به گزارش ایرنا، افغان ها در سال ۲۰۰۹ ( ۱۳۸۷) پس از شدت گرفتن دوباره حملات طالبان به فکر صلح با این گروه افتادند و در سال ۲۰۱۰ (۱۳۸۸) شورای عالی صلح تشکیل شد که البته امروز با گذشت ۱۱ سال از آن زمان دو طرف هنوز به نتیجه ملموسی برای تحقق صلح واقعی و پایان خشونت ها در این کشور دست نیافته اند و هنوز این کشور هر روز شاهد بمب‌گذاری ها و انفجارهای پی در پی است که فضای شهرها به ویژه چهره کابل پایتخت را در وضعیت جنگی نگه داشته است.
دولت افغانستان به رهبری حامد کرزی در ژوئن ۲۰۱۰ ( خرداد ۱۳۸۹ ) لویه‌جرگه مشورتی را با دعوت یکهزار و ۶۰۰ نماینده از سراسر این کشور از جمله طالبان و حزب اسلامی گردهم آورد تا در باره صلح با طالبان تصمیم بگیرند.
هرچند گروه طالبان و حزب اسلامی در آن نشست شرکت نکردند اما آن جمع در پایان کار چند روزه خود پیشنهاد کرد که شورای عالی صلح تشکیل شود.
ترور برهان الدین ربانی
دولت افغانستان شورای عالی صلح را به ریاست برهان الدین ربانی رهبر حزب جمعیت اسلامی و یکی از احزاب قدرتمند و مطرح افغانستان تشکیل داد تا فرصت نشست و گفت وگوی صلح با طالبان را فراهم سازد.
این شورا تلاش‌های زیادی انجام داد که نتیجه‌ای در پی نداشت، اما در نهایت برهان الدین ربانی رئیس این شورا در ۲۹ شهریور سال ۱۳۹۰ توسط شخصی به نام "پیام آور صلح طالبان" با انفجار انتحاری در منزل خود ترور شد.
با وجود ترور رئیس شورای عالی صلح توسط پیام آور صلح طالبان، این روند از طرف دولت افغانستان متوقف نشد و آمریکایی ها در ژوئن سال ۲۰۱۳ ( ۱۳۹۲) برای طالبان در قطر دفتر سیاسی راه اندازی کردند.
دولت افغانستان از گشایش دفتر سیاسی طالبان به دلیل افراشتن پرچم این گروه بر بام این دفتر در دوحه عصبانی شد، از آنجایی که طرف آمریکایی با گشایش این دفتر بطور مستقیم با این گروه وارد مذاکره می شد، این موضوع باعث شد که آمریکا مجبور شود برای جلب نظر دولت افغانستان نیز دفتر قطر برای مدت کوتاهی ببندد.
اما نخستین دور نشست طالبان و نمایندگان دولت افغانستان بصورت غیررسمی در تیرماه سال ۱۳۹۴ در اسلام آباد برگزار شد که نمایندگان کشورهای آمریکا و چین نیز در آن حضور داشتند.
وزارت‌های خارجه پاکستان و افغانستان برگزاری این نشست را تائید کردند و آنرا گامی در راستای مذاکرات رسمی صلح عنوان کردند.
شورای عالی صلح و نمایندگان دولت افغانستان طی چند سال اخیر نشست‌هایی را با نمایندگان رسمی و غیررسمی گروه طالبان برگزار کردند و نمایندگان طالبان هم در قطر و بعد از آن در امارات متحده عربی، عربستان سعودی، چین، نروژ و ترکیه با نمایندگان افغانستان دیدارهای داشتند اما این دیدارها نتیجه‌ای به دنبال نداشت.
انتشار خبر مرگ ملامحمدعمر رهبر طالبان و جانشین شدن ملااختر محمدمنصور به جای ملامحمد عمر بار دیگر به تلاش‌های دولت افغانستان برای رسیدن به صلح آسیب زد و این تلاش‌ها حتی برای مدتی متوقف گردید.
