استان گیلان با دو و نیم میلیون نفر جمعیت دارای ۱۶ شهرستان، ۵۲ شهر و افزون بر دو هزار و ۵۰۰ روستا است. طبق سرشماری سال ۱۳۹۰، ۶۱ درصد جمعیت استان گیلان شهرنشین و ۳۹ درصد روستانشین هستند.
آب شرب سالم یکی از نیازهای مهم روستانشینان و نه تنها عاملی برای سکونت آنان در گیلان که اقدامی برای کمک به تامین و تضمین سلامت جمعیت و پیشگیری از بیماری ها است .
گیلان سرزمینی با ترنم باران در تمامی فصول که از نظر بارندگی و برخورداری از آب های جاری با هیچ استان یا ناحیه دیگری در کشور وسیع ایران قابل مقایسه نیست و وضعیتی کاملا استثنایی دارد و تراکم بالای شبکه آبراهه ای در آن دلیلی بر این ادعاست.آب مورد نیاز گیلان از منابع سطحی و زیر زمینی تامین می شود . منابع آب سطحی منطقه به دو بخش آب های ساکن و جاری تقسیم می شوند و بیشترین نقش را در تأمین آب مورد نیاز بخش های مختلف مصرف در استان بر عهده دارند.
گیلان دارای ۵۴ رشته رودخانه اصلی است که از جمله می توان به سفیدرود، آستارا چای ، گرکان رود ، ماسوله رودخان، پل رود و شلمان رود اشاره کرد که ویژگی آن ها به غیر از سفیدرود شامل داشتن مسیری کوتاه، پر شیب، دره های عمیق در دامنه کوه ها، حوضه آبگیر پوشیده از جنگل و تاثیرات زیاد در میزان آبدهی روزانه می باشد.
در استان گیلان برای تامین آب مصارف مختلف در استان ، سدهای متعددی از جمله سد مخزنی سفیدرود، سد انحرافی سنگر، سد انحرافی پسیخان، سد انحرافی تاریک، سد انحرافی گله رود احداث شده که سد شهر بیجار نیز به جمع آنها پیوسته است . بزرگ ترین سد استان، سد مخزنی سفیدرود می باشد که در سال ۱۳۴۱ به بهره برداری رسیده است.
منابع آب زیرزمینی در گیلان وضعیت مطلوبی دارد، به گونه ای که تعدد رودها و تغذیه مناسب آن ها از بستر رودهای اصلی و فرعی، بالا بودن میزان بارش به همراه ضخامت زیاد رسوبات در این محدوده منجر به شکل گیری سفره های آب شیرین غنی شده است.
بررسی آب زیرزمینی استان نشان میدهد که در سطح استان تعداد ۴۸ هزار و ۱۴۶ حلقه چاه و ۱۵ هزار و ۷۸۵ چشمه وجود دارد و تخلیه کل سالانه از منابع آب زیرزمینی استان حدود ۷۶۹ هزار و ۶۹ میلیون مترمکعب در سال است که ۱۶ درصد از میزان تخلیه آب های زیرزمینی مربوط به چاه های عمیق استان می باشد.
گیلان گرچه پرباران ترین استان کشور است اما با این وجود در فصل گرم سال در سال هایی که خشکسالی کشور را فرا می گیرد دست هایش را برای طلب جرعه آبی به سوی آسمان دراز می کند ؛ شالیزارها بی تاب و خمیده می شوند و چشمه ها و چاهها در برخی مناطق کم آب، به طوری که تانکرهای آبرسانی برای رساندن آب شرب و بهداشتی راهی آن مناطق می شوند .
گاهی هم امکان نفوذ فاضلاب ها به آب چاههای خانگی لزوم آبرسانی را در مناطق مختلف استان ضروری تر کرده است.
دولت تدبیر و امید نیز از زمان استقرار خود طرح های مختلف آبرسانی را در گیلان اجرا کرده است. استاندار گیلان در مراسم بهره برداری در ۳۸ پروژه آبرسانی استان در قالب پویش هر هفته الف- ب - ایران در اوایل ماه جاری با اشاره به نقش مدیریت منابع آب به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان توسعه اظهار کرد: انجام مطالعات و تهیه طرح‌های جامع آبرسانی روستایی در نقاط مختلف استان گیلان حائز اهمیت است.
