خبرگزاری فارس- مریم عباسی: مهم‌ترین و مطمئن‌ترین منابع کسب درآمد برای کشور در عرصه حاضر، درآمدهای غیرنفتی است که در این میان بخش کشاورزی می‌تواند نقش بسزایی را در این زمینه به ویژه با توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان‌هایی نظیر آذربایجان‌‌شرقی که محور توسعه آن براساس کشاورزی تعریف شده، داشته باشد.

صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی به صنایعی گفته می‌شود که با انجام کارهای مختلف روی محصولات زراعی، باغی، دامی، طیور، شیلات، جنگل و مرتع، باعث افزایش ارزش اقتصادی این محصولات شود؛ این صنایع، انواع محصولات کشاورزی و دامی به مواد مختلف و قابل مصرف تبدیل و رابطه با ارزشی بین کشاورزی و صنعت، ایجاد می‌کند.

آذربایجان‌شرقی استانی است که اقتصاد آن بر پایه کشاورزی شکل گرفته است و اراضی مستعد و شرایط جوی سبب شده حرفه کشاورزی، دامداری، باغداری و دیگر مشاغل مرتبط از رشد قابل توجهی برخوردار باشد اما توانمندی این استان به اینجا ختم نمی‌شود و زمینه‌های بهره‌مندی بیشتر از قابلیت‌های آن وجود دارد.

 ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی می‌تواند نقش بسیار مهمی در شکوفایی اقتصاد کشاورزی ایفا کند و تأثیر قابل توجهی در توسعه پایدار این حوزه و ایجاد اشتغال مولد و پایدار در مناطق روستایی استان داشته باشد.

یکی از بهترین راهکارهای توسعه اشتغال در مناطق روستایی و جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه، کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، افزایش ارزش‌افزوده محصولات و توسعه اقتصادی، اجتماعی مناطق روستایی، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی است.

اهمیت و راهکارهای گسترش صنایع تبدیلی در روستاها

اینکه چرا مقام معظم رهبری تاکید دارند راه توسعه روستاها، ایجاد صنایع تبدیلی در خود روستاها است (05/06/1393 در دیدار با هیات دولت) را شاید بتوان حلقه مفقوده بحث ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی دانست. چرا معظم‌له تاکید دارند که صنایع تبدیلی در خود روستاها و نواحی روستایی باید ایجاد شود؟

شاید بتوان واضح‌ترین جواب به این سوال را اینگونه داد که هدف معظم‌‌له از مطرح کردن این بحث، بازگشت ارزش افزوده محصولات کشاورزی به خود روستا و ایجاد اشتغال و درآمد بیشتر برای روستائیان دانست، زیرا آنچه که اکنون در مورد صنایع تبدیلی در کشور شاهد آن هستیم، آن است که بسیاری از کارخانه‌های صنایع تبدیلی به دور از مناطق روستایی و در جوار شهرها و در شهرک‌های صنعتی ایجاد شده‌اند و بعضاً حتی فروش محصولات کشاورزی به عنوان ماده اولیه به این قبیل کارخانه‌ها نه به وسیله کشاورزان بلکه توسط دلال‌ها و واسطه‌ها انجام می‌شود و یا  اینکه عواملی که در استخدام این کارخانه‌ها هستند، در فصل برداشت محصول و در اوج تولید، محصول را به بهایی ناچیز از کشاورز خریداری می‌کنند و با فراوری و ذخیره سازی، محصولات فرآوری شده را در طی سال به بهایی چندین برابر قیمت محصول اولیه به فروش می‌رسانند.

آنچه که در این بین می‌تواند به کشاورزان و روستاییان کمک کند این است که با آگاهی دادن به کشاورزان آنان را تشویق به جمع‌آوری سرمایه های خرد در قالب تعاونی نمود تا به این وسیله ارزش افزوده محصولات کشاورزی به خود روستائیان بازگردد. راهکار دیگر حمایت از جوانان روستایی دانش‌آموخته دانشگاه‌هاست که با توجه به علم و دانشی که دارند اقدام به ایجاد این قبیل صنایع در مناطق روستایی کنند.

