شرکت ملی نفت ایران، به عنوان سردمدار تولید نفت و گاز در کشور، نقش کلیدی در توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشورمان بازی می‌کند و از همین روی بخش مهمی از اهداف توسعه‌ای و اقتصادی ایران بر مبنای فعالیت‌های انجام شده در این شرکت بزرگ ملی تعریف شده است.
این شرکت طی هفت سال حیات دولت تدبیر و امید که در حصار محدودیت‌های فزاینده ناشی از تحریم‌های یکجانبه غرب رقم خورده، افت و خیز‌های فراوانی را تجربه کرده است؛ با این وجود پایبندی به دو اصل خودباوری و تکیه بر توان داخلی باعث شد تا این شرکت بار دیگر بتواند همچون گذشته با قامتی افراشته از سیلاب حوادث بیرون آید و با برنامه ریزی دقیق، این شرایط بحرانی را به فرصتی برای رشد و ارتقای فعالیت‌های داخلی صنعت نفت و تعالی شرکت‌های خصوصی فعال در عرصه نفت و گاز کشور بدل سازد.
شرکت ملی نفت ایران به منظور تحقق اهداف تعریف شده در سند چشم انداز توسعه، دستیابی به حداکثر تولید صیانتی نفت و گاز- با محوریت میادین مشترک- را به عنوان اولویت کاری خود قرار داده است و اسناد چشم انداز خود را بر مبنای همین اولویت تنظیم کرده است؛ دستیابی به این هدف علاوه بر اینکه نویدبخش فردایی تازه در عرصه تعاملات بین المللی است، فصل نوینی را در توسعه فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی این مرز و بوم می‌گشاید.
چشم انداز توسعه‌ای صنعت نفت کشورمان، هدف‌گذاری برای افزایش ظرفیت تولید روزانه به ۴،۷ میلیون بشکه نفت، ۱.۳ میلیارد مترمکعب گاز و ۱.۱ میلیون بشکه مایعات و میعانات گازی را در افق‌های فراروی برنامه پنجساله ششم توسعه ترسیم کرده است و بر همین مبنا از ابتدای آغاز به کار دولت دوازدهم، افزایش ظرفیت تولید با اولویت میدان‌های مشترک نفت و به موازات آن افزایش ضریب بازیافت از میدان‌های نفت و گاز به عنوان ۲ برنامه راهبردی شرکت ملی نفت ایران معرفی شد.
بر این اساس مقرر شد تا تمامی میدان‌های مشترک تا پایان دولت دوازدهم تعیین تکلیف شوند. توسعه میدان‌های مشترک به عنوان اولویت اول کاری شرکت ملی نفت ایران در حالی مطرح می‌شود که این شرکت به عنوان بازوی تولید و توسعه صنعت نفت تاکنون توانسته است به بخش عمده‌ای از اهداف خود در حوزه میدان‌های مشترک گازی پارس جنوبی، میادین نفتی غرب کارون و میادین مشترک نفتی و گازی در حوزه فراساحلی جامه عمل بپوشاند.
از سوی دیگر، مطالعات انجام شده روی میدان‌های نفتی و گازی ایران، نویدبخش این واقعیت است که امکان افزایش ذخایر نفتی ایران به میزان حداقل ۱۰ درصد طی سال‌های آتی وجود خواهد داشت.
پتانسیلی که با گشایش‌های علمی و پژوهشی و اعتماد به توانمندی شرکت‌های داخلی در حوزه افزایش ضریب برداشت، سهم صنعت نفت ایران را از خوان گسترده منابع هیدروکربوری جهان بیشتر می‌کند.
در این میان عملکرد این شرکت طی دولت‌های یازدهم و دوازدهم بر موفقیت‌های چشمگیری در این عرصه دلالت می‌کند که با وجود تنگنا‌ها و فشار‌های یکجانبه غرب در دوره پسابرجام و محدودیت‌های ناشی از سنگ اندازی در صادرات نفت و گاز تا تهیه و تامین تجهیزات اساسی صنعت نفت ایران و جلوگیری از انجام همکاری‌های مشترک در انتقال دانش و فناوری و بسیاری از موارد دیگر، حاصل شده است.
به طوری که تنها در حوزه پارس جنوبی، با تعیین تکلیف فاز ۱۱ و اتمام بخش فراساحل فاز‌های ۱۳ و ۱۴ در سال گذشته، روند توسعه فاز‌های ۲۸ گانه این میدان بزرگ مشترک گازی به سرانجام رسیده و راه برای دستیابی به ظرفیت تولید روزانه یکهزار میلیون مترمکعب گاز در کشور هموار شده است. دولت تدبیر و امید در مدت حیات خود اجرا و تکمیل ۱۸ فاز متعارف پارس جنوبی را محقق ساخته که این امر به افزایش ۲.۵ برابری ظرفیت تولید گاز از بزرگترین میدان مشترک گازی جهان انجامیده است.

در عین حال با آغاز رسمی عملیات احداث خط لوله انتقال نفت گوره به جاسک و همچنین آغاز عملیات احداث پایانه صادراتی نفت خام در منطقه مکران که در راستای تبدیل جاسک به پایانه مهم صادراتی در کشور صورت گرفته است، راه برای توسعه همه جانبه میادین نفتی مشترک در غرب کارون باز شده و قرار است اولین محموله نفت ایران تا پایان امسال از پایانه جدید جاسک صادر شود.
افتتاح فاز اول طرح توسعه لایه نفتی پارس جنوبی در دولت یازدهم و افزایش پنج برابری ظرفیت تولید نفت خام از میدان‌های مشترک غرب کارون در دولت تدبیر و امید و همچنین دستیابی به ظرفیت ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت در این میادین، دیگر اقدامات شاخص در حوزه میدان‌های مشترک بوده است که در عمل به تعهد تعیین تکلیف تمامی میدان‌های مشترک گازی و نفتی تا پایان دولت دوازدهم انجام شده است.
در حوزه اکتشاف نیز طی همین مدت شاهد دستاورد‌های قابل توجهی بوده ایم؛ کشف میدان نفتی مینو و همچنین میدان بزرگ نفتی نام آوران؛ با ذخیره ۵۳.۳ میلیارد بشکه نفت درجا؛ به همراه کشف میدان بزرگ گازی ارم با ذخیره ۵۴۰ میلیارد مترمکعب گاز درجا عامل موثری در ارتقای رتبه ایران در جامعه جهانی بوده است؛ به طوری که این اکتشافات رتبه ایران را به جایگاه نخست اکتشاف منابع هیدروکربوری در سال ۲۰۱۹ ارتقا داده است که در تنگنای تحریم‌های غرب، بسیار قابل توجه و تامل برانگیز است.
آنچه در ادامه می‌آید، گزیده‌ای از مهمترین دستاورد‌های شرکت ملی نفت ایران در دولت تدبیر و امید است که با وجود تمامی محدودیت‌های ناشی از تحریم محقق شده است.

 

