به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، هامون جازموریان زیرمجموعه حوضه آبریز فلات مرکزی ایران است و اهالی کرمان خوب می‌دانند رفتن به این ناحیه، بدون راهنما و افراد بومی، ریسک بزرگی است.
گرمای هوا عُمر سرسبزی جازها را کوتاه کرده و خشکیدگی مراتع باعث شده تا جایی که چشم کار می‌کند، خاک و جاز را به یک رنگ ببینند. هزاران کیلومتر مربع علوفه خشک، ارزانی بادیه‌نشینان جازموریان شده تا بتوانند دام‌های خود را حسابی سیر کنند. شَبانی، در این صحرای وسیع کارِ هر چوپان و ساربانی نبوده و سختی‌ها و مرارت‌های فراوان دارد.
از گرمای ۵۰ درجه و بادهای داغ و توفان‌های شن گرفته تا مارها و عقرب‌ها و خزنده‌هایی که شب‌ها را حیاط خلوت خود می‌دانند، همگی در کمین مردانی هستند که برای کسب روزی، پا به حریم جاز و موریان گذاشته‌اند.
با وجو همه این خطرها، بسیاری از عشایر و دامداران، دام‌های خود را به دلیل فراوانی علوفه خشک در دشت جازموریان نگهداری می‌کنند، بیش از ۱۰ هزار راس گوسفند، هفت هزار راس گاو و گوساله و پنج هزار نفر شتر از قلعه‌گنج، زهکلوت، رودبارجنوب و شهرستان دلگانِ سیستان و بلوچستان در جُلگه جازموریان نگهداری می‌شوند.
این تعداد دام، مسلما علاوه بر علوفه به آب هم نیاز دارند. اداره امور عشایری برای رساندن آب به این منطقه، ۲۵ کیلومتر لوله کشیده است. آب آشامیدنی دام‌ها به جازموریان رسیده، اما بدون برنامه در صحرا رها می‌شود چون هیچ آبشخوری برای دام‌ها احداث نشده است.
نخستین موضوعی که به ذهن انسان خطور می‌کند این است که آیا این احتمال وجود دارد دام‌هایی که از آب‌های رها شده یا به اصطلاح لجنزارها آب می‌نوشند به بیماری مبتلا شوند و آیا آن بیماری می‌تواند از طریق مصرف گوشتِ دام‌ها به انسان سرایت کند!
فرشید چمک، رئیس دامپزشکی قلعه‌گنج در این خصوص اظهارکرد: باید توجه داشت که علاوه بر تامین میزان آب مورد نیاز دام، باید به کیفیت آب مصرفی هم توجه کرد.
به گفته او، کیفیت آب شامل موارد متعددی از جمله بهداشتی بودن آب، میزان املاح، دشواری و سختی و بدون بو بودن و طعم و رنگ آب است.
چمک تاکید کرد: رعایت بهداشت آب مورد مصرف حیوانات نیز به اندازه آب آشامیدنی انسان حائز اهمیت است. آب آشامیدنی حیوان باید عاری از گونه مواد فاسد، مدفوع، ادرار، انگل و آلودگی‌های صنعتی همچون فلزات سنگین باشد که این موارد در آب‌های راکد به میزان زیاد وجود دارد و ممکن است سلامت دام را تحت تاثیر قرار دهد.
رئیس دامپزشکی قلعه‌گنج تصریح کرد: علاوه بر مواردی که ذکر کردم، در مواقعی که دام‌ها از آب راکد استفاده می‌کنند در صورت مبتلا بودن دام به بیماریهای مختلف، می‌تواند به راحتی آب را آلوده کند و از این طریق بیماری به سایر دام‌هایی که از این آب مصرف می‌کنند منتقل شود.
امیر رستمی از عشایر روستای کلات‌مالک بخش چاه‌دادخدا و حدود چهل سال سن دارد، او اظهار کرد: دهه ۶۰ توسط سازمان امور عشایری ایران یک موتورپمپ گازوئیلی در چاه‌دادخدا راه‌اندازی و آب از طریق یک کانال خاکی برای مصرف دام‌های عشایری که در جازموریان زندگی می‌کردند منتقل شد.
وی افزود: اوایل دهه ۸۰ نیز یک موتور پمپ گازوئیلی بدون اخذ مجوز، تبدیل به برقی شد و برای انتقال آب از روستای چاه‌بهمن تا مرکز جازموریان حدود ۲۵ کیلومتر عملیات لوله‌گذاری انجام شد و باید بگویم با این اقدام، مشکل تامین آب خانوارهای عشایری جازموریان تا حدودی رفع شد.
رستمی، نبود آبشخور برای دام‌ها را مشکل اصلی عشایر جلگه جازموریان عنوان کرد و گفت: آب به دشت جازموریان رسید اما آبشخور استانداردی برای دام‌ها احداث نشد. آب تمیز لوله‌کشی به برکه‌هایی کثیف در جازموریان سرازیر می‌شود و دام‌ها عطش خود را در لجنزارها برطرف می‌کنند.
این ساربان با بیان اینکه دامداران شب‌ها روی زمین جازموریان در کنار دام‌هایشان می‌خوابند بیان کرد: نزدیکی‌های صبح هوا خنک‌تر می‌شود. زندگی در جازموریان آن هم در کنار شترها و گوسفندان سختی‌ها و لذت‌های خاص خودش را دارد، هر چوپان به مدت ۲ روز با آذوقه‌ای از خرما و نان با شیر تازه گوسفندان خود را تغذیه می‌کند و سپس به روستا برمی‌گردد و نوبت به چوپان بعدی می‌رسد که باید ۴۸ ساعت، به نگهداری از گله ایل بپردازد.
او گفت: تابستان‌ها زنان و کودکان زیر ۱۲ سال را به جازموریان نمی‌آوریم و دور تا دور گالن‌های چهار لیتری آب را با گونی‌های کنفی می‌پوشیم تا حداقل، آب خوردنمان زیاد گرم نشود.
رستمی تصریح کرد: طایفه ما حدود هزار و ۵۰۰ گوسفند در جازموریان دارد، مشکل اصلی ما آب آشامیدنی برای دام‌ها است و استخر ذخیره آب یا آبشخوری که جوابگوی یک گله ۷۰۰ رأسی باشد وجود ندارد، آب تمیز روی گل و لای پخش و برکه، به لجن‌زار تبدیل می‌شود.
برای رفع مشکل عشایر جازموریان به کمک نیاز داریم
حسین حیدری، رئیس اداره امور عشایری قلعه‌گنج در خصوص مشکل آبشخور دام‌ها اظهار کرد: احداث آبشخور برای دام‌های سبک جازموریان را از محل اعتبارات ملی سازمان امور عشایری ایران در دستور کار داریم اما تعداد دام‌ها زیاد است و به مساعدت و همت بیشتری برای رفع مشکل عشایر جازموریان نیاز داریم.
حیدری با بیان اینکه ساخت آبشخور دام برای عشایر جازموریان از دغدغه‌های اصلی عشایر است گفت: مقرر شده اداره امور عشایری با مشارکت خود عشایر، لوله انتقال آب را ترمیم و یک آبشخور دام هم احداث کند.
وی ادامه داد: حجم این آبشخور ۹ مترمکعب و به طول ۲۰ متر احداث می‌شود، همچنین علاوه بر جازموریان یک آبشخور در منطقه عشایری چاه‌علی صولان احداث خواهد شد.
