سیدمرتضی احمدپور-همشهری آنلاین
بیش از۲۰ هزار خانوار عشایری با جمعیتی افزون بر ۱۰۰ هزار نفر در آذربایجان غربی زندگی می‌کنند. شهرستان‌های خوی، ماکو، ارومیه، پیرانشهر، میاندوآب و اشنویه بیشترین جمعیت عشایری استان را در خود جای داده‌اند. این جمعیت کم سالانه تا ۱۷ هزار تن گوشت و ۵۵ هزار تن شیر نیز تولید می‌کنند. در مجموع عشایر این استان سالانه ۳۳۰ هزار تن انواع محصولات دامی به ارزش ۵۰۰ میلیارد ریال را تولید و روانه بازار می‌کنند که بخش قابل توجهی از شیر و گوشت تولیدی استان را شامل می شود. اما امسال خشکسالی و کمبود نهاده‌های دامی در کنار افزایش مهارگسیخته قیمت نهاده‌ها موجب شده تا دامداران عشایری استان نتوانند مانند سال‌های گذشته به دامداری بپردازند و گرفتار کمبود منابع غذایی برای دام‌ها شده اند.
دام‌های گرسنه
«مصطفی جباری» از تولید کنندگان گوشت و لبنیات خوی است که پیوند فامیلی با عشایر این منطقه نیز دارد. او با اشاره به وضعیت نامناسب مراتع در سال جاری می‌گوید: عشایر بیش از ۹۰ درصد علوفه خود را به صورت طبیعی از مراتع به دست می‌آورند و کمتر نهاده‌های دامی می‌خرند، اما امسال با خشکسالی به وجود آمده، علوفه زیادی در مراتع سنتی پیدا نکردند.
وی ادامه می‌دهد: برخی از چوپان‌ها مجبور شدند برای چرای دام وارد حریم مراتع روستائیان یا منابع ملی شوند. آنها با چرای بیش از حد موجب تخریب این اراضی شدند که این اقدام با واکنش‌هایی از سوی روستائیان و ماموران حفاظت محیط زیست مواجه شد و نتیجه آن گرسنه ماندن دام‌ها بود.
فروش دام‌ها به زیر قیمت
جباری اظهار می‌کند: اگر به میادین فروش دام در مناطق مختلف استان مراجعه کنید با انبوهی از دام‌های لاغر روبرو می‌شوید که علوفه کمی خورده‌اند و دامداران برای تلف نشدن این حیوانات مجبور به فروش آنها به هر قیمتی هستند.
این تولید کننده گوشت و لبنیات ادامه می‌دهد: در چنین شرایطی دلال‌ها وارد کار می‌شوند و با خرید دام زنده به قیمت‌های بسیار پایین که گاه به زیرهرکیلو ۳۰ هزار تومان هم می‌رسد این دام‌ها را خریداری می‌کنند و در مقابل دام‌ها را در شهرها و با قیمت‌های بسیار بالاتر می‌فروشند.
مقاومت برخی از عشایر در فروش دام
خلیل جهودی از دامداران عشایری اطراف ارومیه است که مایل به فروش دام نیست و این کار را خودکشی اقتصادی خود می‌داند و می‌گوید: به جای تشویق دامداران به فروش دام‌های زنده باید نهاده‌های دامی با قیمت پایین فراهم شود یا اینکه مسئولان اجازه دهند دام‌های خود را به مراتع ببریم.
وی عنوان می‌کند: گفته می‌شود این مراتع حفاظت شده هستند و چرای زیاد باعث نابودی آن می‌شود ولی نکته مهم این است که عشایر مراتع را از آن خود می‌داند و راه حفاظت از آن را هم بلد است. این دامدار عشایری تاکید می‌کند: از سوی مسئولان جهاد کشاورزی و عشایر، نرخ هر کیلو دام زنده ۳۰ هزار تومان و تحویل در کشتارگاه ۳۳ هزار تومان اعلام شده است اما در حقیقت این قیمت‌ها برایمان صرفه اقتصادی ندارد و تا حد توان دام‌های خود را نخواهیم فروخت تا بتوانیم برایشان غذا و علوفه پیدا کنیم.
خرید کارشناسی شده دام از عشایر
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی با بیان اینکه کارگروه‌هایی متشکل از کارشناسان معاونت امور دام جهادکشاورزی، امور عشایر، دامپزشکی و پشتیبانی امور دام برای تعیین قیمت متوسط دام حذفی در مناطق مختلف استان تشکیل شده است، می‌گوید: دامداران مطمئن باشند که خریدها با هدف حمایت از آنان و به صورت کارشناسی شده انجام می‌شود.
اکبر کرامتی اظهار می‌کند: خشکی مراتع به عنوان مهم‌ترین و اصلی‌ترین منبع تغذیه دام‌های عشایر باعث ایجاد مشکلات اقتصادی برای آنها شده است و باید برای جبران آن تدبیری اندیشید تا دام‌های سبک و سنگین عشایر بر اثر خشکسالی تلف نشود. وی ادامه می‌دهد: اجرایی شدن عملیات خرید حمایتی یک طرح بسیار مهم و اثربخش است و علاوه بر حمایت از دامداران عشایری به تعادل و تنظیم بازار و جلوگیری از افزایش قیمت گوشت قرمز و جولان دلالان کمک خواهد کرد.
حمایت‌های چندجانبه از دامداری عشایری
مدیرکل امور عشایر آذربایجان غربی با بیان اینکه حذف دام‌ها و خرید تضمینی دام زنده از عشایر تنها راهکار مسئولان نبوده است می‌گوید: در شش ماهه نخست امسال ۲۱ هزار تن انواع نهاده دامی برای جبران کمبود علوفه توسط دولت تامین و در بین عشایر توزیع شد اما بخش قابل توجهی از مواد غذایی دام‌های عشایری از مراتعی تامین می‌شود که امسال دچار خشکسالی شده است.
علی ناجی تاکید می‌کند: برای جبران کمبود علوفه و نهاده‌های دامی، دولت برنامه‌هایی از جمله تامین ارز یارانه‌ای مورد نیاز برای واردات نهاده را در دستور کار دارد و در این زمینه طی یک سال گذشته ۳۵ هزار تن انواع نهاده دامی بین عشایر استان توزیع شد.
وی ادامه می‌دهد: با شرایط به وجود آمده در سال جاری دولت، شرکت پشتیبانی امور دام را موظف کرده تا دام مازاد و غیرمولد عشایر را خریداری کند و در این زمینه سهم آذربایجان غربی خرید ۷۰ هزار راس دام عشایر استان تعیین شده است.
این مسئول عنوان کرد: البته دو نکته مهم مورد توجه قرار دارد؛ اینکه دام‌های خریداری شده اولا مازاد باشد و دوم اینکه غیرمولد باشند تا تولید مثل و زاد و ولد جمعیت دامی با مشکل مواجه نشود.
وی با اشاره به بی میلی برخی دامداران برای فروش دام مازاد خود، تاکید کرد: علاوه بر قیمت تعیین شده در ازای هر کیلوگرم دام زنده‌ای که به صورت تضمینی خریداری می‌شود، سه کیلوگرم نهاده دامی نیز با قیمت یارانه‌ای تحویل دامداران خواهد شد تا به مصرف دیگر دام‌های باقیمانده برسد.