کسب رتبه اول اکتشاف هیدروکربوری در جهان
شرکت ملی نفت ایران در مسیر تحقق برنامه‌های اکتشافی خود به عنوان پله نخست فعالیت‌های صنعت نفت کشورمان در حوزه بالادستی به دستاورد‌های قابل توجهی دست یافته است و در نتیجه آن توانسته است به بیش از ۱۳۰ درصد از تعهدات اکتشاف نفت و ۱۷۰ درصد از تعهدات اکتشاف گاز، در نیمه نخست برنامه پنجساله اکتشاف دست یابد.
مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران موفق شده است از زمستان سال ۱۳۹۷ تاکنون، سه اکتشاف را در کارنامه خود ثبت کند. این اکتشافات که با کشف میدان نفتی مینو در جزیره مینو در جوار شهر آبادان آغاز شد، در نهایت در تابستان سال گذشته به کشف میدان گازی ارم انجامید.
میدان گازی ارم در فاصله ۲۰۰ کیلومتری جنوب شیراز قرار دارد و از ذخایری معادل ۱۹ هزار میلیارد فوت مکعب (معادل یک فاز پارس جنوبی) گاز درجا برخوردار است و بهره برداری از آن می‌تواند ۴۰ میلیارد دلار درآمد عاید کشورمان کند.
کشف مخزن بزرگ نفتی "نام آوران" در آبان ماه گذشته نیز که از حجمی معادل ٥٣ میلیارد بشکه ذخیره نفت درجا، برخوردار است و دومین مخزن بزرگ کشف شده در ایران به شمار می‌رود، دستاورد دیگری است که درکارنامه اکتشافی شرکت ملی نفت ایران ثبت شده است.
حجم اکتشافات انجام شده طی ۲ سال گذشته در شرکت ملی نفت ایران باعث شده تا این شرکت بتواند با کشف در مجموع ۴.۹۷۳ میلیارد بشکه معادل هیدروکربور مایع ذخیره قابل برداشت، جایگاه نخست اکتشاف را در بین شرکت‌های بزرگ نفتی دنیا در سال ۲۰۱۹ از آن خود کند؛ افتخاری که در تاریخ صنعت نفت ایران ماندگار خواهد بود.
پایان کار توسعه پارس جنوبی و دستیابی به ظرفیت تولید روزانه هزار میلیون مترمکعب گاز
پارس جنوبی، به عنوان مهمترین و بزرگترین پروژه تاریخ صنعت نفت ایران، ماحصل بیش از دو دهه تلاش شبانه روزی در سنگر نفت است و امروز که به مدد همین تلاش ها، تکمیل طرح‌های مربوط به فاز‌های ۲۸ گانه این میدان مشترک در ایستگاه پایانی قرار گرفته است، گام‌های عملی در مسیر ایجاد ظرفیت تولید روزانه هزار میلیون مترمکعب گاز در کشور طی آینده‌ای نزدیک برداشته شده است.
بنابر برنامه ریزی انجام شده، با توسعه کامل فاز‌های تعریف شده در پارس جنوبی، ظرفیت تولید گاز از این میدان مشترک به بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز و میعانات گازی افزون بر یک میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این موضوع در راستای انجام تکالیف افزایش تولید نفت و گاز خواهد بود که از محور‌های تخصصی اقتصاد مقاومتی در حوزه نفت و گاز به شمار می‌رود.
طی ۷ سال گذشته، شرکت ملی نفت ایران موفق شده است تا ۱۸ فاز متعارف پارس جنوبی را تکمیل و آماده بهره برداری کند؛ این در حالی است که هشت فاز اسمی ۱۲، ۱۵ و ۱۶، ۱۷ و ۱۸، ۱۹، ۲۰ و ۲۱ (معادل ۱۱ فاز استاندارد) در دولت یازدهم به سرانجام رسیده که خود به تنهایی بیش از نیمی از تعداد فاز‌های بهره برداری شده طی ۲ دهه گذشته است و نقش کلیدی در افزایش ۲.۵ برابری ظرفیت تولید گاز از بزرگترین میدان مشترک گازی جهان و پیشی گرفتن از قطر در برداشت گاز از این میدان برای نخستین بار در تاریخ صنعت نفت داشته است.
در عین حال با راه اندازی فاز‌های ۱۳ و ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی در سال ۹۷ که همزمان با فعالیت دولت دوازدهم اتفاق افتاد و همچنین با راه اندازی اولین ردیف پالایشگاهی فاز ۱۴ که پیش بینی می‌شود تا پایان امسال به انجام برسد و در نهایت اتمام مرحله اول توسعه فاز ۱۱ براساس برنامه مصوب در سال ۱۴۰۰، فرآیند توسعه‌ای میدان گازی مشترک پارس جنوبی به خط پایان خواهد رسید.
تا پایان سال گذشته همچنین بهره برداری نهایی از ۳۹ سکوی تولیدی این میدان مشترک محقق شده که گام بلندی در مسیر دستیابی به اهداف تولید گاز در کشورمان به شمار می‌آید.
توسعه این فاز‌ها در حالی صورت می‌گیرد که میزان درآمدزایی ناشی از طرح‌های توسعه یافته فاز‌های مختلف پارس جنوبی در دولت تدبیر و امید بالغ بر ۳۰.۸ میلیارد دلار در سال تخمین زده می‌شود که خود به منزله افزایش قدرت اثرگذاری صنعت نفت ایران در بازار‌های جهانی گاز خواهد بود.
در ادامه فعالیت‌های توسعه‌ای پارس جنوبی، پیش بینی می‌شود ساخت مخازن متمرکز ذخیره سازی پارس جنوبی و قشم که پیشتر به شرکت نفت و گاز پارس سپرده شده بود، تا پایان امسال به بهره برداری برسد.
با اجرای این طرح که در محدوده منطقه پارس یک (عسلویه) در حال انجام است، ذخیره سازی میعانات گازی تولیدی پالایشگاه‌ها ممکن می‌شود.
در عین حال با آغاز بهره برداری از پروژه بندر خدماتی صادراتی تنبک در منطقه کنگان نیز امکان صادرات گاز مایع و گاز تولیدی پالایشگاه‌های مستقر در منطقه پارس ۲ (کنگان) فراهم می‌شود.

