به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری در این گزارش به بررسی وضعیت آبرسانی روستایی و میزان بهره‌مندی آنها از آب آشامیدنی باکیفیت پرداخته‌شده است و با نگاه آماری به تعداد روستاهایی که به‌صورت سیار آبرسانی می‌شوند، دلایل عدم آبرسانی پایدار به این روستاها و طرحهای در دست اقدام را نیز مورد واکاوی قرار داده است که در ادامه می‌خوانید.
استان خوزستان با وجود برخورداری از 5رودخانه دائمی و 7سد بزرگ، در همه سال‌های گذشته با مشکل آب آشامیدنی در روستاها و حتی شهرهای بزرگ مواجه بوده‌است. ۷۰۰روستای استان با مشکل تأمین و توزیع آب آشامیدنی مواجه‌اند و امسال هم به‌دلیل کاهش بارندگی، کاهش جریان آب رودخانه‌ها و ذخیره پشت سدها و مهم‌تر از همه، استمرار طرحهای انتقال آب، 500روستای خوزستان درگیر تنش آبی شدند. مسئولان آبفای استان تأکید می‌کنند این تنش در روستاهای مسیر کرخه از اندیمشک تا خرمشهر بیشتر بود و تاکنون با طرحهای در دست اجرا، مشکل 200روستا رفع شده و مشکل بی‌آبی بقیه روستاها نیز با پروژه‌هایی که در دست اجراست، تا پایان سال رفع می‌شود. از میان پروژه‌های در دست انجام، طرحهای دشت آزادگان، هویزه، شوش، خرمشهر، حمیدیه و اهواز تا شهریور به پایان می‌رسد. درمجموع از 4000روستای خوزستان، 2800روستا زیرپوشش آبفا و بقیه بیشتر عشایرنشین هستند یا به‌دلیل جمعیت کم، ساخت شبکه در آنها به‌صرفه نبوده‌است. در شرایطی روستاهای استان از تنش آبی رنج می‌برند که حتی در شهرهای بزرگ استان ازجمله اهواز، خرمشهر، آبادان و... آب لولهکشی کیفیت لازم را ندارد و بیشتر ساکنان به ناچار آب آشامیدنی را می‌خرند و از آب لولهکشی برای شست‌وشو استفاده می‌کنند.
کهگیلویه‌وبویراحمد یکی از استان‌هایی است که با داشتن کوه دنا و منابع بسیار، سرچشمه‌های فرعی کارون بزرگ را در خود جا داده‌است. با وجود این، امسال اعلام شد 170روستا و 5شهر یاسوج، مادوان، لیکک، دیشموک و باشت با تنش آبی مواجه هستند. این تعداد روستاها و همچنین بخش‌هایی از شهرهای ذکرشده با تانکر آبرسانی می‌شوند. این اتفاق در شرایطی برای کهگیلویه‌وبویراحمد رقم می‌خورد که به اعتقاد برخی کارشناسان، مدیریت اشتباه مهم‌ترین عامل کمبود آب در استان و خشکسالی آن محسوب می‌شود، زیرا آبی که از این استان سرچشمه می‌گیرد به درستی تقسیم نمی‌شود. امسال براساس اعلام استاندار، کهگیلویه و بویراحمد جزو ۱۰استان دارای بیشترین تنش‌آبی اعلام شد که مهم‌ترین دلیل آن، کاهش بارندگی و افزایش دمای هوا بود. هرچند به‌گفته مسئولان، پروژه‌های در دست انجام موجب می‌شود این استان تا پایان سال1401 از آب آشامیدنی پایدار برخوردار شود. دراین‌میان باید به این موضوع هم اشاره کرد که شهرها و روستاهای کهگیلویه‌وبویراحمد پراکندگی زیادی ندارند، اما کوهستانی بودن و همچنین فقدان زیرساخت‌‌های لازم در زمینه راه‌های دسترسی، خدمات‌دهی دراین استان، به‌ویژه در حوزه آبرسانی روستایی را با مشکلاتی همراه کرده‌است.
90درصد از جمعیت روستایی استان مرکزی زیرپوشش خدمات شرکت آب‌وفاضلاب این استان قرار دارند، اما برخی روستاها به‌دلیل خشکسالی‌های اخیر، پایین بودن کیفیت آب روستاها، افزایش جمعیت روستاها در ایام تعطیلات و... نیازمند آبرسانی سیار هستند. درحالحاضر 48روستا به‌صورت سیار آبرسانی می‌شوند که از این تعداد، 36روستا به‌دلیل مشکلات کمی و 12روستا نیز به‌دلیل مشکلات کیفی، آبرسانی می‌شوند و البته این تعداد در هفته‌های مختلف به‌دلایلی همچون افزایش جمعیت روستاها در ایام تعطیلات، متغیر است. طرحهای آبرسانی در روستاها به نسبت مشکلات آنها که ناشی از شبکه، مخازن، منابع تأمین و... است، از طریق مراجع ذی‌ربط ازجمله شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور پیگیری شده و باتوجه به اعتبارات تخصیص یافته، پروژه‌های آنها اجرا می‌شود. درحالحاضر بیش‌از 200طرح آبرسانی در استان مرکزی دردست اقدام است و آب روستاهایی که دچار افت کیفیت هستند نیز با ساخت آب شیرین‌کن و آبرسانی سیار، تأمین می‌شود و از شبکه آبرسانی تنها برای مصارف غیرآشامیدنی استفاده می‌شود. پراکندگی این روستاها بیشتر در مناطق روستایی شمال شهر اراک، روستاهای شهرستان فراهان و بخش‌هایی از خنداب است و به‌صورت موردی در شهرستان‌های شازند، آشتیان و خمین نیز آبرسانی سیار انجام می‌شود.
