به گزارش برنا، با نزدیک شدن ایام پایانی نوروز به معرفی جاذبه های گردشگری جزیره زیبای  گیلان خواهیم پرداخت و شمارا با جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و توریستی آن آشنا خواهیم کرد.


آشنایی با بازار قدیمی رشت
بازار بزرگ شهر رشت در بافت قدیمی و مرکزی این شهر قرار دارد و مرکز کلیه فعالیت‌های بازرگانی استان گیلان به حساب می‌آید

بازار سنتی رشت شامل میدان بزرگ، میدان کوچک، چهارسوق‌‌ها و کاروانسراها است. معماری کاروانسراها و طاقی‌های موجود در بازار رشت یکی از جاذبه‌های توریستی این بازار است.

در گوشه و کنار بازار رشت میتوان جلوه های گوناگونی از زیبایی‌های فرهنگ فولکلور این استان را یافت که به نوبه خود بسیار زیبا و جذاب است. این بازار از بخش‌های گوناگونی شامل کاروانسراها و طاقی‌ها و... تشکیل شده است.


نمایی از بازار بزرگ رشت
در بافت 24 هکتاری بازار رشت، 14 کاروانسرا وجود دارد که توسط راسته‌های مختلف به هم مرتبط هستند. این کاروانسراها در دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی به عنوان کانون‌های بازرگانی ساخته شدند.

تعدادی از آنها عبارتند از: طاقی‌های بزرگ و کوچک، سعادت و کاروانسراهای محتشم، چینی چیان، ملک و ... .

طاقی بزرگ این کاروانسرا در سال ۱۳۲۱ هجری قمری در ضلع جنوبی کاروانسرای طاقی کوچک و راسته دوم زرگرها و ضلع غربی سرای قیصریه فخر، در ضلع جنوبی راسته میدان کوچک و ضلع شرقی راسته پلاستیک فروش‌ها ساخته شده است.

یکی از ورودی‌های بازار بزرگ رشت
طاقی کوچک و ۱۳ کاروانسرای دیگر نیز در بافت ۲۴ هکتاری بازار رشت، توسط راسته‌های مختلف به هم مرتبط هستند و در دوره قاجاریه و اوایل پهلوی ساخته شده است.

این کاروانسرا در ضلع شمالی بازار رشت جنب مسجد حاج مجتهد قرار دارد و از طریق دالان جنوبی و شرقی به کاروانسرای طاقی بزرگ و راسته گونی‌فروشان و کاروانسرای ملک مرتبط است و همچنین از طریق دالان شمالی به مسجد حاج مجتهد خیابان شریعتی راه دارد.

طاقی سعادت در محدوده میدان بزرگ واقع شده و در بافت بازار درون شهری نقش مهمی دارد. قدمت آن به دوره قاجاریه می‌رسد که در گذشته یکی از قطب‌های تجاری مهم محسوب می‌شده است.

کاروانسرای محتشم همانند دیگر کاروانسراها در بافت ۲۴ هکتاری بازار رشت در سال ۱۳۰۰ ساخته شده و در ضلع شمال غربی آن کاروانسرای گلشن و ضلع غربی آن بازارچه عطاران قرار دارد. 

 

کاروانسرای چینی چیان نیز در قسمت شمال غرب بازار رشت نزدیک چهار سوق قرار دارد و در قسمت شرق با سرای حاجی حسن خان و از غرب بعد از راسته حلبی سازها با سرای سعادت همجوار است. این بنا در سال ۱۳۰۸ توسط برادران چینی‌چیان ساخته شده است.

کاروانسرای ملک دارای بافت بازار درون شهری است که در دوران قاجاریه ساخته شده و برای صادرات برنج به روسیه و ابریشم به کاشان و یزد مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

خرید از بازار رشت اگرچه با مشکلات عبوری روبروست اما در نوع خود از دیدنی های استان گیلان به شمار می‌رود. گردشگران وقتی به بازار رشت وارد می شوند به دنبال خرید سوغات یا کالای مورد نظر در میان تنوعی از رنگ‌های زیبای محصولات کشاورزی، انواع ماهی و... ساعت‌ها به جست وجو می‌پردازند و در کنار آن از کاروانسراهای قدیمی رشت و طاقی های بزرگ و کوچک آن دیدن می‌کنند.

مرداب ساحلی انزلی:

بندر انزلی، یکی از شهرهای زیبای شمال ایران است که هر سال پذیرای میلیون ها توریست است، جاذبه های دیدنی زیادی دارد و در کنار کمیت، تنوع دیدنی هایش هر گردشگری را به چند روز ماندن در انزلی تشویق می کند.

