«سعید خرازی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در قرقیزستان در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در بیشکک گفت: با توجه به تحولات اخیر در همکاری‌های پولی میان ایران و روسیه امیدواریم شاهد تاثیرات مثبت این همکاری‌ها در روابط ایران و قرقیزستان نیز باشیم.

فارس: آمار و نگاه کلی به وضعیت اقتصادی و مراودات تجاری دو کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

خرازی: در مجموع روابط اقتصادی و تجاری ایران و قرقیزستان در وضعیت خوبی قرار دارد. در سال‌های گذشته، به استثنای سال 1399 که کرونا در دنیا شیوع پیدا کرد و روابط اقتصادی میان کشورها را تحت تاثیر قرار داد ، روند همکاری‌های اقتصادی و مبادلات تجاری میان دو کشور روند افزایشی بوده است. طبق آخرین آمار منتشره از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران حجم مبادلات تجاری ایران و قرقیزستان در سال 1400 بالغ بر 81 میلیون دلار بوده که عمده این مبادلات مربوط به صادرات ایران به قرقیزستان بوده است. این در حالی است که در سال های 1399 و 1398 حجم مبادلات تجاری دو کشور به ترتیب 51  و 75 میلیون دلار بود.

حجم مبادلات تجاری دو کشور در 9 ماهه اول سال 1401 نیز 60 میلیون دلار اعلام شده است. عمده اقلام صادراتی ایران به قرقیزستان شامل پسته ، خرما ، سیمان ، سرامیک ، ظروف پلاستیکی ، بلورجات ، انواع میوه ،  مصنوعات از آهن و فولاد است و عمده اقلام وارداتی از قرقیزستان نیز لوبیا ، عدس ، جو ، دانه کتان ، اسید فرمیک، پنبه حلاجی نشده و غیره است.

در اینجا لازم است به یک نکته در خصوص مبادلات تجاری و همکاری‌های اقتصادی ایران و قرقیزستان اشاره کنم و آن اینکه حجم فعلی مبادلات تجاری و همکاری‌های اقتصادی به هیچ وجه منعکس کننده ظرفیت‌های دو کشور نیست. به اعتقاد ما زمینه‌های زیادی برای گسترش همکاری‌های تجاری و اقتصادی وجود دارد که تاکنون به دلایل مختلف عملیاتی نشده و در برخی موارد نیز مورد توجه قرار نگرفته است.

هم اکنون دو کشور به طور جدی در حال بررسی راه‌های گسترش هر چه بیشتر همکاری‌های اقتصادی و تجاری هستند. امیدواریم با برگزاری سیزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور در سال آینده شاهد تحرک قابل توجهی در همکاری‌های تجاری و اقتصادی دو کشور باشیم.

فارس: در مورد چشم انداز سفر رئیس جمهور قرقیزستان به تهران در راستای توسعه روابط دو کشور چه افقی دیده می شود؟

خرازی: سفر روسای جمهور همواره از اهمیت بسیار زیادی در مناسبات میان کشورها برخوردار است و معمولا یک نقطه عطف در روابط محسوب می‌گردد. در 30 سال گذشته روسای جمهور دو کشور سفرهای متعددی در چارچوب روابط دو جانبه و اجلاس‌های منطقه‌ای به پایتخت‌های یکدیگر انجام داده‌اند. آخرین سفر در سطح روسای جمهور دو کشور مربوط به سفر آقای «حسن روحانی» رئیس جمهور سابق به قرقیزستان برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در خردادماه سال 1398 است.

هم اکنون سفر رئیس جمهور قرقیزستان به ایران در برنامه روابط قرار دارد. آقای «سید ابراهیم رئیسی» رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران از «سادیر جباراف» رئیس جمهوری قرقیزستان رسما دعوت کرده‌اند. در ملاقات اخیر روسای جمهور دو کشور که در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای در سمرقند انجام شد، مجددا این دعوت تکرار شد. طبیعتا برای انجام سفر در سطح روسای جمهور باید زمینه سازی‌های لازم صورت گیرد. امیدوارم با تلاش‌های که صورت می‌گیرد در سال آینده زمینه انجام این سفر فراهم شود.