ارسلان زارع افزود: بهره برداری از طرح‌های برق رسانی، آب رسانی، فاضلاب و سدسازی در قالب پویش " هر هفته الف ب ایران" در گیلان و نقاط مختلف کشور، حاکی از تلاش های نتیجه بخش برای ارتقاء شاخص های بهبود زندگی آن هم در شرایط دشوار تحریم هاست.
وی به شاخص های رشد و توسعه استان گیلان در دولت تدبیر و امید و افزایش ۹ درصدی تعداد روستاهای تحت پوشش در بخش آبرسانی از آغاز به کار دولت یازدهم تا کنون اشاره و اضافه کرد: تعداد روستاهای تحت پوشش از یک هزار و ۵۷۵ روستا به یک هزار و ۷۱۳ روستا رسیده و بهسازی تأسیسات آب آشامیدنی ۵۶ درصد رشد داشته است.
وی افزود: احداث خطوط انتقال آب نیز با رشد ۴۵ درصدی از دو هزار و ۸۵۶ کیلومتر، به چهار هزار و ۱۵۲ کیلومتر رسیده است.
استاندار گیلان ادامه داد: جمعیت قلمرو شهری نیز با رشد ۱۴ و ۶۵ درصدی، از یک میلیون و ۵۶۵ هزار نفر به یک میلیون و ۸۳۳ هزار نفر رسیده و حداکثر ظرفیت منابع تأمین آب نیز با ۳۰ درصد رشد در دولت تدبیر و امید همراه بوده است
طی هفت سال گذشته به ۱۳۷ روستا آبرسانی شد
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب گیلان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: تا پایان سال ۹۱ ؛ تعداد یکهزار و ۴۴۰ روستا از آب شرب برخوردار بودند که در هفت سال گذشته به ۱۳۷ روستای دیگر نیز آبرسانی شد.
سید محسن حسینی با اشاره به رشد ۵۶ درصدی بازسازی تاسیسات آب شرب روستاهای گیلان گفت: در طول فعالیت دولت یازدهم و دوازدهم علی رغم تمامی فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم ها، شاهد جهش چشمگیری در حوزه آبرسانی به روستاهای استان بودیم.
وی افزود: در این مدت به منظور تامین و تقویت آب شرب روستاهای گیلان ۶۴ حلقه چاه حفر و ۱۱۵ دهنه چشمه بهسازی شد.
حسینی، با بیان اینکه در این فاصله زمانی ۱۲۲ باب ایستگاه پمپاژ و بیش از ۲۴ هزار مترمکعب مخزن ذخیره آب شرب در روستاهای گیلان احداث شد، گفت: در طول این دوره میزان لوله گذاری خطوط انتقال و توزیع آب روستایی در استان گیلان ۳۶ درصد رشد داشته است.
وی افزود: همچنین بیش از پنج هزار متر لوله گذاری آب شرب در روستاهای گیلان اجرا شد.
وی گفت: در سال های اخیر چهار هزار و ۳۰۰ نفر از روستاییان استان از شبکه مدرن فاضلاب بهره مند شدند که امیدواریم با یکپارچه سازی شرکت های آبفای شهری و روستایی، شاهد اتفاقات خوبی در حوزه فاضلاب روستاهای استان باشیم.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب گیلان همچنین با اشاره به آبرسانی به ۶۶ روستای گیلان تا پایان امسال ادامه داد : از طرح های پیش بینی شده آبرسانی به ۶۶ روستای گیلان تا پایان امسال تا کنون ۳۸ روستا آبرسانی شده است.
حسینی با اشاره به اینکه با یکپارچه سازی شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی گیلان در اسفندماه سال ۹۸ اقدامات خوبی برای رفع مشکلات آب شرب حوزه روستایی استان انجام شده، گفت: طرح آبرسانی پیش بینی شده به ۶۶ روستای این استان تا پایان امسال با اعتباری بیش از ۸۴ میلیارد تومان اجرا می شود.
وی همچنین به تامین ،تقویت، کمیت و کیفیت آب آشامیدنی ۲۰۰ روستای گیلان با جمعیتی بالغ بر ۱۱۳ هزار نفر پس از یکپارچه سازی شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی استان طی سالجاری اشاره و تصریح کرد: در این مدت با بهسازی تعدادی از چاهها و تغییر ساختار ایستگاه‌های پمپاژ ۵۶۵ لیتر بر ثانیه به ظرفیت تامین آب شرب روستاهای گیلان اضافه شد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به ارتقای ایستگاه پمپاژ روستای صفرابسته آستانه اشرفیه و شهرهای شلمان، چاف و چمخاله اشاره کرد.