توسعه لایه نفتی پارس جنوبی
توسعه لایه نفتی میدان پارس جنوبی، به عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های شرکت ملی نفت ایران در دولت اول تدبیر و امید در دستور کار قرار گرفت و با بهره برداری از فاز اول این طرح که در فروردین ماه سال ۱۳۹۶ انجام شد، ضمن ایجاد ظرفیت تولید روزانه ۳۵ هزار بشکه نفت خام، درآمد سالانه ۵۱۰ میلیون دلار محصولات تولیدی برای کشورمان فراهم شد.
نکته قابل توجه در این بین آن است که فرآیند توسعه و تولید از این لایه توسط شناور پالایشی FPSO برای اولین بار در ایران و با استفاده از فناوری بالا انجام شد که در نوع خود بی نظیر است.
توسعه غرب کارون، محور تحقق اقتصاد مقاومتی در نفت
توسعه میدان‌های مشترک غرب کارون به دلیل همپوشانی منابع هیدروکربوری آن با کشور عراق، یکی دیگر از اهداف مهم توسعه‌ای در شرکت ملی نفت ایران است که ظرفیت تولید نفت خام کشور را به طور چشمگیری افزایش داده و موجب تقویت جایگاه کشور در بازار‌های بین‌المللی انرژی خواهد شد.
روند پرشتاب توسعه این میدان‌ها باعث شده که طی ۷ سال حیات دولت تدبیر وامید، تولید نفت در غرب کارون تا ۵ برابر افزایش یابد که دستاوردی است ستودنی و قابل تحسین.
تولید نفت از این میدان‌ها در حالی صورت می‌گیرد که بخشی از افزایش تولید روزانه نفت میدان آزادگان جنوبی با استفاده از دستگاه فرآورش سیار (Skid Mounted) به میزان ۴۰ تا ۵۰ هزار بشکه انجام شده بود که روشی تازه در تولید مقرون به صرفه نفت بوده و با عقد قرارداد‌های مربوط به ساخت این دستگاه با مراکز علمی و پژوهشی، مقرر شده است تا این شیوه در دیگر میدان‌های مشترک نیز عملیاتی شود.
از دیگر اولویت‌های توسعه‌ای شرکت ملی نفت ایران در راستای افزایش ظرفیت تولید، انتقال و صادرات نفت در منطقه غرب کارون می‌توان به توسعه فاز نخست میدان‌های آزادگان جنوبی، یاران جنوبی و فاز دوم میادین یادآوران و آزادگان شمالی، طرح خطوط لوله و تاسیسات جانبی و طرح احداث خط لوله انتقال نفت گوره- جاسک و پایانه جاسک اشاره کرد که در مجموع طرح یکپارچه توسعه میدان‌های مشترک نفتی غرب کارون را شامل می‌شود.
در میان طرح‌های معرفی شده در این حوزه، طرح توسعه میدان نفتی یادآوران، همزمان با دولت یازدهم و در بهمن ۱۳۹۴ به اتمام رسید. این طرح که ظرفیت تولید نفت در کشور را به میزان ۱۳۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌دهد، در نهایت تولید تجمعی ۲۰۲ میلیون بشکه‌ای نفت را در پی خواهد داشت.
ایجاد بستر مناسب برای اشتغال ۱۵۰۰ نفر به صورت مستقیم و ۶۰۰۰ نفر نیز به صورت غیر مستقیم به همراه صرفه جویی ۴۰ میلیون دلاری ارزی، از دیگر دستاورد‌های اجرای این طرح است.
انجام طرح توسعه میدان‌های نفتی یاران شمالی و جنوبی در آبان ۹۵ و مرداد ۹۹ نیز دستاورد دیگری است که به افزایش ظرفیت ۵۵ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت و ۲۸.۵ میلیون بشکه‌ای تولید تجمعی نفت خواهد انجامید.
این طرح‌ها در مجموع برای حدود ۶۰۰ نفر به صورت مستقیم و ۲۷۰۰ نفر به صورت غیر مستقیم ایجاد اشتغال کرده است.
انجام کلیه فعالیت‌های طرح توسعه میدان نفتی یاران جنوبی توسط پیمانکار داخلی و همچنین استفاده از تجهیزات اندازه گیری سرچاهی و عقد قرارداد ساخت پمپ SRP با دانشگاه شهید چمران اهواز در طرح توسعه میدان نفتی یاران شمالی، از ویژگی‌های بارز این طرح در راستای بهره مندی از ظرفیت‌های داخلی و تحقق اقتصاد مقاومتی در صنعت نفت است.
در ادامه دستاورد‌های ناشی از فعالیت‌های توسعه‌ای در منطقه غرب کارون، می‌توان از اتمام طرح توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی در فروردین ۹۵ یاد کرد که ضمن افزایش ۷۵ هزار بشکه‌ای ظرفیت تولید روزانه نفت، تولید تجمعی ۱۰۸ میلیون بشکه‌ای را در پی داشته است. این طرح همچنین از صرفه جویی ۵۵۰ میلیون دلاری برخوردار بوده است.
قابل ذکر است که طرح توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی که از تیرماه ۱۳۹۴ آغاز شده است، همچنان در دست اجراست و مقرر شده است تا ظرفیت تولید از فاز نخست این میدان تا پایان سال به ۱۴۰ هزار بشکه در روز برسد.
در ادامه طرح توسعه این میدان همچنین مرداد ماه امسال قرارداد‌های تکمیل توسعه میدان آزادگان جنوبی و احداث واحد فرآورش مرکزی (CTEP) با شرکت پتروپارس امضا شد که با هدف تولید روزانه ۳۲۰ هزار بشکه نفت خام و ۲۰۰ میلیون فوت مکعب گاز و همچنین فرآورش ۳۲۰ هزار بشکه نفت در روز انجام شده است.
از دیگر افتخارات دولت تدبیر و امید در حوزه غرب کارون می‌توان از تولید زودهنگام طرح توسعه میدان نفتی آذر در اردیبهشت ماه ۹۶ نام برد که که ظرفیت تولید نفت را به میزان روزانه ۳۰ هزار بشکه ارتقا داده و با تکمیل طرح تا پایان امسال، این میزان به ۶۵ هزار بشکه در روز بالغ خواهد شد.
در اجرای این پروژه که بنابر پیش بینی اولیه حدود ۱۲۵ میلیون یورو صرفه جویی ارزی در پی دارد، بیش از ۷۵ درصد کالا‌ها از طریق سازندگان و تامین کنندگان داخلی تامین شده است.
طرح احداث نیروگاه غرب کارون و تاسیسات جانبی آن نیز به عنوان یکی دیگر از طرح‌های تعریف شده در حوزه توسعه این میدان‌ها معرفی شده که فاز اول آن در شهریورماه امسال به اتمام رسیده و پیش بینی می‌شود فاز نهایی آن نیز تیرماه ۱۴۰۰ به مدار آید.
این نیروگاه تامین ۵۰۰ مگاوات برق برای میدان‌های نفتی غرب کارون را بر عهده داشته و با بهره برداری نهایی از آن، امکان جایگزینی مصرف سوخت‌های فسیلی در تامین انرژی برق فراهم می‌شود.
پیش بینی می‌شود، این نیروگاه در مجموع ۲۸۰ هزار مگاوات/ ساعت برق را وارد چرخه مصرف کند و صرفه جویی ۲.۵ میلیون یورویی را در پی داشته باشد.

احداث خط لوله گوره- جاسک و پایانه صادراتی مکران؛ یک تیر و چند نشان
یکی از مهمترین طرح‌های در دست اقدام شرکت ملی نفت ایران در مسیر توسعه همه جانبه صنعت نفت، طرح استراتژیک و ملی انتقال نفت خام گوره به جاسک و ساخت پایانه صادراتی بندرجاسک است که با هدف توسعه میدان‌های مشترک غرب کارون، افزایش ظرفیت ذخیره سازی نفت خام و تعریف شاهراه جدید صادراتی نفت ایران در دستور کار قرار گرفته است.
عملیات اجرایی این طرح پراهمیت که امکان انتقال یک میلیون بشکه نفت خام سبک و سنگین صادراتی در روز از طریق یک خط لوله با طول تقریبی هزار کیلومتر و با ساخت تلمبه خانه‌های بین راهی و ایستگاه‌های توپکرانی به همراه پست‌ها و خطوط انتقال برق را فراهم می‌کند، تیرماه امسال با دستور رئیس جمهوری رسما آغاز شد.
این پروژه که هم اکنون به عنوان استراتژیک‌ترین طرح دولت مطرح است و به دلیل حجم بالای پیمانکاران ایرانی حاضر در آن، از آن به عنوان ایرانی‌ترین طرح صنعت نفت نیز یاد می‌شود، ضمن توانمندسازی پیمانکاران و سازندگان داخلی و ارزآوری قابل توجه، بستر مناسبی برای ساخت تجهیزات راهبردی در صنعت نفت فراهم می‌کند که تا پیش از این از خارج از کشور تامین می‌شده است؛ به عنوان نمونه می‌توان از ایجاد زنجیره تولید لوله NACE متناسب با نفت اسیدی و ساخت مواد اولیه پوشش لوله FBE نام برد که با اعتماد به سازندگان داخلی و برای نخستین بار در داخل کشور اتفاق افتاده است.
در اجرای این پروژه همچنین احداث خطوط ۴۲ اینچ انتقال نفت خام از تلمبه خانه گوره به پایانه جاسک به طول تقریبی یکهزار کیلومتر نیز هم اکنون از طرف ۶ پیمانکار خصوصی در حال انجام است. مبداء این خط لوله منطقه گوره شهرستان گناوه استان بوشهر است که پس از عبور از استان‌های بوشهر، فارس و هرمزگان از ۶۰ کیلومتری غرب شهر جاسک به ترمینال و تأسیسات دریایی صادرات و واردات که احداث آن برنامه ریزی شده است، متصل می‌شود.
در محل اراضی غرب جاسک نیز احداث ۲ پالایشگاه و سه مجتمع پتروشیمی در دستور کار است که از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی انجام می‌شود و در کنار احداث مخازن ذخیره سازی نفت خام که از سوی یک پیمانکار ایرانی و در قالب یک پروژه B.O.T در حال انجام است، اعتبار قابل توجهی را برای صنعت نفت کشورمان حاصل می‌کند.
به دنبال تجربه این موفقیت ها، ساخت و تأمین ۵۰ الکتروموتور غول‌آسا و بزرگ به دست سه شرکت پمپ ساز ایرانی نیز رکورد جدیدی است که در اجرای طرح ملی و استراتژیک انتقال نفت خام از گوره به جاسک به ثبت می‌رسد. در عین حال مقرر شده است تا افزون بر ساخت، کار بهره‌برداری از این پمپ‌ها نیز به مدت پنج سال به عهده شرکت‌های ایرانی طرف قرارداد گذارده شود تا تضمینی برای کیفیت تولید این الکتروموتور‌ها باشد.
در همین حال مقرر شده است تا با هدف تشویق شرکت‌های سازنده تجهیزات داخلی در حوزه‌های مختلف، این سیاست جدید یعنی مدیریت بهره‌برداری از تجهیزات به مدت محدود به سازندگان دیگر تجهیزات صنعت نفت نیز تسری پیدا کند.
در کنار تمامی این فعالیت‌های توسعه ای، اتصال خط انتقال ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه‌ای میعانات گازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس به خط نفت، ابتکاری است که امکان صدور میعانات گازی را از طریق پایانه جاسک میسر می‌سازد. با ساخت پایانه جدید صادراتی در منطقه مکران، جاسک به بندر جدید صادراتی نفت ایران بدل می‌شود که علاوه بر اهمیت سوق الجیشی، امکان اشتغالزایی گسترده در مناطق محروم جنوب کشور را فراهم می‌سازد. بندری که با اجرای پروژه‌های نفتی، امکان انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت خام سنگین از منطقه گوره به جاسک در استان هرمزگان، امکان پهلوگیری کشتی‌های بسیار بزرگ با ظرفیت ۲ میلیون تن و ذخیره سازی ۱۰ میلیون بشکه نفت خام را پیدا خواهد کرد.
پیش بینی می‌شود اجرای این پروژه برای ۷۰۰۰ نفر به صورت مستقیم و ۱۵۰۰۰ نفر به صورت غیرمستقیم ایجاد اشتغال کند.
انتقال نفت خام از گوره به جاسک در عین حال با بیش از ۱.۸ میلیارد دلار سرمایه گذاری، به نوعی تمرکززادیی از پایانه‌های صادراتی و متنوع سازی این روند و کاهش ریسک صادرات از تنگه هرمز را در پی خواهد داشت.
این پروژه که طبق تقویم زمانی، قرار است فاز نخست آن تا پایان امسال و فاز نهایی تا شهریور ۱۴۰۰ به اتمام برسد، بیش از ۵۰۰ میلیون یورو صرفه جویی ارزی به دنبال خواهد داشت.
اصلاح ساختار قرارداد‌های نفتی، دعوتی برای مشارکت حداکثری در طرح‌های صنعت نفت ایران
با روی کارآمدن دولت تدبیر و امید، به منظور افزایش ظرفیت تولید نفت و حفظ و ارتقای سهمیه ایران در اوپک و بازار جهانی نفت، تشویق و حمایت از جذب سرمایه‌ها و منابع خارجی در فعالیت‌های بالادستی نفتی و گازی کشور با درجات مختلف خطر پذیری، افزایش بهینه ظرفیت‌های تولید نفت و گاز به ویژه در میدان‌های مشترک و اجرای طرح‌های اکتشاف، توسعه و تولید و همچنین اطمینان از حفظ و صیانت هرچه بیشتر از مخازن نفت و گاز با افزایش ضریب بازیافت مخازن، مدل جدید قرارداد‌های نفتی مطرح شد.
به کارگیری، انتقال و توسعه فناوری، استفاده از سیستم‌های جدید در اکتشاف، توسعه، تولید و بهره برداری از میدان‌های نفتی و گازی، از دیگر دلایل توجیهی برای تدوین و اجرای مدل جدید قرارداد‌های نفتی بود.
با تصویب مدل جدید قرارداد‌های نفتی موسوم به IPC، بهره مندی از دانش فنی و سرمایه گذاری شرکت‌های برتر بین المللی در دستور کار قرار گرفت و در همان سال اول از تصویب آن بیش از ۳۰ قرارداد و تفاهم نامه مطالعاتی و توسعه‌ای در این خصوص امضا شد.
در این میان با تنگتر شدن حلقه تحریم ها، مشارکت شرکت‌های مطرح خارجی با دشواریی‌های روبرو شد که این امر به خروج آن‌ها از قرارداد‌های مشارکتی منجر شد.
با این وجود، این امر نتوانست خللی در مسیر پیشبرد اهداف صنعت نفت کشورمان ایجاد کند و شرکت ملی نفت ایران با تکیه بر صورت کلی این قراردادها، توسعه برخی از میدان‌های نفتی و گازی را با توان شرکت‌های ایرانی و الزام به استفاده آن‌ها از فناوری روز در برنامه قرار داد.
به عنوان نمونه با امضای قرارداد توسعه میدان نفتی یاران به عنوان ششمین قرارداد IPC نفت که در تیرماه امسال نهایی شد، شرکت توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا به عنوان پیمانکار توسعه متعهد شد تا طی ۱۰ سال، تولید تجمعی نفت این میدان را به ۳۹.۵ میلیون بشکه برساند که حدود ۲ میلیارد دلار درآمدزایی برای کشورمان در بر خواهد داشت.
همچنین قرارداد‌های توسعه میدان‌های پرنج- پارسی، سهراب و یاران نیز به عنوان دیگر قرارداد‌های مبتنی بر الگوی جدید قرارداد‌های نفتی، از سال گذشته تاکنون با شرکت‌های توانمند ایرانی منعقد شده و قرار است به زودی و پس از اخذ مجوز‌های لازم وارد فاز اجرایی شود. این قرارداد‌ها در مجموع افزایش تولید تجمعی ۳۲۲.۵ میلیون بشکه نفت خام را در پی خواهد داشت.



