به گزارش خبرگزاری فارس از نایین، قرار گرفتن در مرکز کشور و واقع شدن در چهار راه مواصلاتی، یکی از دلایلی است که باعث شده گردشگران داخلی و خارجی زیادی هر ساله از شهر تاریخی نایین بازدید کنند.
وجود بناهای تاریخی متعدد، مساجد و حسینیه‌ها، آتشکده‌ها، قلعه‌ها و خانه‌های تاریخی، کاروانسرها، آب‌انبارها و یخچال‌های تاریخی، فرش و عبا و غذاهای بومی و محلی خاص منطقه نایین مانند ماستینه، کپچو، نان محلی و گیاهان دارویی بومی، این شهر را به یکی از جاذبه‌های گردشگری کشور تبدیل نموده است.
در قرن پنجم هجری قمری نایین مانند سایر شهرهای اصفهان مورد توجه قرار گرفته است و در زمان حکومت سلطان محمد خدا بنده (الجایتو) و غازان خان در نایین آثار با ارزشی چون مسجد بابا عبدالله، عمارت امامزاده سلطان سید علی(ع) و مناره مسجد جامع این شهر ساخته شد.
محمد کریمی فرماندار شهرستان نایین در گفتوگو با خبرنگار فارس در نایین، گفت: نایین، شهری با بیش از ۳ هزار سال قدمت در استان اصفهان، همچون نگینی در میان دشت کویر می‌درخشد که دارای انبوهی از آثار تاریخی ارزشمند است.
وی با اشاره به اینکه بیش از ۱۰۰ اثر تاریخی در نایین به ثبت ملی رسیده است، افزود: از خانه‌های تاریخی و قلعه‌های باستانی و مساجد گرفته تا حمام‌ها و آب‌انبارهای قدیمی که در این شهر به چشم می‌خورند، نایین را به لحاظ پیشینه تاریخی و گردشگری به منحصر به فردترین شهرستان کشور تبدیل کرده است.
کریمی تصریح کرد: یکی از جاذبه‌های گردشگری نایین تنوع آب و هوا در نقاط مختلف شهرستان است، از یک طرف در شرق نایین روستای بسیار گرم چوپانان به عنوان قدیمی‌ترین روستای خشتی جهان قرار دارد و از طرف دیگر در غرب شهرستان روستای سرسبز کمال‌آباد است و همزمان در روستاهای گردنه ملااحمد شاهد برف هستیم.
فرماندار نایین خاطرنشان کرد: قالی و عبا که هنر دست زنان و مردان نایینی است شهرت جهانی داشته و بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد.
و اما از کجا و چگونه گردش‌مان در نایین را شروع کنیم؟
اگر از سمت تهران وارد شهر نایین شوید، کمی قبل از میدان اصلی شهر به چهارراه پلیس می‌رسید، چهارراه را به سمت چپ بپیچید، از ابتدای همین خیابان مناره زیبا و تاریخی مسجد جامع را خواهید دید، خیابان را تا انتها بروید و خودروی‌تان را پارک کنید و گشت و گذار را شروع کنید.
مسجد جامع نایین
مسجدی که بنای اولیه آن متعلق به قبل از اسلام است و پس از ورود اسلام به ایران به سبک مساجد اولیه اسلام تغییر کرد، این عمارت هزارساله، ستون‌هایی خوش نقش و گچبری‌هایی استادانه دارد.
مناره مسجد در قرون بعدی ساخته شده و در بیرون فضای اصلی مسجد هم می‌توانید سرداب و شبستان زیرزمینی را ببینید، منبت کاری‌های در چوبی مسجد و سردر زیبایش مسافران را مجذوب خود می‌کند.
