مشکلات روحی و فشار های روانی در طول زندگی به شیوه های مختلف خودشان را نشان می دهند. یکی از این نشانه ها عادت کندن موهاست. برای ترک عادت کندن مو ابتدا باید به بررسی دلایل زمینه ای آن بپردازید. در این مقاله از پارس نیوز روش های ترک عادت کندن مو را به شما یاد خواهیم داد.
بیماری تریکوتیلومانیا یا وسواس موکنی یا وسواس مژه کنی و ابروکنی یکی از انواع وسواس های فکری و عملی است بنابراین مثل درمان وسواس باید ابتدا نوع آن مشخص شود تا بدین وسیله بتوان بهترین روش درمان وسواس کندن مو و درمان کندن مژه و ابرو را انجام داد.
شخص دارای بیماری تریکوتیلومانیا باید بداند که در صورت کندن موی سر از ریشه یا ابرو و مژه کنی در همان ابتدا با یک روش درمانی برای درمان خودش اقدام کند چون اگر این روند ادامه پیدا کند علاوه بر مشکل وسواس موکنی مشکلات دیگر از جمله افسردگی ، اختلال بدشکلی بدنی و… هم به این موضوع اضافه می شود و درمان قطعی تریکوتیلومانیا را سخت می کند.
اختلال کندن مو تحت تاثیر تنش فزاینده است که کمابیش سبب از دست دادن مو میشود و این کاهش موها معمولاً برای دیگران محسوس است.
وسواس کندن مو همیشه با شرم و مخفی کاری همراه است. فرد مبتلا به وسواس موکنی مانند افرادی که به سایر اختلال‌های کنترل تکانه مبتلا هستند بلافاصله پس از کندن مو یا زمانی که سعی دارند در برابر میل به کندن مو مقاومت کنند تلاش زیادی را احساس می کنند.
تجربه کندن مو به احساس آرامش، لذت و ارضا منجر میشود. افراد مبتلا به وسواس موکنی از رفتار غیر قابل کنترل خود ناراحت هستند و امکان دارد احساس کنند که عملکرد اجتماعی، شغلی و زمینه‌های دیگر عملکردشان به علت این اختلال مختل شده است.
افراد مبتلا به این اختلال مخفیانه و فقط زمانی که تنها هستند به این کار می پردازند. این افراد با پوشیدن کلاه یا آرایش کردن مو به صورتی که لکه‌های تاسی را بپوشاند، سعی دارند آسیبی که خود وارد کرده اند را پنهان می کنند. در طی این اختلال امکان دارد همه مناطق بدن درگیر شود ولی کندن موی سر شایع‌تر است. سایر نواحی درگیر عبارتند از ابروها، پلک و ریش صورت.
محمدرضا محمدی عضو انجمن علمی روانپزشکان در این رابطه در گفت و گو با ایرنا، گفت: سلامت روان یکی از فاکتورهای اولیه برای حفظ جامعه‌ای سالم و شاداب است و در مقابل عدم توجه به این موضوع می‌تواند اختلالات رفتاری بسیار مضری را به جامعه تحمیل کند که یکی از این اختلالات روانی همانا مو کندن (تریکوتیلومانیا) است و از طرفی این اختلال، بیشتر در سنین قبل یا اوایل نوجوانی بسیار پیش آمده و مشاهده می شود.
وی افزود: این بیماری در پسرها بیشتر از دختران شایع است و برعکس ابتلا به این بیماری در بین افراد بالغ خانم بیشتر از آقایان مشاهده میشود.
محمدی ادامه داد: عادت به کندن مو به طور تدریجی و ناآگاهانه در بیمار شروع میشود و ممکن است تا جایی که منجر به کندن تمام موهای سر یا صورت شود، پیش رود. با وجود فشارهای عصبی و عدم کنترل استرس و اینکه بیشتر مبتلایان کندن مو را انکار نمی‌کنند، اما همچنان قادر به جلوگیری از عمل خود هم نیستند.
این متخصص روانپزشک بالینی افزود: با مشخص شدن منشاء ژنتیکی این بیماری، پزشکان بهتر قادر به درمان آن خواهند بود، در معاینه فرد مبتلا، در بسیاری از مواقع موهای قطع شده به فواصل متفاوتی از پوست سر دیده میشود و پوست سر از سلامت کامل برخوردار است و از طرفی حاشیه موها معمولاً دست نخورده است و در مرکز به شکل کاسه‌ای موها قطع شده است.
