به گزارش گروه فرهنگی ایرنا از روابط عمومی دانشگاه سوره؛ ششمین وبینار از سلسله نشست‌های علمی زیبایی شناسی قیام امام حسین(ع) با عنوان بنیاد فرهنگ عاشورایی در نمایش ایرانی به همت دانشکده هنر دانشگاه سوره، با ارائه و سخنرانی محمدرضا آزاد، عصر دیروز (۲۸ شهریور) به صورت مجازی در سامانه سیباد دانشگاه سوره برگزار شد.
در ابتدای جلسه، محمدرضا آزاد سخنان خود را با طرح یک فرضیه آغاز کرد و گفت: عاشورا بخش بنیادینی از فرهنگ و هنر ایران را شکل داده و شناخت ظرفیت دراماتیک و بهره بردن از آن سرمایه عظیمی را در برابر ما قرار خواهد داد.
وی افزود: ما باید با فرهنگ زندگی کنیم تا آن فرهنگ به یک فرهنگ رسمی تبدیل شود. فرهنگ رسمی؛ حیات و زندگی واقعی، حقیقی و معمولی یک پدیده با مردم زمانه خود در بطن زندگی واقعی آنها جای گرفته است. همچنین، امتزاج به معنای زندگی و قرار گرفتن در فرهنگ رسمی است. یعنی فرهنگ رسمی یک اکوسیستم را تشکیل داده است.
آزاد، در خصوص روند تبدیل واقعه عاشورا به فرهنگ رسمی در ایران اظهار کرد: واقعه عاشورا و قیام امام حسین (ع) در اصل بروز یک واقعه دینی با پیشامدها و پیامدهای مختلفی بوده که با گذران زمان در فرهنگ اسلامی تجلی پیدا کرده و اکنون به فرهنگ رسمی ایرانی تبدیل شده است.
ویژگی پیوستگی فرهنگی در ایران، انطباق اقلیمی (بیابانی و خشک)، انطباق خلق و خو و روحیه انسانی از جهت خون‌خواهی امام حسین (ع) و حق‌طلبی و خانواده‌دوستی، شرایط سیاسی و ساختار حکومتی، پیشینه و ریشه‌های اسطوره‌ای و زمینه‌های ادبی و آیینی؛ از دلایل این امتزاج ملی قدرتمند است.
آزاد، با بیان اینکه امتزاج فرهنگ عاشورایی با فرهنگ ایرانی دارای زمینه‌هایی‌ست گفت: اسطوره‌ها چون خیر و شر، جنگ اهورا و اهریمن و بلاگردون و آیین‌های باستانی مانند کین سیاوش، سوگ شروین و مصائب میترا و همین‌طور زمینه‌های ادبی همچون شاهنامه، که ابرمتنی است که تمام اسطوره‌های ایرانی در یک کتاب جمع‌آوری شده است؛ شاهنامه آیین قدیمی ما را به یک بیان ساده آورد و به نوعی اسلامیزه شد که اوستا و حمله حیدری از مهم‌ترین زمینه‌های امتزاج فرهنگ عاشورایی با فرهنگ ایرانی می‌باشد.
این مدرس در رابطه با زمینه‌های هنری فراگیری فرهنگ عاشورایی اذعان کرد: نقالی، مناقب خوانی، فضایل خوانی، نقاشی‌های روایت‌دار دیواری، پرده‌خوانی که هنوز هم اشعار شاهنامه در آن وجود دارد، شعر و داستان و آواز موسیقی و... از مواردی بودند که فرهنگ عاشورایی را به فرهنگ رسمی و ملی تبدیل کردند.
وی اضافه کرد: روایت‌گری و نقاشی به پرده‌خوانی تبدیل شد و سپس پرده‌خوانی عاشورایی حاصل شد و به ترویج فرهنگ عاشورایی منجر و در حقیقت عوامانه شد. فرهنگ عاشورایی و شعر تأثیرگذاری دوسویه داشته به گونه‌ای که شعر به فرهنگ عاشورایی کمک کرده و فرهنگ عاشورایی به شعر. فرهنگ عاشورایی به نحوی در دستگاه موسیقایی ایران مؤثر بوده که می‌توان گفت اگر فرهنگ عاشورایی نبود شاید دستگاه موسیقی ایران نابود می‌شد و فرهنگ عاشورایی مانند مجرایی بود برای حفظ جریان آواز و موسیقی ما.\
در تعامل رفت و برگشتی فرهنگ عاشورایی با هنر و ارتقاء‌بخشی آن در ایران شاهد گونه‌های متفاوت هنری بوده‌ایم که تحت تأثیر فرمی با محتوای فرهنگ عاشورا قرار گرفته و امروزه به نوعی هویت مستقلی به هنر ایران داده است.
وی به تأثیر فرهنگ عاشورایی بر جریان تئاتر جدید (مدرن) ایران و تغییر و تحولات آن اشاره کرد و گفت: جدای از نمایش‌های سنتی که تحت تأثیر فرهنگ عاشورایی شکل گرفته مانند تعزیه، پرده‌خوانی، نقالی و... در جریان تئاترهای مدرن هم شاهد بروز مستقیم و غیرمستقیم در راستا و در جهت دیگر فرهنگ عاشورایی هستیم.
محمدرضا آزاد در پایان عنوان کرد: مبنای هنر عاشورا همین تکرار است. واقعه عاشورا به وسیله صورت‌های مختلف هنری تکرار می‌شود و تمام این امور زمینه‌ای برای انتقال فرهنگ عاشورایی است. همچنین، ظرفیت انطباق فرهنگ ایرانی و فرهنگ عاشورایی؛ انفجار اطلاعاتی را برای تمام هنرمندان دارد. همواره فرهنگ عاشورایی در خدمت ما بوده و به خلق آثار هنری تعالی می‌بخشد که ما می‌توانیم از این ظرفیت بهره‌مند شویم.