بعد از بازدید از مسجد جامع بلافاصله می‌توانید از خانه پیرنیا و موزه آن دیدن کنید، چرا که هردو در یک محله هستند؛ وقتی وارد این خانه تاریخی می‌شوی زبان قاصر از توصیف هنر و معماری می‌شود چرا که نگاه به این بنا، زندگی را به رخ می‌کشد و با گچ‌کاری و نقاشی‌هایی که بر سقف و دیوار آن نگاشته شده علاوه بر اینکه هفت پیکر نظامی را در قاب خود جای داده، چشمان زیادی را به سمت خود خیره و با هنرهایش دلنوازی می‌کند.
معماری بنا پر است از کاربندی، یزدی‌بندی، رسمی‌بندی و نقوش گل و مرغ و اژدها که پلان بنا بعد‌ها تبدیل به الگویی برای معماری سایر خانه‌های منطقه شده است.
این خانه باشکوه در دوران صفویه ساخته شده و متشکل است از ورودی، دالان‌های زیاد، غلام گردش، شاه‌نشین، اتاق نشیمن، گودال باغچه (تابستان‌نشین)، باغ و دیگر قسمت‌ها که اکنون، موزه مردم شناسی شهر نایین است و انواع صنایع دستی، پوشاک، وسایل کشاورزی و نظامی، کوزه و کتیبه‌های دیدنی تاریخی در این گنجینه در معرض دید عموم است.
محمود مدنیان رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نایین در گفتوگو با خبرنگار فارس در نایین بیان کرد: این خانه تاریخی در ایام گذشته به عنوان خانه حاکم نایین بوده و در ابتدا شخصی به نام قاضی نورالهدی در این خانه زندگی می‌کرده که در دوره قاجار به خاندان پیرنیا رسیده و شخصی به نام میرزا احمدخان پیرنیا حاکم نایین در همین خانه زندگی کرده است.
وی افزود: یکی از بخش‌های مهم این بنا وجود فضای گودال باغچه در مرکز حیاط است که به‌عنوان تابستان‌نشین خانه و برای دسترسی به آب قنات حفر شده است.
مدنیان تصریح کرد: این خانه تاریخی در شهریورماه ۱۳۵۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است که در سال ۱۳۴۹ توسط فرهنگ و هنر خریداری و پس از انجام مرمت‌های مورد نیاز بنا، در اسفند ۱۳۷۳ به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده است.
بین مسجد جامع و نارین قلعه مسیر کوتاهی است، کوچه رو‌به‌روی مسجد جامع را که پیاده به سمت پایین حرکت کنید، به یکباره چشم اندازی زیبا از بافتی تاریخی با بوی خشت و گل شما را جذب خود خواهد کرد؛ روبروی نارین قلعه خانه تاریخی فاطمی است، همان خانه‌ای که شهید راه وطن، دکتر حسین فاطمی وزیر امور خارجه دولت مصدق در آن زندگی کرد.
آب انبار خان یکی از ده‌ها آب انبارهای تاریخی و زیبای نایین هم همین جاست و البته نارین قلعه؛ دیوارهای نارین قلعه، قدیمی‌ترین بنای شناخته شده شهر نایین است که به دوره اشکانیان برمی‌گردد.
این بنای تاریخی در دوره‌های بعدی به عنوان دژ یا کهندژ توسعه و گسترش یافت، گفته شده که دور تا دور قلعه را در قدیم خندقی احاطه نموده که از پایین‌ترین قسمت خندق تا بالاترین قسمت بنا در قدیم ۵۰ متر فاصله وجود داشته است، این قلعه چند ضلعی بوده که چند برج در هر ضلع آن قرار داشته است.
روبروی نارین قلعه کوچه‌ای است که در ابتدای آن مسجد خواجه خضر را می‌بینید و سپس یک ساباط قدیمی شما را با به بازار سنتی این شهر هدایت می‌کند، مسیر ۳۰۰ متری مسجد خواجه خضر تا حسینیه چهل دختران، راسته بازار را تشکیل می‌دهد.
