به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، آتش سوزی یا حریق یکی از قدیمی ترین بلایایی است که می‌تواند در مدت زمانی کوتاه خسارت‌های جبران ناپذیری به طبیعت از جمله جنگل ها و مراتع، وارد نماید.
این بلا که به صورت طبیعی یا غیر طبیعی و با دخالت عمد یا غیر عمد عوامل مختلف به وقوع می‌پیوندد، یکی از مهمترین و خطرناک ترین عوامل نابودی جنگلها، مزارع و مراتع، به ویژه در فصول گرم و خشک سال که علوفه و برگ کف جنگلها و مراتع بر روی هم انباشته و خشک شده است، می‌باشد.
بررسی دلایل آتش سوزی های سال‌های اخیر در مناطق مختلف کشور و به طور خاص استان فارس، نشان داده است؛ دو مقصر اصلی آتش سوزی جنگل ها و مراتع، انسان و افزایش دما است.
بنابر گزارش‌های اعلام شده و نظر کارشناسان، سهم انسان در آتش سوزیهای عمد و غیرعمدی که تا کنون منجر به نابودی بخش زیادی از منابع طبیعی استان پهناور فارس شده است 80 درصد است.
از مهمترین دلایل دیگر حریق در جنگل ها و مراتع، به ویژه در نقاط گرمسیری استان، افزایش دمای هوا است؛ چرا که هر یک درجه افزایش دما 17 درصد نیاز آبی را افزایش می دهد که این موضوع با توجه به شرایط اقلیمی نیمه خشک بخش‌هایی از استان، وضعیت را حساس‌تر می‌کند.
به طور کلی و همانطور که در ابتدای این نوشتار و گزارش‌های قبل نیز اشاره شد، علل آتش سوزی ها را می توان به دو دسته عوامل غیر انسانی یا طبیعی مانند: صائقه و رعد و برق و ... و عوامل انسانی یا غیر طبیعی که عمدی یا غیر عمدی رخ می‌دهد، تقسیم کرد.
بر اساس گزارش‌های ارسالی سمن‌ها و گروه‌های مردمی حامیان طبیعت و فعالان محیط زیست، مهمترین دلایل آتش سوزیهای عمدی در استان فارس عبارت است از: ایجاد فضا برای فعالیت های ساختمانی، کشاورزی و دامپروری، اختلافات قومی و محلی که منجر به آتش زدن جنگل، مرتع یا باغ می شود، فعالیت اشرار و قاچاقچیان چوب و ذغال، اقدام عمدی تعدادی از مردم که منافع آنها در تعارض با منابع طبیعی است که جای بحث و بررسی فراوان دارد و تبدیل اراضی جنگلی به زراعت دیم از طریق آتش زدن درختان.
مهمترین دلایل غیر عمدی نیز عبارت‌اند از: خاموش نکردن آتش توسط رهگذران زمانی که به مقصد تفریح یا مسافرت صورت می‌گیرد. پرت کردن ته سیگار یا کبریت خاموش نشده در کنار جاده های مجاور جنگل و یا عبور موتور سیکلت ها و خروج جرقه از لوله اگزوز آنها در فصول خشک سال و یا انداختن قوطی کنسرو یا ته شیشه و بطری و انعکاس نور و ذره بینی شدن و در نهایت رخ دادن آتش سوزی.
بیش از 95% آتش سوزیهای حادث شده در جنگلها و مراتع استان فارس عامل انسانی دارد و چه بسا اکثر آنها غیر عمدی و در اثر بی احتیاطی و بی اطلاعی افراد ایجاد می‌گردد.
بررسی‌های میدانی خبرگزاری فارس بیانگر این است که بر خلاف آمارهای اعلام شده از سوی سازمان‌های نظارتی و حفاظتی در حوزه جنگلها و مراتع و مزارع، دو سال گذشته از جمله پرتعدادترین سال‌های وقوع آتش‌سوزی در نقاط مختلف استان بوده است که آتش‌سوزی‌های هایقر فیروزآباد، دشمن زیاری ممسنی و ارسنجان و شیراز از غم‌بارترین و خسارت‌بارترین حوادث این سال‌ها به شمار می‌روند.
بررسی تیترهای خبری رسانه‌های مختلف، گویاترین گواه بر این موضوع است؛ آتش سوزی «هایقر» فیروزآباد سه کشته و ۲ مصدوم بر جای گذاشت، مصدوم حادثه آتش‌سوزی هایقر فیروزآباد جان باخت، آتش‌سوزی در ارتفاعات دراک شیراز، دشمن‌زیاری در آتش سوخت و آخرین خبر آتش‌سوزی امسال هم روز گذشته با عنوان آتش‌سوزی گسترده در پاپون کوهمره کوه‌چنار منتشر شد.
