خبرگزاری فارس_ تبریز؛ کتایون حمیدی: شاید خیلی‌ها دوست دارند تا ماشین زمانی داشتند که سوارش شوند و بروند به آن گذشته‌های دور و قدم بزنند در تاریخ! اما اگر به شما بگویم این ماشین زمان را می‌توانید در جای جای آذربایجان داشته باشید، بی‌راهه نگفته‌ام؛ پس شما هم سوار ماشین زمان ما شوید تا برویم به تاریخ آن هزارها سال پیش.
اولین مقصد: کاروانسرای یام؛ ردپایی از صوفیه
در ۱۳ کیلومتری جنوب شرقی مرند، در سه راه جاده بین‌المللی تبریز_مرند ( دقیقا در مسیر چاده ابریشم) کاروانسرایی جلوه‌گری می‌کند که اگر مقصدتان هم نباشد ولی باز هم سرتان را به سمت خود کج خواهد کرد و دل‌تان کیلو کیلو غنج خواهد رفت از این شکوه و زیبایی.
این کاروانسرا اکنون بازسازی شده و به محلی زیبا برای گردشگری تبدیل شده است تا گردشگران هم از تاریخ مانده روی‌اش نفس بکشند و هم از کافه و رستوران و هتل‌اش استفاده کنند و ساعاتی بروند به آن قدیم قدیم‌ها.
قدمت بنای این کاروانسرا به دوران صفویه می‌رسد. کاروانسرای یام جزو یکی از ۹۹۹ کاروانسراهای قدیمی ایران در دوران شاه عباسی است.
وحید نواداد، معاون سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان در خصوص ثبت جهانی کاروانسراهای استان گفته است: با توجه به اینکه در ثبت جهانی سهم کشور هر سال یک مورد است از این‌رو نمی‌توان هر سال این سهم را به استان ما اختصاص داد و از طرف دیگر کمیته میراث جهانی یونسکو طرفدار پرونده‌های زنجیره‌ای است تا به صورت زنجیره‌ای چند اثر را ثبت جهانی کند.
او اعلام کرد: ۵۰ کاروانسرای کل کشور به صورت یک پرونده به یونسکو اعلام شده‌اند که ۵ کاروانسرا فقط از استان ماست.
دومین مقصد: مسجد جامع مرند؛ ردپایی از ایلخانیان
مسجد جامع مرند در مرکز شهر قرار گرفته است و مطابق کتیبه موجود در گنبدخانه به تاریخ ۴۸۵ هجری قمری برمی‌گردد. این بنا قدیمی‌ترین و سالم‌ترین شاهد معماری تاریخ‌دار در شمال‌غرب ایران است.
این مسجد سردر ورودی، مناره، صحن و گنبدی ندارد و تماما آجری است. با ورود از درب اصلی مسجد، با سه پله از سطح کوچه فاصله گرفته و پایین‌تر باید رفت.
یک دالان نسبتا بلند با طاق‌های بلند مسیر ورودی را تشکیل داده است. به هنگام عبور از دالان ورودی در یک سمت به شبستانی خواهید خورد که در ضلع جنوبی قرار گرفته و سقف آن را گنبدی کم عمق شکل داده است. در این شبستان کتیبه‌ای سنگی قرار دارد که نشان می دهد این مسجد در سال ۷۴۰ هجری قمری توسط محمود ابن تاج خواجه مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. خواجه به دستور ابوسعید بهادر خان مسئولیت مدیریت و حفاظت از مسجد را بر عهده داشته است.
در حال حاضر نیز این مسجد باشکوه علاوه بر اینکه محلی برای گردشگری است و به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مساجد کل کشور است، محلی برای برگزاری نماز جمعه شهرستان مرند با حضور نمازگزاران است.
سومین مقصد: آرامگاه پیرخاموش مرند؛ ردپایی از سلجوقیان
قدمت این آرامگاه به دوران سلجوقی برمی‌گردد. این آرامگاه در خیابان صمصامی مرند و دقیقا روبروی مسجد جامع تبریز قرار دارد. این آرامگاه مقبره یکی از علما و عرفای فرهیخته قرن هفتم هجری با نام پیر خاموش مرند است. این آرامگاه در سال ۱۳۸۷ به ثبت ملی رسیده است.