بندر انزلی یکی از دیدنی ترین شهرهای استان گیلان هم به جهت طبیعی و هم معماری های دیدنی است. انزلی دومین شهر گیلان با فاصله 40 کیلومتری (نیم ساعته) از رشت و پنجمین بندر فعال اقتصادی کشور محسوب می شود.

قایقرانی، ماهیگیری و شکار پرندگان روی تالاب انزلی، قایقرانی در دریا و گردش در پارک و بلوار ساحلی و دیدار از بازار محلی مجموعه‌ای از خدماتی است که برای گردشگران تدارک دیده شده است. انزلی، هتل‌های مناسب و تاسیسات اقامتی و پذیرایی و در کنار آن تعدادی تاسیسات گردشگری از قبیل اردوگاه جهانگردی، دهکده ساحلی و شهرک‌های توریستی دارد.

ییلاق ها:
مناطق ییلاقی گیلان که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد عبارت است از:
"نواحی ییلاقی جواهر دشت"، در ارتفاعات شرق گیلان قرار دارد و ییلاقِ نواحی چابکسر و واجارگاه و رحیم آباد به شمار می‌روند.

"ییلاق های واقع در مسیر دره رودخانه پل رود"، دره بسیار زیبای پل رود ، پس از گذشت از روستای دیماین به نواحی ییلاقی این ناحیه می رسد. دره پل رود به دو شاخه تقسیم می شود و هر یک به ییلاق های واقع در مسیر خود می رسد.

"ییلاق های دیلمان و اسپیلی"، ییلاق های این ناحیه، هم از نظر چشم انداز و هم از نظر آثار تاریخی و فرهنگی دارای اهمیت بسیار است.

"ییلاق های نواحی رودبار"، این ییلاق ها را می توان به دو قسمت تقسیم کرد: نخست ییلاق های واقع در شرق سفیدرود که عمدتاً در عمارلو ، توتکابن و پره سر قرار دارند.

"ییلاق های تالش و آستارا"، ماسوله جنوبی ترین ییلاق تالش است و پس از آن ییلاق های ماسال و شاندرمن قرار دارند. ییلاق «تالش دولاب» ، ییلاق «مریان» ، ییلاق «سوباتان» در این منطقه از این زمره اند. شهر آستارا، از طریق گردنه حیران به نواحی ییلاقی آستارا مربوط می‌شود.


بازار آستارا:
آستارا شهری بندری در ساحل غربی دریای خزر و در شمالی‌ترین نقطهٔ استان گیلان و آخرین نقطهٔ مرزی ایران و جمهوری آذربایجان و از نظر جغرافیایی در مرکز تالش بزرگ قرار دارد. آستارا از شرق به دریای خزر، از شمال به آستارای جمهوری آذربایجان، از غرب به استان اردبیل و از جنوب به شهرستان تالش در استان گیلان محدود شده‌است. رود آستاراچای آستارای ایران را از آستارای جمهوری آذربایجان جدا می‌سازد.
 
بخش اصلی راه شوسه آستارا-اردبیل تقریباً به موازات این رود و خط مرزی کشیده شده‌است. در منطقهٔ آستارا علاوه بر زبان ترکی آذربایجانی، زبان تالشی نیز رایج است ولی در اثر مهاجرت‌های زیاد از اهمیت آن کاسته شده‌است. نژاد مردم آستارا تالشی است . در محل کنونی شهر آستارا در قدیم روستایی به نام دهنه‌کنار وجود داشته که از زمان قاجار گسترش یافته و دیگرگون شده‌است.
 

تقسیمات کشوری منطقهٔ آستارا از نظر جغرافیائی به دره‌ای اطلاق می‌گردد که حدوداً در مرکز سرزمین تالش و در فاصلهٔ بین سلسله کوه‌های شمالی-جنوبی تالش و دریای مازندران و در شرق دشت اردبیل واقع است.