راهکار دیگر سرمایه‌گذاری خیرین و ایجاد صنایع تبدیلی برای روستائیان است که این حمایت می‌تواند به صورت مشارکت در ساخت، وقف، عقود اسلامی و... باشد. همچنین این راهکارها را می‌توان به صورت تلفیقی به کار برد. آنچه که در این بین مهم به نظر می‌رسد این است که با ایجاد صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی در قالب صنایع کوچک و صنایع روستایی،ارزش‌افزوده محصولات کشاورزی به بهترین نحو در خود روستاها باقی بماند و موجبات کاهش فقر، بیکاری، مهاجرت و... در مناطق روستایی را فراهم آورد. دولت نیز باید حمایت‌های لازم جهت گسترش اینگونه صنایع را با رویکرد پیشرفت روستاها فراهم کند. 

فعالیت 785 واحد صنایع تبدیلی با 4.8 میلیون تن محصولات کشاورزی در آذربایجان

 اکبر فتحی، رئیس جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه راهکار ایجاد و تثبیت اشتغال در بخش کشاورزی، توسعه صنایع تبدیلی و غذایی است، اظهار داشت: هر محصول کشاورزی و باغی بعد از تولید نیاز به فروش، ذخیره‌سازی یا فرآوری دارد که فرآوری خود نیازمند یک سری صنایع و زیرساخت‌های ویژه بوده، زمانی که بخش اعظمی از محصولات به سبب درجه کیفیت، قابل عرضه در بازار یا ذخیره‌سازی نباشد، اصلی‌ترین راه با هدف ایجاد ارزش‌افزوده و فروش بیشتر همان فرآوری است.

 حمایت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در حوزه صنایع تبدیلی و غذایی

وی با بیان اینکه همه شرایط و امکانات زیربنایی و زیرساختی برای حمایت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در حوزه صنایع تبدیلی و غذایی آذربایجان‌شرقی مهیاست، افزود: صنایع تبدیلی باعث ایجاد ارزش‌افزوده، ایجاد اشتغال پایدار، افزایش درآمدهای ارزی، استفاده بیشتر از محصولات کشاورزی و جلوگیری از اتلاف محصولات می‌شود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه از طرف این سازمان هیچ مشکلی در راستای حمایت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی وجود ندارد و اگر فرد حقوقی یا حقیقی نسبت به سرمایه‌گذاری در بحث صنایع تبدیلی محصولات باغی و زراعی استان آذربایجان‌شرقی اقدام کند،نهایت حمایت را از سوی جهاد کشاورزی خواهد داشت ادامه داد: آذربایجان‌شرقی با زمین‌های کشاورزی حاصلخیز فراوان و تولید انواع محصولات باغی و زراعی، نقش زیادی در تامین امنیت غذایی کشور دارد.

وی با اشاره به نامگذاری سال‌جاری توسط رهبرمعظم انقلاب گفت: جهش تولید به نوعی به معنی سرعت بخشیدن به افزایش تولید، راه‌اندازی تولید جدید و رفع مشکلات و موانع این عرصه زیربنایی است و یکی از محورهای تحقق رونق تولیدو جهش تولید در بخش کشاورزی، فعال کردن واحدهای تولیدی غیرفعال در عرصه صنایع تبدیلی و غذایی است.

ایجاد زنجیره تولید، نهادسازی اقتصادی برای حمایت از بازاریابی و فروش محصولات

فتحی با بیان اینکه ایجاد زنجیره تولید، نهادسازی اقتصادی برای حمایت از بازاریابی و فروش محصولات، برنامه‌های مهمی هستند که در راستای جهش تولید در بخش کشاورزی استان آذربایجان‌شرقی دنبال و اجرایی می‌شود، افزود: نخستین مسیر از برنامه جهش تولید در بخش کشاورزی، استفاده از ظرفیت‌های خالی در صنایع فرآوری و تبدیلی است که طبیعی است به افزایش تولید منجر می‌شود و گام بعدی در این مسیر، راه‌اندازی واحدهای غیرفعال صنایع تبدیلی هستند که در تحقق اهداف جهش تولید نقش موثری دارند که خوشبختانه ده‌ها واحد غیرفعال از ابتدای سال‌جاری به چرخه تولید بازگشته‌اند.