نفت ملی با تکیه بر کالا و خدمات ایرانی
تکیه بر توان داخلی و ارتقای سطح پیمانکاران و شرکت‌های ایرانی فعال در صنعت نفت یکی از محور‌های همیشگی فعالیت شرکت ملی نفت ایران بوده است؛ با این وجود شدت یابی و بازگشت تحریم‌های غرب باعث شد که این هدف در مجموعه صنعت نفت با سرعت بیشتری پیگیری شود.
در دومین سال از روی کار آمدن دولت دوازدهم، شاهد ابلاغ دستور وزیر نفت مبنی بر واگذاری کامل ساخت ۱۰ گروه کالا‌های پر مصرف صنعت نفت به سازندگان و صنعتگران داخلی بودیم که این امر گام ارزشمندی در راستای عملیاتی کردن سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی، خروج غیرتورمی از رکود و حمایت از ساخت داخل بود.
١٠ قلم کالای اولویت دار مورد نیاز صنعت نفت به منظور حمایت از ساخت داخل، ساخت تجهیزات سرچاهی و تجهیزات رشته تکمیلی درون چاهی، پمپ‌های درون و سرچاهی، انواع مته‌های حفاری، انواع شیر‌های کنترلی، ایمنی و تجهیزات جانبی، انواع لوله ها، الکتروموتور‌ها ضدانفجار و دور متغیر، ماشین‌های دوار، فولاد‌های آلیاژی Cryogenic، ابزار‌های اندازه گیری حفاری و پیگ‌های هوشمند، را شامل می‌شود.
شرکت ملی نفت ایران همچنین در مسیر توانمندسازی پیمانکاران و سازندگان ایرانی صنعت نفت، ضمن اتکا و اطمینان به توان داخلی، تلاش کرده است تا با سرمایه گذاری بر پتانسیل‌های بومی، طرح‌ها و پروژه‌های صنعت نفت را به پیش برد.
در این زمینه طی چند سال گذشته قرارداد‌های ارزشمند زیادی با شرکت‌های داخلی امضا شده است که از تازه‌ترین آن‌ها می‌توان به امضای قرارداد تکمیل توسعه میدان آزادگان جنوبی با شرکت پتروپارس با هدف تولید روزانه ۳۲۰ هزار بشکه نفت خام و ۲۰۰ میلیون فوت مکعب گاز، به همراه امضای قرارداد ساخت بزرگترین واحد فرآورشی نفت و گاز کشور (CTEP) که با هدف ایجاد ظرفیت پالایشی روزانه ۳۲۰ هزار بشکه نفت در روز انجام می‌شود، یاد کرد.
امضای قرارداد طرح بهبود بازیافت، افزایش تولید و بهره برداری از میادین پرنج و پارسی نیز امکان افزایش تولید ۳۳ هزار بشکه نفت در روز و ایجاد درآمدروزانه ۱.۶۵ میلیون دلار با احتساب نفت ۵۰ دلاری را فراهم کرده است و در کنار قرارداد توسعه‌ای میدان گازی بلال که با هدف ایجاد امکان برداشت روزانه ۵۰۰ میلیون فوت مکعب گاز ترش و ۱۵ هزار بشکه میعانات گازی از این میدان به امضا رسیده و بنابر جدول زمانی تا سال ۱۴۰۱ پایان می‌پذیرد، گام بلند دیگری در مسیر خودکفایی در صنعت نفت کشورمان به شمار می‌رود.
طی سال گذشته همچنین هشت قرارداد اکتشافی در مناطق مختلف نفتی و گازی کشور منعقد شده که با هدف دستیابی به توسعه همه جانبه در سطح شرکت ملی نفت ایران منعقد شده و وارد فاز اجرایی شده است.
این قرارداد‌ها که بدون شک ضامنی بر افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز کشور با رویکرد حمایت حداکثری از تولید داخلی و توانمندسازی شرکت‌های داخلی است، در نهایت به بهره مندی از توان متخصصان و سرمایه‌های انسانی و بومی، ایجاد اشتغال گسترده به ویژه در سطح نیرو‌های بومی و در نهایت حفظ سرمایه ملی خواهد انجامید که از اهداف مهم در افق توسعه اقتصادی کشورمان است.
افزایش سهم داخل از پروژه‌های صنعت نفت و بهبود روند بهره برداری از ظرفیت‌های داخلی در صنعت نفت به گونه‌ای است که تنها در محدوده پارس جنوبی، میانگین استفاده از سهم داخل در طرح و پروژه ها، از کمتر از ۳۰ درصد در طرح‌های اولیه به بیش از ۶۰ درصد ارتقا یافته است که گام بلندی در مسیر دستیابی به خودکفایی در صنعت نفت است.

