای سرمایه‌گذاران و مشارکت‌کنندگان استفاده کند.
نیکشاد اضافه کرد: آبیاری این اراضی به شکل مدرن و به صورت قطره‌ای و ثقلی خواهد بود که امیدواریم در مصرف منابع آب نیز صرفه‌جویی لازم انجام شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی اردبیل گفت: با راه‌اندازی فاز اول پروژه آبی، خاکی پایاب سد خداآفرین، هفت هزار هکتار از این اراضی به کشت گندم اختصاص یافته است.
نیکشاد افزود: با توجه به اینکه محصول گندم یک محصول استراتژیک و با اهمیت برای استان و سطح کشور است، از همین رو با ترغیب و تشویق کشاورزان سعی شده تا اراضی پایاب سد خداآفرین به کشت این محصول با ارزش اختصاص پیدا کند.
وی ادامه داد: پنج هزار هکتار از اراضی پایاب سد خداآفرین در سال زراعی جاری به کشت این محصول اختصاص یافته که در حال حاضر کشت پاییزه گندم در این اراضی روند مطلوبی داشته و در خردادماه عملیات برداشت آغاز خواهد شد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی اردبیل عمده این کشت را مربوط به شهرستان اصلاندوز اعلام کرد و گفت: در شبکه مغان نیز دو هزار هکتار از اراضی به کشت گندم آبی اختصاص یافته که قطعا به افزایش راندمان تولید و ارتقا کیفی محصولات تولیدی در اراضی آبی کمک خواهد کرد.
عباس جنگی مرنی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل نیز گفت: در دولت تدبیر و امید توجه ویژه‌ای به این پروژه بزرگ شده و با بهره‌برداری از آن علاوه بر اشتغال فراوان در بخش کشاورزی سالانه یک میلیون تن تولید محصولات کشاورزی استان افزایش خواهد یافت.
وی اظهار کرد: پایاب خداآفرین حدود ۳۷ هزار و ۷۰۰ هکتار از اراضی دیم دشت مغان را در استان اردبیل آبی خواهد کرد.
جنگی مرنی گفت: عملیات اجرایی پایاب سد خداآفرین در منطقه مغان مطلوب است
وی افزود: یک‌هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی واقع در شبکه آبیاری سد خداآفرین به زیر کشت رفته و تلاش بر این است با تامین منابع مالی لازم و تکمیل عملیات اجرایی سطح اراضی در حال بهره‌برداری این شبکه به ۱۵ هزار و ۵۰۰ هکتار برسد، هرچند بخش قابل‌توجهی از اقدامات لازم در این شبکه انجام شده تا پروژه در زمان معین به نتیجه برسد.
عباس جهانگیرزاده نماینده مردم شهرستان پارس‌آباد، بیله‌سوار و اصلاندوز در مجلس شورای اسلامی هم گفت: پروژه پایاب خداآفرین بدون وقفه اجرا و تکمیل می‌شود.
وی افزود: با وجودی که پروژه در سال‌های ۹۸ و ۹۷ متوقف بوده، در سال ۹۹ با شروع مجدد عملیات اجرایی این پروژه دوباره به جریان افتاده و به سرعت در حال اجراست.
جهانگیرزاده اظهار کرد: سال‌های طولانی است که مردم مغان اعم از جامعه روستایی و عشایری منتظر تکمیل پایاب سد خداآفرین هستند تا کشت و زرع خود را به‌صورت آبی انجام داده و توان اقتصادی خود را بالا ببرند.
نماینده مردم پارس‌آباد، بیله‌سوار و اصلاندوز در مجلس شورای اسلامی گفت: در کنار احقاق حق استان از سد خداآفرین و تکمیل پایاب این سد برای جلب رضایت کشاورزان ضرورت دارد طرح‌های توسعه پایین‌دست موردتوجه قرار گیرد.
وی اظهار کرد: با توجه به بازدیدهای مکرری که از روند احداث این پروژه داشتیم، قرار شده به صورت یکپارچه عملیات اجرایی در این محدوده از طریق سازمان جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای به اتمام رسیده تا زارعین منطقه به شکل کامل از ثمره و نتیجه اجرای این طرح استفاده کنند.
جهانگیر زاده بیان کرد: هر چند فاز دوم این پروژه تا تابستان آماده بهره‌برداری خواهد شد ولی تلاش خواهیم کرد تا فازهای سوم و چهارم این پروژه را نیز بزودی آماده بهره برداری کنیم تا کشاورزان منطقه به کشت و زرع آبی و پرمحصول ادامه دهند.
جهانگیرزاده برآورد افزایش تولید را در این اراضی آبی بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن اعلام کرد و افزود: عمده زراعت این منطقه کشت محصولات استراتژیک گندم و همچنین دانه‌های روغنی است که زارعین منطقه تلاش می‌کنند با تولید کیفی محصول به خوداتکایی و خودکفایی کشور در این حوزه کمک کنند.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس به بازدید نمایندگان این کمیسیون از منطقه مغان و پایاب سد خداآفرین اشاره کرد و ادامه داد: در بودجه سال ۱۴۰۰ توجهی جدی به تکمیل این پروژه شده که قطعاً با تخصیص این منابع طرح‌های مختلف در حوزه زراعت نیز عملیاتی و اجرایی خواهد شد.
جهانگیرزاده اضافه کرد: در سالی که مقام معظم رهبری به نام تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها نامگذاری کرده، تلاش مسئولان استانی و شهرستانی بر این است تا با حمایت از این بخش به تقویت اقتصاد منطقه و افزایش تولید ثروت اهالی کمکی شایان شود.
دولت توجه و عنایت بی نظیری به منطقه مغان استان اردبیل دارد
آیت الله سید حسن عاملی نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل با اشاره به اجرای طرح های بزرگ آب و خاک در منطقه مغان گفت: توجه و عنایت دولت تدبیر و امید به این منطقه مرزی بی نظیر و شایسته قدردانی است.
وی افزود: دولت ۳۰ هزار میلیارد ریال برای مهار آب های مرزی و طرح های آب و خاک سرمایه گذاری کرده و هم اکنون این منطقه به کارگاه بزرگ سازندگی تبدیل شده است.
عاملی بیان کرد: با توجه به طرح های بزرگ در حال اجرا تولید ثروت در این منطقه در آینده چشمگیر خواهد بود و این منطقه در آینده نزدیک به یکی از قطب های کشاورزی کشور تبدیل خواهد شد.
وی بیان کرد: اگر عنایت رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجابت به درخواست رئیس جمهوری محترم در اختصاص اعتبار از صندوق توسعه ملی نبود، مهار آب و طرح های عمرانی در این منطقه تا ۴۰ سال دیگر نیز اجرایی نمی شد.
امام جمعه اردبیل تاکید کرد: با این حجم کار عمرانی آینده منطقه بسیار درخشان است و با توجه به اجرای چند سد ، مهار آب ها، آبی شدن زمین های زراعی ، ایجاد صنایع تبدیلی و کشت و صنعت های متعدد زمینه های فراوان اشتغال در منطقه فراهم شده و در چند سال آینده دیگر هیچ بیکاری در منطقه مغان وجود نخواهد داشت.
با تکمیل و راه اندازی کامل پروژه پایاب خداآفرین زمینه اشتغال بیش از ۳۰ هزار نفر در استان اردبیل فراهم می شود.
گزارش:یعقوب شاددل
