فعالان و معماران حوزه شهری بر این باورند که ورود هنرهای تجسمی و به ویژه مجسمه‌سازی به عرصه شهری، یکی از مناسب‌ترین راه‌حل‌ها برای زیباسازی محیطی و ساختن فضاهایی با هدف تمرکز و تعامل شهروندان در شهرها خواهد بود؛ از این رو از آثار هنری و مجسمه در فضای شهری استفاده می‌شود که علاوه بر زیبای شهر، این آثار نشان‌دهنده غنای فرهنگ و هنر آن مرز و بوم نیز خواهد بود.
بنابراین برای داشتن شهری زیبا از مجسمه‌سازان و هنرمندان بزرگ حوزه‌های هنری گوناگون دعوت به عمل می‌آید تا شهر از هنرنمایی چنین اشخاصی استفاده کند.
مبلمان شهری، زیباسازی میادین، خیابان‌ها، دیوارها و دیگر فضاهای شهری از جمله محیط‌هایی هستند که از هنر این هنرمندان وام گرفته شده تا علاوه بر اینکه کمک کند شهر از وجه زیبایی‌شناسی بهبود یابد از نظر هویت‌سازی نیز این اثر هنری بتواند تاثیر خود را بر روی شهروندان آن شهر بگذارد. اتفاقی که در نهایت باعث می‌شود به مرور زمان همین مجسمه و آثار هنری به خاطره جمعی در ذهن شهروندان تبدیل شود.
همین ویژگی‌های مهم آثار هنری باعث شده تا برای انتخاب و جانمایی چنین آثاری حساسیت‌ها و ظرایفی وجود داشته باشد و براساس اصولی دقیق و صحیح در سطح شهر جای گیرد. لذا ابعاد، جنس و مکانی که قرار است اثر هنری در آن تعریف شود بسیار مورد توجه است. به ویژه اگر آن اثر، اصیل بوده و توسط یک هنرمند نامدار ساخته شده باشد؛ اهمیت توجه به تمام جوانب آن بیشتر خواهد بود.
تاثیر مجسمه‌های شهری بر ایجاد خاطره جمعی
جالب است بدانید فرهنگ، رشد فکری، درک جامعه و امکانات یک شهر بر روی نوع اثر هنری که در آن شهر نصب می‌شود اثر مستقیم خواهد گذاشت و ارزش یک مجسمه شهری نیز متناسب با امکانات ساخت و حتی نگهداری آن تعریف می‌شود.
در نتیجه طبیعی است مجسمه‌هایی که با فکر ساخته شده و ریشه فرهنگی و تاریخی عمیق دارند از سایر اثرها ماندگارتر شوند و مردم به تدریج با دیدن مجسمه‌ها آن را در خاطرات جمعی خود ثبت کنند و همین موضوع به سادگی بر روی هویت شهری تاثیرگذار خواهد بود.
از این‌رو فعالان شهری معتقدند اگر مجسمه‌ها در فضای شهری به طور هماهنگ و فکر شده قرار گیرند مردم به خوبی با آنها ارتباط برقرار می‌کنند و به نوعی به صورت غیرمستقیم درک و سلیقه زیباشناسانه مخاطبان را هم ارتقا می‌دهد.
همین نگاه است که باعث شده مجسمه‌سازی شهری در تمام نقاط دنیا حائز اهمیت باشد. چون همین مجسمه‌ها به تدریج می‌توانند هویت منطقه‌ای و بومی هر منطقه را شکل دهند و در حافظه شهروندان و زندگی روزمره آنها جای گیرد.
ارزش معنوی و مادی مجسمه‌های شهری
ارزش مجسمه‌های شهری علاوه بر هنر و متریالی (عنصر تشکیل‌دهنده) که در آن به کار برده می‌شود و فارغ از اندازه و ابعادی که برای آن درنظر گرفته می‌شود از نظر کارکرد، فکر، خلاقیت و نوآوری که در آن وجود دارد نیز مهم بوده و باعث افزوده شدن به میزان ارزش مادی آن اثر خواهد شد. برای همین هم برای بسیاری از آثار هنری ساخته شده نمی‌توان قیمتی مشخص تعیین کرد.
اما در کنار چنین ارزش هنری که برای آن قیمتی نمی‌توان تعیین کرد برخی از مجسمه‌ها از متریال و مواد اولیه‌ای ساخته می‌شوند که خود آن مواد اولیه دارای ارزش بوده و نه فقط برای هنردوستان بلکه برای کسانی که از هنر هم سررشته‌ای ندارند دارای ارزش مادی است.