واگذاری ۳۱ پروژه از طرح بزرگ نگهداشت و افزایش تولید نفت به شرکت‌های داخلی
با تصویب طرح اجرای پروژه‌های نفتی به شیوه EPD-EPC از سوی شورای اقتصاد که پیشتر از سوی وزیر نفت مطرح شده بود و همزمان با دومین سال فعالیت دولت دوازدهم، ۳۳ طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت برای اجرا در سه مرحله تعریف شد.
این طرح‌ها که با هدف ایجاد اشتغال برای پیمانکاران و سازندگان داخلی و نیز حفظ و افزایش میزان تولید از میادین نفتی در دست بهره‌برداری کشور در دستور کار قرار گرفته است، مشتمل بر ۳۳ پروژه، شامل ۲۹ پروژه در بخش خشکی و چهار پروژه فراساحلی است که با سرمایه گذاری ۶.۲ میلیارد دلاری اجرایی خواهد شد.
پیش بینی می‌شود با اجرای پروژه‌های این طرح که در محدوده جغرافیایی هفت استان نفت‌خیز کشور شامل استان‌های کرمانشاه، ایلام، خوزستان، کهگیلویه و بویر احمد، بوشهر، فارس و هرمزگان قرار گرفته است، تولید نفت خام کشور به طور متوسط حدود ۲۸۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد.
در عین حال پیش بینی می‌شود در پایان اجرای این طرح، سهم ساخت داخل در صنعت نفت به ۸۰ درصد برسد که رقم قابل توجهی است.
شرکت ملی نفت ایران در مرحله نخست واگذاری این پروژه‌ها و پس از اخذ مجوز‌های لازم از مراجع ذیربط، نسبت به تهیه و انتشار اسناد و برگزاری مناقصات ۱۰ پروژه از مجموعه پروژه‌های این طرح اقدام کرد که به انتخاب هشت شرکت اکتشاف و تولید و حفاری ایرانی به عنوان پیمانکار این پروژه‌ها و انعقاد ۱۰ قرارداد مهندسی، تأمین کالا و تجهیزات، ساختمان و نصب و اجرای حفاری (EPC-EPD) به ارزش حدود ۷۴۰ میلیون یورو در بهمن ماه سال ۹۷ انجامید. این پروژه‌ها که از ابتدای سال گذشته شروع به کار کرده اند، پس از طی فاز‌های مهندسی و خرید کالا به تدریج وارد مراحل اجرایی شده است.
به موازات اجرای پروژه‌های مرحله اول طرح، برگزاری مناقصات ۱۳ پروژه مرحله دوم به ارزش قراردادی بالغ بر ۱.۵ میلیارد یورو در اولویت کاری شرکت ملی نفت ایران قرار گرفت که اخیرا با اتمام فرآیند مناقصات مربوطه و مشخص شدن برندگان آن‌ها، به ۱۱ شرکت یا مشارکت واگذار شده اند.
در عین حال مناقصات مربوط به ۱۰ پروژه مرحله سوم این طرح نیز انجام شده و مقرر شده است که ۸ پروژه مربوط به مرحله سوم نیز با اعتباری بالغ بر ۱.۲ میلیارد دلار در حوزه عملیاتی شرکت‌های مناطق نفتخیز جنوب و نفت فلات قاره ایران به شرکت‌های ایرانی سپرده شود.
این در حالی است که ارزش ۳۱ قرارداد واگذار شده این طرح تاکنون عددی بالغ بر ۳.۷ میلیون دلار بوده است که در مجموع حفاری ۲۵۳ حلقه چاه جدید و تعمیر ۱۳۰ حلقه چاه موجود را شامل خواهد شد.
هم اکنون مراحل واگذاری ۲ پروژه پایانی این طرح نیز در حال انجام است و به زودی این پروژه‌ها نیز به پیمانکاران منتخب واگذار خواهد شد.

توسعه به شرط پژوهش
فرآیند توسعه در صنعت نفت بدون بهره مندی از دانش روز و انجام مطالعات علمی و زیربنایی می‌تواند به خسارت‌های فراوانی منجر شود؛ از همین روی این اصل به عنوان مبنایی در صورت جدید قرارداد‌های نفتی مورد توجه قرار گرفته و با تکیه بر اهمیت افزایش ضریب برداشت، وزیر نفت نیز ابلاغیه‌ای خطاب به چهار شرکت اصلی مبنی بر الزام انجام فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی با دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور صادر کرده است.
برهمین اساس، شرکت ملی نفت ایران نیز قرارداد‌های پژوهشی متنوعی با دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور منعقد کرده که از جمله آن‌ها می‌توان به قرارداد‌های امضا شده با هشت دانشگاه اشاره کرد که از ارزشی در حدود ۲۹۲ میلیارد تومان و ۱۹ میلیون یورو برخوردار است.
این در حالی است که همزمان با روز پایانی شهریورماه امسال نیز ۱۳ قرارداد کلان پژوهشی ازدیاد برداشت نفت و گاز در مجموع به ارزش ۳۵ میلیون یورو و ۷۱۶ میلیارد تومان، میان شرکت ملی نفت ایران و ۱۳ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی کشور امضا شد.
این قرارداد‌ها در ادامه مسیر توسعه فناورانه مخازن نفتی که از سال ۹۳ با همکاری میان شرکت ملی نفت ایران و دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور برای بررسی راهکار‌های ازدیاد برداشت ۹ میدان نفتی کلید خورده بود، امضا و بدین ترتیب مطالعات ازدیاد برداشت ۲۲ میدان به دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور واگذار شد.
بر پایه قرارداد‌هایی که شهریور ماه امسال امضا شد، میدان یادآوران به دانشگاه تهران، میدان پارس جنوبی به دانشگاه صنعتی شریف، میدان الوند به دانشگاه صنعتی امیرکبیر، میدان رگ سفید به پژوهشگاه صنعت نفت، میدان مسجدسلیمان به دانشگاه سهند تبریز، میدان اسفند به دانشگاه شیراز، میدان فروزان به دانشگاه صنعت نفت، میدان خشت به دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات)، میدان بینک به دانشگاه فردوسی مشهد، میدان دورود به دانشگاه علم و صنعت، میدان تنگ‌بیجار به دانشگاه شهیدچمران اهواز، میدان مارون به دانشگاه صنعتی اصفهان و میدان نوروز به دانشگاه خلیج فارس واگذار شد.
پیش‌تر نیز در گام نخست این تعامل فناورانه، مطالعات ازدیاد برداشت میدان آزادگان به انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران، میدان نفتی دارخوین به دانشگاه امیرکبیر، میدان نفتی سروش به دانشگاه سهند تبریز، میدان اهواز به پژوهشگاه صنعت نفت، میدان کرنج به دانشگاه آزاد اسلامی، میدان کوپال به دانشگاه صنعتی شریف، میدان منصوری به دانشگاه شیراز، میدان گچساران به دانشگاه صنعت نفت و میدان بی‌بی‌حکیمه به پژوهشکده ازدیاد برداشت (پژوهشگاه صنعت نفت) واگذار شده بود.
بر این اساس، تاکنون در حوزه مطالعات ازدیاد برداشت میدان‌های نفت و گاز، ۲۲ قرارداد کلان پژوهشی با مجموع ارزش ۱۰۰۹ میلیارد تومان و ۴۹ میلیون یورو میان شرکت ملی نفت ایران و ۱۳ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی کشور امضا شده و در حال پیگیری است.
در مجموع با امضا شدن این قرارداد‌ها می‌توان ادعا کرد که هیچ میدان بزرگی هیدروکربوری در کشور وجود نخواهد داشت که توسعه آن بدون قرارداد همکاری مشترک با دانشگاه‌ها و مراکز علمی معتبر در کشور انجام شود.

