علت تلخی دهان در طول روز چیست؟ چه بیماری هایی باعث تلخی دهان می شوند؟ چگونه با روش هایی کاملا خانگی این تلخی را رفع کنیم؟ چه زمانی وجود این تلخی خطرناک می شود؟ تا پایان این مطلب همراه ما باشید تا به پاسخ این سوالات برسید.
دیسگوزیا اصطلاح پزشکی برای تغییر طعم دهان است.
طعم تغییر یافته در دهان از نظر پزشکی به عنوان سوهاضمه شناخته می شود. این طعم معمولا ناخوشایند توصیف می شود و می تواند تا مدت ها ادامه یابد تا علت اصلی آن درمان شود.
افراد مبتلا به سو هاضمه ممکن است طعم مداومی را تجربه کنند که اغلب آنها را به عنوان یکی از موارد زیر توصیف می کنند:
طعم و مزه ممکن است باعث بهم خوردن ت فرد شود و حتی ممکن است چشیدن چیزهای دیگر هنگام خوردن یا نوشیدن را سخت کند. حتی ممکن است فردی حتی بعد از مسواک زدن دندان ها نیز طعم تلخ را در دهان خود احساس کند که بسته به علت ممکن است علائم دیگری را نیز تجربه کنند.
این مشکل معمولا با علائم زیر همراه است:
در برخی موارد، ممکن است طعم بد دهان نشان‌دهنده‌ی یک وضعیت جدی یا مهلک باشد که باید فورا ارزیابی و برطرف شود (همچون بلعیدن یک گیاه سمی یا ماده شیمیایی).
اگر شما یا یکی از اطرافیانتان هر یک از این علائم را داشتید، فورا به اورژانس مراجعه کنید:
بسیاری از دلایل ایجاد مزه تلخ در دهان جدی نیست. با این حال ، علائم می توانند تحریک کننده باشند و ممکن است در رژیم غذایی منظم یا لذت زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد کنند.
شرایط زیر می تواند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شود:
خشکی دهان که به نام زروستومیا نیز شناخته می شود ، هنگامی اتفاق می افتد که دهان بزاق کافی تولید نکند. از آنجا که بزاق به کاهش باکتری های دهان کمک می کند ، داشتن بزاق کمتر به معنای زنده ماندن باکتری های بیشتر است.
افراد مبتلا به خشکی دهان معمولا احساس چسبندگی و خشکی در دهان خود دارند . این شرایط می تواند توسط عواملی مانند داروها ، اختلالات قبلی یا مصرف دخانیات ایجاد شود. در صورت گرفتگی بینی ممکن است فرد دچار خشکی دهان شود زیرا تنفس از طریق دهان می تواند آن را خشک تر کند.
برخی از عوامل متعددی که ممکن است باعث خشکی دهان شوند عبارت‌اند از:
افرادی که به طور مداوم خشکی دهان دارند باید برای تشخیص صحیح عامل مشکل با پزشک خود صحبت کنند.
آیا تلخی دهان نشانه مشکل صفراست؟ باز هم باید بگوییم که بله؛ ممکن است. رفلاکس صفرا و اسید، علائم مشابهی دارند و می‌توانند هم‌زمان اتفاق بیفتند.
این دو نوع رفلاکس توسط صفرا (مایع ساختهشده در کبد که به هضم غذا کمک می‌کند) یا اسید معده (که از طریق مری به‌طرف بالا حرکت می‌کند) ایجاد می‌شوند.
هر دوی این اختلالات ممکن است باعث ایجاد طعم بد دهان نشوند. اگر متوجه شدید که احساس تلخی در دهان نشانه صفرا است حتما به پزشک متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید.
بهداشت نامناسب دندان می تواند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شود. همچنین ممکن است باعث افزایش حفره در دندان، عفونت و بیماری لثه یا التهاب لثه شود.
با مسواک زدن مرتب و نخ دندان کشیدن می توان از بسیاری از مشکلات شایع دندانپزشکی جلوگیری کرد. استفاده از دهانشویه ضد باکتری در بین مسواک زدن ممکن است به حداقل رساندن باکتری های مزه دار کمک کند.