به طوری که خبرهای سرقت مجسمه‌های شهری که هر کدام بین ۷۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم وزن داشتند و دارای جنس برنزی، مسی و ... بودند نشان داد که سرقت این مجسمه‌ها که در آخرین آمار اعلام شده به ۱۲ عدد رسید فارغ از انگیزه مالی نبوده است.
چون به دور از خلاقیت هنرمند، هزینه‌های تولید اثر و معنوی، مواد اولیه به کار رفته درون این مجسمه‌ها برای سارقان ارزش مالی قابل توجهی داشته که انگیزه سرقت این مجسمه‌ها را در آنها به وجود آورده است.
مجسمه ستارخان در خیابانی به همین نام، مجسمه باقرخان در خیابان شهرآرا، مجسمه صنیع خاتم در پارک ملت، مجسمه زندگی در خانه هنرمندان، مجسمه استاد شهریار در پارک دانشجو، مجسمه دکتر شریعتی در پارکی به همین نام، مجسمه مادر و فرزند در شهرک غرب، مجمسه ابن‌سینا در پارک بهجت آباد و ... از جمله مجسمه‌هایی بودند که در فهرست مجسمه‌های سرقت شده آن روزها ثبت شد.
مجسمه‌هایی که ساخته دست هنرمندانی همچون شهریار ضرابی، حمید شانس، فاطمه امدادیان، علی قهاری، هژبر ابراهیمی و ... بودند.
ساخت یادمانی به یاد ماندنی
هر چند در حال حاضر از سرنوشت مجسمه‌هایی که سرقت شده است اطلاعاتی در دست نیست و در میان انبوهی از خبرهای دیگر گم شده است با این حال در همین مدت نیز تلاش شد تا با ساخت مجدد مجسمه‌های سرقت شده از سوی هنرمندانی که آنها را ساخته بودند جای خالی برخی از مجسمه‌ها را پر و مجسمه‌ها و تندیس‌های جدیدی هم به آنچه از گذشته در شهر وجود داشته نیز اضافه کنند.
آثار هنری که رسالت فعالان زیباسازی شهر بوده برای آنکه بتوانند همچنان به غنای فرهنگی و هنری شهر بیافزایند به امید آنکه دیگر خبری از دزدیده شدن‌های این آثار ارزشمند هنری نباشد.
در کنار چنین فعالیت‌هایی شهرداری تهران اقدام به یک حرکت بزرگ نیز زده است و آن هم ساخت یادمانی برای کشور بوده که در کنار سایر آثار هنری بتواند به غنا و ارزش فرهنگی و هنری پایتخت و البته کشور اضافه کند و آن را به هویت ملی گره بزند تا در کنار نمادهایی که برای مشاهیر بزرگ کشور ساخته می‌شود؛ سبک نمادسازی دیگری را هم که موجب هویت‌سازی هر شهر و البته کشور می‌شود را نیز مورد توجه قرار دهند.
نمادسازی که قرار است نه درباره چهره و شخصیت خاص باشد بلکه نشانی از یک تفکر، ایدلوژی، عقیده، باور، اعتقاد، واقعه تاریخی و ... است.
یعنی نمادی که فردیت در آن معنایی ندارد و بیشتر به این موضوع می‌پردازد که چه کسانی آرمان‌ها و اهداف جمعی داشته‌اند تا به آن باور و تفکر، سبک و منش، اعتقاد و ایدئولوژی برسند.
شهرداری تهران برای ساخت نخستین یادبود ملی ایران در پایتخت به بهترین طراحان و ایده‌پردازان نیز جایزه ۴۵۰ میلیون تومانی خواهد داد و این یادمان پس از داوری در ابعادی به ارتفاع ۴۰ متر در محدوده مشخص شده در دل اراضی عباس‌آباد تهران نصب خواهد شد و اینبار از هنرمندان و مجسمه‌سازان، معماران و طراحان دعوت شده تا ایده‌های‌شان را در زمینه ساخت یک یادمان بزرگ در قلب پایتخت ارائه دهند.
ایده‌پردازان برای شرکت در مسابقه می‌توانند به دبیرخانه تماس گرفته و برای کسب اطلاعات بیشتر به نشانی abasabad.tehran.ir مراجعه کنند.
فراخوانی با عنوان «سرباز وطن» تا ادای دینی باشد برای افراد خاطره‌ساز و هویت‌بخشی که باعث ارتقای کیفی هویت ملی شده‌اند.
این فراخوان تا ۱۷ دی ماه ادامه دارد و ۳۰ دی ماه نیز نتیجه از سوی کمیته داوران اعلام خواهد شد.