لاهیجان؛ شهر چای و ابریشم
این شهر چندان ناآشنا نیست و حتماً قبلاً اسمش را شنیده اید. لاهیجان، یکی از شهرهای استان گیلان است که از همان ابتدا با ساختار شهری بنا شد.از سمت رشت، مرکز گیلان وارد شهر می شویم. اولین میدان، ابریشم نام دارد، شاید برایتان جالب باشد بدانید قبل از اینکه لاهیجان به خاطر چای خوب و مرغوبش مشهور باشد، ابریشمش مشهور بود؛ شهری واقع در مسیر جاده ابریشم که از قدیم الایام در آن به تولید این الیاف لطیف و زیبا می پرداختند به همین علت لاهیجان نام گرفت یعنی «شهر ابریشم». می توانید با من چرخی در لاهیجان بزنید، اولین میدان داخل شهر، اینجا محله بازار است. در دو طرف خود انواع مغازه هایی را می بینید که اغلب مردم آنچه نیاز دارند از انواع خوراک گرفته تا البسه را از اینجا تهیه می کنند.
 

فکر نمی کنم دیدن این محله ها به دور از قدمت و نوع خاص عرضه کالا که در مورد مواد غذایی مانند سبزیجات محلی به کار می رود لطف چندانی داشته باشد. شمال به طبیعت لطیف و زیبایش مشهور است آنجا که در میان شهرها نیز رد پای خود را به جا گذاشته. برای دیدن مناظر زیبای این شهر پیشنهاد می کنم همین طور مستقیم به مسیر خود ادامه دهیم.
 

از کنار ساختمان بیمارستان، ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش و دادگستری و فرمانداری می گذریم. آنقدر پیش می رویم که خیابان تمام شود و حال در جلوی خود مهمانسرای جهانگردی و باغی از درختان نخل و میوه می بینیم و ساعتی روی چمن ها که روزگاری عقربه های فلزی اش بر اعدادی از بوته های شمشاد و گل های بنفشه حرکت می کردند ولی حالا از کار افتاده، مانند بسیاری از زیبایی های رو به زوال این شهر. اگر مسیرمان را به سمت چپ ادامه دهیم به جاده لنگرود و خروجی شرقی شهر می رسیم ولی سمت راست به خیابان شیشه گران و بلوار شهید مطهری منتهی می شود. شیشه گران خیابانی با وسایلی شیک تر نسبت به سایر قسمت های شهر است. 


ماسال:
شهرستان ماسال در شمال غربی استان گیلان و در جنوب شرقی تالش قرار گرفته است. مساحت این شهرستان حدود 480 کیلومتر مربع است. ماسال از شمال به گسکر و شاندرمن، از غرب و جنوب غربی به خلخال، از شرق به فومن و صومعه سرا محدود است.

از مناطق دیدنی این شهرستان می‌توان به منطقه جنگلی طلاسکو، سورکوم، آری دول، شالماء، چسلی، ییلاق تلارگاه، ییلاق خندیله پشت، ییلاق بیلگاه دول، ییلاق مورجونه، ییلاق اسپی دشت، ییلاق رشته پشت، ییلاق مولومه بند، ییلاق شنبه راه، ییلاق اولسبلنگاه، ییلاق واشیار، ییلاق سی فی، ییلاق نمنه پشت و ییلاق سوچاله اشاره کرد.

ماسوله در ۵۵ کیلومتری رشت در استان گیلان قرار دارد. این شهر در ناحیه‌ای کوهستانی و جنگلی در دامنه‌ای صخره‌ای با وسعت ۱۶ هکتار و ارتفاع ۱۰۵۰ متر از سطح دریای آزاد ساخته شده‌است. ماسوله در ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن قرار دارد و از غرب به خلخال، از شمال به ماسال و از جنوب به طارم محدود است. این شهر طی شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌است.

ماسوله دارای معماری منحصر به فردی است. محوطه جلوی خانه‌ها و پشت بام‌ها هر دو به عنوان پیاده رو استفاده می‌شوند. خیابان‌های کوچک و پله‌های بسیار به هیچ وسیله نقلیه موتوری اجازه ورود نمی‌دهد. معماری ماسوله در یک جمله توصیف می‌شود: حیاط ساختمان بالایی پشت بام ساختمان پایینی است. این نوع معماری منحصربه فرد هر ساله در فصل‌های تابستان و بهار گردشگران بسیاری را به سمت خود می‌کشاند. 

قلعه رودخان:
قلعه رودخان نام قلعه‌ای تاریخی در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر فومن در استان گیلان است. برخی از کارشناسان، ساخت قلعه را در دوران ساسانیان دانسته‌اند. این قلعه با 6/2 هکتار مساحت بر فراز ارتفاعات روستای رودخان قرار دارد. دیوار قلعه ۱۵۰۰ متر طول دارد و در آن ۶۵ برج و بارو قرار گرفته شده‌است. این بنا به وسیله سنگ و آجر ساخته شده و در بخش های آسیب پذیر و نقاط حساس، سنگ با ملات ساروج به کار رفته، اما در مسیر اطاق ها، برج ها و سقف های گنبدی شکل از آجر، گچ و ملات ساروج استفاده شده است. ارتفاع دیوارها متفاوت و از 3 تا 10 متر متغیر است و در نقاط نفوذ پذیر قلعه، دیوارها و باروها قطور و ارتفاع بیشتری دارند.
 

