به گزارش گروه بین الملل خبرگزرای تسنیم، سال 2020 میلادی برای ترکیه سال پرفراز و نشیبی بود.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

اگر چه مهمترین رویداد سال 2020 در ترکیه، همچون دیگر کشورهای جهان، گرفتار شدن در شرایط دشوار کرونایی و لطمات اقتصادی بود، اما در حوزه سیاست خارجی، اقتصاد، رقابت احزاب و آرایش جبهه های سیاسی نیز شاهد اتفاقاتی بودیم که شایان یادآوری و مروری دوباره است.

سال وطن آبی

در حوزه سیاست خارجی، سال 2020 میلادی برای ترکیه، سال دکترین آبی، اختلاف با غرب و امیدواری به افزایش قدرت در اوراسیا بود.

دکترین وطن آبی و تلاش برای افزایش قدرت در حوزه های دریایی برای ترکیه تبدیل به یک هدف مهم استراتژیک شده که تمام حوزه های آبی دریای سیاه، مرمره، اژه و شرق مدیترانه را در برگرفته است. اما پیداست که تلاش برای استفاده از منابع نفت و گاز شرق مدیترانه در راس اهداف دریایی ترکیه است و قدم نهادن در این مسیر، برای تیم اردوغان، بی هزینه نبوده است.

ترکیه در سال 2020 میلادی به تلاش برای افزایش نفوذ در لیبی و اثرگذاری بر نتایج درگیری در این کشور ادامه داد، با فرانسه سرشاخ شد، با یونان و قبرس دچار مشکلات جدی شد، مداخله در انتخابات دولت دفاکتو در بخش ترک نشین قبرس، منجر به قدرت گرفتن جریان نزدیک به دولت اردوغان شد و ترکیه بیش از هر زمان دیگری در حال تکاپو برای افزایش قدرت دریایی است.

سال تنش با غرب

سال 2020 میلادی برای سیاست خارجی ترکیه، سال دشواری بود. در این سال، روابط ترکیه با جهان غرب، با مشکلات فراوانی روبرو شد. در ماه آخر سال و در واپسین روزهای مسئولیت دونالد ترامپ، دولت ترکیه به خاطر خرید سامانه دفاعی اس 400 روسی، از سوی آمریکا تحریم شد و در عین حال، رابطه با اروپا نیز، تعریفی نداشت.

تحرکات ترکیه در شرق مدیترانه در سال 2020 میلادی، موج افزایش تنش و اختلاف بین آنکارا و کشورهای اروپایی شد و کار به جایی رسید که اتحادیه اروپا، ترکیه را به اعمال تحریم اقتصادی تهدید کرد.

دولت اردوغان امیدوار است که با انتقال قدرت از دونالد ترامپ به جو بایدن، بخش مهمی از مشکلات رابطه با غرب حل شود و بایدن کاری کند که روابط ترکیه نه تنها با آمریکا، بلکه با اروپا نیز در وضعیت مطلوبی قرار بگیرد. اما واقعیت این است که برای تحقق این انتظار خوشبینانه، دست کم در شرایط فعلی استدلال روشنی وجود ندارد.

گاز یا تبلیغات؟

یکی دیگر از رویدادهای مهم ترکیه در سال 2020 میلادی، تمرکز دولت اردوغان بر روی موضوع انرژی بود. تیم رجب طیب اردوغان در یک اقدام تبلیغاتی گسترده، کشف منابع گازی جدید در دریای سیاه را به عنوان یک دستاورد و پیروزی تاریخی قلمداد کردند. اما واقعیت این است که میزان منابع گازی کشف شده، چندان قابل توجه نبود و شواهد نشان می دهد که ائتلاف جمهور یعنی ائتلاف اردوغان و باغچلی، بیشتر به دنبال استفاده سیاسی و تبلیغاتی از این موضوع است.

