به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، این استان رتبه هفت کشوری در تولید انگور را دارد این در حالی است که گردش مالی حاصل شده فروش این محصول صادراتی رقمی بالغ بر 750 هزار میلیارد تومان است. با این وجود قریب به 16 هزار هکتار از اراضی استان مختص انگور‌کاری بوده و در این راستا 30 هزار نفر تاکدار نیز همه ساله به تولید انگور و فراوری کشمش مبادرت دارند.
اما در مهر ماه سال جاری، تاکداران استان زنجان تحت تاثیر سامانه بارشی قرار گرفتند؛ تاکداران همچون روال پیشین اقدام به فرآوری محصول برداشته شده از سطح مزارع انگور خود کرده بودند ولی بارش‌های زودهنگام، ضرر و زیان را به آن‌ها تحمیل کرد.
انگور‌های برداشت شده بعد از تیزاب و عمل فرآوری در مقابل تابش مستقیم آفتاب قرار گرفته بودند تا با از دست دادن آب خود هر چه سریع‌تر خشک شوند و در نهایت وارد مراحل بسته‌بندی و بازاریابی شوند اما غافل از اینکه بارش‌های پاییزه آغاز شد و انگور‌های نیمه خشک زیر باران ماند، با جذب دوباره آب عمل فرآوری با مشکل مواجه شد و تنها خسارت بود که روی دست کشاورزان ماند. از سویی دیگر عدم عمکرد مواد تیزاب نیز خود دلیل دیگری شد تا ضرر و زیان تاکداران را چندین برابر کند زیرا این امر نیز مانع از خشک شدن انگور شد چراکه کشمش بعد از 15 روز بالاخره خشک و در نهایت کیفیت آن شدیدا افت یافت.
در راین راستا پیش از این مظفر یوسفی‌پور، مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در گفت‌و‌گو با تسنیم اعلام کرده بود: امسال بهره‌برداران ابهر و خرمدره در فرآوری انگور به کشمش با مشکلاتی رو به رو شدند که این مشکل دو دلیل داشت، نخست اینکه در تابستان جاری به دلیل خنکی هوا و عملکرد بالای محصول، انگور تولیدی رسیدگی نرمالی نداشت و به نوعی سبز با درصد قند پایین بود که همین امر دلیلی بر پایین بودن کیفیت فرآوری و بالا بودن مدت فرآوری محصول به کشمش شد. دلیل دوم این مشکل نیز در ارتباط با موادی بوده که انگور را به شکل تیزاب به کشمش تبدیل می‌کرد، چراکه مواد تیزاب شامل روغن سبزه و کربنات پتاسیم است که در حالت استاندارد باید این مواد با نسبت یک به سه مخلوط شوند، اما به دلیل این که هر دو مواد وارداتی و گران است، قیمت فرآوری یک تن انگور تقریبا به 200 هزار تومان می‌رسید بنابراین باغداران برای کم‌کردن هزینه‌ها نسبت را یک به دو یا یک به دو و نیم گرفته‌اند و همین امر سبب شده تا انگور دیرتر از موعد خشک شده و کیفیت کشمش فرآوری شده پایین‌تر آید.
اما انگار داستان ضرر و زیان تولیدکنندگان انگور و کشمش تنها به مورد مذکور و افزایش چند برابری قیمت نهاده‌های مصرفی ختم نشده است چراکه این محصول در روند قیمت‌گذاری نیز دچار فراز و نشیب‌های فراوانی شده و قیمت پایین کشمش داغ تازه‌ای را بر دل تولیدکنندگان گذاشته و قسمت عمده‌ای از محصول تولید شده تاکداران روی دستشان مانده و چشم امید کشاورزان به حمایت دولتی خیره مانده است. قیمت این محصول که جز مهم‌ترین اقلام صادراتی استان است و به نرخ دلار محاسبه می‌شود سیر نزولی به خود گرفته و دخل و خرج کشاورزان را بهم ریخته است.