قلعه رودخان میراث مهمی است از دژهای نظامی حکومتی در گیلان. این قلعه مهم تاریخی که مدت ها مرکز فرمانروایان گیلان بوده است، از بزرگترین و باعظمت ترین دژهای نظامی گیلان و حتی ایران محسوب می شود. قلعه رودخان در فاصله ۲۰ کیلومتری جنوب غربی فومن واقع شده است. مساحت قلعه بالغ بر ۵۰ هزار مترمربع و در ارتفاعی بیش از ۶۰۰ متر در بلندترین نقطه کوه واقع شده است.

از روستای قلعه رودخان تا خود قلعه طبیعت بسیار زیبا و چشم اندازهای زیادی وجود دارد که توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. رفت و آمد با وسیله نقلیه تا فاصله یک و نیم کیلومتری قلعه رودخان امکان دارد. در مسیر صعود به قلعه، درختانی با قدمت زیاد، به سمت آسمان سربرافراشته اند و نور از لابه لای شاخه‌های این درختان به پایین می‌ریزد. 

دامنه‌های درفک:
 قله در رشته کوه های البرز غربی در شمال شرقی شهرستان رودبار و در منطقه جنگلی سیاهکل قرار دارد. 

آتشفشان خاموش دُرفک در منتهی الیه خط الرأس غربی البرز واقع است که از شرق توسط گردنه دیلمان به قله کم ارتفاع ۲۲۰۰ متری ناتیش کوه و سپس ارتفاعات اشکورات و در نهایت به قله خشچال بزرگ متصل می گردد. در ضلع شمالی قله دیواره ۵۰۰ متری آهکی بلندی قرار دارد و از جمله سایر دیدنی های آن باید از غار یخ برفراز کاسه درفک نام برد.

در جاده ای به سوی رشت، پس از رودبار و بعد از عبور از سفید رود به سوی آبادی شیرکوه در دامنه جنوب غربی درفک رهسپار می شویم در کوهپایه نسیم روح نوازی جریان دارد. شب را در کنار مردمان خونگرم شیرکوه گذرانده، صبح زود این روستای کوچک را به سوی اولین منزل میان راه گوسفند سرای لارنه که در میان جنگل های انبو درفک است ترک می کنیم. در ابتدا به سوی منبع آب ده ادامه راه داده و پس از پشت سر گذاردن این مکان مسیر را از روی یال که کاملاً درون جنگل قرار دارد به سمت بالا ادامه می دهیم باید دقت داشت که از مسیر روی یال منحرف نشویم و به داخل دره های فرعی اطراف یال منحرف نشویم و به داخل دره های فرعی اطراف یال اشتباهاً سرازیر نشویم. گوسفند سرای لارنه دارای یک کلبه و چشمه کوچک و چمنزاری سرسبز و جالب است . 

سپس از جنوب لارنه، از فراز منطقه مسطحی بر بالای دهکده کوچک دَفراز گذشته ، در جهت شمال شرقی حرکت می کنیم، تا به منطقه سراشیبی سیاه دره و انبوه درختان جنگلی می رسیم. هر از چند گاه در هر کجای جنگل اثر ردپای جانوری به چشم می خورد پردندگان آواز سرداده اند و سرحال و شاداب از شاخه ای به شاخه ای می پرند. در دور دست های جنوبی سر و صدای میش های وحشی به گوش می رسد. انگار تا به حال کسی از این مسیر عبور نکرده است. طبیعت بکر و زیبا و دست نخورده است و ما همچنان به پیش می رویم. در کنار یک سربالایی به نم سنگ سرا استراحتی کرده سپس راه مالرو سمت راست را مجدداً ادامه می دهیم.