اما این تلاش‌ها باردیگر با همکاری روسیه در نوامبر سال ۲۰۱۸ در مسکو از سر گرفته شد، هرچند دولت افغانستان بصورت مستقیم مدیریت این نشست را برعهده نداشت و طالبان حاضر نشد در این نشست تحت عنوان نشست با دولت افغانستان شرکت کند اما افرادی از دولت و احزاب سیاسی در آن شرکت کردند و نمایندگان برخی از کشورها و سفرای خارجی نیز در آن حضور یافته بودند.
دیدارهای پنهان و آشکار
اما آمریکایی ها در کنار این دیدارهای با طالبان نشست های آشکار و پنهانی برگزار می کردند که برای نخستین بار این نشست در ابوظب پایتخت امارات متحده عربی برگزار شده بود.
«زلمی خلیلزاد» در این نشست بعنوان نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان شرکت کرد اما طالبان حاضر نشد حضور رئیس شورای امنیت ملی افغانستان را بعنوان نماینده دولت افغانستان در نشست بپذیرد.
طالبان و آمریکا در ژانویه سال ۲۰۱۹ مذاکرات صلح بین دو طرف را در قطر آغاز کردند و این گفت وگو برای شش روز ادامه یافت. براساس گزارش ها این مذاکرات در ماه های بعدی تا ماه ژوئیه ادامه پیدا کرد.
اما از طرف دیگر هیأت طالبان و افغان ها برای بار دوم در خرداد ماه سال ۱۳۹۸ در روسیه با حضور ملابرادر رئیس دفتر جدید گروه طالبان دیداری داشتند که در آن نمایندگان احزاب سیاسی، دولت و نهادهای مدنی و زنان افغانستان هم حضور داشتند.
طرف های این نشست به ادامه برگزاری این نشست‌ها تأکید کردند و طالبان هم گفتند که با مردم افغانستان و احزاب سیاسی بصورت مستقل دیدارهایی خواهند داشت اما در هیچ نشستی تحت نام نمایندگان دولت افغانستان شرکت نخواهند کرد.
هشتمین دور مذاکرات آمریکا و طالبان در ماه اوت سال ۲۰۱۹ در قطر برگزار شد و دو طرف ابراز خوشبینی کردند که توافق صلح دو طرف در هفته های بعدی نهایی خواهد شد.
به تازگی پس از یک سال و ۱۱ دور گفت وگو هیأت آمریکا و طالبان در ۱۰ اسفند ۱۳۹۸ در دوحه، توافقنامه دو طرف امضاء شد و طالبان دستور قطع حمله علیه آمریکایی‌ها را صادر کرد که از آن روز تاکنون تنها در ۲۹ آذر ماه امسال پایگاه بگرام مقر اصلی نظامیان آمریکایی در افغانستان هدف حمله ۵ موشک قرار گرفت و البته کسی تاکنون مسئولیت آن را برعهده نگرفت اما طالبان پیش از آن هشدار داده بود که آمریکایی ها اگر حملات هوایی خود را علیه این گروه قطع نکند، آنها نیز مقابله به مثل خواهند کرد.
اما هیأت گروه طالبان در جریان گفت وگو با آمریکایی‌ها سفرهای خود به کشورهای دیگر منطقه را نیز آغاز کرد و با سفر به کشورهای آسیای و اروپایی از جمله کشورهای آسیای میانه و روسیه در آذر ماه سال ۱۳۹۸ به تهران نیز سفر کرد.
وزارت امور خارجه ایران هم سفر هیأت طالبان به ریاست ملاعبدالغنی برادر به تهران را تائید کرد و ذبیح الله مجاهد نیز در توئیتی گفت که ملابرادر در پنجم آذر ماه به تهران سفر کرده و با برخی از مقامات آن کشور دیدار و گفت وگو کرده است.
البته هیأت گروه طالبان شاید آخرین سفرهایش را به تهران انجام داده باشد چون پیش از آن این گروه با کشورهای اروپایی و آسیایی زیادی سفر کرده بودند.
اما سرانجام پس از ۱۱ سال تلاش و آزادی بیش از ۵ هزار زندانی گروه طالبان بود که تحت فشار آمریکا دو طرف دولت افغانستان و گروه طالبان در ۲۲ شهریور ماه امسال در حضور رسمی و آنلاین نمایندگان بیش از ۳۰ کشور و نهادهای بین المللی مذاکرات جدیدی را در دوحه آغاز کردند.