محمدجواد محمدی‌پور کارشناس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نایین در گفتوگو با خبرنگار فارس در نایین اظهار کرد: بازار تاریخی نایین یکی از قدیمی‌ترین بازار‌های ایران است، ورودی بازار به عنوان یکی از دروازه‌های قدیم شهر بوده که به دروازه تاریخی چهل دختران معروف است و بنای اولیه این بازار متعلق به دوره ایلخانان و صفویه بوده است.
هفت حسینیه و محله تاریخی نایین نیز در این مسیر هستند که هر کدام به صورت جداگانه دارای حمام، آب‌انبار و بافت تاریخی منحصر به خود هستند.
در این محله‌ها شما در میان بافت سنتی نایین حرکت می‌کنید، از خانه‌های قدیمی با درب‌های کُلون‌دار و کوچه‌های مسقف طاق‌دار که بسیار حال و هوای قدیمی می‌بخشند، لذت می‌برید. شاید کم پیش بیاید که در این فضاها باشید، به گواه بسیاری از گردشگران یکی از بهترین مسیرهایی که تاکنون در آن قدم زده‌اند همین کوچه پس کوچه‌های قدیمی نایین است.
آب انبارهای نایین
امکان ندارد درباره شهر تاریخی نایین صحبت کنیم ولی به آب‌انبارهای فراوان آن اشاره نکنیم، شهر نایین در یک اقلیم کویری و کم‌آب واقع شده است و تمام قنات‌های نایین نیز از آب شوری برخوردار هستند، همین نکته باعث شده تا مردمان قدیم این شهر نیازمند ساختن آب‌انبار باشند.
آب‌انبار فیض یکی از مهم‌ترین آب‌انبارهای محله پنجاهه در نایین است، این آب‌انبار دارای یک ویژگی است که آن را از سایر آب‌انبارهای شهر متمایز کرده و آن، کج بودن بادگیر این آب‌انبار است.
آب‌انبار معصوم‌خانی معروف‌ترین آب‌انبار شهر نایین و یکی از چندین آب‌انبار محله چهل دختران است، آب‌انبار حاجی حسین به دست مرحوم حاج حسین موئی که یکی از تاجران عبا در شهر نایین بوده، در این شهر ساخته شده است، آب‌انبار ابوالحسن نیز در محله چهل دختران قرار دارد و اهمیت آن از این جهت است که به عنوان اولین آب‌انبار احداث شده به حساب می‌آید.
از سایر جاذبه‌های بافت تاریخی نایین می‌توان مسجد‌های شیخ مغربی و بابا عبدالله و امامی، حمام‌های پنجاهه و نوآباد و کلوان و باغ مصلا را نام برد که با پیاده روی در همان منطقه آن‌ها را خواهید دید.
محمدیه، محله تاریخی
محله محمدیه از جذاب‌ترین محله‌های تاریخی شهر نایین است، این محله با موقعیت و نمای زیبا مورد توجه گردشگران قرار گرفته و یکی از دلایل معروف بودن آن، کارگاه‌های عبابافی سنتی است، محمدیه در حاشیه جاده نایین به انارک قرار دارد و از میدان غدیر و خیابان شهدا نیز قابل دسترس است.
عبا بافی میراث کهن
یکی از صنایع دستی و سوغات معروف شهر نایین، عبا است که تعداد کارگاه‌های عبابافی در حال حاضر تقریبا ۱۵ کارگاه در محله محمدیه بوده ولی تا حدود ۵۰ سال قبل بیش از ۱۰۰ کارگاه وجود داشته است. تکنیک این کارگاه‌ها دستکند بوده و در دل زمین حفر گردیده که دلیل آن شرایط آب و هوایی منطقه با زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های بسیار گرم بوده است.
قدمت تخمینی این کارگاه‌ها حدود ۵۰۰ سال است که در قدیم در ابتدا محل هنر شعربافی (پارچه‌های بسیار نازک و زیبا) بوده که کم کم اهالی این فن به عبابافی رو آورده‌اند، دلیل آن هم استقبال بیشتر مردم بومی و سایر نقاط ایران و کشورهای همسایه از پارچه عبا و وجود مواد اولیه در دسترس شامل کرک شتر و پشم گوسفند بوده است.
