به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از پایگاه خبری تحلیلی رادیو گفت و گو ؛ برنامه «ضرب سکه» با حضور مهندس سعید طالع شایان (فعال حوزه اقتصادی و کارشناس کسب‌وکار روستایی، رئیس کمیسیون صنایع و معادن نظام مسائل کشور)، دکتر محمدمهدی مهتدی (عضو هیئت‌علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه امام حسین (ع)) و مهندس میثم رنجبران (عضو هیئت‌مدیره و معاون صنایع منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان) موضوع نقش روستا و مناطق ویژه در اشتغال‌زایی جوانان و صادرات محصولات تولیدی، روی آنتن رفت.
سوال : چرا مناطق ویژه در کشور تأسیس شد؟
رنجبران: مناطق ویژه با این دیدگاه در کشور ایجاد شد تا توسعه صادراتی، نوآوری و گسترش تکنولوژی در داخل کشور داشته باشیم؛ یعنی به سمت داخلی‌سازی حرکت کنیم و قانون‌گذار تصمیم گرفت مناطق ویژه را به‌عنوان موتور محرک اقتصادی ایجاد کنند تا بتواند تکنولوژی‌های نوین را وارد کشور کنند و برخی معافیت‌های گمرکی برای این مناطق قرار داد و یکی از آن‌ها بحث ورود کالا‌ها باتوجه‌به تعرفه گمرکی است؛ یعنی قانون‌گذار کمک می‌کند تا افراد، شرکت‌ها و صنعتگران بتوانند از طریق کاهش سرمایه‌های در گردششان در این بخش سرمایه‌گذاری کنند و تکنولوژی، نوآوری و صنعت را به داخل کشور انتقال دهند. باتوجه‌به داخلی‌سازی به برخی از شرکت‌ها داخل منطقه تخفیفات گمرکی داده می‌شود تا بتوانند بهره‌مندی بیشتری داشته باشند، این انتقال تکنولوژی برای کشور مزیت دارد، این مناطق در قسمت‌های محروم و کم‌برخوردار کشور هستند و شهر‌های اطرافشان از نظر تکنولوژی خیلی رشد نکردند و این باعث شده مشاغل موردنیاز خود را از روستا‌ها و مناطق کم‌برخوردار تأمین کنند.
سوال: اوضاع اشتغال در کشور چگونه است؟
مهتدی: تا چند سال پیش در کشور بحران اشتغال به‌صورت حاد وجود داشت و آمار بیکاری در شهر‌های مختلف به دلایلی زیاد بود؛ اما تقریباً از این دوره گذر کردیم، در بعضی از بخش‌های کشور این مسئله حل شده؛ اما در مناطق محروم هنوز با این معضل مواجه هستند. در برخی از مناطق با چالش پیداکردن نیروی کار ماهر مواجه هستند و واحد‌های صنعتی دنبال نیروی کار ماهر می‌گردند. در واحد‌های صنعتی برای جذب دانش و فناوری و در واحد‌های دانشگاهی برای تربیت نیروی انسانی ماهر، کمبود وجود دارد؛ اما با دیدن مسیر پیموده شده عملکرد بد نبوده و هم اکنون نیرو‌های انسانی موردنیاز واحد‌های صنعتی را محیط‌های دانشگاهی تربیت می‌کنند؛ اما نباید همه مسائل صنعتی را از یک نیروی انسانی تازه فارغ‌التحصیل جوان انتظار داشت باید تعامل بین صنعت و دانشگاه اتفاق بیفتد و پای دانشجویان را به واحد‌های صنعتی باز کرد، باید تجربیاتی که در کشور وجود دارد را به جا‌های مختلف تکثیر کرد و ارتباط عملی دانشجویان و در محیط صنعت، صنعتگران برای این کار آماده باشند.