فارس: در مورد ظرفیت‌ها و چالش‌های توسعه روابط دو کشور توضیح می‌فرمایید؟

خرازی: پیشرفت‌های ایران در عرصه‌های مختلف اقتصادی خصوصا علم و فناوری، کشاورزی، بهداشت و سلامت ، صنایع و غیره مهمترین ظرفیت برای توسعه روابط دو کشور بشمار می‌رود. بسیاری از کالاهایی که هم اکنون در ایران تولید می‌شود هم به لحاظ کیفیت و هم به لحاظ قیمت می‌توانند در بازار قرقیزستان عرضه شوند و توان رقابت با کالاهای مشابه را دارند.

توان بالای شرکت‌های ایرانی خصوصا در زمینه احداث نیروگاه‌های برق آبی و خورشیدی و بادی یکی دیگر از ظرفیت2های بسیار خوب ایران برای همکاری با قرقیزستان بشمار می‌رود. در زمینه احداث نیروگاه‌های کوچک و متوسط برق آبی برخی شرکت‌های ایرانی آمادگی خودشان را هم اعلام کرده‌اند. از ظرفیت‌های مهم دیگر می‌توان به روند همکاری‌های رو به رشد ایران با اتحادیه اقتصادی اورآسیا اشاره کرد.

همانطور که می‌دانید بعد از امضای موافقتنامه تعرفه ترجیحی میان ایران و اتحادیه اقتصادی اورآسیا و اجرای آن که حدودا 800 قلم کالا را شامل می‌‌شد و طی 3 سال گذشته حجم کل مبادلات تجاری ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا به بیش از 5 میلیارد دلار رسیده است.

خوشبختانه اقدامات و مذاکرات فشرده با اتحادیه اقتصادی اورآسیا پیرامون موافقتنامه تجارت آزاد در سال جاری نیز به نتیجه رسید و در دی ماه گذشته این موافقتنامه بین ایران و اتحادیه اقتصادی اورآسیا امضا شد و قرار است در سال آینده اجرایی شود.

با اجرای موافقتنامه تجارت آزاد که حدودا 80 درصد از همه کالاها را شامل می‌شود این انتظار وجود دارد که حجم مبادلات تجاری ایران با کشورهای عضو این اتحادیه یک جهش قابل توجه را تجربه کند. پیش بینی می‌شود روابط تجاری ایران و قرقیزستان نیز از اجرایی شدن این موافقتنامه تاثیر پذیرد و شاهد توسعه هر چه بیشتر مبادلات تجاری میان دو کشور باشیم.

یکی دیگر از ظرفیت‌های موجود در همکاری‌های دو کشور همکاری‌های استانی است. هم اکنون استان‌های خراسان رضوی و اوش ارتباطات و مراودات خوبی با یکدیگر دارند. مقامات استان‌های مازندران و ایسیک کول نیز گفت‌وگوهای خوبی را برای تحرک بخشیدن به همکاری‌ها انجام داده‌اند. علاوه بر این موارد قرقیزستان به دلیل عضویت در اتحادیه اقتصادی اورآسیا و ارتباطاتی که با سازمان تجارت جهانی و اتحادیه اروپا دارد از مزیت‌های خوبی برای تولید محصولات مختلف و صادرات آنها به کشورهای مختلف برخوردار است. گردشگری هم یکی از عرصه‌های خوب برای همکاری میان دو کشور است و ظرفیت‌های زیادی در این بخش وجود دارد.

در حال حاضر مهمترین چالشی که مانع از توسعه روابط شده است موضوع فقدان ارتباطات پایدار میان دو کشور است. عدم وجود پرواز مستقیم میان دو کشور مانع از آن شده تا تجار و مردم به راحتی و با هزینه کم بین دو کشور تردد کنند. عدم وجود پروازهای مستقیم در حوزه گردشگری نیز تاثیر خود را گذاشته است. چالش مهم دیگر مربوط به همکاری‌های بانکی و عدم وجود سازوکارهای انتقال پول بین تجار و فعالان اقتصادی است. در این زمینه نیز در تلاش هستیم تا گشایش هایی صورت گیرد.

با توجه به تحولات اخیر در همکاری‌های پولی میان ایران و روسیه امیدواریم شاهد تاثیرات مثبت این همکاری‌ها در روابط ایران و قرقیزستان نیز باشیم. چالش دیگر عدم شناخت جوامع ایران و قرقیزستان از یکدیگر است. اگر چه ایران و قرقیزستان هر دو متعلق به حوزه تمدنی است و از اشتراکات فرهنگی و تمدنی زیادی برخوردار هستند اما به دلیل ضعف در ارتباطات، مردم دو کشور شناخت کمی از ظرفیت‌های یکدیگر دارند. متاسفانه رسانه‌های غربی هم به دلیل تبلیغات منفی که در رابطه با تحولات ایران انجام می‌دهند مانع از شناخت درست از واقعیات ایران توسط مردم قرقیزستان می‌شوند.