استان چهارمحال‌وبختیاری در سال‌های اخیر به‌دلیل خشکسالی‌های متوالی با مشکل جدی تأمین آب به‌ویژه برای روستاییان مواجه شدهاست. شاخص بهره‌مندی روستاییان از آب لولهکشی بهداشتی دراین استان در سال‌های اخیر به‌حدود ۱۶درصد افزایش یافته و از 4/62درصد سال ۱۳۹۲ به ۷۸درصد در سال‌جاری رسیده‌است. شرکت آب و فاضلاب استان به ۶۵۱روستا آبرسانی می‌کند که از این تعداد، ۵۴۳روستا بالای ۲۰خانوار جمعیت دارند و ۱۱۵روستای استان نیز از آب لولهکشی محرومند و از این تعداد، ۲۸روستا بالای ۲۰خانوار و بقیه زیر ۲۰خانوار جمعیت دارند. درحالحاضر در 50روستای استان آبرسانی سیار انجام می‌شود که ۹۰درصد مربوط به شهرستان لردگان و ۱۰درصد ویژه بقیه نقاط استان است. در فصل‌های گرم سال آبرسانی سیار به ۴۰روستای لردگان با ۲۰هزارنفر انجام می‌شود که این میزان در فصل‌های سرد سال به ۲۸روستا با ۱۱هزارنفر کاهش می‌یابد. آبرسانی سیار در لردگان از طریق 5دستگاه تانکر انجام می‌شود، اما حداقل به 3تانکر دیگر نیاز است. فرسودگی خطوط انتقال آب و شکستگی خطوط، کوهستانی و سخت‌گذر بودن مناطق نیازمند به آبرسانی سیار، خشکسالی‌های مستمر و خشک شدن منابع تأمین آب، کمبود تانکر و کافی نبودن اعتبارات مالی از چالش‌های این حوزه در استان چهارمحال‌وبختیاری است.
در استان اصفهان بیش‌از هزار روستا وجود دارد که از این تعداد، 305روستا از ناوگان آبرسانی سیار برای تأمین آب آشامیدنی استفاده می‌کنند. در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌هایی برای آبرسانی پایدار به روستاها انجام شدهاست که طرح «100-300» ازجمله آنها در سال‌گذشته بود. دراین طرح اصلاح و بازسازی ۳۰۰کیلومتر شبکه آب روستایی در بازه زمانی ۱۰۰روزه در دستورکار قرارگرفت و آب آشامیدنی پایدار ۶۶روستا تأمین شد، اما در بقیه روستاها به‌دلیل صعب‌العبور بودن و فاصله زیاد از منابع آب، آبرسانی سیار انجام می‌شود. این روستاها شامل۱۸۵روستا در نایین، ۱۶۱روستا در اردستان، ۸۵روستا در کوهپایه، ۶۳روستا در چادگان، ۶۰روستا در براآن و کرارج، ۴۳روستا در نطنز، ۳۳روستا در بویین و میاندشت، ۲۸روستا در فریدن، ۲۳روستا در شهرضا، ۲۱روستا در خوروبیابانک، ۲۱روستا در جرقویه، ۷روستا در شاهین‌شهر و میمه و ۵روستا نیز در تیران وکرون است. بخشی از این روستاها لولهکشی و تأسیسات آبرسانی پایدار دارند، اما به‌دلیل خشکسالی‌های مستمر، سطح آب قنوات و آب‌های زیرزمینی پایین آمده و بنابراین کیفیت شیمیایی آب تنزل پیدا کرده و قابل آشامیدن نیست. در تعدادی از روستاها نیز قنات‌ها، چشمه‌ها و منابع دیگر آبی خشک شدهاست و به آبرسانی سیار نیاز مبرم دارند.
استان آذربایجان‌غربی به‌واسطه داشتن 20رودخانه پرآب، از غنی‌ترین و سالم‌ترین مناطق کشور ازنظر بهره‌مندی از آب آشامیدنی محسوب می‌شود، اما خشکسالی‌های مداوم، روستاییان این استان را نیز با کم‌آبی مواجه کرده‌است. در سال‌های اخیر لولهکشی آب بهداشتی برای حدود 200روستا سرعت پیدا کرده‌است، اما در یکی دو سال اخیر آب آشامیدنی اهالی ۱۰۰روستای استان در بحران بی‌آبی به‌صورت سیار تأمین می‌شود. روستاهای دارای آبرسانی سیار ۲دسته هستند؛ برخی روستاها از قبل دارای مشکل کم‌آبی بوده‌اند و تعدادی نیز در فصل تابستان و به‌دلیل خشک شدن منابع آبی داخل روستا دچار کمبود آب شده‌اند و آبرسانی سیار به آنها تا آغاز فصل بارندگی ادامه دارد. برای حدود 30روستا که از قبل دارای مشکل کم‌آبی بوده‌اند پروژه‌هایی دردست اقدام است تا از طریق ساخت مجتمع‌های روستایی بنا به اولویت‌ها و براساس اعتبارات، آبرسانی پایدار انجام شود. دراین میان در هفته‌های اخیر به‌دلیل بروز مشکل آب آشامیدنی، به 8روستای بخش ارس شهرستان پلدشت با بیش‌از 1700 خانوار آبرسانی سیار می‌شود.
۴۱درصد از جمعیت خراسان‌جنوبی در مناطق روستایی سکونت دارد و بخش عمده‌ای از مشاغل مردم این استان، کشاورزی و دامداری است. آبرسانی به روستاهای خراسان‌جنوبی در شرایط خشکسالی و کم‌آبی که این استان کویری به آن دچار است، یکی از اقدام‌های وزارت نیرو بوده، به‌طوری‌که ضریب برخورداری از آب در روستاهای استان از 47/89 درصد به 6/93درصد و ضریب بهره‌مندی از آب از 69/72درصد به 4/76درصد افزایش یافته‌است. با توجه به تداوم خشکسالی و گرمای هوا، امسال آبرسانی سیار تا ۴۵۰روستا در اوج مصرف افزایش یافته‌است. با توجه به اینکه ۳۰روستای استان در سال‌گذشته آبرسانی پایدار شد و تعدادی هم امسال در دستورکار قرار دارد، پیش‌بینی می‌شود در سال آینده حجم آبرسانی سیار به روستاهای استان کاهش یابد. استفاده بی‌رویه از آب در روستاهای دارای شبکه آبرسانی پایدار برای مصرف غیرآشامیدنی ازجمله فضای‌سبز و دام، شبکه‌های آبرسانی را دچار اختلال می‌کند که باید برای استفاده صحیح از آب، فرهنگ‌سازی شود.
