خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه – فرناز فرجی: همزمانی اعلام ثبت هنر نگارگری به عنوان میراث جهانی ناملموس بشری که حاصل همکاری کشورهای منطقه بود با دو رویداد فرهنگی دیگر که ذاتاً قابلیت همگرایی منطقه‌ای دارند نشان می‌دهد اشتراکات فرهنگی، فراتر از اختلاف سلیقه‌های سیاسی و مرزبندی‌های حاصل از آن تنها چیزی است که می‌تواند همچنان قلب ما و همسایگانمان را نسبت به هم گرم نگاه دارد.
نگارگری
چند روز پیش اعلام شد پرونده چندملیتی هنر نگارگری (مینیاتور) در پانزدهمین اجلاس کمیته بین‌الدول میراث فرهنگی ناملموس یونسکو با کسب رأی مثبت داوران این کمیته در فهرست میراث جهانی ناملموس بشری قرار گرفت. پرونده ثبت جهانی مینیاتور توسط ایران، ترکیه، ترکمنستان، ازبکستان و آذربایجان تهیه شده است و با وجود آنکه چند کشور دیگر نیز خواستار اضافه شدن به این پرونده هستند، این پرونده در یونسکو ثبت شد. در آینده نیز هندوستان، افغانستان و تاجیکستان نیز به این رویداد اضافه می‌شوند. یکی از ویژگی‌های هنر نگارگری ظرافت و ریز نقش بودن آن است. زیبا است که هنر ریزبین نگارگری، موجب شده کشورهایی که شاید در برخی مسائل دچار اختلاف نظر و سلیقه باشند، نگاهی کلان و فراتر از جزئیات به این پرونده داشته و بستر یک همکاری چندجانبه را شکل دهند.
شب عرس
دو روز پس از این خبر مسرت‌بخش، مراسم «شب عرس مولانا» که همزمان با سالروز درگذشت این عارف و شاعر برجسته هر سال کنار آرامگاه او در قونیه برپا می‌شود با وجود محدودیت‌های کرونایی با شرکت تنها ۳۵ خبرنگار و شخصیت فرهنگی از ۱۱ کشور منطقه برگزار شد.
مراسم یادبود عارفی که در بلخ در افغانستان کنونی زاده شد، به زبان فارسی شعر گفت و بالید و در قونیه زندگی کرد و در نهایت در همین شهر جان به جان آفرین تسلیم داشت. نکته جالب این مراسم هم دعوت وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه از خبرنگاران کشورهای منطقه برای شرکت در این مراسم بود. همچنین میزبان به این مسأله توجه کرده بود که مولانا شخصیتی متعلق به جغرافیای انسانی و میراث مشترک تمامی مردم منطقه است، فلذا در همه اعلان‌های مطبوعاتی و تبلیغاتی این مراسم از زبان‌های مرتبط با ساکنان منطقه استفاده شده بود. در پیام رئیس‌جمهور و سخنرانی رئیس مجلس و وزیر فرهنگ و گردشگری ترکیه نیز نکته برجسته استفاده از آموزه‌های جهانشمول مولانا به عنوان یک معلم معنوی برای کاهش آلام بشری و اختلافات بود.
یلدا
در ضلع سوم مثلث این همزمانی، شب یلدا قرار گرفته که خود به عنوان یک جشن باستانی و سنت دیرین مردمی از نظر تنوع فرهنگی داستان بلندی در دل خود نهفته دارد. یلدا در ایران، افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، هند، ترکیه، عراق و برخی دیگر از کشورهای منطقه به عنوان یک آئین مفهومی به طرق مختلف پاس داشته می‌شود.
این جشن نیز از سوی ایران در نوبت ثبت به عنوان میراث مشترک بشری در یونسکو قرار دارد و احتمال آن وجود دارد که افغانستان و آذربایجان نیز به این پرونده اضافه شوند. علت تدوین پرونده آئین‌ها و آثار فرهنگی ناملموس به صورت چندملیتی و مشترک وجود محدودیت در استفاده از سهمیه ثبت آثار به صورت ملی و مستقل در کمیته جهانی یونسکو است. همچنین نقاط اشتراک و گستردگی این آئین‌ها در پهنه جغرافیای فرهنگی منطقه، ایران و سایر کشورهای همسایه را برای همکاری‌های مشترک در حوزه میراث فرهنگی بیشتر ترغیب می‌کند.
در نهایت این اتفاقات و رویدادهایی که در یک بستر مشترک متعلق به فرهنگ شکل گرفته‌اند شاید ما را به این نکته راهنمایی کنند که راه حل معضلات و مشکلات کنونی در عرصه روابط بین‌الملل داشتن نگاهی برساخته از اشتراکات فرهنگی است و رویکرد صرفاً سیاسی و نظامی به پدیده‌ها فقط موجب دور شدن ملت‌ها و کشورها از هم خواهد شد. به قول مولانا:
ای بسا هندو و ترک همزبان
ای بسا دو ترک چون بیگانگان
پس زبان محرمی خود دیگرست
همدلی از همزبانی بهترست
غیرنطق و غیر ایما و سجل
صد هزاران ترجمان خیزد ز دل