در گوسفند سرای جیرونی به منطقه ای وسیع و مرتعی دل انگیز و سرسبز می رسیم.
درختان جنگلی کم کم ناپدید می شوند. بجای آنها بوته های بزرگ سربرمی آورند و راه مالرو به سوی قله کاملاً مشخص می شود. پس از عبور از یک شیب تند به صورت زیکزاک به پهن دژ می رسیم.در اینجا نیز یک کلبه سنگی وجو دارد. پس از عبور از امتداد چند یال کوچک درجهت شرق وتروارسی کوچک در پی یک راه پیمایی طولانی به لبه گردنه وکاسه در فک وارد می شویم (۵)کاسه قله که در واقع دهانه آتشفشانی آن به حساب می آید،در حدود ۲۵۰۰ متر طول ۸۰۰ الی ۹۰۰ متر عرض دارد.دراین کاس کلبه های سنگی کوچک و بزرگ وجود دارد. قله حال هوایی کاملاً بهاری دارد ودر نقاط مختلف شیار های منتهی به لبه های قله مانند آن لکه برف دیده می شود.
 

کلبه به دامداران کوچ نشین تعلق دارد که برای تعلیف دام های خود هر سال به این مکان می آیند. در اینجا شبی سرد و ساکت و آرام را در زیر چتر ستارگان درخشان آسمان به سر می بریم و صبح زود پس از جمع آوری وسایل با صرف مدت زمانی اندک به قله شمال شرقی دشت به ارتفاع ۲۷۰۵ متر صعود می کنیم. مه غلیظ تمامی دامنه های دره اشکورات و دیلما را پوشانده است. از کران تا کرانه های شرقی قلل البرز غربی چون برج خشچال، سرخه کوه هیر، کوه های شمالی قزوین و آسمان سرا دیده می شوند در غرب پشته کوه و کوه های گیلان به وضوح پیدا هستند. سواحل دریای خزر از مه متراکم پوشیده شده است. با دیداری از کوه های اطراف مجدداً به داخل کاسه دُرفک اردیبهشت و خرداد ماه و برای عکاسان حرفه ای فصل پاییز  است. 

به دلیل حجم سنگین برف در فراسوی مرز جنگلی، صعود قله با برفکوبی سنگین انجام می پذیرد. لزوم شناخت مسیر و مسیریابی در میان مه و هوای طوفانی از جمله نکات مهم در اجرای برنامه زمستانی است. 

گردنه حیران:
حیران، نام روستایی در استان گیلان است که در مسیر راه ارتباطی آستارا به اردبیل واقع شده و به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب در طی سالیان و زیبایی بیش از حد گردنه حیران، مورد توجه گردشگران قرار گرفته و ساخت و ساز بناهای تفریحی و گردشگری در آن افزایش یافته ‌است.

 

این گردنه که آخرین منطقه حفاظتی استان گیلان محسوب می‌شود، از یک طرف مشرف به کوه‌های پوشیده از جنگل‌های انبوه ‌است و از سویی مشرف به دره‌ای نه چندان عمیق که از میان آن رود «آستاراچای» عبور می‌کند این رود تعیین کننده مرز استان گیلان ایران و کشور آذربایجان است.

 شهرستان سیاهکل:
شهرستان سیاهکل با وسعتی حدود یک‌هزار و 48 کیلومتر مربع در شرق استان گیلان واقع شده است. سیاهکل از شمال و شرق به لاهیجان، از جنوب به رودبار و از غرب به رشت محدود می‌شود.

ترکیب اصلی مردم سیاهکل را گیلک‌ها تشکیل می‌دهند که گویش دیلمی دارند. کاروانسرای تی‌تی بر ساحل رودخانه شیم‌رود و در محل تلاقی دو رودخانه شیم‌رود و باباکوه در 10 کیلومتری جاده سیاهکل به دیلمان و بر پای تپه‌ای نسبتاً بلند و سرسبز قرار دارد.

در گذشته راه اصلی کاروان رو از لاهیجان به دیلمان و طالقان از این مسیر می‌گذشت و معماری کاروانسرای تی‌تی شباهت زیادی به کاروانسراهای مناطق کوهستانی دارد با این تفاوت که کاروانسراهای مناطق کوهستانی حیاط مرکزی ندارند. 
 

از جمله بناهای دوره صفوی در گیلان است و دو ایوان در طرفین هشتی آن وجود دارد که از آنجا به حیاط کاروانسرا راه دارد.

سیاهکل دارای سابقه تاریخی درخشان است و دیلمان خاستگاه یکی از قدرتمندترین سلسله‌های حکومتی ایران به نام آل‌بویه است که به‌عنوان پناهگاه شیعیان مشهور بوده و دانشمندان زیادی را به جامعه ایرانی تحویل داده است.