در همین حال، تلاش برای کشف منابع نفتی و گازی در شرق مدیترانه هم ادامه دارد اما این اقدام، موجب آن شده که ترکیه نه تنها با یونان و قبرس، بلکه با فرانسه و اتحادیه اروپا هم دچار مشکلات بسیاری شود.

از دیگر سو، همراهی رژیم صهیونیستی و مصر و کشورهای دیگری همچون یونان و قبرس، موجب شده که ترکیه به عضویت مجمع گازی شرق مدیترانه در نیاید و این موضوع همچنان یکی از پاشنه آشیل های ترکیه در مورد انتقال گاز در شرق مدیترانه خواهد بود.

سال اوراسیا و صادرات

ترکیه در سال 2020 میلادی، هزینه کلانی صرف کرد تا در لیبی حرف اول را بزند و بر معادلات سوریه هم اثر بگذارد. اما به جرات می توان گفت، اهداف ترکیه در این دو حوزه حساس، به صورت نصفه نیمه و ناتمام باقی ماند. اما در عوض، حمایت آشکار ترکیه از جمهوری آذربایجان، منجر به شکست سنگین ارمنستان و آزادی بخش قابل توجهی از اراضی اشغال شده آذربایجان شد.

مهمترین دستاورد ترکیه در این جنگ، سرمایه گذاری بر پروژه اتصال نخجوان به آذربایجان و استفاده از ظرفیت های اقتصادی جنوب قفقاز، دیار خزر، آسیای مرکزی و چین است.

ترکیه بر روی صادرات ریلی به کشور چین حساب ویژه باز کرده و در آخرین ماه سال 2020 میلادی دو قطار باری از ترکیه به چین رسید.

حجم کل صادرات ترکیه به جهان خارج در سال 2020 میلادی در مقایسه با سال 2019 میلادی با کاهشی در حد 12 درصد روبرو شد که البته در دوران کرونا، باز هم رقم نسبتاً امیدوار کننده ای به شمار می آید. با این حال، بدهی سنگین هر دو بخش دولتی و خصوصی ترکیه به بانک های خارجی، در سال 2021 میلادی، نگرانی هایی را برای ترکیه رقم خواهد زد.

سالی که اقتصاد لرزید

در سال 2020 میلادی، احزاب مخالف دولت، به تندی از سیاستهای اقتصادی دولت اردوغان انتقاد کردند و اتخاذ تصمیمات غلط اقتصادی توسط داماد ارشد اردوغان یعنی برات آلبایراک، هزینه های سنگینی بر دست آکپارتی گذاشت و آلبایراک مجبور شد پست وزارت امور مالی و دارایی را رها کند.

با این حال، منتقدین بر این باورند که با رفتن آلبایراک، چیزی عوض نشده و اقتصاد ترکیه هنوز معضلات سنگینی دارد و علاوه بر این، تیم اردوغان باید در مورد بیش از 130 میلیارد دلار خسارت اقتصادی دوران آلبایراک، حساب پس دهد.

کاهش ارزش لیره ترک در برابر دلار آمریکا، مداخله مستقیم رئیس جمهور در تصمیمات بانک مرکزی، گران شدن بسیاری از مواد غذایی و کالاهای اساسی، دشواری و تنگنای تامین معیشت برای قشر متوسط و متوسط به پایین، افزایش انتقاد و گلایه از فساد مالی و رانت خواری در نهادهای منتسب به دولت، اعتراض به ریخت و پاش و اسراف در دولت و نهاد ریاست جمهوری، از دیگر مسائل مهم در حوزه اقتصادی ترکیه در سال 2020 بود.

سالی برای قدرت نمایی مخالفین

در عرصه سیاست داخلی، سال 2020 میلادی برای ترکیه، سال پرسروصدایی بود و 23 حزب جدید در این کشور تاسیس شدند.