در محمدیه همچنین می‌توانید به تماشای آسیاب دو هزارساله ریگاره و مساجد هزارساله سرکوچه و مسجد جامع بروید و قلعه عاشورگاه را در بالای تپه‌ای بلند ببینید که یادگاری از دوران زرتشتیان است.
آسیاب آبی ریگاره
بنای تاریخی آسیاب آبی ریگاره در شرق قبرستان محمدیه قرار داشته و در سال ۱۳۸۴ با پیگیری‌ها و بررسی‌های به عمل آمده توسط اداره میراث در شهرستان نایین و از روی گفته‌های بزرگان و سالخوردگان محل، این بنا مورد کاوش قرار گرفته و ابتدا دهانه آن یافته شده و پس از آن با توجه به پر شدن این بنا از خاک، خاکبرداری لازم صورت گرفته و تمامی فضاها نمایان گردید.
محمد محمدی از اهالی محمدیه که ۶۵ سال سن داشته و در کودکی به همراه پدربزرگ خود به این آسیاب زیاد رفت و آمد کرده است، به خبرنگار فارس از نایین گفت: چون در این منطقه ریگ فراوان وجود داشته این آسیاب، ریگاره نام گرفته است
آسیاب ریگاره از چند بخش تشکیل شده است که می‌توان به راهرو اصلی، دالان ارتباط دهنده، ورودی و درب ورودی اصلی آسیاب، فضای اصلی آسیاب، بخش چرخ آسیاب، خروجی آب، تنوره، کانال ارتباطی بین قنات و تنوره و دریچه های تهویه هوا اشاره نمود. قنات آسیاب آبی ریگاره معروف به قنات کیخسرو و از قنات‌های بسیار قدیمی محل است که این قنات در حال حاضر دایر بوده و زمین‌های کشاورزی شهداد را آبیاری می‌نماید. طول آسیاب آبی ریگاره محمدیه ۱۱۰ متر بوده وعمق آن به ۳۰ متر می‌رسد، چرخ آسیاب در پایین‌ترین نقطه آسیاب قرار دارد و این محل بوسیله اتاقکی کوچک به صورت چهار گوش ساخته شده که محوطه اصلی آسیاب را شامل می‌شود.
سفر به بافران
شهر بافران در ۵ کیلومتری نایین قرارداد، این شهر تاریخی نیز با داشتن بناهای سنتی زیبا مانند مسجد جامع، قلعه رستم، مسجد دستکند علی‌آباد و یخچال تاریخی با مردمانی مهمان نواز در ایام عید میزبان لحظه‌های نوروزی شما خواهد بود.
مسجد جامع
بنای اصلی مسجد جامع بافران براساس شواهد موجود احتمالا مربوط به قرن چهارم تا ششم هجری قمری می‌باشد و مناره مدور خشتی آن در دوران سلجوقی بنا شده است و تنها تاریخ موجود در بنا متعلق به سال ۹۲۶ هجری قمری است. این مسجد تقریبا مرکزیت بافت قدیم بافران و براساس الگوی مساجد چهارایوانی بنا گردیده است و در دو ضلع شمال و غرب آن دو ساباط که نقش پشتبند بنا را بر عهده دارد، قرار داشته و این بنا شامل فضاهایی همچون صحن، شبستان و رواق می‌باشد. سرداب یا زیرزمین مسجد و تک مناره خشتی از ویژگی‌های این بنای تاریخی به حساب می‌آیند.
قلعه رستم
قلعه رستم بنایی رفیع، زیبا و با نقشه‌ای که در طراحی آن معمار سازنده بسیار دقت داشته است، قلعه در مجاورت قدمگاه امام رضا(ع) بر بالای تپه‌ای در ارتفاع ۲۵ متری قرار گرفته است که ضلع جنوب شرقی قلعه به طرف این قدمگاه است.