این نشست با سخنرانی عبدالله عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه ملی و ملابرادر آخند رئیس دفتر قطر گروه طالبان افتتاح شد و عبدالله عبدالله رییس شورای عالی مصالحۀ ملی، محمد حنیف اتمر سرپرست وزارت خارجه، سعادت منصور نادری وزیر دولت در امور صلح و شماری از مقام‌های دیگر، هیأت ۲۱ نفری مذاکره کنندۀ جمهوری اسلامی افغانستان را در این نشست همراهی می کردند.
عبدالله عبدالله، هنگام سفر به دوحه در فرودگاه حامدکرزی گفت که امیدوار است آغاز مذاکرات میان افغان‌ها تحولی بزرگ و تاریخی باشد.
این نشست پس از سه ماه مذاکره بین دو طرف که با بن بست‌هایی نیز همراه بود، در دهه اول آذر ماه امسال با میانجیگری قطر موفق شد تا کارشیوه مذاکرات را در ۲۱ ماده نهایی سازد که از جمله خواست های اصلی مردم افغانستان و توافقنامه طالبان با آمریکا و خواست‌های سازمان ملل متحد مبنای این مذاکرات در آینده قرار خواهد گرفت.
اکنون هیأت‌های دوطرف برای تعطیلی ۲۰ روزه و مشوره با مراکز قدرت خود، دوحه را ترک کرده و هیأت دولتی به کابل رفت و اما هیأت گروه طالبان به پاکستان سفر کرد.
قرار است دور بعدی و رسمی مذاکرات بر سر صلح افغانستان باردیگر در پنجم ژانویه از سرگرفته شود اما دولت افغانستان ملاحظاتی را بر سر مکان برگزاری بعدی مذاکرات مطرح کرده و گفته است که بهتر است مذاکرات در داخل کشور و هر جایی را که طالبان تعیین کند، برگزار شود.
دولت افغانستان ادامه مذاکرات در خارج از کشور را نفوذ بیرونی در روند صلح می داند و باور دارد که صلح با نفوذ خارجی در بیرون کشور به نفع افغان ها نیست.
اما طالبان این سخنان رئیس جمهوری افغانستان را رد کرده و گفته است که دور بعدی مذاکرات نیز در قطر برگزار خواهد شد و افزوده است، آنهایی که با ادامه گفت وگو در قطر مخالف هستند، آنرا ناشی از تلاش برای حفظ شخصی قدرت و منافع خود آنها می دانند.
برخی منابع از جمله روزنامه ۸ صبح افغانستان در تازه‌ترین گزارش خود از اختلاف رئیس جمهوری و شورای عالی مصالحه ملی در باره مکان مذاکرات صلح سخن گفته است.
در این گزارش آمده است که دولت بر برگزاری نشست دور بعدی در داخل افغانستان تأکید کرده است اما رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان گفته است که مکان برگزاری مذاکرات صلح از صلاحیت هیأت‌های مذاکره کننده است و نباید جای مذاکرات باعث تأخیر در برگزاری دور بعدی گفت وگوهای صلح شود.
در چنین وضعیتی اکنون نظامیان آمریکایی در حال ترک افغانستان هستند و تأمین صلح نیز در هاله ای از ابهام قرار دارد که آیا به نتیجه‌ای خواهد رسید و یا در نیمه راه متوقف خواهد شد، کسی چیزی نمی داند.
برخی سیاستمداران داخلی و خارجی هم بر این باورند از آنجایی که دولت آمریکا از نشست صلح دوحه بعنوان ابزار انتخاباتی برای دونالد ترامپ استفاده کرده است این موضوع آسیب جدی به روند صلح افغانستان وارد کرد.
باز با این وجود تحلیلگران هنوز آینده مشخصی را برای این مذاکرات پیش بینی نمی کنند، چون اگرچه بعضا زمزمه هایی برای نتیجه بخش بودن برخی مرحله های گفت وگو ها به گوش می رسد اما ادامه ناآرامی های خشونت آمیز در افغانستان و تاثیرگذاری بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای بر این مذاکرات صلح همچنان نتیجه بخشی آنرا را حداقل در آینده نزدیک در سایه ای از ابهام قرار می دهد.