به گفته وی، طی مدت ۹ ماه ، ۳۷۱ لیتر بر ثانیه آب شرب از تاسیسات شهری به روستاهای دارای تنش آبی انتقال داده شد.
وی به دیگر طرح‌های مصوب شرکت آب و فاضلاب گیلان جهت تامین پایدار آب شرب روستاهای استان اشاره و بیان کرد: آبرسانی به ۳۲ روستای شهرهای چاف و چمخاله در قالب چهار پروژه با اعتباری بالغ بر ۲۹ میلیارد تومان و بهره مندی جمعیتی بیش از ۱۶ هزار و ۵۵۰ خانوار در سال جاری به بهره برداری می‌رسد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب گیلان از افتتاح رسمی واحد دوم تصفیه‌خانه آب گیلان تا پایان امسال خبر داد و افزود: با بهره برداری کامل از واحد دوم این تصفیه‌خانه تا پایان سال جاری سه هزار لیتر بر ثانیه به ظرفیت تامین آب شرب شهرها و روستاهای استان اضافه خواهد شد.
وی با اشاره به وارد مدار شدن فاز اول تصفیه خانه بزرگ آب گیلان در سال ۱۳۷۸ با ظرفیت سه هزار لیتر در ثانیه افزود: عملیات اجرایی فاز دوم تصفیه خانه در سال ۱۳۹۳ آغاز شد و تا پایان سال، با ظرفیت کامل سه هزار لیتر در ثانیه به بهره برداری خواهد رسید و در مجموع ظرفیت تولید تصفیه خانه به۶ هزار لیتر در ثانیه افزایش خواهد یافت.
مدیرعامل آبفای گیلان با اعلام شهرهای برخوردار از تصفیه خانه بزرگ آب گیلان تصریح کرد: شهرهای رشت، خمام، انزلی، لاهیجان، سیاهکل، آستانه اشرفیه، کیاشهر، لنگرود، کومله، شلمان، اطاقور و هم اینک چاف و چمخاله و روستاهای در مسیر خط انتقال نیز از آب این تصفیه خانه بهره مند می باشند و تأمین آب مورد نیاز این مناطق تا سال ۱۴۲۵ از این تصفیه خانه پیش بینی شده است.
حسینی با اشاره به اینکه هم اکنون این تصفیه‌خانه با ظرفیت یکهزار لیتر بر ثانیه در مدار بهره برداری است، گفت: با توجه به کیفیت بالای آب شرب تولید شده در این تصفیه‌خانه و با بهره برداری آزمایشی از واحد دوم، ۲۶ حلقه چاه با آبدهی ۲۸۰ لیتر بر ثانیه در حالت آماده به کار قرار گرفتند.
وی تاکید کرد: با وارد مدار شدن واحد دوم تصفیه‌خانه بزرگ آب گیلان، مشکل کیفیت آب شرب تعداد زیادی از روستاهای گیلان نیز برطرف خواهد شد.
وی به شرایط خاص آخرین تابستان قرن نیز اشاره و تصریح کرد: با شیوع ویروس کرونا و به ویژه در فصل تابستان شاهد افزایش مصرف آب شرب بودیم که در مقاطع مختلف بین ۲۵ تا ۴۰ درصد به مصرف آب مشترکان استان اضافه شد.
مدیرعامل آبفای گیلان گفت: به منظور تامین آب آشامیدنی مورد نیاز مشترکان در ایام کرونا، با بهره برداری آزمایشی از واحد دوم تصفیه‌خانه بزرگ آب گیلان ۸۹۰ لیتر بر ثانیه به ظرفیت تولید آب استان افزوده شد.
وی تصریح کرد: در مجموع با شیوع بیماری کرونا، ظرفیت تولید آب استان یکهزار و ۴۵۵ لیتر بر ثانیه افزایش یافته تا مردم استان در این ایام با مشکل خاصی در حوزه آب شرب مواجه نباشند.