در بعضی از افراد ، خوردن دانه کاج ممکن است باعث ایجاد طعم تلخ یا فلزی در دهان شود. این اتفاق اغلب 1 تا 3 روز پس از خوردن دانه کاج رخ می دهد. این سندرم علائم دیگری نیز نشان نمی دهد و پس از دو هفته از بین می رود.
آیا تلخی دهان نشانه مشکل کبدی است؟ باید بگوییم که بله، ممکن است. یک دلیل احساس تلخ در دهان، مشکلات کبدی است. زمانی که کبد عملکرد درستی ندارد، بدن شروع به جمع‌کردن مقادیر زیادی از آمونیاک می‌کند.
آمونیاک یک ماده سمی است که معمولا توسط کبد به اوره تبدیل می‌شود و از طریق ادرار دفع می‌شود. افزایش سطح آمونیاک در بدن منجر به ایجاد مزه بدی مشابه مزه پیاز یا ماهی و تلخی دهان می‌شود.
مزه تلخی یا مزه فلزی در دهان یکی از شکایت های رایج در سه ماهه اول بارداری است. هورمون ها در بدن در طول بارداری نوسان می کنند. این تغییرات می تواند بر روی حس ها اثر بگذارد. به همین خاطر در بارداری نسبت به برخی غذاها میل پیدا می کنید و نسبت به بوی برخی دیگر تنفر پیدا می کنید.
در بسیاری از خانم ها در بارداری مزه تلخی یا فلز در دهان حس می شود. این حس آزاردهنده است اما در اواخر بارداری یا پس از زایمان برطرف می شود.
پس از دودی‌کردن گوشت، ماده‌ای به نام کرئوزوت تولید می‌شود که باعث تلخ‌شدن گوشت می‌شود. کرئوزوت یک‌لایه ضخیم و روغنی است که وقتی دود برای مدت طولانی روی گوشت قرار می‌گیرد ایجاد می‌شود.
این ماده نه‌تنها گوشت دودی را تلخ می‌کند، بلکه طعم ناخوشایندی را باقی می‌گذارد و باعث ایجاد احساس سوزن‌سوزن شدن در دهان می‌شود.
بدیهی است که در فرایند دودی‌کردن گوشت باید از دود استفاده کرد، اما میزان دود را باید به‌درستی با گرما و زمان متعادل کنید تا بتوانید غذای خوشمزه‌ای را درست کنید.
معمولاً بعد از یائسگی مزه تلخی را در دهان احساس می کنید. این اتفاق به خاطر کاهش سطح استروژن در بدن است که منجر به بیماری ثانویه مانند سندرم سوزش دهان می شود. سندرم سوزش دهان نیز احتمالاً به خاطر خشکی مداوم دهان رخ می دهد.
گاهی به جای احتمال نگران کننده ای مانند کبد و تلخی دهان، سرماخوردگی می تواند پاسخ این باشد که علت تلخی دهان چیست. سرماخوردگی با ایجاد گرفتگی راه بینی و گلو و ایجاد عفونت در دستگاه گوارش، می‌تواند علت تلخی دهان اول صبح باشد.
عفونت‌های سیستم تنفسی (خصوصا عفونت‌های ویروسی) می‌توانند بر مزه‌ی دهان تأثیر بگذارند. ورم لوزه، سینوزیت، سرماخوردگی و عفونت گوش میانی اغلب بر حس چشایی و بویایی تأثیر می‌گذارند.
برخی از علائم عفونت سیستم تنفسی عبارت‌اند از:
عفونت‌های ویروسی اغلب طی یک الی دو هفته به‌صورت خودبه‌خود از بین می‌روند. پس از برطرف‌شدن عفونت، مزه بد دهان هم باید از بین برود.
سطح استرس و اضطراب بالا می تواند پاسخ استرس را در بدن تحریک کند ، که اغلب حس چشایی فرد را تغییر می دهد. اضطراب می تواند باعث خشکی دهان شود که غالباً طعم تلخی ایجاد می کند.
