مهسا مژدهی: یک سال از اعتراضات عراق گذشت. سال گذشته شهرهای مهم و بزرگ این کشور غرق در اعتراض و خشونت های خیابانی شد. عراقی ها که از مشکلات اقتصادی، ‌بیکاری و مشکلات سیاسی خسته شده بودند، با شکل دادن تظاهرات در بغداد و شهرهایی چون نجف و... اعتراضشان را به گوش دولتمردان رساندند. نتیجه این اتفاق تغییراتی عمده در عرصه سیاسی این کشور بود که منجر به تغییر نخست وزیر و روی کارآمدن الکاظمی شد.

در خبرآنلاین با محمد اخباری کارشناس مسائل عراق به گفتگو نشسته ایم:

یک سال از اعتراضات در عراق گذشته است. سال پیش مردم این کشور به دلیل آشفتگی های موجود به خیابان ها آمدند. با گذشت این مدت مردم این کشور چه وضعیتی دارند؟

با توجه به اینکه یک سال از اعتراضات گذشته، یکی از درخواست های معترضین تغییر قدرت در عراق بوده که این اتفاق افتاده است و خواسته ای که مردم داشتند که دولت مردمی تری بر سر کار بیاید و بتواندبه خواسته های آنها پایبند باشد، در مسیر عملی شدن قرار گرفته. همه احزاب و گروه های عراقی در نتیجه ای اعتراضات به این نتیجه رسیدند که مصطفی الکاظمی را که در گذشته یک چهره روزنامه نگار هم بود، به عنوان نخست وزیر این کشور انتخاب کنند.

یکی از خواسته های مردم این بود که وزرایی انتخاب شوند که درد مردم را هم متوجه شوند و الکاظمی هم تا حدودی به این خواسته توجه داشته و چهره هایی را انتخاب کرده که از وابستگی های حزبی کمتری برخوردارند و در عوض در زمینه خدمت رسانی به عراقی ها جدی تر عمل می کنند.

اما بحث های قبلی که مردم عراق را به ستوه آورده بود، یعنی موضوعایت مثل خدمات، بیکاری و فسادهای موجود در سیستم اداری و دولتی، چندین تغییری نداشته است و به همین مردم کماکان به دنبال تحقق این خواسته هستند. آنها هر چند هر از گاهی دست به اعتراضات محدود و کوچک تر می زنند اما خواسته هایشان را بیشتر از طریق گروه ها و احزاب مطرح می کنند و به غیر از موارد خاص دیگر به خیابان نیامده اند.

از این نظر درصدی نمی شود گفت اما می شود گفت که دولت الکاظمی تا اندازه ای به سمت خواسته های مردم رفته است و این نقطه امیدی برای عراقی هاست که خواسته هایشان از سوی نظام شنیده می شود و در راستای احقاق آنها قدم بر می دارد. البته اگر بخواهیم بگوییم که این رضایت تا چه اندازه در جامعه عراق وجود دارد و تاچه اندازه می تواند نسبی باشد، باید دست به ارزیابی های میدانی بزنیم. اما آنچه که می شود فعلا مشاهده کرد این است که خشمی که مردم سال گذشته بروز دادند، فعلا فروکش کرده چرا که دولت را در مسیر سازنده ای ارزیابی می کنند.

روند کاری الکاظمی را چطور ارزیابی می کنید؟ از او به عنوان شخصیتی تکنوکرات و مستقل یاد می شد. آیا همانطور که از چنین شخصیتی بر می آمد، الکاظمی در کنترل وضعیت عراق در این مدت موفق عمل کرده است؟

در عراق اوضاع به این راحتی نیست. احزاب و گروه ها در این کشور قدرت زیادی دارند، مشکلات امنیتی هنوز بر سر جای خود باقی است و تعدد قومیت ها و شکل گیری دولت، بحث شیعه و سنی و کرد و عرب و حضور دولت اقلیم کردستان در شمال،‌حضور داعش در برخی مناطق و حضور آمریکایی ها، موضوعاتی است که قابلیت حل آنی را ندارد. اما دولت الکاظمی به دلیل نحوه تعاملش با مسائل و ‌گروه ها توانسته است کنترل اوضاع را تا اندازه ای به دست بگیرد. 

>>> بیشتر بخوانید:
القدس‌العربی: صدر عراق را شوکه خواهد کرد
گروه عراقی مسئولیت حمله به کاروان‌های آمریکا را برعهده گرفت
سالگرد شهید سردار سلیمانی و اعلام حکومت نظامی از سوی ترامپ به معنای جنگ با ایران است؟جهان در انتظار سه هفته خطرناک

مشکلی که معمولا عراق دارد روبه رو شدن دولت با احزاب و گروه های سیاسی است. آیا دولت الکاظمی توانسته از پس این مشکل بر بیاید؟

او از این نظر توانسته تسلط پیدا کند و از وضعیت پیشین که گروه ها می توانستند هر عملی که در توانشان بود انجام داده و هر حرفی را بزنند، عبور کرده است. از این نظر ما در عراق در ماه های اخیر جو نسبتا آرامی را در عراق شاهد هستیم که از آن تلاطم معمول و حضور و درگیری نظریات گوناگون  در صحنه سیاسی به شدت قبل خبری نیست.