وی هزینه آبرسانی در گیلان را دو برابر و نیم متوسط کشوری بدلیل شرایط محیطی استان و پراکندگی خانوارهای روستایی عنوان و تصریح کرد : با وجود این دشواری ها از ابتدای استقرار دولت تدبیر و امید تا کنون بیش از ۱۳۷ روستا استان از آب شرب و بهداشتی بهره مند شدند .
سد شهر بیجار با پوشش ۷۰ درصد جمعیت استان در دولت تدبیر و امید به بهره برداری رسید
سرپرست معاونت طرح و توسعه شرکت آب منطقه ای گیلان نیز با اشاره به اقدامات این شرکت در طول دوره یازدهم و دوازدهم برای تامین آب شرب استان اظهار داشت: تکمیل عملیات اجرایی سد مخزنی آیت الله بهجت در منطقه شهربیجار و آبگیری و بهره برداری آن در اوایل سال ۱۳۹۴ با ظرفیت تنظیم ۱۶۵ میلیون مترمکعب در سال برای مصرف شرب حدود ۷۰ درصد از جمعیت استان انجام شد.
هادی پاکزاد افزود: همچنین طی این سال ها برای استفاده بهینه از منابع آب سطحی و جلوگیری از هدر رفت آنها یکی از اقدامات مهم دیگر دولت تدبیر و امید اخذ مجوز زیست محیطی سدهای پلرود ، شفارود و لاسک که از اهمیت فوق العاده ای برای منابع آبهای داخلی استان بویژه آب شرب برخوردار می باشد.
وی تصریح کرد: در همین راستا، در حال حاضر سد مخزنی پلرود ۷۶ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که ظرفیت تنظیم سالانه آن ۲۰۴ میلیون مترمکعب در شرق گیلان با هدف تامین آب مصارف کشاورزی، شرب و زیست محیطی احداث می شود که زمینه های آبگیری آزمایشی آن در سال ۱۴۰۰ فراهم می شود.
به گفته پاکزاد؛ سد پلرود آب شرب هفت شهر بزرگ شرق گیلان (رحیم آباد، رودسر، لنگرود، واجارگاه، کلاچای، املش و کومله) به میزان ۴۰ میلیون مترمکعب در سال را تامین خواهد کرد .
وی اظهار داشت: همچنین سد مخزنی شفارود نیز با ظرفیت تنظیم سالانه ۹۸ میلیون مترمکعب با هدف تامین مصارف کشاورزی، شرب، صنعت و نیازهای زیست محیطی غرب گیلان احداث می شود که با بهره برداری از این سد ، آب شرب شهرستان های رضوانشهر، پره سر و تالش در افق ۱۴۲۵ به میزان ۲۳.۱ میلیون متر مکعب تامین خواهد شد .
وی تصریح کرد: احداث سد مخزنی لاسک نیز با ظرفیت تنظیم سالانه ۷۷ میلیون مترمکعب برای مصارف کشاورزی، شرب، زیست محیطی و تا حدودی صنایع مناطق شهرستان شفت با استفاده از ساز و کار فاینانس داخلی و ظرفیت های ماده ۵۶ قانون الحاق (۲) در حال برنامه ریزی و فراهم کردن زمینه است.
پاکزاد با اشاره به پیشرفت فیزیکی حدود ۴۵ درصدی سد مخزنی دیورش گفت: برنامه ریزی و فراهم کردن زمینه های لازم جهت شروع عملیات اجرایی سد مخزنی دیورش با ظرفیت تنظیم سالانه ۱۳ میلیون مترمکعب برای مصارف شرب شهرهای توتکابن، رستم آباد، رودبار، منجیل، لوشان و ۲۸ روستای مسیر انجام شده است.
وی خاطر نشان کرد: همچنین سه طرح مهم آبرسانی شهری در مناطق شرق و غرب گیلان با هدف تامین آب شرب شهری و برخی روستاهای مسیر طرح تا افق ۱۴۲۵ در حال اجراست که تا کنون بیش از ۷۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
بدیهی است که حفظ جمعیت روستایی به منظور تولید مواد غذایی کشور در گرو توسعه روستایی و ایجاد زیرساخت‌های عمرانی و خدماتی به ویژه آب آشامیدنی است .
دولت با وجود دشواری ها همچنان در تکاپوست که با اجرای طرح های مختلف ضمن افزایش منابع برای تامین آب شرب مورد نیاز در افق های۲۵ ساله توامان کیفیت آب نیز افزایش یابد.