کمبود ویتامین نیز می تواند علت تلخی دهان اول صبح باشد. انواع ویتامین ها برای درک بو و مزه ضروری هستند، و مستقیما روی حواس چشایی و بویایی تاثیر می گذارند. البته وجود بیش از حد ویتامین ها نیز می تواند علت تلخی دهان اول صبح باشد. کمبود ویتامین ب. ۱۲ و افزایش روی در بدن از پاسخ های رایج علت تلخی دهان چیست در این حالت هستند.
همچون سایر حواس، جوانه‌های چشایی (پرزهای چشایی) به طور مستقیم با اعصاب مغز در ارتباط هستند. آسیب به اعصاب مغز می‌تواند منجر به تغییر در نحوه درک مزه‌ها شود.
آسیب عصبی جوانه‌های چشایی یا مسیر چشایی می‌تواند به علت صدمه به سر یا اختلالاتی نظیر این موارد رخ دهد:
هپاتیت B نوعی عفونت ویروسی کبد است. یکی از علائم اولیه هپاتیت B شامل احساس مزه‌ی تلخ در دهان است.
سایر علائم هپاتیت B عبارت‌اند از:
هپاتیت B یک عفونت جدی است. اگر علائم مرتبط با هپاتیت را دارید یا اگر فکر می‌کنید که ممکن است در معرض این ویروس قرار گرفته باشید، حتما با پزشکتان تماس بگیرید و در صورت لزوم به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید.
علت تلخی دهان در برخی از موارد می‌تواند ابتلا به دیابت باشد و حتی در برخی از موارد نیز افت قند خون سبب تلخی دهان خواهد شد. علاوه بر این موضوع مبتلایان به دیابت در مواردی که برای کنترل قند خون از متفورمین استفاده کنند، ممکن است تلخی طعم دهان و گلو را تجربه کند.
نمی‌دانید تلخی دهان همراه با سوزش سر دل نشانه چیست؟ ممکن است دلیل تلخی مستمر در دهان، بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) یا ریفلاکس اسید باشد. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که عضله یا اسفنکتر بالای معده ضعیف می‌شود و به اسید یا مایع صفرا اجازه می‌دهد که وارد مری شود.
اختلال GERD معمولا مری را تحریک می‌کند و منجر به سوزش سر دل می‌شود. همچنین می‌تواند منجر به ایجاد طعم بد یا تلخ شود که این وضعیت ممکن است به اندازه سایر علائم ادامه داشته باشد. سوزش معده و احساس طعم تلخ در دهان از علائم رفلاکس معده به مری هستند.
اگر علائم رفلاکس معده و تلخی دهان را دارید بهتر است به متخصص گوارش مراجعه کنید.
فردی که تحت درمان سرطان است ممکن است هنگام خوردن یا نوشیدن تغییر در طعم دهان خود را تجربه کند.
شیمی درمانی و پرتودرمانی ممکن است باعث تحریک جوانه های چشایی در برخی افراد شود ، که ممکن است باعث شود حتی غذاههای ساده مانند نان تست ساده یا آب طعم تلخ یا ناخوشایندی داشته باشند.
گاهی این مشکل می‌تواند ناشی از یک بیماری یا اختلال خاص باشد، همچون:
حداقل ۲۵۰ داروی مختلف وجود دارند که می‌توانند طعم تلخی را در دهان ایجاد کنند. طبق فرضیه‌های موجود، این موضوع به علل زیر رخ می‌دهد:
برخی از داروهایی که باعث ایجاد این عارضه می‌شوند عبارت‌اند از:
در قسمت بالا به برخی از داروهایی که باعثایجاد این طعم بد می‌شوند اشاره کردیم. سایر داروهایی که ممکن است باعث ایجاد این مشکل شوند عبارت‌اند از:
داروهای کاهش‌دهنده اسید معده همچون امپرازول (پریلوسک) و پریواسید (لانزوپرازول)، بیشتر از این که درمان رگورژیتاسیون مؤثر باشند در درمان سوزش سر دل اثرگذار هستند.