اقتصاد این شهرستان بر پایه دامداری و کشاورزی بوده که عمده‌ترین تولیدات آن میوه، پرورش کرم ابریشم، عسل مرغوب و محصولات جالیزی است که در کنار آن تولیدات سفال تزئینی و دوخت لباس‌های محلی و معرق نیز رونق ویژه‌ای دارد.

آبشار لونک:
این آبشار در منطقه جنگلی کنار جاده کوهستانی سیاهکل به دیلمان پس از شهر سیاهکل قرار دارد و فاصله آن تا شهر سیاهکل حدود ۲۵ کیلومتر است. این آبشار دوقولو، تنها یکی از آبشارهای کوچک و بزرگ این منطقه است. آبشار لونک در فصل بهار و پاییزآب فراوانی دارد و در تابستان کم آب است. این منطقه علاقه مندان خاص خود را دارد و زوج‌های جوان در روز عروسی خود به کنار این آبشار آمده و عکس‌های به یاد ماندنی می‌گیرند.

 کوه درفک با غارهای یخی، مناطق باستانی قلعه کوتی و... از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری سیاهکل است.

محور سیاهکل به دیلمان دارای رودخانه‌های طبیعی، آبشار لونک و مراتع است. کاروانسرای تی‌تی از آثار تاریخی سیاهکل و بالارود و امامزادگان در روستاهای مختلف بخش مرکزی و دیلمان از جمله نقاط دیدنی این بخش از استان گیلان است.

تلاش شده تا نقاط قابل توجه گردشگری سیاهکل معرفی شود اما به‌دلیل نبود زیرساخت‌ها تاکنون طرح جامعی اجرایی نشده تا مردم از طبیعت خدادادی بیشتر استفاده می‌کنند.

همچنین نبود راه ارتباطی مناسب و بدون حادثه از مشکلات اصلی در امر گردشگری سیاهکل است. 

 منطقه دیلمان: 
دیلمان شهری است در شهرستان سیاهکل استان گیلان که در شمال ایران واقع شده‌است و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۲۰۰-۲۵۰۰می باشد . نام دیلمان ترکیبی است از سه پاره واژه دیل و ام و ان . دیل به معنی جایی است که در آن دام نگه می‌دارند و ام پسوند نمایشگر ارتفاع و بلندی است و ان پسوند مکان . در نتیجه معنی این ترکیب جای بلند نگهدارندگاه دام است و در حقیقت دیلمان سرزمین بلندی است که در آن دامداری می‌شود. این منطقه تا قرن پنجم هجری دیلم نامیده می‌شد و از قرن پنجم در متون نام دیلمان دیده می‌شود و اگر پیش تر از این نام استفاده شده بیانگر جمع اهل دیلم بوده‌است. 

 مهر استوانه‌ای یافت شده در یکی از گورستان‌های بخش دیلمان که گورهای گبرها نام دارند مربوط به بیش از ۵ هزار سال قبل می‌باشد . این مهر در موزه لنینگراد نگهداری می‌گردد . این یکی از هزاران آثار یافت شده در بخش دیلمان است که اکثر آنها از طریق باندهای قاچاق عتیقه از کشور خارج شده‌اند . قبل و حتی مدتی پس از اسلام دیلمان از غرب گیلان تا بابل مازندران (به عنوان دروازه دیلمان) و از جنوب تا قزوین گسترش داشت.

بسیاری از مردم دیلمان و اشکورات به علت تشابهات فرهنگی و نزدیک شدن به جاده دسترسی قزوین موافق رفت و آمد از خورگام می‌باشند . چون جاده اسپیلی به سیاهکل سخت‌گذر می‌باشد هم اکنون جاده دیلمان بره سر سنگرود در دست مطالعه است. لازم به ذکر است این جاده اختلاف ارتفاع پیموده شده در مسیر جلگه‌ای را نیز نخواهد داشت .
گیلان هم هر سال حدود ۳ میلیون نفر مسافر دارد که مقصد بیشترشان بازار رشت، مرداب ساحلی انزلی، ‌بازار آستارا، لاهیجان و فومن، ماسوله و بندرت دامنه‌های کوه درفک است، اما فقط شماری اندک از آنها مشتاقند با زندگی شگفت‌انگیز کوه‌نشین‌های تالش و جنگل نشینان اسالم آشنا شوند یا از لاهیجان راه‌شان را به سمت سیاهکل کج می‌کنند یا راهی دیلمان می‌شوند تا بفهمند چه سحری در این خاک سال‌ها پیش الهام بخش خنیا گران شده است برای آفرینش موسیقی سنتی دیلمانی.