این قلعه با نمای زیبای خود به وسیله پنج برج بر فراز یک تپه‌ی مرتفع پنجه انداخته و سایه روشن دیوار چینه‌ای آن صلابت و بلندی خاصی را به انسان القا می‌کند. به نظر می‌رسد مانند بیشتر قلعه‌های نظامی پیرامون قلعه را خندقی احاطه می‌کرده و هر زمان که لازم بوده آب به این خندق می‌انداخته‌اند واحتمالا مانند بیشتر قلعه‌ها در ساخت بنای قلعه از خاک حاصل از خاکبرداری خندق استفاده شده است، قلعه از داخل دو طبقه بوده در حالی که از بیرون چنین استنباط نمی‌شود.
شهر انارک و روستای چوپانان نیز از مناطق تاریخی و دیدنی شهرستان نایین هستند که هر کدام دارای آثار تاریخی و زیبایی بوده که با برنامه‌های نوروزی و گردشگری منحصر به خود لذت تعطیلات خاطره‌انگیز را برای شما رقم خواهند زد.
ریگ جن
در مجاورت منطقه ویژه عباس آباد و چوپانان کویر بسیار زیبای ریگ جن که یکی از بزرگ‌ترین شنزارها و کویرهای ایران محسوب می‌گردد وجود دارد. ریگ جن از شرق شهرستان نایین و شمال روستای چوپانان آغاز شده و در شمال روستای علم نخلک ادامه یافته و انتهای آن به ریگزارهای روان و تپه‌های ماسه‌ای که دارای تنوع در طرح و حجم بوده، چشم اندازهای بسیار زیبا و متنوع را به نمایش می‌گذارد.
حرکت مداوم تپه‌های شنی از شمال شرق به جنوب غرب، سبب بوجود آمدن برآمدگی‌های تو در تویی می‌شود که تا چشم کار می‌کند ادامه داشته و با غروب خورشید و پایین آمدن دما زوزه‌هایی که ناشی از سرد شدن دما و اصطکاک ماسه‌ها است به گوش می‌رسد و به همین دلیل ریگ جن نامیده شده است.
بخش وسیعی از این ریگزارها را درختچه‌های تاغ و اسکمبیل پُر نموده که آن نیز چشم‌اندازی زیبا را به نمایش می‌گذارد، وجود جانورانی چون روباه، شغال و گربه شنی که مختص منطقه بوده را نیز می‌توان از ویژگی‌های منطقه نام برد.
از دیگر ویژگی‌های ریگ جن می‌توان به وجود گرداب‌هایی اشاره نمود که هر انسانی را به حیرت وا می‌دارد، با توجه به سختی زمین در این منطقه هنگامی که آب باران در یک محل جمع می‌گردد و امکان نفوذ در داخل زمین را نداشته و ناگهان در یک منطقه منفذی در زمین پیدا شده و این منشاء ایجاد گرداب‌هایی شده که بسیار دیدنی و جذاب می‌باشد.
از ویژگی‌های مهم دیگر ریگزار جن وجود نیزارهای متعدد و بسیار زیبا همراه با وجود پرندگان زیبایی همچون هوبره و زاغ بور می‌باشد. از محل‌های موجود دیگر در این ریگزار رودخانه‌های نمکی و گنبدهای نمکی متنوع با اشکال مختلف است که پتانسیل گردشگری بسیار بالایی را ایجاد نموده است.
کاروانسرای نیستانک
بنای تاریخی کاروانسرای نیستانک در روستای نیستانک در ۳۰ کیلومتری جاده نایین به اردستان قرار دارد، این بنای تاریخی به عنوان یکی از زیباترین کاروانسراهای دوره قاجار محسوب می‌گردد و ساخت آن به صورت چهارضلعی از بیرون و به صورت هشت ضلعی در حیاط می‌باشد.