ما می بینیم که هنوز در برخی مناطق ناآرامی وجود دارد، حضور داعش و درگیری با ترکیه در شمال هم هست. این موارد را چطور ارزیابی می کنید؟

عراق این مشکلات عدیده امنیتی و دفاعی و سیاسی را دارد. همه اینها مشکلاتی است که به دولت قعلی ارث رسیده و به زودی هم حل نمی شود.  اما مثلا اقلیم کردستان کمی آرام تر شده و مشکلات امنیتی کم تر شده است. البته در جاهایی هنوز داعش وجود دارد و نیازمند این است که دولت فکری به حال آن کند. همچنین در مورد حشدالشعبی با دولت کنار آمده و جزو نیروهای مسلح قرار گرفته و مسئولیت خودش را در حیطه وظایفی که برعهده اش گذاشته اند،‌ به خوبی انجام می دهد.

گروه های سیاسی هم تحت کنترل هستند و کمتر مشکل آفرینی می کنند. این نشان دهنده این است که چشم انداز عراق کمی روشن تر از قبل شده است.

وضعیت امنیتی با حضور داعش چگونه است؟ آیا دولت الکاظمی طرح هایی برای مقابله با این گروه که دوباره در برخی مناطق به صورت محدود حضور پیدا کرده اند دارد؟

مقابله با این بحث را نیروهای مسلح و همچنین حشدالشعبی برعهده دارند که عمدتا در استان های شمال غربی عراق و همجوار با سوریه و قسمتی از ترکیه دیده می شوند. این ها لکه هایی از داعش هستند که آمریکایی ها و ترک ها ساپورتشان می کنند که همچنان بتوانند از این گروه به عنوان آتش زیر خاکستر استفاده کنند و نیاز باشد آنها را شعله ور کنند.

در منطقه مرز بین سوریه و عراق آمریکایی ها یک اردوگاهی ایجاد کرده که داعشی ها را نگه می دارند و چنین لکه هایی وجود دارد. اما قدرت چندانی ندارند که بتوانند عملیات مستقلی را علیه سرزمین عراق انجام دهند. اما دولت الکاظمی وظیفه دارد که به دنبال کنترل این وضعیت باشد تا دوباره به بحرانی برای عراق تبدیل نشود.

عراق سعی می کند که روابط خود را با ترکیه و عربستان بهبود ببخشد. ما می دانیم که این دو کشور همواره به بغداد در جدل بوده اند. اما حالا حرف از برخی همکاری های اقتصادی و سیاسی بین این کشورهاست و به نظر می رسد که دولت الکاظمی هم میل دارد که برخی از کدورت ها رفع شود. این مساله را چطور ارزیابی می کنید؟

عراق کشوری است که به خدمات و مواد مصنوع و هم مواد اولیه نیاز دارد. به دلیل اینکه دوران بازسازی بعد از جنگ و داعش است. همچنین کشوری است که در مسائل مربوط به کشاورزی مشکلاتی دارد. موضوع دیگر بحث انرژی‌ست که این کشور نیاز دارد که کشور را از این نظر در یک رفاه نسبی نگه دارد. با سعودی ها از این نظر می خواهد وارد شود که از برق آنها استفاده کند. استراتژی دولت الکاظمی همکاری و هماهنگی در راستای منافع عراق است. او تلاش می کند هم با ایرانی ها،‌هم با عربستانی ها، هم آمریکایی ها  و هم ترکیه روابط خود را حفظ کند و البته بعید نیست که این رویکرد زمانی هم به ضرر عراق باشد. به ویژه آنکه مثلا گفته می شود سعودی ها با شیوه ای که به بغداد نزدیک می شوند خیال تسلط بر دولت را دارند و امریکایی ها به دلیل حضور نظامی در این کشور دست به ترور یا رفتارهایی می زنند که به نفع عراق نیست. 

اما به هرحال به نظر می رسد که دولت ایران در این وضعیت جدی تر از گذشته در عرصه اقتصاد عراق وارد شود تا از قافله عقب نماند.

در مورد سیاست هم هیچ چیز دائمی نیست و این در مورد عراق هم صدق می کند. سعودی ها قبلا دشمن درجه یک بغداد بود و دولت المالکی را بسیار اذیت می کرد. اما فعلا با دولت الکاظمی کم و بیش راه می آید. ترکیه هم چون می خواهد در منطقه رل بازیگر مهمی را بازی کند سعی می کند با همه دولت ها به نحوی روابط خود را بهبود بخشد تا در جهت منافع خودش از آنها استفاده کند.

312 310