فارس: ظرفیت‌های گردشگری و توریستی قرقیزستان و ایران برای جلب گردشگری چگونه است؟

خرازی: هم اکنون گردشگری در انواع مختلف آن اعم از تفریحی ، سلامت و تجارت یکی از ظرفیت‌های بسیار خوب در عرصه همکاری‌های دو کشور محسوب می‌شود. بخش مهمی از میراث تاریخی و فرهنگی قرقیزستان در اسناد مکتوب به زبان فارسی است. از طرف دیگر دو کشور در یک حوزه تمدنی قرار دارند و اشتراکات فرهنگی زیادی بین دو کشور وجود دارد.

موضوعات و اسطوره‌های حماسه ماناس در قرقیزستان چیزی شبیه به موضوعات و اسطوره‌های شاهنامه فردوسی است. علاوه بر این هم اکنون بسیاری از شهروندان قرقیزی برای درمان به کشورهای همجوار ایران سفر می‌کنند و علت آن این است که از پیشرفت‌های ایران در حوزه پزشکی بی‌اطلاع هستند.

شهروندان قرقیزی به راحتی می‌توانند با سفر به ایران با صرف هزینه کمتر از امکانات درمانی بهتر و با کیفیتی برخوردار شوند. مناطق دیدنی ایران اعم از آثار تاریخی و تفرجگاه‌های طبیعی ایران نیز برای مردم قرقیزستان بسیار جالب توجه است.

نکته قابل توجه دیگر در اشتراکات فرهنگی دو کشور این است که مردم ایران و قرقیزستان هر دو در تفریحات خود آداب مشترکی دارند و حضور در طبیعت و گذراندن اوقات فراغت به همراه خانواده در طبیعت و مناطق طبیعی اطراف شهرها و پهن کردن سفره غذا در طبیعت جزو فرهنگ مشترک دو کشور است. برای مردم ایران هم که اهل گردشگری هستند جالب است که بدانند قرقیزستان یک طبیعت بکر و کوهستانی دارد و زندگی عشیره‌ای جزو فرهنگ و ویژگی‌های زندگی مردم قرقیزستان است.

دریاچه ایسیک کول هم که در شمال قرقیزستان قرار دارد و یک دریاچه آب شیرین است در فصل تابستان پذیرای گردشگران زیادی از کشورهای اطراف است. ضمنا صعود به قله‌های موجود در قرقیزستان برای کوهنوردان ایرانی از جذابیت زیادی برخوردار است. در مجموع می‌توان گفت چنانچه ارتباطات هوایی ، ریلی و زمینی میان دو کشور برقرار شود و توسعه یابد گردشگری در اشکال مختلف آن یکی از عرصه‌های بسیار خوب برای همکاری است.

نکته قابل توجه اینکه صنعت گردشگری همانند ایران یکی از اولویت‌های دولت قرقیزستان است. به اعتقاد من آژانس‌های گردشگری در این زمینه برای شناساندن جذابیت‌های توریستی دو کشور باید فعالیت بیشتری کنند و می‌توانند نقش مهمی در توسعه روابط در این بخش ایفا کنند. باید ارتباطات میان آژانس‌های توریستی بیشتر شود و تورهای مشترک گردشگری برنامه ریزی گردد.  

فارس: همکاری‌های تجاری و کشاورزی با هدف کاهش تورم و قیمت محصولات کشاورزی امکان پذیر است؟

خرازی: همانطور که در مطالب بالا نیز اشاره شد در حال حاضر مهمترین بخش از همکاری اقتصادی دو کشور را همکاری‌های تجاری تشکیل می‌دهند. در همکاری‌های تجاری نیز محصولات کشاورزی عمده ترین کالاهایی هستند که بین دو کشور مبادله می‌شوند.

هم اکنون بیش از نیمی از مردم قرقیزستان از طریق کشاورزی امرار معاش می‌کنند. کشاورزی در قرقیزستان بیشتر حالت سنتی دارد و فناوری زیادی در این بخش به چشم نمی‌خورد. با توجه به پیشرفت‌های ایران در حوزه کشاروزی و هم چنین تنوع تجهیزات و ماشین آلات کشاورزی تولید شده در ایران مانند تراکتور زمینه خوبی برای همکاری در عرصه کشاورزی و صدور تجهیزات کشاورزی یا تولید آنها در قرقیزستان وجود دارد.