احیا واحدهای تولیدی راکد صنایع تبدیلی

وی از تلاش‌های سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان‌شرقی  برای احیا و راه‌اندازی مجدد این کارخانه فرآوری محصولات کشاورزی در بخش ایلخچی شهرستان اسکو به ظرفیت 300 هزار تن خبر داد و گفت: تولید مواد غذایی سالم با کیفیت بسیار بالا هدف اصلی مدیران این شرکت بوده، هر چند این امر موجب افزایش هزینه تولید و بالارفتن قیمت تمام شده محصول می‌گردد، اما در عوض محصولی تولید می‌گردد که سلامت مصرف‌کنندگان خود را تضمین می‌کند.

 فعالیت ۷۸۵ واحد صنایع تبدیلی و غذایی در آذربایجان‌شرقی

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان از فعالیت ۷۸۵ واحد صنایع تبدیلی و غذایی در زمینه فرآوری محصولات تولیدی بخش کشاورزی در استان خبر داد و افزود: آذربایجان‌شرقی با ظرفیت فرآوری چهار میلیون و ۸۵۰ تن محصول کشاورزی، رتبه سوم کشوری را داراست.

بهره‌برداری از 44  تبدیلی و فرآوری محصولات کشاورزی در آذربایجان

وی با بیان اینکه در ۹ ماهه اول سال‌جاری تعداد ۴۴ واحد تبدیلی و فرآوری محصولات در استان به بهره‌برداری رسیده است،گفت: در حوزه فرآوری محصول سیب، تعداد ۱۵ واحد فرآوری شامل آبمیوه، کنسانتره و پوره سیب با حداقل ظرفیت جذب یک میلیون تن فعالیت می‌کنند و تعداد ۱۲۰ واحد سردخانه سیب با ظرفیت انبارداری ۴۰۰ هزار تن و ۲۱۸ واحد در دست ساخت وجود دارد؛ همچنین ۵۶ واحد با ظرفیت فرآوری  ۴۴۸ هزار تن انگور در سال و ۱۵ واحد فعال برای تولید عرقیات گیاهی و بسته‌بندی گیاهان دارویی با ظرفیت ۹۰۰۰ تن در استان فعالیت می‌کنند.

فتحی با بیان اینکه برای محصول هلو، یک سردخانه با ظرفیت ۲۰ تن هلو در استان وجود دارد و در حال طرح‌ریزی برای سردخانه دیگری در شندآباد هستیم، ادامه داد: در حوزه زردآلو معمولاً تمایل به انبارداری زردآلو حتی به صورت رایگان نیز وجود ندارد ولی خشک کردن این میوه بسیار مرسوم بوده و حتی بازار جهانی دارد که در این زمینه در حال پیگیری برای تهیه دستگاه‌های جدید خشک‌کن میوه هستیم.

فرآوری27 واحد کارخانه تولید رب گوجه فرنگی

وی با بیان اینکه در حوزه گوجه‌فرنگی نیز ۲۷ واحد کارخانه تولید رب گوجه‌فرنگی با ظرفیت جذب ۲۰۰ هزار تن گوجه در سال فعال بوده و به چهار کارخانه دیگر مجوز فعالیت با تکنولوژی پیشرفته صادر شده است، به فعالیت یک کارخانه فرنچ فرایز(سیب‌زمینی منجمد) در شهرستان بناب و احداث کارخانه دیگر در این حوزه در شهرستان سراب اشاره  کرد و لظهار داشت: در حوزه فرآوری پیاز نیز به تازگی یک واحد در حال فعالیت است و در زمینه فرآوری گندم، ۴۲ سیلوی فعال با ظرفیت نگهداری یک میلیون و ۵۵ هزار تن گندم در استان وجود داشته و به ۲۷ کارخانه تولید آرد استان با ظرفیت اسمی یک میلیون و ۹۸۱ هزار تن آرد، گندم فرستاده می‌شود.