ازمجموع هزارو ۱۷۵روستای زیرپوشش آب و فاضلاب دراستان هرمزگان، ۳۸۵روستا با جمعیتی افزون‌بر ۳۳۰هزارنفر با تنش آبی مواجه هستند. به‌دلیل پراکندگی روستاها و نیاز منابع‌مالی هنگفت برای انتقال آب به این مناطق، آبرسانی به ۹۱روستا با نیاز آبی معادل 8هزار و ۷۰۰مترمکعب در ماه، به‌صورت سیار انجام می‌شود. درحالحاضر طرح‌هایی شامل ۱۰سایت آب‌شیرین‌کن به ظرفیت ۲۰هزارمترمکعب در شبانه‌روز نیز برای تأمین آب ۱۰۰روستا در مناطق مختلف استان دردست اجراست که با تکمیل آنها بیش‌از ۷۵هزارنفر از منابع آب پایدار بهره‌مند می‌شوند. کاهش شدت بارندگی در کنار حفر چاه‌های غیرمجاز، افت سطح آب زیرزمینی و خشک شدن بسیاری از رودخانه‌ها، چشمه و قنات‌ها و... لزوم شتاب در سرمایه‌گذاری به‌منظور استحصال آب شیرین از دریا را نشان می‌دهد. دراین راستا راه‌اندازی پروژه آب‌شیرین‌کن یک میلیون مترمکعبی بندرعباس و انتقال آب خلیج‌فارس به استان‌های کویری به‌عنوان بزرگ‌ترین سایت شیرین‌سازی انتقال آب دریا در کشور به‌صورت کاملا محیط زیستی با حمایت دولت و بخش‌خصوصی و کمک وزارت صنعت، معدن و تجارت در ۲مرحله (۱۵آبان‌ماه و ۲۴اسفندماه ۹۹) کلید خورد تا نه‌تنها هرمزگان تشنه را سیراب کند، بلکه نجات‌بخش استان‌های کویری ایران نیز باشد.
هرچند در سال‌های اخیر به‌دلیل خشکسالی، گاه تأمین آب روستاهای مازندران با چالش‌هایی همراه بود، اما با وجود منابع آبی مختلف در استان، توزیع سیار آب به‌صورت دائمی در روستاها مشاهده نمی‌شود. البته در مواقعی از سال، برای تعدادی از روستاهای واقع در مناطق خشک کوهستانی مانند روستاهای بخش‌های چهاردانگه و دودانگه در ساری یا روستاهای هزارجریب در بهشهر و نکا انتقال آب به‌صورت سیار انجام می‌شود. با این‌حال چالش تأمین آب آشامیدنی باکیفیت در بسیاری از روستاهای مازندران وجود دارد. براساس آمارهای موجود فقط حدود هزارو600روستای مازندران زیرپوشش شبکه آبفا قرار دارند و مدیریت آبرسانی باقی روستاها به‌صورت خودگردان توسط شورا یا هیأت‌امنا انجام می‌شود. البته دراین روستاها با هدف تأمین کیفیت و سلامت آب، کلر در اختیار شورا یا دهیاری قرار داده می‌شود. با این‌حال پژوهش‌های دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران نشان می‌دهد آب آشامیدنی حدود 100روستای خارج از پوشش آبفا، کیفیت بهداشتی لازم را ندارد.
حدود 7درصد از یک میلیارد و 250میلیون مترمکعب آب سمنان به‌مصرف 321هزار مشترک شهری و روستایی می‌رسد و دراین میان، حدود 69هزارمشترک روستایی هستند، اما این مشترکان در همه روستاهای سمنان سکونت ندارند، چراکه شبکه آبرسانی هنوز به 51روستای سمنان نرسیده‌است. البته در سال‌های اخیر روند آبرسانی به روستاهای سمنان سرعت گرفت که آخرین مورد آبرسانی به اوایل سال‌جاری و افتتاح طرحهای آبرسانی 30روستای سمنان بازمی‌گردد که سبب شد تعداد روستاهایی با آبرسانی سیار کاهش یابد. مهم‌ترین دلیل آبرسانی سیار به برخی روستاهای سمنان، کمبود منابع آبی دراین استان برای تعریف و اجرای شبکه‌های آبرسانی روستایی است. بیشترین محرومیت روستایی در استان مربوط به روستاهای شهرستان میامی است که با 88درصد سکونت جمعیت در روستاها، بیشترین ضریب روستانشینی کشور را دارد، اما در شهرستان‌های دیگر ازجمله در گرمسار و سرخه نیز روستاهای محروم از آب آشامیدنی باکیفیت وجود دارند. کویری بودن سمنان سبب شدهاست منابع آبی استان محدود باشد و از طرفی الگوی نادرست کشت، بخش مهمی از آب موجود دراین استان را مصرف می‌کند.
استان آذربایجان‌شرقی حدود 3هزار روستا دارد، اما از این تعداد حدود هزارو800روستا دارای جمعیت بالای 20خانوار هستند و خدمات آب لولهکشی تصفیه شده دریافت می‌کنند. در سال‌های اخیر روند آبرسانی به این روستاها شتاب قابل‌توجهی گرفته و درحالحاضر بیش‌از 90 درصد این روستاها دارای آب لولهکشی هستند. براساس آخرین آمار، روستاهای فاقد آب آشامیدنی یا فاقد شبکه لولهکشی در استان۴۷روستاست و در ۱۳۷روستا نیز آبرسانی سیار انجام می‌شود. یکی از مناطق مهم استان که درزمینه آبرسانی مشکلات جدی داشت، منطقه ارسباران است که ازچند سال قبل اقدام‌های مهمی برای ساخت تصفیه‌خانه آب و فاضلاب انجام شدهاست. ساخت تصفیه‌خانه بزرگ «آبش احمد» در همین راستا بوده و با پایان این طرح به بیش‌از 40روستا آبرسانی شد. در سیل چند هفته قبل ارسباران، شبکه آبرسانی آسیب دید و تعدادی از روستاهای منطقه هم ازنظر آبرسانی بهداشتی مشکلاتی پیدا کردند که درحالحاضر بیشتر این مشکلات رفع شدهاست و آبرسانی صورت می‌گیرد. روستاهای مناطق کوهستانی واقع در شمال استان جزو مناطق کم‌برخوردارتر ازنظر آب لولهکشی بوده‌اند.