علاوه بر بی‌مهری‌هایی که به آسیب‌دیدگان در این حوادث از جمله خانواده‌های بهزادی و مختاری و... شاهد بودیم، ادامه دار و تکرار شدن برخی دلایل به ویژه اختلافات قومی، حضور قاچاقچیان و روشن ماندن کوره‌های ذغالی و کم‌رنگ شدن برخوردهای قهری و فرار از جریمه‌های در نظر گرفته شده نیز از جمله موضوعاتی است که همچنان مورد گلایه دوست‌داران طبیعت و رسانه‌ها در استان فارس است.
یکی از فعالان این حوزه که مایل به ذکر نامش نبود به خبرنگار فارس گفت: خسارت چندانی به آسیب‌دیدگان حوادث سال گذشته و کشاورزان پرداخت نشده است و علی‌رغم پیگیری‌ها، بسیاری از درخواست‌ها همچنان بدون پاسخ مانده است.
پارسایی از کشاورزان بخش دشمن‌زیاری ممسنی نیز از خسارت کشاورزان و جبران نشدن این خسارت‌ها و تغییر روال پرونده علی رغم مشخص بودن عوامل گلایه کرد و گفت: تنها منبع درآمد مردم در این منطقه کشاورزی است ولی مزارع و محصول سوخته شده ما را در آمارها هم لحاظ نکردند.
به گزارش فارس، در مرکز استان نیز مسؤولان متوجه خطرات زیان‌بار آتش‌سوزی‌ها و گسترش دامنه خسارات جبران ناپذیر آن هستند و تا کنون نشست‌ها و جلسات زیادی با این موضوع برگزار شده است، اما اینکه مصوبات تا چه اندازه به مرحله اجرا برسد و عملیاتی شود را به پایان چرخه زمانی آتش‌سوزی ها موکول می‌کنیم.
مدیریت بحران استانداری فارس متولی و برگزار کننده جلسات مدیریت بحران آتش‌سوزی در استان است که به گفته برخی اعضا، با رویکردی جدید جلسات را مدیریت می‌کند.
خلیل عبداللهی در گفتگو با خبرنگار فارس در این باره اظهار داشت: در پی بارندگی های خوب امسال و پوشش گیاهی موجود احتمال بروز و افزایش آتش سوزی در منابع طبیعی این استان در فصل گرما زیاد بوده و از این رو نشست های متعددی طی هفته‌های اخیر برای آمادگی و مقابله با آن در سطح استان برگزار شده است.
وی افزود: دستگاه‌های اجرایی از جمله منابع طبیعی، محیط زیست و جهاد کشاورزی برای مقابله با آتش سوزی های احتمالی در آماده باش قرار دارند.
استان در آماده باش است
مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس ادامه داد: ماه گذشته جلسه مشترکی با حضور فرمانداران و دادستان های شهرستان‌های سراسر استان برگزار و مقرر شد آمادگی کامل در سراسر استان در این خصوص وجود داشته باشد.
کمک ارتش و سه فروند بالگرد برای مهار آتش سوزی های احتمالی در فارس
عبداللهی با بیان اینکه پیش‌بینی‌ها برای استفاده از ظرفیت ارتش و نیروهای امدادی در صورت بروز آتش سوزی در منابع طبیعی استان شده است، گفت: تقاضا برای بهرمندی از خدمات سه فروند بالگرد برای فصل گرمای پیش رو و آتش سوزی های احتمالی منابع طبیعی استان داده شده است و پیگیری‌ها برای تحویل آن ادامه دارد.
وی اظهارکرد: افزایش پوشش گیاهی و خشک شدن این گیاهان در فصل گرما خطرات زیادی برای محیط زیست به دلیل احتمال آتش سوزی به دنبال دارد که باید از هم اکنون برای مقابله با آن چاره اندیشی کرد.
عبدالهی عنوان کرد: ۶۴ درصد آتش سوزی های سال ۱۴۰۰ کشور مربوط به استان فارس بود اما در سال ۱۴۰۱ این آتش سوزی ها به نسبت سال قبل تر حدود ۹۴ درصد کاهش داشت.