دولت قرقیزستان تلاش نموده تا تسهیلات و مزایای خوبی در این بخش به سرمایه گذاران بخش خصوصی بدهد. تشکیل شرکت‌های مشترک یکی از راه‌های حضور تجار ایرانی در این بخش است.

اگر چه به دلیل کوهستانی بودن قرقیزستان و وسعت کم این کشور میزان زمین قابل کشت کم است اما در زمینه کشت برخی محصولات و فرآوری آنها در قرقیزستان می‌توان همکاری‌های خوبی انجام داد. علاوه بر این در حوزه آبزی پروری، خوراک ماهی، دامداری ، واکسن‌های دامی و فرآوری گوشت و تولید محصولات ارگانیک و گلخانه‌ای هم زمینه‌های خوبی برای همکاری میان دو کشور وجود دارد.

قرقیزستان کشوری است که هم در زمینه تولید گوشت قرمز و هم صادرات آن از ظرفیت‌های خوبی برخوردار است. در سال‌های گذشته بخشی از گوشت قرمز کشورمان از قرقیزستان وارد می‌شد. چنانچه قیمت گوشت قرمز در قرقیزستان کاهش یابد فرصت خوبی برای صادرات مجدد گوشت و محصولات دامی از قرقیزستان به ایران فراهم خواهد شد. طبیعی است چنانچه قیمت مناسب باشد ایران هم ترجیح می‌دهد به جای واردات گوشت از کشورهای دور دست گوشت مورد نیاز خود را از کشورهای اطراف از جمله قرقیزستان وارد کند.

فارس: توسعه کریدورهای تجاری و حمل و نقلی منطقه با مشارکت دو کشور با هدف تحریم شکنی و افزایش درآمدهای اقتصادی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

خرازی: همانطور که می‌دانید هم اکنون موضوع ترانزیت و کریدورهای حمل و نقل یکی از موضوعات بسیار حساس برای کشورهای منطقه است. همه کشورها سعی دارند در زمینه ترانزیت و حمل و نقل مزیت‌های خود را به گونه‌ای عرضه کرده و معرفی کنند.

در این میان جمهوری اسلامی ایران به دلیل دسترسی به آب‌های آزاد و وجود خطوط ریلی در مسیرهای مختلف و همچنین بنادر متعدد مانند بندرعباس و بندر چابهار از مزیت‌های بسیار زیادی در عرصه حمل و نقل و ترانزیت برخوردار است. ایران از جمله کشورهای منطقه است که هم در کریدور شمال – جنوب و هم در کریدور شرق – غرب یک بازیگر مهم محسوب می‌شود.

در این میان قرقیزستان کشوری است که محصور در خشکی است و برای واردات و صادرات کالاهای خود نیازمند دسترسی به آبهای آزاد است. قرقیزستان برای خروج از بن بست جغرافیایی به شدت نیاز به خطوط ارتباطی به خصوص خطوط ریلی دارد. یکی از خطوط ریلی و کریدورهای تعریف شده در منطقه ،کریدور کتای KTAI ( قرقیزستان – تاجیکستان – افغانستان و ایران ) در چارچوب پروژه‌های موجود در سازمان همکاری اقتصادی ( اکو ) است.

ایران با احداث 140 کیلومتر خط آهن هرات – خواف تعهد خود را در این زمینه انجام داده و منتظر اقدامات تکمیلی سایر کشورها در این کریدور است. علاوه بر این کریدور ، دولت قرقیزستان در یک سال گذشته تلاش زیادی کرده تا خط ریلی چین ، قرقیزستان ، ازبکستان را عملیاتی و اجرایی کند.

هم اکنون این پروژه با جدیت از سوی دولت قرقیزستان دنبال می‌شود و جزو پروژه‌های اولویت دار قرقیزستان است. در اجلاس اخیر شانگهای نیز موافقتنامه سه جانبه‌ای در حاشیه اجلاس به امضای مقامات 3 کشور رسید. در صورت احداث این خط ریلی که از مرز چین و قرقیزستان شروع شده و به ازبکستان ختم می‌شود. قرقیزستان هم به یکی از کشورهای موجود در مسیر کریدورهای حمل و نقل ریلی منطقه تبدیل خواهد شد و به عبارتی این کشور از بن بست جغرافیایی خارج می‌گردد.