مشکل تأمین آب دراستان‌گلستان در یک دهه اخیر به اوج خود رسیده‌است و مردم بسیاری از روستاها برای دسترسی به آب آشامیدنی دچار مشکلات فراوانی هستند و با این حال الگوی کشت رعایت نمی‌شود. به‌عنوان مثال در روستاهای دهستان حاجی‌آباد گنبدکاووس، با وجود ممنوعیت کشت، اهالی روستا هندوانه و برنج کشت کرده‌اند. بنابراین باید اهرم‌های قانونی برای مقابله با کشت مغایر با الگوی آبی در استان قرار داده شود. از مجموع شهرستان‌های گلستان 2شهرستان گنبدکاووس و آزادشهر پس از گرگان دارای بیشترین مشکل آب به‌ویژه درحوزه روستایی هستند و در شهرستان‌های گنبدکاووس، آزادشهر و مراوه‌تپه نیز 74روستا از مجموع هزار روستا، با تانکر آبرسانی می‌شوند. به‌گفته مدیرعامل شرکت آبفای گلستان، امسال میزان آورد رودخانه‌ها بین ۳۰تا ۷۰درصد و بارندگی‌ها حدود ۳۰درصد کاهش داشته و سطح سفره‌های آب زیرزمینی هم به‌شدت پایین رفته‌است. نوسان جریان برق و خاموشی‌ها نیز سبب قطعی‌های گسترده برق چاه‌های آب شدهاست. برای مثال برخی روزها از ۷۸حلقه چاه گرگان، ۴۱حلقه بین یک تا 3ساعت خاموش بوده و تولید نداشته‌اند.
در تابستان تعداد قابل‌توجهی از روستاهای استان اردبیل با مشکل تأمین آب آشامیدنی مواجه می‌شوند. بخش عمده آب موردنیاز جمعیت روستایی متصل به شبکه آبرسانی روستایی استان از ۲۷۲حلقه چاه، ۴۶۰چشمه و ۲۶رشته قنات و همچنین آب‌های سطحی تأمین می‌شود که خشک شدن رودخانه‌ها، چشمه‌ها و چاه‌ها، مشکلاتی دراین حوزه ایجاد کرده‌است. آبرسانی به 220روستای استان که بیشتر روستاهای منطقه عشایری و کم‌جمعیت هستند، سیار است. در روزهای گرم تابستان آبرسانی با ۱۸دستگاه تانکر سیار به مناطق روستایی و عشایری انجام می‌شود تا بخشی از دغدغه‌ها و مشکلات روستاییان وعشایر رفع شود که البته کیفیت آب تانکرها در برخی موارد مورد رضایت روستاییان نیست. مشکل کمبود آب در استان مختص شهرستان و جغرافیای خاصی نیست و از روستاهای شمال استان مانند بخش موران گرمی گرفته تا روستاهای بخش ارشق مشگین‌شهر در مرکز و روستاهای هشجین و شاهرود خلخال در جنوب استان همه درگیر بی‌آبی شده‌اند. از اقدام‌های درحال انجام، تعریف پروژه آبرسانی برای تک تک روستاهاست که درصورت اختصاص اعتبارات موردنیاز اجرا می‌شود.
درسال‌جاری ۷۴۷روستای استان کرمان آب آشامیدنی پایدار ندارند و دراین میان شهرستان‌هایی هم هستند که از نقاط دیگر باید برای شهرها و روستاهایش آب تأمین شود. طرحهای آبرسانی روستایی استان از حمایت مالی دولت و پشتیبانی حقوقی مجلس شورای‌اسلامی برخوردارند و از سال‌گذشته با همکاری بسیج سازندگی، قرارگاه محرومیت‌زدایی سپاه، خیران سراسر کشور و... حرکت‌های جهادی دراین حوزه آغاز شدهاست. درحالحاضر آب آشامیدنی پایدار ۱۳۸روستا با هماهنگی آبفای شهرستان و خیران تأمین می‌شود و آبرسانی به ۱۰۶روستا را نیز سپاه ثارالله استان در قالب قرارگاه پیشرفت و آبادانی در شهرهای عنبرآباد، ریگان و شهداد انجام می‌دهد. همچنین در قالب قرارگاه نهضت آبرسانی «مرد میدان» به هر میزان که دولت برای رفع مشکل آب روستاهای استان، بودجه اختصاص دهد سپاه نیز به همان میزان اعتبار می‌گذارد. سپاه در سال‌گذشته به۳۶روستا آبرسانی انجام داد و قرار است در هفته دفاع مقدس نیز آبرسانی ١١٠روستا را انجام دهد و 80روستا را از منابع آب پایدار بهره‌مند کند. همچنین مسئولان سپاه استان کرمان اعلام کرده‌اند که در سالگرد شهادت سردار سپهبد شهید حاج قاسم‌سلیمانی آبرسانی به ۶۳روستای دیگر انجام خواهد شد.