یکی از مهم ترین تحولات مرتبط با قدرت و نفوذ مخالفین اردوغان در سال 2020 میلادی، این بود که بین همه احزاب مخالف، نوعی از حال و هوای همنوایی و همراهی به وجود آمد که در آن، حتی کمالیست ها و ملی گرایان سنتی، حاضر شده اند با نهادهای اقماری پ.ک.ک دست به یکی کنند تا شاید بتوانند در انتخابات آتی، به اقتدار اردوغان و یاران او پایان دهند.

در حال حاضر مهم ترین و اثرگذارترین احزاب مخالف حزب حاکم عبارتند از:

1.حزب جمهوری خلق به رهبری کمال کلیچدار اوغلو با مشی سوسیال دموکرات و لائیسم – کمالیسم.

2.حزب دموکراتیک خلق ها با رهبری مدحت سنجار به عنوان اصلی ترین نهاد اقماری رسمی پ.ک.ک در ترکیه.

3.حزب خوب به رهبری مرال آکشنر با مشی راست افراطی ملی گرا.

4.حزب سعادت به رهبری تمل کاراملا اوغلو با مشی اسلام گرایی و ملی گرایی با قرائت اربکانی.

پس از آن که احمد داود اوغلو در اواخر سال 2019 میلادی حزب خود را به نام حزب آینده تاسیس کرد، علی باباجان نیز حزب خود را به نام جهش و دموکراسی به میدان آورد و علاوه بر این دو یار قدیمی اردوغان، 21 حزب جدید التاسیس دیگر نیز تاسیس شده اند و هم اکنون شمار احزاب فعال در ترکیه به 99 حزب رسیده است.

منتقدین اردوغان بر این باورند که در سال 2020 میلادی، فقدان آزادی بیان، لطمه دیدن آزادی فعالیت سیاسی احزاب، عدم امکان کار برای رسانه های مستقل بخش خصوصی، فعالیت تخریبی سازمان یافته گروه های سایبری آکپارتی در فضای مجازی، عدم پاسخگویی دولت به مردم، به چالش کشیدن شدن تفکیک قوا، استقلال دستگاه قضا، اختیارات بی حد و حصر رئیس جمهور و ضعف مشهود پارلمان، از مهم ترین آسیب های حوزه سیاسی و دموکراسی ترکیه در سال 2020 بود.

انتظار از 2021

با توجه به وضعیت کنونی اقتصاد ترکیه که به خاطر شیوع گسترده کرونا در دو حوزه مهم توریسم و تجارت لطمه دیده و نیز با توجه به اعتراضات گسترده نسبت به موضوعاتی همچون فقر، گرانی و بیکاری، چنین به نظر می رسد که سال 2021 میلادی نیز برای بازار کار و سرمایه ترکیه و همچنین برای قشر متوسط و فقیر ترکیه، سال سختی باشد.

احزاب مخالف دولت، بر ضرورت برگزاری انتخابات پیش از موعد در سال 2021 اصرار می کنند اما واقعیت این است که زمینه سیاسی، حقوقی و اجتماعی معقولی برای تحقق این خواسته وجود ندارد. 

نظرسنجی ها نشان می دهد که حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان و حزب حرکت ملی به رهبری باغچلی، بخشی از آرا و محبوبیت اجتماعی خود را از  دست داده اند و به ویژه استعفای چهره های مهمی همچون بلنت آرنچ و نیز حواشی مطرح شده در مورد برات آلبایراک و حمزه یرلی کایا مشاور اردوغان، بر نگرش مردم تاثیر منفی گذاشته است.

با این حال، هنوز هم وضعیت ائتلاف جمهور، به گونه ای نیست که در مسیر قهقرا و از دست دادن کامل جایگاه اجتماعی باشد. با توجه به وضعیت دشوار اقتصادی، در سال 2021 میلادی، حزب عدالت و توسعه، نمی تواند صرفاً به طرح مسائل حماسی و ملی بپردازد و اگر تیم اردوغان نتواند در سال 2021 میلادی برای رفع بخشی از مشکلات اقتصادی قدم بردارد، در آن صورت مخالفین روز به روز محبوبیت بیشتری پیدا خواهند کرد.

انتهای پیام/