با این حال سوال این است، علت اصلی افت قیمت کشمش در بازار چیست؟ آیا استان زنجان برنامه صادراتی برای این محصول اندیشیده است؟ آیا خرید توافقی کشمش از کشاورزان زنجان وارد فاز اجرایی خواهد شد؟
جواد تاراسی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در گفت‌و‌گو با تسنیم اظهار داشت: قریب به 16 هزار هکتار باغ انگور در سطح استان وجود دارد که بیشترین سطح مربوط به شهرستان ابهر و خرمدره است و سالانه 150 هزار تن انگور برداشت می‌گردد که 30 درصد تازه‌خوری شده و بیش از 30 هزار تن تبدیل به کشمش می‌شود.
وی افزود: در سال جاری کشمش سهم بالایی در سبد صادراتی استان دارد و سالانه 2.2 درصد از کل صادرات استان به کشمش اختصاص دارد و بنا بر برنامه‌ریزی موجود تا پایان سال جاری 30 هزار تن کشمش از استان صادر خواهد شد.
صادرات کشمش هنوز به حد متعادل نرسیده است
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه امسال با توجه به شرایط مساعد جوی سرمازدگی در محصول انگور را نداشتیم که این امر سبب شد تا میزان تولید محصول به بالاترین سطح خود برسد، گفت: اشباع شدن بازار از انگور یکی از دلایل افت قیمت محصول در زمان تازه‌خوری بود چراکه همزمان با زنجان چندین استان دیگر نیز انگور را روانه بازار کرده بودند. از سویی دیگر شرایط دمایی در تابستان به نحوی بود که انگور تولیدی میزان قند لازم را نداشت و همین امر نیز سبب شده بود تا بازار پسندی محصول افت یابد.
وی با بیان اینکه برخی از مشکلات در زمان فراوری انگور به کشمش و تیزاب سبب شد تا انگور در زمان مقرر خشک نشود، عنوان کرد: با طولانی شدن دوره فراوری و همزمان شدن با بارش‌های پاییزه سبب شد تا مقداری از کشمش تولید شده، همانند سال‌های قبل کیفیت لازم نداشته باشد اما با این وجود شرایط مدیریت شد و با همراهی صنایع مختلف این کشمش با قیمت پایین‌تری از کشاورزان خریداری و از بازار جمع شد.
تاراسی با بیان اینکه قیمت کشمش پایین بوده و سودی عاید کشاورزان نمی‌کند، ابراز کرد: صادرات کشمش نیز هنوز به حد متعادل نرسیده است. بنابراین نیاز است تا شرایط به نحوی مدیریت شود تا تولید کننده بیش از این متضرر نشود.
وی با تاکید بر اینکه نحوه مدیریت موستان‌ها می‌تواند در بالا بردن کیفیت انگور و در نهایت کشمش موثر واقع شود و اندکی از ضرر و زیان تولیدکنندگان بکاهد، تصریح کرد: در راستای این امر جهاد کشاورزی برنامه‌ریزی کرده تا 500 هکتار از موستان‌ها را با ارائه تسهیلات به باغداران داربستی کند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه در راستای حمایت از انگور‌کاران و تولیدکنندگان کشمش اقداماتی انجام و پیگیری‌هایی از وزرات جهاد کشاورزی شکل گرفته است، گفت: این استان در اولویت لیست خرید تضمینی و حمایتی کشمش قرار دارد و به محض ابلاغ، این قانون در استان زنجان نیز اجرا خواهد شد و اقدام به خرید کشمش خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه واحد‌های فراوری استان ظرفیت لازم را دارند، خاطرنشان کرد: اگر حمایت‌های لازم و تسهیلات کم‌بهره در اختیار تاجران، صادرکنندگان و واحد‌های فراوری قرار گیرد می‌تواند تاثیر چشمگیری در رونق بازار کشمش و افزایش قیمت آن داشته باشد.