وی گفت: اکثر بیماران موی سر خود را میکنند، به طوری که در مدت زمان طولانی، ناحیه‌ای بدون مو ایجاد می شود حتی ممکن است این ناحیه بدون مو، موی ابرو یا مژه هم باشد و نیاز است فرد مبتلا به این بیماری تحت درمان روانپزشک قرار گیرد.
نشانه های زیر در افرادی که عادت به موکندن دارند به وضوح دیده میشود :
ژنتیک تقریبا نقش مهمی را در ابتلا به بیماری تریکوتیلومانیا ایفا میکند. در حقیقت اکثر افرادی که به اختلال کندن مو مبتلا هستند، در نزدیکان خود نیز این اختلال را مشاهده میکنند. به همین دلیل زمانی که در ژنتیک یک خانواده این اختلال وجود داشته باشد، در افراد درجه یک خانواده هم دیده میشود.
در بسیاری از موارد استرس و اضطراب شدید و فشارهای روانی مداوم باعث ابتلای افراد به اختلال کندن مو میشود و این حالت را در آنها تشدید میکند.
گاهی اختلال تریکوتیلومانیا در یک بازه سنی خاص اتفاق می‌افتد و تا پایان زندگی با فرد باقی می‌ماند.
این اختلال معمولا در دوران پیش از نوجوانی یا در طول نوجوانی، اغلب در بازه سنی 10 تا 13 سالگی بروز میکند و اگر به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، تا پایان عمر با فرد باقی می‌ماند.
مجموعه‌ای اختلالات روانشناختی هم میتوانند بیماری تریکوتیلومانیا را ایجاد کنند. معمولا افسردگی و اختلال وسواس اجباری به این اختلال هم منجر میشود.
زمانی که فردی به اختلال کندن مو مبتلا میشود، با هر بار کندن موها در نواحی مختلف بدن، به پوست سر و بدن آسیب می‌رساند. این کار دربسیاری از موارد باعث بروز زخم و عفونت میشود و برای همیشه به ریشه موها آسیب می‌رساند.
برخی افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا عادت دارند موهای کنده شده را بجوند یا بخورند. این کار باعث ایجاد گلوله‌های مو در دستگاه گوارش میشود. در نهایت این اتفاق موجب کاهش وزن شدید، تهوع و استفراغ و در موارد شدید، مرگ میشود.
مبتلایان به این بیماری احساسات ناخوشایند بسیاری را مانند خجالت، تحقیر و شرم تجربه میکنند. در مواردی کاهش اعتمادبه‌نفس هم با این اختلال نمایان میشود و فرد از قرار گرفتن در جمع و ارتباط با افراد دیگر دچار نگارنی میشود.
همچنین بروز شکل ظاهری خاص مانند تاسی در این اختلال، اعتمادبه‌نفس را برای رویارویی با افراد مختلف تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد. استرس و اضطراب، اعتیاد به الکل و مواد مخدر هم از دیگر عوارض ابتلا به این بیماری است.
اگر کودک شما در هنگام خشم ، عصبانیت ، برآوره نکردن خواسته ها و یا ناراحتی شروع به کندن موهایش میکند.
این باید زنگ خطری باشد برای شما و نباید از کنار عادت موکندن فرزند خود به راحتی عبور کنید. چرا که در آینده به یک عادت و وسواس تبدیل خواهد شد
پس لازم است هرچه زودتر برای ترک عادت کندن مو فرزند خود اقدام نمایید. نکته ای که باید در ترک عادت مو کندن فرزندان به آن توجه داشت این است که :
هرگز آنها را تنبیه نکنید چرا که آثار بدی در رفتار آنان خواهد داشت و علاوه بر حل نشدن مشکل ، کار را سختر هم خواهد کرد
مهمترین راهکار شناسایی مواقعی است که شما به کندن مو می پردازید
بعد در آن زمانها و مکانها این راهکارها را امتحان و اجرا کنید
شما می توانید کلاه سرتان بگذارید یا لباس آستین بلند یا دستکش که دسترسی شما به موهایتان کم و سخت شود.