۸۶ واحد تبدیلی لبنیات و 3 واحد بسته‌بندی گوشت

وی در خصوص وضعیت صنایع تبدیلی استان در حوزه محصولات دامی نیز اظهار کرد: پنج واحد کشتارگاه دام سنگین و سبک، ۸۶ واحد تبدیلی لبنیات، سه واحد بسته‌بندی گوشت، سه واحد فرآوری گوشت، دو واحد تبدیلی ژلاتین خوراکی با ظرفیت ۵۰۰ تن در سال و ۵۰ واحد فرآوری خوراک دام با ظرفیت ۷۵۰ هزار تن در استان وجود دارد و طبق برنامه‌ریزی‌ها باید واحدهای دیگری نیز به این حوزه افزوده شود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان ادامه داد: در حوزه صنعت طیور، ۱۶ واحد فرآوری خوراک طیور به ظرفیت ۲۵۰ هزار تن، ۱۲ واحد کشتارگاه طیور با ظرفیت کشتاری ۳۲ هزار قطعه در ساعت و ۹۶ هزار تن در سال، چهار واحد قطعه‌بندی گوشت طیور، سه واحد فرآوری طیور، سه واحد فرآوری تخم مرغ با ظرفیت سالانه ۴۹ هزار تن و ۶ واحد فعال بسته‌بندی تخم مرغ با ظرفیت سالانه ۱۲ هزار تن در استان فعالیت می‌کنند.

فتحی افزود: همچنین چهار واحد دیگر تبدیلی نیز در حوزه خوراک طیور، سه واحد کشتارگاه طیور با تکنولوژی پیشرفته، ۲۰ واحد قطعه بندی گوشت طیور، یک واحد فرآوری طیور و دو واحد فرآوری تخم مرغ در دست احداث است.

فعالیت ۳۶ واحد بسته‌بندی عسل با ظرفیت سالانه ۱۸ هزار تن

وی با اشاره به فعالیت ۳۶ واحد بسته‌بندی عسل با ظرفیت سالانه ۱۸ هزار تن در استان، گفت: برای اولین بار، مجوز ساخت واحد تولید خوراک زنبور صادر شده و این واحد در حال ساخت است؛ برای سایر محصولات تولیدی از عسل مثل ژل رویال، موم، زهر و ... نیز در حال مطالعه و آمادگی لازم برای احداث واحد فرآوری هستیم.

وی با بیان اینکه هفت واحد بسته‌بندی خرما و چهار واحد فعال بسته‌بندی چای در استان وجود دارد که محصولات تولیدی سایر استان‌ها را فرآوری کرده و صادر می‌کنند، افزود: همچنین احداث واحدهای فرآوری و تبدیلی سیب‌زمینی و هویج نیز از اولویت‌های بخش صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان است.

احداث واحدهایی تامین نشاسته از غلات و اسانس گیاهان

وی با بیان این‌که هدف سازمان بهبود کیفیت بسته‌بندی و فرآوری انواع محصولات تولیدی کشاورزی استان برای رقابت در بازارهای داخلی و خارجی است و در این زمینه نیاز به محصولات با کیفیت و سالم داریم، افزود: تامین گلوکز از ذرت نیز در اولویت ما قرار دارد چرا که با وجود کارآیی این ماده در صنعت شیرینی و شکلات، ولی از سایر استان‌ها و خارج از کشور وارد می‌شود، احداث واحدهایی در زمینه تامین نشاسته از غلات و اسانس گیاهان مختلف نیز از اولویت‌های دیگر صنایع تبدیلی استان است.