با تولید و عرضه بالای کشمش، قیمت افت کرد
در این راستا عبدالله جعفری مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در گفت‌و‌گو با تسنیم اذعان کرد: یکی از دلایل افت قیمت محصول کشمش تولید و عرضه بالای آن به بازار است از سویی دیگر شرایط صادرات نیز سبب شده تا قیمت مطلوب برای محصولات کشاورزی رقم نخورد این در حالی است که اگر صادرات کشمش رونق بگیرد می‌تواند اثر مثبتی بر افزایش قیمت این محصول داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه برای بهبود شرایط جلسات متعددی با حضور رئیس نظام صنفی کشاورزان و صنایع فراوری کشمش برگزار شده است، گفت: از صنایع درخواست شده تا خرید خود را بالا ببرند و در بازاریابی محصول کمک نمایند همچنین مقرر شده تا نظام صنفی کشاورزان نیز در حوزه نظارت ورود یابند و بازار قیمت را رصد نمایند تا بتوان با واسطه‌ها که خود دلیلی بر افت قیمت کشمش هستند مقابله کرد.
لزوم ورود سرمایه‌گذاران به فراوری کشمش
از سویی دیگر حسن مولایی، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ابهر نیز در گفت‌و‌گو با تسنیم با اشاره به افزایش تولید انگور در این شهرستان نسبت به سال گذشته، اظهار داشت: امسال 120 هزار تن انواع ارقام انگور در ابهر تولید شده و شهرستان ابهر رتبه اول استان در تولید انگور، کشمش و سایر فرآورده های این محصول را دارد. با این وجود امسال 70 درصد از انگور تولید شده به تولید کشمش اختصاص یافته که حاصل آن 24 هزار تن کشمش تیزابی بوده و نسبت به سال قبل افزایش داشته است.
وی با اشاره به وجود 6 مرکز خرید و کارخانه فرآوری، سورت‌بندی و بسته‌بندی کشمش در شهرستان ابهر، افزود: با وجود ظرفیت 25 هزار تنی کارخانه‌های صنایع تبدیلی این محصول در شهرستان، به دلیل عدم فعالیت کارخانه‌ها با ظرفیت کامل باز هم نیاز به توجه سرمایه‌گذاران در این بخش دارد، علی‌رغم وجود این مشکل متاسفانه امسال بیشترین میزان خرید کشمش تیزابی کشاورزان توسط کارخانه‌ها با قیمت هر کیلوگرم 21 تا 22 هزار تومان انجام شد که در ادامه به دلیل نوسانات این قیمت تا حدی کاهش یافت.
ارائه تسهیلات 10 درصدی به کارخانجات خرید کننده کشمش
با این حال حسن شجاعی، نماینده مردم ابهر، خرمدره و سلطانیه در مجلس در گفت‌و‌گو با تسنیم اظهار داشت: مدتی است که بخشی از کشاورزان و باغداران شهرستان‌های مختلف استان با مشکل فروش محصول در زمینه "کشمش" مواجه هستند و متاسفانه قیمت خرید شدیدا پایین آمده و باغداران در حال متضرر شدن هستند.
وی افزود: در مورد مسئله مذکور پیگیری‌های گسترده‌ای انجام شده و آخرین اقدام جدی دیدار با وزیر جهاد کشاورزی و مسئول سازمان تعاون روستایی بود که در این جلسه حل مشکل عدم فروش و قیمت پایین کشمش را از وزیر جهاد کشاورزی مطالبه کردم.
نماینده مردم ابهر، خرمدره و سلطانیه در مجلس با بیان اینکه وزیر جهاد کشاورزی قول اولیه رسیدگی به این مسئله را دادند اما اذعان به وجود گره قانونی در کار داشتند که باید حل می‌شد، گفت: قول مساعد در این زمینه از وزیر جهاد کشاورزی گرفته شد اما در راستای پیگیری و حل مشکل مجددا دیدار اختصاصی با رئیس مجلس و همینطور با اعضای کمسیون کشاورزی مجلس برگزار شد تا مسئله به طور کامل حل شود.
وی با بیان اینکه بعد از گذشت چند روز مسئول تعاون روستایی اعلام کرد که گره موجود حل شده است، تصریح کرد: تصمیم‌گیری شده تا وزارت جهاد کشاورزی وام‌هایی با شرایط ویژه به کارخانجاتی که در زمینه خرید کشمش مشغول فعالیت هستند پرداخت کند.