ورودی اصلی بنا در قسمت جنوبی قرارداشته که پس از عبور از دری بزرگ به راهروی که به صورت گنبدی پوشیده شده است می‌رسیم، گنبد راهرو با تزئینات آجری نمای زیبایی یافته است.
محمود مدنیان رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان نایین در گفتوگو با خبرنگار فارس در نایین، بیان کرد: بنای تاریخی کاروانسرای نیستانک به صورت چهارایوانی بوده و گوشه حیاط ورودی‌هایی جهت رسیدن به فضاهای مخصوص استراحت مسافران و اسطبل احشام دیده می‌شود که به صورت حجره حجره بوده و در داخل هر حجره بخاری دیواری دیده می‌شود.
وی ادامه داد: در یک قسمت از این بنا در دو سمت ورودی اصلی، محوطه‌ای اختصاصی جهت بزرگان و حاکمان تعبیه شده است که کاملا خصوصی و دارای چندین اتاق و بادگیر بوده و از بخش‌های تابستانی و زمستانی ساخته شده است که نمای دیوارهای صحن نیز با آجر، نماکاری شده و جرزهای آن در پایین به صورت نیم دایره و در بالا به صورت صاف دیده می‌شود.
چهار طاقی‌های نایین
از مهم‌ترین بناهای تاریخی شهرستان نایین که متعلق به دوران قبل از اسلام بوده، چهار طاقی‌ها یا آتشکده‌های پیش از اسلام می‌باشد که چندین نمونه از آن هنوز پابرجاست.
یکی از آن‌ها بنای چهارطاقی پاکوه در ۳۰ کیلومتری شرق نایین می‌باشد، این بنا در روستایی به نام کوه شیر واقع شده و به عنوان یک بنای مذهبی قبل از اسلام با قلوه سنگ و ملات ساروج ساخته شده است. این چهار طاقی و قلعه و غارجنب آن جمعاً سایت باستانی مهم کوه شیر را تشکیل می‌دهد، غیر از آن در روستای نخلک نیز نمونه‌ای کوچک‌تر از چهارطاقی با شباهت زیاد به چهارطاقی پاکوه و متعلق به دوره ساسانی وجود دارد.
نایین ما هم کویر گرم و خشک دارد و هم روستاهای ییلاقی خوش آب و هوا و هم کوه‌های مرتفع، نمونه آن کوه کلیزه و پارک کوهستانی است، جایی در ۱۰ کیلومتری نایین که برای تفریح و سرگرمی طرفداران زیاد خودش را دارد.
در سمت جنوب غربی نایین رشته‌ای به نام کوه سره با ارتفاع ۲۳۳۰ متر از سطح دریا مرتفع‌ترین کوه اطراف نایین است، کوهسارهای نایین هیچ‌کدام از ۱۸ کیلومتر نزدیک تر نیستند.
از دیگر جاذبه‌های تاریخی نایین می‌توان به منطقه شکارممنوع عباس‌آباد، غار اژدها، روستای مشکنان و روستای بادافشان اشاره کرد.
پایان خوش سفر با خرید سوغات نایین
پس از گشت و گذار دل‌انگیز در شهر هزاره‌های تاریخی و سفر به زندگی نیاکان نایینی‌ها، حتما با خود سوغات این شهر را به همراه ببرید تا رنگ و بو و شیرینی این سفر متفاوت همیشه همراه شما باشد.
از جمله سوغاتی‌های نایین می‌توان به شیرینی خوشمزه کپچو، زعفران، پسته، چنگمال، کلوچه، داروهای گیاهی، لبنیات محلی، فرش دستباف، عبا و گلیم اشاره کرد، از غذاهای محلی نایین نیز باید از آش جو، کله‌جوش و اشکنه یاد کنیم.
پایان پیام/ ۶۳۱۳۰/