ایجاد نخستین شهرک صنایع تبدیلی و غذایی کشور در مراغه

همچنین مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی از ایجاد نخستین شهرک صنایع تبدیلی و غذایی کشور در شهرستان مراغه خبر داد.

ایاز برنو اظهار داشت: نخستین شهرک صنایع تبدیلی و غذایی به‌صورت پایلوت کشوری در مراغه ایجاد می‌شود.

وی گفت: مطالعات ایجاد این شهرک در زمینی به مساحت 18 هکتار در مراغه آغاز شده است.

برنو افزود: شهرک صنایع تبدیلی میوه در مراغه با سرمایه‌گذاری موسسه تامین مسکن بسیجیان کشور ایجاد می‌شود.

مدیرصنایع تبدیلی و‌ غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان اضافه کرد: با بهره‌برداری از این شهرک با جدیدترین فناوری‌های روز دنیا به‌صورت کوچک مقیاس برای بیش از 2 هزار نفر شغل ایجاد می‌شود.

برنو با بیان اینکه عملیات ساخت این شهرک قبل از عید آغاز می‌شود، یادآور شد: همزمان با ساخت واحدهای فرآوری و بسته‌بندی میوه،زیرساخت‌های لازم از جمله آزمایشگاه و باسکول برای شهرک نیز ایجاد می‌شود.

 وی خاطرنشان کرد: در این شهرک علاوه از میوه‌های تولید شده در مراغه بخش از محصولات باغی دیگر استان‌های کشور فرآوری و با ارزش افزوده بالا صادر می‌شود.

معاون استاندار و فرماندار شهرستان ویژه مراغه نیز در ادامه این گفت‌و‌گو گفت: این شهرستان به عنوان قطب تولید میوه در آذربایجان‌شرقی فاقد واحدهای فرآوری و بسته‌بندی میوه است.

سیدعلی موسوی‌حسینی تصریح کرد: سالانه در این شهرستان 400 هزار تن میوه تولید و بدون فرآوری و بسته‌بندی به‌صورت فله‌ای روانه بازار مصرف می‌شود.

وی متذکر شد: علاوه بر بسته‌بندی 30 درصد میوه این شهرستان می‌تواند به صورت فرآوری شده با ارزش افزوده بالا به خارج از کشور صادر شود.

کشاورزی در بن‌بست حمایت

در شرایطی که تحریم‌ها با تنگ کردن حلقه‌ها، کشور را به سوی منفعل کردن صادرات نفت و به زانو در آوردن اقتصاد پیش می‌برند، تولید محصولات بخش کشاورزی می‌تواند کمک زیادی به ارزآوری در کشور کند. این در حالی است که چنین روندی به طور قطع حمایت‌های دولتی اعم از اختصاص بسته‌های حمایتی به کشاورزان تا اتخاذ سیاست‌های صحیح برای تولید و صادرات محصولات کشاورزی را می‌طلبد.علاوه بر این باید فراهم‌آوری زیرساخت های لازم برای صادرات محصول را نیز به مولفه‌های قبلی اضافه کرد.

متاسفانه نگاه اصلی صادرکنندگان به صادرات محصول کشاورزی با میزان مازاد محصول رابطه مستقیمی دارد؛ یعنی هر چه مازاد محصول بیشتر، صادرات نیز بیشتر. در صورتی‌که هرگز و در هیچ برهه زمانی وجود چنین سیاستی نتوانسته پشتوانه محکمی برای صادرات محسوب شود. هر چند سود و ارزآوری صادرات محصولات کشاورزی به دلیل نوسان قیمت نهاده‌ها و ارز، موجب می‌شود صادرکنندگان محصولات کشاورزی به سود مورد انتظار بازار دست نیابند، اما اساسا صادرات محصولات کشاورزی در فضای تحریمی، می‌تواند دستاورد ارزشمندی برای کشور به حساب آید، اما شاهدیم که صادرات بخش کشاورزی جدی گرفته نمی‌شود و به قولی «بگیر، نگیر دارد.»

انتهای پیام/60001/ی