وی ادامه داد: سال ۱۴۰۰ حدود ۷۰۰ فقره آتش سوزی در منابع طبیعی استان فارس رخ داد که این آمار در سال گذشته به حدود ۲۰۰ فقره کاهش پیدا کرد.
وی اضافه کرد: وسعت آتش سوزی منابع طبیعی در سال گذشته به نسبت سال قبل تر از آن حدود ۹۴ درصد کاهش داشته است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس گفت: سال گذشته به طور متوسط آتش سوزی منابع طبیعی این استان در کمتر از ۲ ساعت مهار شد زیرا در تمام نواحی، جنگل ها و منابع طبیعی نیروهای امدادی مستقر شده بودند که امسال نیز این رویه ادامه دارد.
فعالیت 600 نفر در هنگ طبیعت فارس
وی اعلام کرد: سال گذشته هنگ طبیعت در استان فارس ایجاد شد و صدها نفر از اعضای تشکل های مردم نهاد برای حفاظت از محیط زیست وارد میدان شدند که امسال نیز این تجربه موفق تکرار خواهد شد.
قرقبانها تجهیز می‌شوند
عبدالهی با اشاره به اینکه امسال نیز هنگ طبیعت فارس متشکل از حدود ۶۰۰ عضو تشکیل شده است، گفت: قرقبان های استان به جی پی اس مجهز و در طبیعت استان پراکنده شده اند.
وی افزود تا کنون ۱۰ جلسه با موضوع پیگیری مصوبات ستاد بحران با موضوع آتش‌سوزی برگزار شده و همه مصوبات به فرمانداری‌ها و اعضای ستاد ابلاغ شده است.
عبداللهی در ادامه گفت: نقاط بحرانی‌تر مثل کازرون، نورآباد، سپیدان، شیراز و رستم نیز شناسایی شده و مراقبت‌ها و امکانات نیز در این مناطق بیشتر از پیش خواهد بود.
افزایش قرقبانها در دستور کار است
عبداللهی در پاسخ به گلایه‌های ادارات منابع طبیعی و مردم و حامیان طبیعت از کم تعداد بودن قرقبانها نیز گفت: بر اساس نیاز و به حسب ضرورت بررسی شد و افزایش تعداد قرقبانها در دستور کار است اما هنوز به تعداد قطعی برای هر منطقه نرسیده‌ایم.
به گزارش فارس، در ماه جاری فرمانده یگان حفاظت سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، در نامه‌ای به مدیران کل حفاظت محیط‌زیست استانها، دستورالعمل پیشگیری و اطفای حریق در مناطق تحت مدیریت این سازمان را ابلاغ کرد.
پس از این ابلاغ، محیط‌زیست فارس نیز دست به کار شد و برنامه‌های خود را به ادارات ابلاغ کرد.
ترمیم آتش‌بُرها در مناطق تحت پوشش محیط زیست فارس
مسؤول مدیریت بحران اداره کل حفاظت محیط زیست فارس از ترمیم آتش بُرها در مناطق تحت پوشش محیط زیست فارس و آمادگی برای مقابله با آتش سوزیهای احتمالی در فصول گرم سال در این مناطق خبر داد.
مجید خانبازی با تشریح اقدامات انجام شده در این عرصه اظهار داشت: با انجام اقدام پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز بحران آتش سوزی در مناطق تحت مدیریت محیط زیست فارس، احیاء آتش بُرهای موجود در زیستگاهها در دستور کار قرار گرفت.
وی با اشاره به اینکه در زیستگاه‌های طبیعی از جمله: پارک های ملی، پناهگاههای حیات وحش و مناطق حفاظت شده، تحت مدیریت حفاظت محیط زیست استان فارس این کار به‌خاطر حفظ زیستگاه و گونه های گیاهی ارزشمند و جلو گیری از گسترش آتش سوزی در اولویت قرار گرفته است افزود: در همه مناطق تحت مدیریت اقدام به ترمیم و پاکسازی آتش بُرها شده است و همه تمهیدات برای پیشگیری و مقابله با آتش سوزی تابستانی در دست انجام است.
مسؤول مدیریت بحران اداره کل حفاظت محیط زیست فارس در ادامه گفت: در اثر آتش سوزی‌ها میکروارگانیسم های موجود درخاک از بین رفته و ترکیب پوششی طبیعت تغییر می کند، بطوری که بسیاری از گونه های مرغوب از بین می رود و گونه های نامرغوب جایگزین آن می شود، خاک حالت دانه ای خود را از دست می دهد و اکوسیستم شکننده تر می شود.