درحالحاضر از ۲هزارو ۵۶۰روستای استان خراسان‌رضوی، ۲۵۴روستا با تانکر آبیاری می‌شوند که ۷۷روستا از این تعداد زیرپوشش شرکت آب و فاضلاب قرار ندارند، اما ارائه خدمت به آنها انجام می‌شود. سال‌گذشته تنها برای ۵درصد جمعیت روستایی ساکن در ۲۵۴روستای استان آبرسانی سیار انجام می‌شد، اما جمعیت فاقد آب آشامیدنی بهداشتی با ۴درصد افزایش نسبت به سال قبل به ۱۳۰هزار نفر رسیده‌است که در ۳۵۰روستای خراسان‌رضوی ساکن هستند. ازآنجا که قطع برق در روند آبرسانی اختلال ایجاد می‌کند ۲۸دستگاه مولد برق اضطراری برای تأمین انرژی چاه‌های آب آشامیدنی روستاهای این استان ارسال شدهاست تا برق این‌گونه چاه‌ها تأمین شود. هم‌اکنون ۲هزارو ۲۷۱روستا با جمعیت یک میلیون‌و ۳۰۰هزارنفر در قالب ۵۰۰هزارمشترک روستایی زیرپوشش شرکت آب و فاضلاب خراسان‌رضوی قرار دارند. به‌دنبال یکپارچه‌سازی خدمات شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی از سال‌گذشته، با اقدام‌های انجام شده شرایط آبی ۹۰۰روستای استان بهبود یافته‌است. همچنین در سال‌گذشته ۷۴روستای استان نیز درقالب پویش «الف- ب» وزارت نیرو آبرسانی شدند. مسئولان استان اعلام کرده‌اند به‌دنبال جذب اعتبارات «ماده۵۶» قانون بودجه برای بهبود شرایط آبرسانی در روستاهای استان و براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، در سال ۱۴۰۱هیچ روستای خراسان‌رضوی کمبود آب نخواهد داشت.
روستاهای استان زنجان با گرم شدن هوا در بهار و تابستان با کم‌آبی مواجه می‌شوند. امسال کاهش 52درصدی بارندگی نسبت به سال‌گذشته تأثیر زیادی در افت منابع آب روستاها داشته و وضعیت نسبت به سال‌های قبل نامناسب‌تر شدهاست. دراین استان روستاهای شهرستان زنجان و ماهنشان بیشتر درگیر کمبود آب هستند. درحالی‌که 140روستای استان با مشکل کمبود آب مواجه هستند، اما تعداد روستاهای نیازمند آبرسانی سیار 30روستاست که در ۱۸روستا تانکر ثابت برای آبرسانی نصب شدهاست، اما در سایر روستاها با تانکرهای سیار آبرسانی انجام می‌شود. به‌گفته مسئولان استان، طرحهای آبرسانی به ۵۰روستای زنجان تا پایان شهریورماه به بهره‌برداری می‌رسد و 8طرح آبرسانی روستایی در مناطق محروم و دورافتاده شهرستان زنجان مانند ساری‌کند علیا، اوراچی و قره‌بلاغ با مشارکت بنیاد علوی درحال انجام است. پس از آن هم آبرسانی به ۱۴روستای دیگر با اعتباری معادل ۲۵میلیارد ریال برنامه‌ریزی شدهاست.
در خراسان‌شمالی 729روستا دارای جمعیتی بیش‌از ۲۰خانوار هستند که از این تعداد، ۶۹۳روستا زیرپوشش شبکه آبرسانی شرکت آب‌وفاضلاب قرار دارند. ۴۳روستا به‌صورت مرتب با تانکر و ۵۹روستا نیز در پیک مصرف به صورت موقت با تانکر سیار آبرسانی می‌شوند. طی بررسی‌های انجام شده در سال‌گذشته، ۳۰۰روستای استان با تنش آبی مواجه بودند که با اقدام‌های انجام شده برای ۵۲روستا، آبرسانی پایدار انجام و تعداد روستاهایی که با تنش آبی مواجه بودند کم شد، اما با توجه به خشکسالی رخ داده در سال‌جاری دوباره بر تعداد این روستاها افزوده شد و به ۲۶۵روستا رسید. براساس آمارهای شرکت آب‌وفاضلاب خراسان‌شمالی، تعداد جمعیت روستایی استان ۳۷۲هزارنفر است که برای ۳۶هزارو ۵۳۹نفر، یعنی ۱۰درصد ازاین جمعیت، آبرسانی سیار انجام می‌شود.
منابع تأمین آب روستایی در استان ایلام ۱۶۶منبع است که ۱۰۵مورد آن را چشمه‌ها و ۶۱مورد را چاه و قنات تشکیل داده‌اند. تعداد کل مشترکان آب روستایی استان نیز ۴۵هزارو ۵۴۴مشترک است. هم اینک 5/98درصد از جمعیت روستایی با جمعیتی بیش‌از ۱۷۷هزارنفر در ۴۹۸روستای استان ایلام زیرپوشش خدمات شرکت آب‌وفاضلاب روستایی قرار دارند و آبرسانی به ۲۲روستا به‌صورت سیار انجام می‌شود. متوسط مصرف آب در مناطق روستایی استان ۱۲۰لیتر در ثانیه بوده که این میزان نیز اکنون به بیش‌از ۳۴۰لیتر در ثانیه افزایش پیدا کرده‌است. دراین میان شهرستان‌های ایلام و ملکشاهی و روستاهای چوار با شرایط خاص کمبود آب مواجه‌اند و برای کنترل و مدیریت مصرف آب در این استان، در برخی مناطق آب جیره‌بندی شدهاست. برنامه شرکت آب‌وفاضلاب ایلام برای ۲سال آینده، پایان آبرسانی سیار در همه روستاهای زیرپوشش است.