ارتقای دانش نفت درحوزه اکتشاف
شرکت ملی نفت ایران در مسیر تحقق راهبرد‌های مربوط به توسعه فناوری در بخش بالادستی، افزایش میزان ذخایر کشف و ثابت شده نفت و گاز کشور، حفظ و تقویت جایگاه واقعی صنعت نفت کشور در میان کشور‌های صادر کننده نفت (اوپک) و همچنین افزایش رقابت‌پذیری در سطح بین‌الملل مبتنی بر توسعه فناوری و بکارگیری فناوری‌های روز و مجهز شده جهانی، اقدامات شاخص دیگری نیز ذیل فعالیت مدیریت پژوهش و فناوری این شرکت انجام داده است که بر اساس استفاده حداکثری از توان علمی کشور در قالب مراکز دانشگاهی تحقیقاتی، مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان استوار بوده است.
با توجه به اینکه حوزه‌های اکتشاف و علوم زمین جزء اولین حلقه زنجیره ارزش بالادستی صنعت نفت است و همچنین پیرو پیاده‌سازی سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در حوزه نفت و گاز و دستور اکید وزیر نفت، پیشنهاد انعقاد قرارداد‌های پژوهشی در حوزه‌های فناوری‌های اکتشافی مورد نیاز و معرفی دانشگاه‌های منتخب برای انعقاد قرارداد‌های اکتشافی مطرح شد.
برهمین اساس، پنج قرارداد اکتشافی با دانشگاه‌ها و مراکز علمی از اسفندماه ۱۳۹۶ منعقد و مقرر شد تا طی یک برنامه ۱۰ ساله به سرانجام برسد. این قرارداد‌ها در حوزه فعالیت مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران اجرایی می‌شود.
هدف از اجرای این قراردادها، ایجاد مراکز تخصصی اکتشافی بوده که جهت ارایه خدمات به شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های تابعه و امکان ورود و رقابت با شرکت‌های بین‌المللی در سطح کشور‌های منطقه و نفت‌خیز طرح ریزی شده است.
مشخص شدن مسیر حرکت دانشگاه‌های داخلی و شبکه پیرامون آن ظرف ۱۰ سال آینده در زمینه توسعه فناوری‌های نوین اکتشافی، از دیگر اهداف مدنظر در اجرای این پنج طرح کلان ملی است.
این طرح‌ها به صورت خلاصه شامل طرح مدیریت بهینه و فناورانه علوم اکتشافی هیدروکربنی با استفاده از تجربیات بین‌المللی، انتقال دانش فنی و توسعه فناوری از طریق شرکای خارجی، ایجاد و راه‌اندازی مراکز تخصصی مربوطه در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، استفاده از مهندسین مشاور متخصص برای بکارگیری نتایج، ایجاد شبکه‌های تحقیقاتی داخلی و بین‌المللی با محوریت دانشگاه‌های طرف قرارداد و در نهایت بهینه‌سازی عملیات اکتشاف نفت و گاز و کاهش هزینه‌های آن می‌شود.
پیش بینی می‌شود با اجرای این طرح‌ها ضمن کاهش فاصله فناورانه موجود بین ایران و شرکت‌های طراز اول جهان در زمینه فناوری‌های مورد نیاز در حوزه اکتشاف نفت و گاز، شبکه نوآوری در حوزه فناوری‌های مزبور تشکیل شود که این امر به نوبه خود می‌تواند به شکل‌گیری کسب و کار با مشارکت بخش‌های مختلف داخلی و خارجی و با محوریت مجریان طرح در جهت دست‌یابی به حوزه‌های دانشی و تکنولوژیک بینجامد.


شاخص‌های پژوهشی شرکت نفت در دولت تدبیر و امید
مدیریت پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران طی هفت سال گذشته اقدامات موثر دیگری در حوزه عقد قرارداد با دانشگاه‌ها و مراکز دانش بنیان انجام داده است که از شاخص‌ترین آن‌ها می‌توان به انجام مطالعات پژوهشی و فناورانه به منظور توسعه فناوری‌ها در جهت بهینه‌سازی فرآیند‌های تولید و افزایش ضریب برداشت در ۲۲ میدان منتخب نفتی/ گازی کشور اشاره کرد.
این پروژه‌ها که از سال ۱۳۹۶ آغاز شده و قرار است تا سال ۱۴۰۶ به پایان برسد، در حوزه شرکت‌های ملی مناطق نفتخیز جنوب، نفت فلات قاره ایران، نفت و گاز اروندان، نفت و گاز پارس، نفت مناطق مرکزی ایران و
شرکت مهندسی و توسعه نفت اجرایی می‌شود.
اجرای این پروژه ها، یک درصد افزایش ضریب برداشت در ۲۲ میدان را در پی خواهد داشت که عددی بالغ بر ۳.۲ میلیارد بشکه و معادل ۱۹۰ میلیارد دلار (با احتساب بشکه‌ای ۶۰ دلار) تخمین زده می‌شود.
در اجرای این قرارداد‌ها از توان ۳ دانشگاه و مرکز پژوهشی بصورت مستقیم استفاده می‌شود که هر کدام از این دانشگاه‌ها/ مراکز پژوهشی نسبت به شبکه‌سازی با سایر دانشگاه‌های کشور و شرکت‌های مهندسی مشاور و شرکت‌های دانش‌بنیان اقدام و همکاری می‌کنند.
اجرای این پروژه‌های پژوهشی تاکنون به قابلیت افزایش ۱۳-۶ درصدی ضریب بازیافت در برخی از میادین با اجرای روش‌های ازدیاد برداشت نفت و همچنین افزایش بهره‌وری با کاهش حفر چاه‌های کم‌بازده و بهینه‌سازی جانمایی چاه‌ها انجامیده است.
در ادامه قرارداد‌های پژوهش محور شرکت ملی نفت ایران می‌توان به قرارداد "بررسی و امکان‌سنجی تهیه و تدوین دانش فنی و ساخت سیستم سطحی و مجموعه ابزار نمودارگیری چاه‌های تولیدی" با دانشگاه صنعتی شریف اشاره کرد که مقرر شده تا در حیطه عملیاتی شرکت ملی حفاری ایران اجرایی شود.
این پروژه تحقیقاتی که همزمان با نخستین روز آذرماه ۹۲ آغاز شده و پیش بینی می‌شود تا پایان امسال نهایی شود، با هدف دستیابی به دانش فنی و ساخت سیستم سطحی و مجموعه ابزار نمودارگیری چاه‌های تولیدی اجرا و با بهره گیری ۱۰۰ درصدی از ظرفیت و توانمندی اساتید دانشگاه و مهندسین و محققین ایرانی اجرا شده است.
تضمین خرید کالا‌های کیفی مورد نیاز صنعت نفت و حمایت از استارت آپ‌ها
یکی از مهمترین اقداماتی که در راستای حمایت حداکثری از سازندگان و صنعتگران ایرانی انجام خواهد شد، طرح ضمانت خرید کالاست که با تاکید وزیر نفت مبنی بر خرید کالا‌های موردنیاز صنعت نفت با قید در دست داشتن گواهی تایید کیفی آن اجرایی خواهد شد.
در عین حال با توجه به حمایت همه جانبه صنعت نفت و شرکت ملی نفت ایران از شرکت‌های دانش بنیان و استارت آپ ها، طرح تشکیل صندوق نوآوری نفت با سرمایه اولیه ۱۰۰ میلیارد تومان مصوب شده است که کمک موثری در حمایت از شرکت‌های دانش محور است.

راه اندازی بورس نفت و حضور پررنگ بخش خصوصی در آینده انرژی کشور
تمهیدات اعمال شده از سوی شرکت ملی نفت ایران در عرضه نفت خام در بورس انرژی، گامی بلند در مسیر مشارکت حداکثری فعالان بخش خصوصی در صنایع بالادستی نفت و گاز و تحقق اقتصاد مقاومتی به شمار می‌رود.
نخستین محموله از نفت خام سبک ایران در رینگ بین الملل بورس انرژی در آبان ماه سال ۱۳۹۷ عرضه شد و بنابر برنامه ریزی‌های صورت گرفته، مقدمات عرضه تدریجی و منظم این محموله ارزشمند هیدروکربوری در بورس فراهم شد.
تسهیلاتی که شرکت ملی نفت ایران برای عرضه نفت خام در بورس در نظر گرفته بود، باعث شد تا محموله‌های متنوعی از نفت خام سبک و میعانات گازی در رینگ بین الملل بورس انرژی عرضه شود و بدین ترتیب زمینه عرضه مستمر نفت در این عرصه نیز فراهم شد.