وی اضافه کرد: این پدیده از نظر خساراتی که به بار می آورد در مناطق مختلف اهمیت متفاوتی دارد.
این مقام مسؤول خاطر نشان کرد: ایجاد آتش سوزی بر اثر سهل انگاری افراد و کسانی که به نوعی از طبیعت بهره می برند و عوامل طبیعی ازقبیل صاعقه است که باید از همه ظرفیت ها برای کنترل و کاهش آن استفاده کرد.
دهیاران خط مقدم پیشگیری از آتش سوزی در مراتع و جنگلها
مدیرکل دفتر روستایی استانداری فارس نیز پیشگیری از آتش‌سوزی را در برنامه‌های خود قرار داده است و در این باره اظهار داشت: دهیاران خط مقدم پیشگیری از آتش سوزی در مراتع و جنگلها به شمار می روند.
حامد رستمی در ادامه گفت: بنا بر دستور و تاکید استاندار فارس آموزش بیش از ۲۰۰۰ دهیار به منظور پیشگیری و مقابله با آتش سوزی منابع طبیعی و باغات استان فارس توسط دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری فارس و با هماهنگی و همراهی اداره کل منابع طبیعی و آموزش در دستور کار قرار گرفت.
وی با اعلام این خبر افزود: با توجه به ضرورت آموزش در این زمینه و با توجه به وجود مراتع غنی و مستعد آتش سوزی در فصل تابستان، بهره گیری از ظرفیت و پتانسیل دهیاران استان گامی مهم و موثر در زمینه مدیریت بحران است.
رستمی در پایان گفت: امید است با توجه به اعلام آمادگی اداره کل منابع طبیعی استان، از تخصص و تجربه کارشناسان محترم این اداره کل به نحو مقتضی و شایسته بهره برداری گردد.
آتش‌سوزی‌های شیراز سرخط برنامه‌های نهادهای ذی‌ربط
رئیس سازمان آتش نشانی شیراز نیز تعداد حوادث آتش‌سوزی مراتع سال گذشته در محدوده شهرستان شیراز را 168 مورد اعلام کرد که منجر به حضور 701 آتش‌نشان و بیش از 150 ساعت عملیات شد و گفت: خارج از کلانشهر شیراز نیز 46 عملیات حریق مراتع با حضور 195 آتش نشان داشتیم.
عیدی‌پور خاطرنشان کرد: 47 مورد حریق در ارتفاعات شیراز نیز داشتیم که با حضور 178 آتش نشان عملیات مهار آنها انجام شد اما در ارتفاعات خارج از شهر شیراز نیز عملیات به 12 مورد کاهش پیدا کرد.
عیدی‌پور با ابراز امیدواری از اینکه امید است امسال با همت و تلاش و همدلی ایجاد شده شاهد کاهش بیشتر باشیم، عنوان کرد که پویش نجات طبیعت شیراز در سه بخش پیشگیری، آمادگی و مقابله دنبال خواهد شد.
به گزارش فارس، این آمار در حالی بیان شده است که آتش‌سوزی عمدی و غیر عمد در مراتع، جنگلها و مزارع و باغات، در دیگر نقاط استان به مراتب بیشتر از مرکز استان است و دسترسی به بسیاری از نقاط صعب‌العبور دشوار یا غیر ممکن است، کما اینکه در همین میان تلفات جانی زیادی را نیز در شهرستان‌های استان از جمله فیروزآباد، ممسنی و ارسنجان و... نیز شاهد بوده‌ایم.
علی‌رغم جلسات فراوان و وعده‌های مسؤولان، بسیاری از حامیان طبیعت و گروه‌های مردمی مقابله با آتش از بی‌نتیجه بودن جلسات و محقق ندن وعده‌های مسؤولان و ادامه بی توجهی‌های مردم به ویژه پر مناطق عشایری و روستاها به دلیل ضعف آموزش گلایه مند هستند.
واقعی نبودن آمارها، صوری بودن بعضی از برنامه‌ها و تغییر روند پرونده‌ها در ادارات منابع طبیعی شهر‌ستان‌ها از مهمترین گلایه‌های این افراد است.
خبرگزاری فارس به منظور پیشگیری از تکرار فجایع تلخ در آتش‌سوزی های سال‌های گذشته در استان فارس، پیگیری مصوبات اعلام شده از سوی مسؤولان برای حفاظت از مراتع، جنگلها و مزارع و باغات را همچنان در دستور کار خود دارد.
گزارش از: مریم ستوده
پایان پیام/خ