رگورژیتاسیون اختلالی است که در آن مایع موجود در معده به سمت بالا و پشت دهان حرکت می‌کند. این اتفاق خصوصا زمانی رخ می‌دهد که فرد خم می‌شود یا لباس‌های تنگ می‌پوشد. این مایع اغلب حاوی اسید معده است که منجر به ایجاد طعم بد در دهان می‌شود.
برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است بر جذب زینک تأثیر بگذارند. کمبود زینک ممکن است منجر به ایجاد طعم فلزی در دهان شود. کلاریترومایسین (بیاکسین)، مترونیدازول (فلاژیل) و تتراسایکلین سایر آنتی‌بیوتیک‌هایی هستند که ممکن است منجر به ایجاد طعم فلزی در دهان شوند، البته علت دقیق بروز این اتفاق هنوز مشخص نیست.
به‌ندرت این مشکل از علائم یک اختلال جدی و مهلک است. گاهی این وضعیت ناشی از مصرف دارو یا برخی از مواد غذایی خاص است. در این صورت ممکن است با قطع مصرف دارو، این مشکل هم بهبود پیدا می‌کند.
البته اگر تلخی دهان با علائمی نظیر تب و لرز همراه باشد، ممکن است نشان‌دهنده‌ی وجود کرونا باشد.
اگر می‌خواهید بدانید که برای برطرف‌کردن این مشکل چه باید کرد بهتر است برای تشخیص درست به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. درمان تغییر حس چشایی، به علت اصلی آن بستگی دارد:
یکی از مهمترین نکاتی که ممکن است سبب تلخی دهان شود، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. برای اینکه از تجمع باکتری در بین دندان‌ها جلوگیری شود و عفونت دندان نیز رخ ندهد، باید مسواک زدن را جدی گرفت. حتی استفاده از نخ دندان برای پاکسازی بین دندان‌ها نیز ضروری است تا از زمینه سازی برای تلخی دهان جلوگیری شود.
مورد دیگری که برای رفع تلخی دهان و پیشگیری از تلخی دهان موثر است، رعایت بهداشت دهان است. برای این منظور بهتر است راهکارهایی برای پیشگیری از خونریزی لثه، پیشگیری از التهاب لثه و عفونت دندان را انجام داد.
استفاده از مسواک مخصوص زبان نیز می‌تواند در حد به سزایی از تکثیر باکتری‌های دهان و دندان جلوگیری کند.
محلول‌های شست و شوی دهان تاثیر به سزایی در پیشگیری از تکثیر باکتری‌های دهان و دندان دارند. بهتر است در طول هفته دو الی سه مرتبه از آنها برای این منظور استفاده کرد.
اگر علت تلخی دهان عفونت باشد، غرغره آب و نمک یا غرغره آب و زاج سفید می‌تواند راهکار بسیار موثری برای درمان عفونت و رفع تلخی دهان باشد.
یک علت تلخی دهان در بسیاری از افراد، خشکی دهان و کم آبی بدن است. کم آبی بدن و در پی آن خشکی دهان، زمینه تجمع باکتری را در گلو و دهان فراهم می‌کند. از این رو اغلب توصیه می‌شود در فواصل زمانی مختلف، حتما آب و مایعات نوشیده شود.
سیگار کشیدن عملی برای خشکی دهان و گلو و همینطور تجمع باکتری در دهان و دندان‌ها است. این مورد حتی سبب رفلاکس معده نیز می‌شود. معمولا بهترین راهکار برای در امان ماندن از تلخی دهان، پرهیز از سیگار است.
همانطور که بیان شد یک علت تلخی دهان، رفلاکس معده است که بر اثر آن اسید معده یا بخشی از ترکیبات معده تا نزدیکی گلو و دهان منتقل می‌شوند. در این صورت معمولا متخصصین داروهای مخصوص کاهش اسید معده را تجویز می‌کنند که بهتر است دوره درمان را زیر نظر آنها به پایان رساند.
این داروها گاهی بدون نسخه پزشک نیز ارائه می‌شوند که در صورت استفاده از آنها و عدم بهبود تلخی دهان، لازم است علت را دقیق‌تر بررسی کرد. البته توصیه می‌شود برای کنترل رفلاکس معده کمتر از غذاهای چرب و شور استفاده شود.