دست خود را با چیزی مشغول کنید همانند توپ پلاستیکی کوچک ، خوردن یا نوشتن – خیاطی – نقاشی و…
نوشتن در همه جا معجزه می کند. اینجا یک تیر دو نشان می شود:
اگر می توانید و دوست دارید موهای خود را تا حدی که راحت در دست نیاید به مدت محدودی کوتاه کنید.
از دیگرانی که شما را دوست دارند بخواهید که موقع انجام این کار که خودتان حواستان نیست به شما تذکر دهند.
موهای خود را با آب یا ژل مرطوب کرده طوری که دستان شما لیز بخورد و از کندن صرفنظر کنید
عطر یا ژلی به موهای خود را بزنید که عطرش به شما رایحه خاص و آرامش بخشی بدهد که از کندن مو صرفنظر کنید
اگر موفق شدید که خود را کنترل کنید پس خود را تشویق کنید که احساس خوبی در شما ایجاد شود
و اگر موفق نشدید خود را به صورت کوچک تنبیه کنید مثلا اینستاگرام امروز را ده دقیقه کم می کنم.
درمان‌های رفتاری و روانیِ زیر میتوانند تا حد زیادی به کاهش نشانه‌های تریکوتیلومانیا در فرد مبتلا کمک کنند:
این رواندرمانگر یادآور شد: درمان بر اساس سن انجام می‌گیرد. اگر درمان با دقت انجام گیرد، حتی کودکان مدرسه‌ای مبتلا به این رفتار با ادامه رشد خود از این اختلال رها میشوند. در نوجوانان و جوانان یا بزرگسالان جوان، آگاهی دادن به فرد و خانواده وی درباره این عارضه تا اندازه بسیار زیادی می‌تواند باعث راحتی خیال آنها شود.
قاسمی افزود: از آن جایی که اضطراب همواره به عنوان عامل ایجاد و تشدیدکننده بیماری مطرح است، ایجاد محیطی آرام و به دور از تنش در تخفیف علایم بیماری بسیار موثر و لازم است کسانی که با بیمار در ارتباط هستند، از سرزنش یا توبیخ وی بپرهیزند و با روش‌های حمایتی که توسط درمانگر به آنها آموزش داده میشود، فرد را در راستای بهبودی یاری کنند.
وی راهکار درمان دارویی اختلال مو کندن را مصرف داروهای ضد اضطراب، ضد افسردگی و داروهای آنتی‌سایکوتیک عنوان کرد و افزود: همچنین برای تثبیت کننده خلق و درمان غیردارویی، هیپنوتراپی و درمان‌های رفتاری مانند بیوفیدبک، پایش و کنترل خود، حساس‌سازی، معکوس سازی رفتار عادتی و درمان‌های بیزارکننده لازم است.
قاسمی اضافه کرد: تشخیص علت اولیه دقیق این بیماری حتماً باید توسط روانپزشک مشخص شود چراکه در درمان صحیح آن بسیار موثر است و از طرفی چیزی که مهم است این است که این ناراحتی می‌تواند با دیگر ناراحتی‌های اعصاب و روان همراه باشد یا حتی خود، برگرفته از عارضه‌ای از سایر ناراحتی‌های اعصاب و روان باشد.
اگر نمی توانید از کشیدن موهای خود دست بکشید و یا به خاطر کشیدن موهای خود، احساس ناخوشایند یا شرمندگی دارید، با پزشک خود صحبت کنید. تریکوتیلومانیا تنها یک عادت بد نیست، این یک اختلال مربوط به سلامت روانی است و بعید است که بدون درمان بهبود یابد.
تمام علائمی که تجربه میکنید، حتی اگر به نظر می رسد مربوط به کشیدن مو نباشد. تریکوتیلومانیا می تواند موجب علائم جسمی و روانی شود. به آنچه کشیدن مو را تحریک میکند، چگونگی تلاش شما برای مواجهه با این مشکل، و عواملی که آن را بهتر یا بدتر میکنند، توجه داشته باشید.
اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله هر گونه تنش یا تغییر بزرگ در زندگی اخیر و اینکه آیا کشیدن مو در خانواده شما اتفاق افتاده است یا خیر.
تمام داروها، ویتامین ها، گیاهان یا مکمل های دیگری که مصرف می کنید، شامل دوز و مدت زمان مصرف آنها.