در استان قزوین ۸۰۲روستا وجود دارد که از این تعداد، ۵۰۷روستا با جمعیت ۲۸۶هزارنفر زیرپوشش آبفا قرار دارند و بیش‌از ۸۶درصد روستاییان به شبکه آب آشامیدنی بهداشتی دسترسی دارند. سال‌گذشته برای آبرسانی به روستاهای استان درمجموع هزارو۸۲۵میلیارد تومان اختصاص یافت که ۲۰میلیارد تومان از این بودجه، صرف اصلاح شبکه و مخازن آب روستاهای استان شد. درحالحاضر ۸۰روستای استان با تانکر آبرسانی می‌شود. از مجموع ۳۲۰هزارنفر جمعیت روستایی، درحالحاضر به حدود ۴۵هزارنفر با تانکر آبرسانی می‌شود و ۲۶روستا مشکلات جدی دارند، اما امسال همزمان با هفته دولت، ۱۶طرح عمرانی تأمین آب آشامیدنی در روستاها به بهره‌برداری رسید. برای اجرای این پروژه‌ها اعتباری حدود ۲۰۰میلیارد ریال هزینه شدهاست. با افتتاح طرحهای مذکور، کمبود آب آشامیدنی 4هزارو ۵۰۰خانوار روستایی رفع می‌شود. به مناسبت هفته دولت در روستاهای حوزه شهرستان تاکستان 4طرح و در شهرستان بویین‌زهرا نیز 5طرح تأمین آب آشامیدنی افتتاح شد. ۴طرح نیز در سطح روستاهای حوزه شهرستان آوج به بهره‌برداری رسید.
تیرماه سال‌جاری 31روستا در استان همدان به‌صورت دائم و 58روستا هم به‌طورموقت زیرپوشش آبرسانی سیار قرارگرفتند و دراین مدت درمجموع بیش‌از 3هزارو 510مترمکعب آب آشامیدنی از طریق تانکر در اختیار روستاییان استان قرارگرفت. همچنین به روستاهایی ازجمله حسین‌آباد عاشوری، قیدلی‌بلاغ، خیرآباد و قپچاق از روستاهای تابعه شهرستان همدان نیز آبرسانی سیار انجام شد. روستاهای امامزاده پیرنهان، زرق، قوشجه، خماجین، قزل‌حصار، چاه‌بهار، عمرآباد، قره‌چای، آجرلو، تجرک، خواجه‌حصار، بازران، صادق‌لو، قشلاق، قلقل‌آباد و معدن‌کوه به‌صورت دائم زیرپوشش آبرسانی سیار قرارگرفتند. همچنین تنها در تیرماه امسال روستاهای علمدارعلیا، نهنجه، سنگده، ناصح‌آباد، دایلر، بیاتان سفلی، بیاتان علیا، چشمه‌پهن، هریرز، پیرسواران در شهرستان ملایر و روستای آقچلو در شهرستان کبودراهنگ به‌صورت دائم زیرپوشش آبرسانی سیار قرارگرفتند. شاخص جمعیت روستایی در کشور چیزی درحدود 9/25درصد است، اما جمعیت روستایی استان همدان بیش‌از میانگین کشوری است. هم‌اکنون 7/35درصد از جمعیت استان، شامل هزارو60روستا متشکل از 612هزارو 703 نفر جمعیت است که از این میان، 799روستا زیرپوشش خدمات شرکت آب و فاضلاب قرار دارند.
درحالحاضر ۱۰۵روستای کردستان با مشکل کم‌آبی مواجه هستند و آب آشامیدنی مورد نیاز آنها به‌صورت سیار تأمین می‌شود. بیشترین روستاهای دارای مشکل کم‌آبی مربوط به بیجار با ۴۴روستا و دیواندره با ۳۵روستاست. در کردستان روستاهایی که به آنها آبرسانی سیار می‌شود به ۲دسته تقسیم می‌شوند؛ برخی روستاها از قبل دارای مشکل کم‌آبی بوده‌اند و تعدادی نیز در فصل تابستان و به‌دلیل خشک شدن منابع آبی داخل روستا دچار کمبود آب شده‌اند. براین اساس برای روستاهایی که از قبل دارای مشکل‌کم آبی بوده‌اند، پروژه‌هایی دردست اقدام است تا با ساخت مجتمع‌های روستایی بنا به اولویت‌ها و براساس اعتبارات، آبرسانی پایدار انجام شود. درحالحاضر بیش‌از ۴۷۰هزارنفر در روستاها معادل ۸۵درصد روستانشینان از خدمات تأمین آب آشامیدنی سالم برخوردارند که آبرسانی به آنها ازطریق ۸۲مجتمع روستایی انجام می‌شود. همچنین قرار است درسال‌جاری ۲۰روستای استان به شکل پایدار از آب آشامیدنی لولهکشی بهره‌مند شوند. شرکت آب و فاضلاب کردستان مطالعات تأمین آب پایدار شهرها و روستاهای این استان را با استفاده از ظرفیت ایجاد شده در ساخت سدها، تصفیه‌خانه‌های آب و مجتمع‌های آبرسانی روستایی انجام داده‌است.
خشکسالی همه روستاهای استان کویری یزد، به‌ویژه در روستاهای شهرستان‌های تفت و مهریز را با بحران مواجه کرده‌است و درحالحاضر ۳۳۰روستا با تانکر آبرسانی می‌شود. خشکسالی‌های پی درپی، خشک شدن قنات‌ها، چشمه‌ها و چاه‌های آب، پایین رفتن سطح آب‌های زیر زمینی، افزایش تعداد دشت‌های ممنوعه آب، افزایش هزینه‌های پروژه‌ها ازجمله خطوط آبرسانی، مجتمع‌های آب و نبود منابع آبی پایدار از عوامل خشکسالی در روستاهای کویر است. همچنین امسال با خشکسالی بی‌سابقه‌ای به‌ویژه در مناطق روستایی شهرستان‌های ییلاقی نظیر تفت و مهریز مواجه هستیم. آب لولهکشی در بسیاری از روستاهای استان جریان ندارد. برخی روستاهای دارای جریان آب لولهکشی نیز در بسیاری از روزهای سال آب ندارند و بعضی از روستاییان هم آب آشامیدنی موردنیاز خود را از شهر تأمین می‌کنند. در سال‌های گذشته تعدادی مخازن و مجتمع آبرسانی ذخیره آب در روستاها ایجاد شدهاست، اما به‌دلیل کمبود اعتبار و نبود منابع لازم، هنوز نیاز به مخازن بیشتری احساس می‌شود.