در یک سال گذشته هیات‌هایی از قرقیزستان برای بازدید از امکانات بندرعباس نیز به ایران سفر کرده‌اند و از نزدیک با امکانات بندری ما آشنا شده‌اند. هم اکنون نیز خط ریلی از بندرعباس تا شهر اوش وجود دارد و عمده کالاهای تجار ایرانی از طریق خط ریلی به قرقیزستان صادر می‌شود.

احداث خط ریلی چین ، قرقیزستان ، ازبکستان هم در تقویت کریدور شرق – غرب و هم کریدور شمال – جنوب تاثیر گذار خواهد بود. این خط ریلی موجب خواهد شد چین از طریق ریلی به بندر عباس و بندرچابهار وصل شود و کالاهای ایران و چین با عبور از خاک قرقیزستان صادر و وارد شوند. طبیعتا این خط ریلی در خنثی شدن تحریم‌ها نیز بسیار اثر گذار خواهد بود. این خط ریلی درآمد دو کشور از مسیر ترانزیت کالاها را نیز افزایش خواهد داد.  

فارس: با توجه به اعلام آمادگی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران برای همکاری نظامی با بیشکک با در نظر گرفتن توانمندی‌های ایران در منطقه، این همکاری‌ها چگونه خواهد بود؟

خرازی: همانطور که می‌دانید سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران در حوزه سیاست خارجی گسترش روابط با همسایگان و کشورهای پیرامونی است. دولت آقای رئیسی نیز از ابتدای روی کارآمدن اولویت اول خود را گسترش روابط با همسایگان اعلام کرد و بخش عمده‌ای از ملاقات های خارجی رئیس جمهور کشورمان نیز با روسای جمهور و مقامات کشورهای آسیای مرکزی بوده است.

با توجه به این اولویت، جمهوری اسلامی ایران هیچ محدودیتی در همکاری‌های خود با کشورهای آسیای مرکزی از جمله قرقیزستان ندارد و در همه عرصه‌ها حاضر به همکاری است.

در حوزه همکاری‌های دفاعی و نظامی نیز همانطور که اشاره کردید در گفت‌وگوی تلفنی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان با وزیر دفاع قرقیزستان که چند ماه پیش انجام شد آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای همکاری در این بخش نیز اعلام شده است.

-فارس: تبادل تجربه و استفاده از تجارب ایران در حوزه مبارزه با تروریسم با نگاهی به چالش‌های امنیتی و ناآرامی‌های منطقه به ویژه آسیای مرکزی چگونه خواهد بود؟

خرازی: یکی از چالش‌های اصلی کشورهای آسیای مرکزی در حوزه امنیتی موضوع تروریسم و مبارزه با جرائم سازمان یافته است. متاسفانه از زمان خروج غیر مسئولانه نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان و روی کار آمدن طالبان در این کشور وضعیت امنیتی در افغانستان بدتر شده و تحرکات تروریستی نیز افزایش یافته است. یکی از مناطقی که نگرانی‌های زیادی از تاثیر شرایط ناامنی در افغانستان دارد، آسیای مرکزی است.

نه تنها آن دسته از کشورهای آسیای مرکزی که با افغانستان هم مرز هستند از وضعیت ناامنی در افغانستان نگران هستند بلکه کشورهایی مانند قرقیزستان که با افغانستان هم مرز نیستند نیز از تهدیدات ناشی از تحرکات گروه‌های تروریستی در افغانستان نگران هستند. از این رو جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری که در مبارزه با تروریسم تجربه بسیار بالایی دارد می‌تواند در زمینه مبارزه با تروریسم کمک زیادی به کشورهای آسیای مرکزی کند و تجربیات و امکانات خود را در اختیار این کشورها قرار دهد. این کمک‌ها در ابعاد و زمینه‌های مختلف قابل انجام است.

خوشبختانه نهایی شدن فرایند عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای که یکی از موضوعات اصلی همکاری‌های امنیتی است که زمینه بسیار خوبی برای انتقال تجربیات ایران در زمینه مبارزه با تروریسم و همکاری در این عرصه با کشورهای آسیای مرکزی نیز فراهم کرده است.

به اعتقاد من جمهوری اسلامی ایران هم در بعد دوجانبه و هم در بعد همکاری‌های چند جانبه خصوصا در چارچوب سازمان همکاری شانگهای می‌تواند تجربیات خود را در زمینه مبارزه با تروریسم و همچنین جنایات سازمان یافته و مبارزه با قاچاق مواد مخدر در اختیار کشورهای منطقه از جمله قرقیزستان قرار دهد.

پایان پیام/ح