گزینه‌های زیر را می‌توان برای عوض کردن طعم دهان به کار برد تا به صورت موقتی طعم دهان بهبود یابد اما بهتر است علت یابی را فراموش نکرد تا بتوان به درمان عامل بروز تلخی دهان پرداخت:
ترشح بزاق بیشتر برای پیشگیری از تکثیر باکتری‌ها موثر است. برای این منظور می‌توان از گزینه‌هایی مانند مرکبات ترش مانند لیموترش و پرتقال، انواع آبنبات به ویژه انواع نعناعی و برخی از خوراکی‌های ترش کمک گرفت.
برای درمان با دارو، پزشک ابتدا علائمتان را می‌پرسد، سابقه پزشکی و داروهایی که مصرف می‌کنید را بررسی می‌کند و سپس یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.
به‌عنوان‌مثال اگر پزشک متوجه شود که ریفلاکس اسید باعث ایجاد این طعم شده‌است، داروهای آنتی‌اسید بدون نسخه یا تجویزی، مسدودکننده‌های گیرنده H2 یا باکلوفن (لیورسال) را توصیه می‌کند. اگر دلیل بیماری‌تان دیابت شیرین نوع ۲ باشد، ممکن است پزشک دارویی همچون متفورمین (گلوکوفاژ) را تجویز کند. متفورمین میزان قندی (گلوکز) که کبد تولید می‌کند را کاهش می‌دهد.
درمان‌های طب سنتی زیر به رفع تلخی دهان کمک می‌کنند.
آب آلوئه‌ورا دارای خاصیت آنتی میکروبیال و ضدالتهابی است که عفونت‌های دهان را التیام می‌بخشد و طعم و بوی بدی که ممکن است با چنین مشکلات دهانی همراه باشد را از بین می‌برد.
این کار را دو بار در روز انجام دهید.
زردچوبه حاوی کورکومین است. کورکومین یک عامل آنتی‌باکتریال قوی است که تمام باکتری‌های بد دهان را از بین می‌برد، سلامت دهان را ارتقاء می‌بخشد و تلخی دهان را برطرف می‌کند.
این کار را به مدت ۲ هفته، یکبار در روز انجام دهید تا اثرات مطلوب آن را مشاهده کنید.
چای سبز یک درمان عالی برای عفونت‌های دهانی است. این درمان علاوه بر بهبود سلامت دهان و دندان، می‌تواند به ازبین‌بردن طعم بد و بوی بد دهان هم کمک کند.
باید حداقل دو بار در روز چای سبز بنوشید تا از تمام مزایای آن بهره‌مند شوید.
دارچین یکی دیگر از درمان‌هایی است که به دلیل خواص ضدباکتریایی که دارد می‌تواند به ازبین‌بردن این مشکل کمک کند. این درمان می‌تواند به‌خوبی با عفونت‌های دهان مبارزه کند و با ازبین‌بردن عوامل بیماری‌زای دهان، سلامت کلی دهان را ارتقاء بخشد.
این کار را باید ۲ الی ۳ بار در روز انجام دهید.
استفاده از روغن به حذف پلاک کمک می‌کند. همچنین به بهبود بیماری‌های مختلف دهان (همچون برفک دهان، بوی بد دهان و ژنژیویت یا التهاب لثه) که ممکن است باعث تلخی دهان شوند هم کمک می‌کند.
هر روز صبح باید این کار را انجام دهید. این روش همچنین به درمان تلخی و بدمزه بودن دهان در صبح‌ها هم کمک می‌کنند.
علاوه بر دارودرمانی یا روش‌های درمانی طب سنتی از روش‌های خانگی هم برای رفع این مشکل می‌توانید بهره ببرید.
ترب سیاه یکی از مؤثرترین درمان‌های طبیعی برای تلخی دهان ناشی از صفرا است. برای ۱۰ روز درمان به ۱۰ ترب سیاه بزرگ نیاز دارید. اگر ترب سیاه ارگانیک پیدا کنید که خیلی بهتر است. هر روز صبح یک عدد ترب را پوست بگیرید و رنده کنید.