استان فارس امسال ازنظر میزان بارندگی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته، بیش‌از 50درصد و نسبت به میانگین بلندمدت 50ساله، 60درصد کاهش را تجربه کرده‌است. براین اساس به حدود 500روستای استان از طریق تانکر آبرسانی می‌شود که بیشترین روستاها متعلق به شهرستان‌های شیراز، جهرم، داراب، لار، لامرد، مرودشت و نی‌ریز است. روستای «کناره» مرودشت به‌عنوان پرجمعیت‌ترین روستای استان، مشکل آب دارد که 3کیلومتر خط انتقال آب دراین منطقه اجرا شده و 4کیلومتر باقی مانده که در دست اجراست. در ماه‌های پایانی سال‌گذشته طرحهای آبرسانی به ۴۱روستای استان فارس به بهره‌برداری رسید که ارائه این خدمات سبب بهره‌مندی جمعیتی بیش‌از ۲۹هزار و ۷۸۸نفر از مردم روستاهای استان شد. با این حال مسئولان ارشد استان معتقدند انتقال آب از خلیج‌فارس می‌تواند مشکل تأمین آب باقی روستاها و شهرهای استان را رفع کند.
حدود ۱۳۰روستا در استان کرمانشاه با تانکر آبرسانی می‌شوند که از این تعداد، ۵۴روستا مربوط به کرمانشاه و ۳۶روستا هم در شهرستان ثلاث باباجانی قرار دارند. در آبرسانی سیار روستاهای استان، سرانه آب برای هر خانوار، ۱۵۰لیتر در شبانه‌روز است و آبرسانی برای بیشتر روستاها به‌صورت روزانه انجام می‌شود. همچنین روستاهای کم‌جمعیت و صعب‌العبور که دارای مخزن ذخیره هستند، به‌صورت هفتگی و با ۲۰تانکر آبرسانی می‌شوند. امسال پروژه‌های مناسبی برای آبرسانی دراستان کرمانشاه درنظر گرفته شده که در یک مورد، با مشارکت بنیاد علوی بیش‌از 5/7میلیارد تومان در حوزه آب روستایی صرف می‌شود و با اجرای طرحهای مربوط، بخشی از مشکلات آب روستاهای استان رفع خواهد شد. قرار است مشکل تأمین آب روستاهای کرمانشاه تا پایان سال‌جاری حل شود. امسال حدود ۶۰۰میلیارد تومان اعتبار برای تأمین آب روستاها اختصاص یافت و قرار است با استفاده از این اعتبارات، ۷۰حلقه چاه آب ایجاد، تأمین مخازن و خطوط بین آنها انجام و مشکل آب روستاهای استان رفع شود.
در همه نقاط استان سیستان‌وبلوچستان شبکه آبرسانی وجود ندارد و مردم برای تأمین آب موردنیاز خود با مشکل روبه‌رو می‌شوند. براین اساس شرکت آب و فاضلاب استان همه ساله مبلغ بالایی صرف اجرای طرحهای آبرسانی سیار به مناطقی می‌کند که به شبکه آبرسانی دسترسی ندارند. سال‌گذشته ۶۰میلیارد تومان صرف آبرسانی سیار به مناطق بی‌آب و کم‌آب استان شدهاست و به اعتقاد این شرکت، 2عامل بزرگ در کنار محدودیت آبی و کمبود اعتبارات سبب می‌شود اجرای سامانه‌های آبرسانی ثابت در همه نقاط استان قابل اجرا نباشد. این 2عامل وسعت بالا و پراکندگی جمعیت در استان است، چراکه برخی روستاها از جمعیت پایینی برخوردارند. البته پروژه‌هایی برای ایجاد شبکه‌های آبرسانی روستایی در دستورکار است که امضای تفاهم‌نامه آبرسانی به ۱۱روستا در شهرستان‌های چابهار و دشتیاری با جمعیت هزارو ۹۰۰نفر و همچنین اصلاح و توسعه شبکه ۶روستا در شهرستان نیمروز بین شرکت آب و فاضلاب استان و گروه جهادی «شهید مالکوم ایکس» منعقد و عملیات اجرایی آن آغاز شدهاست.
براساس آمارهای موجود، ۴۶هزار مشترک در روستاهای البرز زیرپوشش شبکه آبرسانی آبفا قرار دارند و از مجموع ۲۸۸روستای استان، ۱۶۰روستای آنها زیرپوشش آبفا قرارگرفته‌اند. درعین‌حال آب موردنیاز بخشی از روستاهای استان نیز توسط شرکت‌های آبرسانی خصوصی تأمین می‌شود. البته سال‌گذشته یکسان‌سازی آبفای شهری و روستایی، این امکان را ایجاد کرد تا گام‌های اساسی برای رفع مشکلات کم‌آبی در روستاها برداشته شود. براین اساس امروز می‌توان گفت۹۹درصد از روستاهای این استان دارای آب آشامیدنی سالم و با کیفیت هستند و خوشبختانه در البرز هیچ روستایی به‌دلیل کم‌آبی تخلیه نشده‌است. اما چالش کم‌آبی در سراسر استان وجود دارد و روستاها نیز از این قاعده مستثنا نیست، به‌ویژه در مناطق روستایی شهرستان‌های کرج، طالقان و ساوجبلاغ هنگام تعطیلات به‌دلیل افزایش گردشگران مشکل کم‌آبی دیده می‌شود. ازدیاد انشعاب‌های غیرمجاز آب، چاه‌های غیرمجاز و مصرف کشاورزی از دلایل کم‌آبی در روستاهاست و حدود 10روستا نیز به‌صورت کمکی با تانکر آبرسانی می‌شود. آبرسانی با تانکر بیشتر در مواقع قطع برق و درفصل گرم سال اتفاق می‌افتد که البته این مشکلات، نشان از بحران ندارد.