بنابه توضیحات مسوول این آرامگاه، اطلاعات زیادی از زندگی اسرارآمیز او در دست نیست ولی گفته می‌شود پیر خموش یا پیر خاموش در عین سخنوری به علت وقوف به اسرار الهی، از سوی اولیاء الله به خاموشی و لب فرو بستن توصیه شده و به پیر خاموش معروف شد.
چهارمین مقصد: کلیسای سنت استپانوس؛ یادگاری از اوایل مسیحیت
قدمت این کلیسای زیبا، به سال ۶۴۹ میلادی برمی‌گردد؛ این کلیسا در ۱۵ کیلومتری دامنه بلندی‌های ماغارد و در کنار رود ارس در جلفا قرار دارد که بعد از قره کلیسا، دومین کلیسای مهم برای ارامنه کشور است و سالی یکبار محل برگزاری مراسم درگذشت یکی از حواریون توسط ارامنه کل کشور می‌شود و به عبارتی نام این کلیسا برگرفته از نام آن حواریون است.
کلیسای سنت استپانوس را کلیسا خرابه هم می‌نامند. در سا‌ل‌های ۱۰۵۳ تا ۱۰۶۶ هجری قمری، هاکوپ جوقاتیسی، خلیفه اعظم وانگ استپانوس، این بنا را بازسازی کرد و در زمان حکومت صفویه، قاجاریه و عصر معاصر نیز بارها بازسازی شده است.
کلیسای سنت استپانوس از بخش‌های مختلفی اعم از نمازخانه، برج ناقوس، نمازخانه بوعوس پطرس یا اجاق دانیال، صحن کلیسا یا حیاط کلیسا، پیشخوان ورودی اصلی مجموعه، هشتی ورودی، حیاط دیرها، کلیسای قدیمی، سالن‌های آموزش طلاب، محل اسکان راهب‌ها و مسافران یا انبار و محل ذخیره آذوقه و طویله‌ها تشکیل شده است.
پنجمین مقصد: کاروانسرای خواجه نظر؛ ردپایی از حکومت صفویه
طبق تاریخچه کاروانسرای خواجه نظر، این بنا در سلسله صفویان ساخته شده است و بیش از ۴۰۰ سال قدمت دارد؛ در واقع زمانی که شاه عباس اول تصمیم گرفت جاده ابرایشم را به رونق گذشته خود باز گرداند، کاروانسراهای در این جاده احداث یا بازسازی کرد که یکی از کاروانسراها خواجه نظر بود.
تارونیه، جهانگرد و بازرگان فرانسوی که در زمان صفویان به ایران سفر کرده بود در سفرنامه خود به این کاروانسرا اشاره می‌کند. او می‌گوید: کاروانسرا خواجه نظر توسط ارمنی معتبر جلفا و مورد اعتماد شاه عباس صفوی در حاشیه رود ارس ساخته شد. به گفته تارونیه در آن زمان دو کاروانسرا در طرفین رودخانه بوده‌اند که قبل از اتمام ساخت کاروانسراها، خواجه نظر فوت می‌کند.
این کاروانسرا در حال حاضر با حفظ تمام زیبایی‌های بصری خود به محلی برای استراحت گردشگران و لذت بردن از فضای درونی و بیرونی شده است. البته یکی دیگر از تفریحات این کاروانسرا محل قرارگیری آن است که در بین کوه‌های سنگی سیاه رنگ آن طرف رود ارس است که با فریاد زدن هر اسم و آوایی می‌توان پژواک آن را تا چند ثانیه شنید.
اینها فقط چند مقصد از یک مسیر تبریز، مرند، جلفا بود در حالیکه استان جواهرگون آذربایجان‌شرقی 21 شهر دارد که هر کدام از آنها دست‌تان را گرفته و پرت‌تان می‌کند وسط تاریخ هزاران ساله. پس اگر اهل سفرید و یا دل‌تان پَر می‌زند به یک سفر تاریخی، طبیعی، گردگشری، فرهنگی و تجاری پس بهتر است اسم آذربایجان‌شرقی را اول لیست‌تان قرار دهید و هر چه زودتر خودتان را برسانید به این زیبایی‌ها.
برای دیدن گزارش تصویری این سفر اینجا را کلیک کنید.
پایان متن/۶۰۰۲۷