از یک‌پارچه تمیز برای گرفتن آب ترب رنده‌شده استفاده کنید. آب ترب سیاه مزه تلخی خواهد داشت. این آب‌میوه را هر روز صبح با معده خالی بنوشید. بلافاصله بعد از آن، به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه به پهلوی راست روی تخت دراز بکشید.
مرکبات، آب‌میوه‌ها، اسموتی‌ها یا شربت‌ها می‌توانند به فعال‌شدن جوانه‌های چشایی و ازبین‌بردن تلخی در دهان کمک کنند. علاوه بر این، افزودن آب پرتقال، لیمو یا لیموترش به غذاها می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند و غذاها را خوش‌طعم‌تر کند.
پاشیدن مقداری جوش شیرین روی مسواک یا شستن دهان با نصف قاشق چایخوری جوش شیرین و آب، یک درمان طبیعی برای تلخی دهان است. این درمان خانگی به تنظیم تعادل pH کمک می‌کند، اسید را خنثی می‌کند و تلخی در دهان را کاهش می‌دهد.
برای این درمان خانگی به ۱ لیمو و ۱ لیوان آب گرم نیاز دارید.
آب یک لیمو را در یک لیوان آب گرم بریزید. سپس به‌خوبی مخلوط کنید و از این محلول برای شستشوی دهان استفاده کنید. این کار را یکبار در روز به مدت حداقل یک هفته انجام دهید تا نتایج حاصل را مشاهده کنید.
علت مؤثربودن این درمان این است که ویتامین C موجود در لیمو، PH از‌دست‌رفته دهان را بازیابی می‌کند. همچنین، خاصیت ضدباکتری لیمو می‌تواند عوامل بیماری‌زای دهان را از بین ببرد و در نتیجه از بروز مشکلات بیشتر برای دهان جلوگیری کند.
برای رفع طعم تلخ دهان با روش‌های خانگی می‌توانید از آب ترب سیاه، انواع مرکبات، پاشیدن جوش‌شیرین بر روی مسواک و شستن دهان با آبلیمو استفاده کنید.
همانطور که گفته شد عفونت‌های تنفسی می‌توانند بر مزه دهان تأثیر بگذارند. اگر در دهانتان طعم فلزی یا تلخی را احساس می‌کنید، این وضعیت ممکن است از علائم کرونا باشد. خشکی و تلخی دهان در دوران کرونا از علائم رایجی هستند که برخی از بیماران تجربه می‌کنند.
البته برخی از افراد پس از دریافت واکسن کووید ۱۹، تلخی دهان را تجربه می‌کنند. ممکن است در این شرایط تلخی دهان تا حدی شدید باشد که حتی استفاده از دهانشویه و شستشوی دهان هم نتوانند آن را تسکین دهند.
می‌توانید درمان‌هایی که در قسمت‌های بالا به آنها پرداختیم را هم امتحان کنید.
درصورتی‌که این علائم را تجربه کردید به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.
درصورتی‌که خشکی دهان ناشی از اختلالات جدی‌تری باشد، پزشک شما را به متخصص مربوطه ارجاع می‌دهد.
اگر دنبال جواب این سوال هستید که “چگونه تلخی و خشکی دهان را از بین ببریم” روش‌های مقابله می‌توانند به شما در این راه کمک کنند. این مشکل ناشی از هر علتی که باشد، می‌توانید کارهایی را برای کاهش علائم و رفع تلخی مزه دهان انجام دهید. برخی از راه‌های مقابله با تلخی در دهان عبارت‌اند از:
تشخیص علت دقیق این مشکل یک فرایند چندمرحله‌ای است که شامل این موارد است:
همچنین ممکن است پزشک چندین آزمایش دیگر را هم تجویز کند:
برای درمان تلخی دهان باید مصرف بعضی از غذاها را به حداقل رساند و حتی برخی را به طور کامل حذف کرد. زیرا بعضی از این مواد غذایی می‌توانند سبب تشدید تلخی دهان شوند یا اینکه آن را ایجاد کنند. از جمله این مواد غذایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