شاخص بهره‌مندی آب روستایی در استان گیلان 2/77درصد است و ایراد در زیرساخت‌ها، تأمین نشدن منابع اعتباری یا فرسودگی لوله‌ها و خطوط انتقال آب ازمشکلات حوزه آب آشامیدنی روستایی گیلان به‌شمار می‌رود. براساس آمارهای موجود، 30درصد تأسیسات و خطوط آبرسانی روستایی گیلان دچار فرسودگی هستند و پیش از این نیز شرکت آبفای استان اعلام کرده بود که در گیلان حدود هزارو800روستا با 315هزارمشترک زیرپوشش آب و فاضلاب روستایی قرار دارند. درسال‌جاری تعداد روستاهای زیرپوشش آب گیلان رشد 9درصدی داشته و بهسازی تأسیسات آب آشامیدنی روستایی استان هم 56درصد رشد داشته‌است. براساس اعلام شرکت آب و فاضلاب گیلان، در نیمه‌نخست امسال به 30روستای این استان آبرسانی خواهد شد و اعتبار مالی این پروژه‌ها بیش‌از 466میلیارد ریال است. براین اساس تا پایان سال، طرح آبرسانی روستایی برای 66روستای گیلان اجرایی می‌شود. سال‌گذشته نیز با بهسازی تعدادی از چاه‌ها و تغییر ساختار ایستگاه‌های پمپاژ 565 لیتر برثانیه، به ظرفیت تامین آب آشامیدنی روستاهای گیلان اضافه شد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به ارتقای ایستگاه پمپاژ روستای صفرابسته آستانه اشرفیه و شهرهای شلمان، چاف و چمخاله اشاره کرد. همچنین 371لیتر بر ثانیه آب آشامیدنی از تأسیسات شهری به روستاهای دارای تنش آبی انتقال داده شد.
لرستان با حدود 2هزارو 950روستا، جزو 8استان کشور با بیشترین تعداد روستاست که ازاین میان، حدود هزارو 600روستا زیرپوشش خدمات آبفای استان قرار دارند. تعداد روستاهای استان که با تانکر آبرسانی می‌شوند نیز با توجه به شرایط فصلی متغیر است، به‌گونه‌ای که در مردادماه امسال برای 55روستا آبرسانی سیار انجام شد. در سال آبی جاری نسبت به سال‌گذشته شاهد کاهش 40درصدی بارندگی بوده‌ایم و نسبت به میانگین بلندمدت نیز حدود 35 درصد کاهش بارندگی داشته‌ایم. لرستان از اردیبهشت‌ماه درگیر تنش آبی شده و به همین دلیل برخی روستاها در شرایطی بودند که مسئولان مجبور شدند از تانکرها برای تأمین آب آشامیدنی استفاده کنند. در لرستان حدود هزارو 300روستا وجود دارد که زیرپوشش خدمات آب و فاضلاب نیستند و این روستاها از چشمه‌ها و منابع آبی که در اختیار داشتند، استفاده می‌کردند و اکنون مشکلات زیادی دارند. این درحالی‌است که مسئولان شرکت آب و فاضلاب استان اعلام کرده‌اند درصورت همکاری فرمانداری‌ها، بخشداری‌ها، دهیاری‌ها و خود روستاها، آمادگی دارند این روستاها را زیرپوشش خدمات این شرکت قرار دهند.
تأمین آب آشامیدنی باکیفیت، مطالبه همیشگی ساکنان استان بوشهر بوده‌است، هرچند در سال‌های اخیر با اجرای طرح‌هایی مانند نوسازی شبکه توزیع و پروژه‌های آب‌شیرین‌کن، بخشی از این مشکلات رفع شدهاست. ۷۰درصد جمعیت استان بوشهر در شهرها و کمتر از ۳۰درصد در روستاها سکونت دارند. دراین میان شاخص بهره‌مندی روستاها از آب آشامیدنی با کیفیت 1/67درصد ارزیابی شدهاست و حدود 251روستا نیز به‌صورت سیار آبرسانی می‌شوند. بوشهر منابع آبی پایدار ندارد و نبود شبکه آب، پراکندگی جمعیت، فاصله زیاد جهت ایجاد شبکه و تأمین از محل دیگر، عمده مشکلاتی است که روستاها برای تأمین آب با آن مواجه هستند. براین اساس روستاهای شهرستان‌های عسلویه در جنوب استان و روستاهای بخش ساحلی دلوار تنگستان ازجمله مناطقی دراستان بوشهر به‌شمار می‌روند که بیشتر با مشکلات آبرسانی روبه‌رو هستند. ساخت آب شیرین‌کن و حفر چند حلقه چاه از مهم‌ترین راهکارهای استان برای عبور از این بحران بوده‌است. برای تأمین اعتبارات خطوط انتقال آبرسانی خلیج‌فارس هم 30میلیارد ریال اعتبار اختصاص پیدا کرده‌است و با مشارکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)، مخازن ذخیره برای آبرسانی به بیش‌از 60منطقه محروم روستایی استان بوشهر اختصاص یافته‌است.
152روستا از 250روستای استان قم از شبکه آبرسانی بهره‌مند هستند و به‌جز 3روستای پرجمعیت بیدهند، نویس و فوجرد که اهالی آنها متولی تأمین آب آشامیدنی روستاییان هستند، همه روستاهای بالای 20خانوار زیرپوشش شبکه شرکت آب و فاضلاب استان قرار دارند. شرکت آب و فاضلاب کیفیت آب این روستاها را ازنظر آلوده نبودن تضمین می‌کند، اما آب آشامیدنی روستاهای استان از نظر شوری و شیرینی متغیر است. کیفیت آب روستاهای مسیر جاده قدیم قم - تهران و بخش مرکزی قم که از چاه‌های محلی برای تأمین آب استفاده می‌کنند، پایین‌تر از سایر روستاهای استان است. در تابستان امسال به‌طورمتوسط برای 20 تا 25روستا و مرکزجمعیتی آبرسانی سیار انجام می‌شود. بیشتر این روستاها در بخش مرکزی قم واقع شده‌اند و به‌دلیل پراکندگی و جمعیت اندک روستایی، امکان اجرای طرحهای آبرسانی پرهزینه در این روستاها وجود ندارد. درعین‌حال عملیات آبرسانی به 6روستای جاده قدیم قم - تهران درحال اجراست و پیش‌بینی می‌شود این طرح با توجه به هزینه کلانی که دارد، اوایل سال1401 به بهره‌برداری برسد.