اول ایمنی، بعد کار
رعایت الزامات مربوط به ایمنی، بهداشت و محیط زیست به عنوان راهکاری در جهت حفظ حداکثری منافع مالی وجانی، پیش زمینه انجام هر فعالیت عملیاتی در شرکت ملی نفت ایران به شمار می‌آید.
بر همین اساس مدیریت HSE شرکت ملی نفت ایران تلاش کرده است تا با تقویت ساختار و نظارت دقیق بر شیوه اجرای پروژه‌های عملیاتی، اهداف تعریف شده در حوزه فعالیت این مدیریت را محقق کند.
در این زمینه با رعایت اصول حداکثری در حوزه ایمنی، ضمن نظام‌مند و یکپارچه کردن فعالیت‌های مختلف عملیاتی در سطح شرکت ملی نفت ایران، تدوین و ابلاغ بیش از ۴۵ راهنما و دستورالعمل و ۲۰ بخشنامه به منظور ایمن سازی تاسیسات و پیشگیری از حوادث عملیاتی شده است.
فعالیت این شرکت در حوزه بهداشت صنعتی نیز با انجام معاینات بدو استخدام و بررسی تناسب با کار افراد و انجام معاینات دوره ای، به همراه نظارت مستمر بر بهداشت فردی و واحد‌های صنعتی و مدیریت ریسک در این حوزه نیز باعث شده تا شاخص سطح سلامت در این شرکت در حد بالایی قرار بگیرد.
جمع آوری گاز‌های مشعل، گامی بلند در مسیر پاسداشت محیط زیست
شرکت ملی نفت ایران در کنار انجام فعالیت‌های توسعه ای، نگاه ویژه‌ای به محیط زیست دارد؛ از همین روی از مدت‌ها قبل طرح جمع آوری گاز‌های همراه نفت در این شرکت معظم آغاز شده و مقرر شده است تا پایان برنامه ششم توسعه از سوزاندن بیش از ۹۰ درصد گاز‌های مشعل جلوگیری شود.
گام‌های اولیه برای انجام این برنامه که نیازمند هشت میلیارد دلار سرمایه گذاری است پیشتر برداشته شده و بنابر برنامه زمانی، بهره برداری از طرح‌های مربوط به آن‌ها از سال ۱۳۹۸ آغاز و مقرر شد تا تمام آن‌ها (به جز یکی که در سال ۱۴۰۱ به بهره برداری خواهد رسید) در سال ۱۴۰۰ به مدار آید.
در مسیر تحقق این برنامه، ضمن تدوین نقشه راهی برای جمع آوری ۹۰ درصد از گاز‌های همراه نفت در حوزه شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، ساخت ۲۳ کارخانه کوچک با تجهیزات کاملا ایرانی در دستور کار قرار گرفته است که علاوه بر صیانت از محیط زیست، گام موثری در اشتغال زایی نیرو‌های بومی در منطقه به شمار می‌رود.
در همین رابطه فاز ۲ (زیست محیطی) طرح جمع‌آوری گاز‌های همراه نفت (آماک) در محدوده فعالیت شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون- منطقه کریت اهواز که از سال ۱۳۹۳ آغاز شده بود، در سال ۹۵ به بهره برداری رسید.
۲۵ درصد از تجهیزات و خدمات استفاده شده در اجرای این طرح که سالانه ۱۲۰ میلیارد ریال درآمد به دنبال دارد، از بخش داخلی تامین شده و به طور تقریبی برای ۱۵۰ نفر در سال به صورت غیر مستتقیم ایجاد اشتغال می‌کند.
در همین حال قراردادی با عنوان " قرارداد جمع آوری گاز‌های مشعل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب" برای جمع آوری گاز‌های مشعل ظرف کمتر از سه سال میان شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب با هلدینگ خلیج فارس و پتروشیمی مارون منعقد شده که عملیات اجرایی آن بر اساس برنامه زمان بندی در حال انجام است.
با اجرای این قرارداد، افزون بر ایجاد ارزش افزوده برای کشور و جلوگیری از آلودگی محیط زیست، از سوزاندن روزانه افزون بر ۷۶۰ میلیون فوت مکعب (معادل ۲۲ میلیون متر‌مکعب) گاز در مناطق گچساران، آغاجاری، مارون و کارون جلوگیری می‌شود.
در همین راستا، طی سال گذشته قراردادی نیز میان شرکت نفت وگاز اروندان و یک شرکت ایرانی منعقد شد تا جمع آوری و فرآورش روزانه ۵۰ میلیون فوت مکعب گاز از مشعل‌های غرب کارون به این شرکت مشاور واگذار شود.
در ادامه اقدامات زیست محیطی شرکت ملی نفت ایران می‌توان از آغاز به کار طرح پایتخت انرژی پاک نام برد که با هدف بازیابی و استفاده از گاز‌های ارسالی به فلر در راستای حفظ و صیانت از محیط زیست، بهبهود کیفیت هوا، جلوگیری از هدررفت و بازگشت سرمایه در پالایشگاه‌های ٥ فاز پارس جنوبی طرح ریزی شده است.
استفاده از دستگاه‌های فرآورش سیار نفت (MOT) و دستگاه تفکیک گر سیار نفت (MOS) و دستگاه مشعل سبز (Oil Green Burner) جهت پیشگیری از آلودگی هوا، به همراه پاکسازی خاک‌های آلوده به مواد نفتی از دیگر الزامات زیست محیطی است که طی چند سال گذشته در شرکت ملی نفت ایران اجرایی شده است.

رگ سفید، اژد‌هایی که خاموش شد
یکی از دستاورد‌های شرکت ملی نفت ایران در دولت تدبیر وامید طی سال ۹۶، مهار فوران چاه شماره ۱۴۷ میدان رگ سفید بود که پس از ۵۸ روز به ثمر نشست.
اگرچه فشار ۲۴۰۰ PSI که بالاترین فشار ثبت شده در فوران‌های کشور به شمار می‌آید، به همراه دمای متغیر بین ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ درجه سانتیگراد و صوت گوش‎خراشی بالغ بر ۱۸۰ دسی‎بل، مهار فوران میدان رگ سفید را با دشواری‌های فراوانی مواجه ساخته بود، اما عملیات مهار این اژد‌های سرکش، به مدد دانش بومی و در سایه مجاهدت شبانه روزی شماری از زبده‌ترین کارشناسان و مدیران شرکت‌های ملی نفت ایران، مناطق نفتخیز جنوب و ملی حفاری ایران به ثمر رسید و برگ زرین دیگری بر افتخارات دومین شرکت بزرگ نفتی دنیا افزود.

کارنامه پربار تولید و شکستن رکورد صادرات نفت خام در فرصت پسابرجام
شرکت ملی نفت ایران در مسیر دستیابی به اهداف خود در عرصه بین الملل، افزایش ظرفیت تولید صیانتی نفت و گاز را به عنوان محور فعالیت این شرکت در دستور کار داشته و تحقق این موضوع را در چارچوب منافع حداکثری در برداشت از میدان‌های مشترک هدفگذاری کرده است.
اگرچه این واقعیت که بخش عمده‌ای از فعالیت دولت‌های یازدهم و دوازدهم در حصار تحریم‌های یکجانبه غرب که با تحریم صادرات نفت و گاز ایران همراه بود، شکل گرفت، اما این موضوع نتوانست شرکت ملی نفت ایران را از اهداف اولیه خود دور کند.
شرکت ملی نفت ایران در فرصت کوتاه پس از برجام توانست ظرفیت تولید نفت خود را به بیش از چهار میلیون بشکه در روز افزایش دهد که بخش قابل توجهی از آن در حوزه میادین مشترک قرار داشت. در حوزه تولیدگاز نیز هدفگذاری برای دستیابی به ظرفیت تولید روزانه یک میلیارد مترمکعب انجام شد که با به نتیجه رسیدن میدان بزرگ مشترک پارس جنوبی و افزایش تولید در دیگر میدان‌های مستقل گازی کشور، محقق می‌شود.
این شرکت همچنین در زمینه صادرات نفت و میعانات گازی در دوره پسابرجام نیز توانست برای نخستین بار رکورد صادرات روزانه هشت میلیون بشکه نفت از طریق هشت نفتکش در سال ۱۳۹۵ را بشکند و افتخاری دیگر را در کارنامه فعالیت خود ثبت کند.