شجاعی با اشاره به اینکه وام‌های پرداخت شده در کشور 18 درصد هستند، تاکید کرد: قرار بر این است تا وزارت جهاد کشاورزی هشت درصد وام را برعهده بگیرد و وام 10 درصدی برای خرید کشمش باغداران به کارخانجات پرداخت کند.
این مسئول با اشاره به اینکه این اقدام دو اثر مثبت خواهد داشت، گفت: نخست کارخانه‌دار با وامی که می‌گیرد خرید را انجام داده و قیمت کشمش متعادل و سود کشاورزان حاصل می‌شود و از سوی دیگر دست دلالان که درصدد خرید کشمش کشاورزان با قیمت ناچیز هستند قطع می‌شود چراکه اگر خرید توسط کارخانه با قیمت مناسب انجام شود قیمت آزاد کشمش ارتقا یافته و به قیمت متعادل و متوازن خواهد رسید.
خرید توافقی کشمش وارد فاز اجرایی نشده است
با تمام این‌ها علی خان‌محمدی رئیس بنیاد ملی نخبگان کشاورزی در گفت‌و‌گو با تسنیم اظهار داشت: متاسفانه تا حال حاضر اقدام مساعدی در راستای خرید تضمینی کشمش انجام نگرفته است اما با تلاش نماینده مردم ابهر، خرمدره و سلطانیه در مجلس مقرر شده تا با ارائه تسهیلات به واحد‌های فراوری خرید توافقی این محصول از باغداران انجام شود اما بنا بر اطلاعات موجود این امر هنوز وارد فاز اجرایی نشده است.
وی با ابراز تاسف از اینکه در زمان‌های متفاوت تولیدکنندگان اغلب محصولات کشاورزی با سیاست‌هایی که تحمیل می‌شود دچار ضرر و زیان می‌گردند، گفت: محصول کشمش نیز از این قاعده مستثنی نیست با این حال جولان دلالان و واسطه‌ها نیز همواره مزید علت شده و بر افت قیمت محصولات کشاورزی دامن می‌زند که این امر نیازمند مدیریت صحیح و سامان دادن بازار محصولات کشاورزی است.
با تمام این تفاسیر، آن‌چه که از گفته برخی مسئولان برداشت می‌شود این است که افزایش سطح تولید متهم ردیف اول افت قیمت محصول کشمش در بازار کشور است که باغداران را در شرایط اقتصادی حاضر با چالش مواجه کرده است، این در حالی است که اگر این مسئله در تک تک محصولات کشاورزی همچون گوجه، هندوانه، پیاز، سیب‌زمینی، سیر و سایر محصولات که در فصول مختلف با سردی بازار و قیمت مواجه می‌شوند جست و جو شود باز هم افزایش سطح و میزان تولید متهم اصلی شناخته می‌شود و در نهایت اثر سو خود را تنها بر تولید کننده تحمیل می‌کند.
با این حال باید از مسئولان مربوطه پرسید چرا همواره باید تاوان کم‌کاری ارگان‌های مختلف را تولید کننده پس بدهد؟ آیا نمی‌توان با برنامه‌ریزی‌ها و رایزنی‌ها در سطوح بالاتر مشکلات مربوط به تولید، فراوری، خرید و صادرات محصولات کشاورزی را حل کرد تا برای یک بار هم که شده کشاورز در قبال زحمات خود به جای زیان، سود برداشت کند؟
با تمام این‌ها بنابر اذعان مسئولان، تولیدکنندگان می‌توانند برای کم کردن ضرر و زیان خود چشم امید به خرید توافقی کشمش با کارخانجاتی داشته باشند که تحت حمایت دولتی قرار خواهند گرفت و اندکی سر و سازمان به بازار بهم ریخته کشمش خواهند داشت. با این حال این مسئله تا حال حاضر محقق نشده و امید می‌رود با عزم راسخ سازمان جهاد کشاورزی و سایر مسئولان دخیل در این امر رویای خرید توافقی کشمش باغداران شکل واقعیت به خود بگیرد و اندکی از دغدغه‌های این قشر از تولیدکنندگان کاسته شود.
گزارش از زهرا بیات
انتهای پیام/ش