شروعی دوباره برای تجارت نفت خام
از اقدامات قابل توجه شرکت ملی نفت ایران در دولت تدبیر و امید، استفاده از فرصت برجام برای سوآپ نفت خام بود. در این میان با وجود ایجاد یک وقفه‎ی چند ساله، فعالیت معاوضه نفت خام از دریای خزر در سال ۱۳۹۶ وارد فاز اجرایی و تلاش شد تا از فرصت پسابرجام به نحو حداکثری استفاده شود.
بر این اساس مقرر شد تا شرکت سوآپ کننده، کشتی حامل نفت خام حوزه شمالی دریای خزر را در بندر نکا تحویل شرکت پایانه‌های نفتی ایران دهد و در مقابل در خلیج فارس معادل حجمی این محموله‌ها را دریافت کند.
این راهبرد وزارت نفت که با هدف صرفه جویی در هزینه‌های ارسال نفت خام از جنوب کشور به پالایشگاه‌های تبریز و تهران شکل گرفت، می‌توانست جایگاه راهبردی ایران در همکاری با کشور‌های آسیای مرکزی و حوزه قفقاز از کریدور شمال - جنوب را تقویت کند.

مسئولیت‌های اجتماعی و مشارکت صنعت نفت در ارتقای رفاه همگانی
شرکت ملی نفت ایران در مسیر پیشبرد اهداف توسعه‌ای خود، توسعه و عمران مناطق محروم را نیز در اولویت‌های کاری خود قرار داده است.
در همین راستا تعداد ۲۰۸۲ پروژه عام المنفعه با اعتباری بالغ بر ۳۸۰۰ میلیارد تومان در قالب ۵۱۸ طرح آموزشی، ۶۵۱ طرح ورزشی، ۳۲۷ مورد بهداشتی، ۱۵۴ مورد راه و جاده، ۳۷ مورد آبرسانی، ۷ مورد برق رسانی، ۲۷۰ مورد طرح‌های هادی روستایی و ۱۸۸ مورد پروژه خدماتی از ابتدای آغاز به کار دولت یازدهم تاکنون در این شرکت تعریف و بخش قابل توجهی از آن اجرایی شد.
شرکت ملی نفت ایران همچنین در پیشبرد اهداف ناشی از توزیع عادلانه رفاه در کشور، برنامه ریزی برای انجام ۷۵۱ پروژه مختلف آموزشی، فرهنگی، بهداشتی، خدماتی، ورزشی و راهسازی را نیز در دستور کار قرار داده است.
در مسیر تحقق این پروژه‌ها که از اعتباری بالغ بر ۲۲۹۰۰ میلیارد ریال برخوردار است، مقرر شده است تا ۲۹۰ پروژه در سال ۹۹ به سرانجام برسد که تاکنون ۲۸۰ پروژه تکمیل شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است و بخش‌های دیگر نیز به تدریج تا پایان سال اجرایی می‌شود.
در میان اقدامات مربوط به انجام مسئولیت‌های اجتماعی صنعت نفت در شرکت ملی نفت ایران همچنین تعداد ۴۱۶ پروژه مربوط به مناطق سیل زده تعریف و مقرر شد تا جبران بخشی از آسیب‌های وارد شده به ساکنان مناطق سیل زده، با اعتباری بالغ بر ۱۳۰۰ میلیارد ریال انجام پذیرد.
بر همین اساس در سال گذشته، ضمن تحویل اسناد واگذاری ۳۳۳۳ حواله آهن آلات مورد نیاز برای بازسازی مناطق سیل زده اهواز، کارون، باوی، حمیدیه، دشت آزادگان، شادگان و هویزه، ۵۱ میلیارد تومان اعتبار نیز برای تکمیل ۵۰۰ واحد نیمه تمام در مناطق زلزله زده مسجد سلیمان و ۱۰ میلیارد تومان برای احداث شبکه فاضلاب جدید این شهر اختصاص یافت.
در عین حال امسال نیز ۲۳۲ میلیارد ریال اعتبار از سوی شرکت ملی نفت ایران برای اجرای طرح انتقال آب به غیزانیه پرداخت شده و مبالغ قابل توجهی نیز برای انجام مسئولیت اجتماعی صنعت نفت در مقابله با کرونا هزینه شده است.
همچنین تامین ۲۰۱.۸ میلیارد ریال اعتبار برای کمک به طرح‌های تقویت بنیه علمی و ارتقا سطح کیفی آموزش آموزش و نیز طرح‌های آموزشی و ارتقا مهارت نیروی کار در دو منطقه غرب کارون و پارس جنوبی، از دیگر خدمات عام المنفعه شرکت ملی نفت ایران در دولت تدبیر و امید است.
شرکت ملی نفت ایران در مسیر انجام وظایف خطیر خود در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی همچنین چهار درصد از مبلغ هر قرارداد در انجام ۳۳ پروژه مربوط به نگهداشت و توان تولید نفت را به این امر اختصاص داده است که در کنار دیگر اعتبارات قانونی، ضامنی برای توسعه متوازن اقلیمی در کشورمان خواهد بود.

کارنامه پربار نفت در بحبوحه محدودیت‌ها
در مروری بر دیگر دستاورد‌های شرکت ملی نفت ایران در دولت تدبیر و امید می‌توان از اقداماتی که در مسیر دستیابی به ظرفیت تولید ۱۴۰ هزار بشکه‌ای نفت در میدان آزادگان جنوبی و ظرفیت ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت در میادین مشترک غرب کارون انجام شده است، یاد کرد؛ این درحالی است که بخش قابل توجهی از اقدامات توسعه‌ای نیز طی سال جاری انجام شده است.
استقرار نخستین تفکیک‌گر سیار در میدان مشترک یاران جنوبی و حفاری نخستین چاه جهت‌دار در میدان مشترک آزادگان جنوبی که با هدف تحقق اهداف تولیدی در حوزه میدان‌های مشترک نفتی غرب کارون با رعایت الزامات زیست محیطی، انجام شده است، از اقدامات شاخص دیگری است که در این حوزه مطرح است.
علاوه بر آن با افتتاح رسمی فاز نخست زنجیره انتقال نفت میادین غرب کارون مشتمل بر انتقال بیش از ۷۰۰ هزار بشکه نفت خام به مبادی صادراتی و واگذاری عملیات راهبری تلمبه خانه غرب کارون به شرکت نفت و گاز اروندان طی مردادماه امسال، گام دیگری در مسیر پیشبرد اهداف شرکت ملی نفت ایران برداشته شده است.
در کنار این دستاوردها، اواخر مردادماه امسال، سامانه مدیریت پروژه شرکت ملی نفت ایران که با هدف پایش، کنترل عملکرد و مدیریت بهینه و یکپارچه پروژه‌های «طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت» و همین‌طور همه پروژه‌ها و پورتفولیوی این شرکت و شرکت‌های تابع طراحی شده است، به صورت رسمی مورد بهره برداری قرار گرفت.
قرار است تا از این سامانه که قریب به یک سال است برای پروژه‌های مرحله نخست طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت مورد استفاده قرار گرفته، برای پروژه‌های مراحل بعدی این طرح و همچنین پروژه‌های آتی شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های تابعه استفاده شود.
شرکت ملی نفت ایران در دولت‌های یازدهم و دوازدهم در حوزه توسعه میدان گازی کیش نیز موفقیت‌های قابل توجهی به دست آورده است و پیش بینی می‌شود این طرح تا پایان امسال نهایی شود.
اجرای این طرح ۶.۵ میلیون نفر/ ساعت اشتغالزایی داشته و ارزش محصولات آن در حدود ۲ میلیارد دلار در سال تخمین زده می‌شود.
اجرای این پروژه‌ها در کنار هزاران طرح و پروژه دیگر، کارنامه عملکرد قابل دفاعی را برای شرکت ملی نفت ایران به ارمغان آورده است و تنها با نگاهی گذرا به عملکرد این شرکت در دولت تدبیر و امید، می‌توان این نکته را دریافت که دومین شرکت بزرگ نفت دنیا، با وجود تمامی محدودیت‌هایی که طی هفت سال گذشته با آن دست به گریبان بوده است، توانسته است به عنوان عضوی اثرگذار در تمامی ارکان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ایفای نقش کند و سهم خود در رونق و شکوفایی ایران عزیز را به بهترین شکل ممکن ادا کند.