سوال: فرزندان روستاییان چقدر صنایع را آموزش دیدند و مهاجرت معکوس اتفاق افتاده؟
مهتدی: در حال حاضر در سطح دانشگاه‌ها سند آمایش آموزش عالی وجود دارد با این رویکرد که بین نیاز بومی و عرضه بومی نیروی انسانی متخصص تعادل ایجاد شود و در آموزش‌های سازمان فنی و حرفه‌ای نیاز واحد‌های صنعتی تطابق داده می‌شود و در مدارس فنی حرفه‌ای که زیر مجموعه آموزش‌وپرورش است این بحث وجود دارد و کار‌های خوبی انجام شده؛ اما یک دوره طلایی را از دست دادیم که باعث شده فاصله ما با وضعیت مطلوب زیاد شود.
سوال : مناطق ویژه چه تأثیری در ایجاد اشتغال‌زایی و کسب‌وکار‌ها دارند؟
طالع شایان: یکی از بند‌های برنامه هفتم توسعه مرتبط با کسب‌وکار‌های روستایی است؛ بند ت ماده ۳۳ بحث تأسیس مناطق ویژه تولید و صادرات محصولات گلخانه‌ای بزرگ‌مقیاس را مطرح می‌کند و این یک ظرفیت خیلی خوبی است که قانون‌گذار برای این مسئله در نظر گرفته؛ اما باید بستر‌های مناسبی را برای کسانی که آنجا به‌عنوان نیرو‌های متخصص یا کارگر هستند فراهم شود. منطقه ویژه سلفچگان به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین مناطق ویژه در کشور است که تجربه‌های خوبی در آنجا انباشته شده. ایده‌های جدیدی در این حوزه وجود دارد مخصوصاً در حوزه استفاده از ظرفیت نیروی انسانی بومی که داخل روستا‌ها و شهر‌های اطراف وجود دارد.
سوال: در منطقه ویژه سلفچگان چه برنامه‌ریزی‌هایی برای آینده شده است؟
رنجبران: منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان به‌صورت خاص، پروژه عارضه‌یابی را استارت زده و سعی کرد عارضه‌های صنایع مستقر در منطقه را بررسی و پیگیری کند و بزرگ‌ترین عارضه منطقه در حال حاضر نیروی انسانی کارآمد است. با بررسی کلی در سطح استان قم نیروی بیکار وجود دارد و ظرفیت جذب نیرو فقط ۱۴ هزار نفر است؛ اما همین تعداد وارد صنعت نمی‌شوند که بیشتر به علت حقوق و مزایا است و افزایش حقوق و مزایا یعنی افزایش هزینه‌های دولت، نقدینگی بیشتر که باعث تورم می‌شود. بهترین راهکار این است که هزینه‌های کارگران را کاهش دهیم و پیگیر هستیم از طریق استاندار امکانات و زمین‌هایی را برای صنعتگران تهیه کنیم تا مسکن برای آن‌ها ایجاد کنند؛ چون وقتی مسکن نیروی کار تأمین باشد مهاجرت اتفاق نمی‌افتد و حتی مهاجرت معکوس رخ می‌دهد و تمایل سرمایه‌گذار برای نگهداری و آموزش نیرو بیشتر می‌شود.
سوال : صادرات در مناطق ویژه چقدر به صادرکننده‌ها کمک می‌کند؟
مهتدی: برای بیشترشدن تولید و اقتصاد کشور نمی‌توانیم به تولید داخلی متکی باشیم اندازه تقاضای کشور در حال حاضر تقریباً مشخص است برای رونق صنعت به بازار جدید در کشور نیاز داریم؛ یعنی رشد و توسعه اقتصادی اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه صادرات را افزایش دهیم یکی از ویژگی‌های مناطق ویژه اقتصادی رونق صادرات است، از سال ۲۰۰۰ به بعد برای توسعه صادرات در کنار مناطق ویژه به نهاد‌های دیگر توجه شد؛ اما با رویکردی که در کشور ما وجود دارد مناطق ویژه اقتصادی مشابه جهاد سازندگی در حوزه صنعت و معدن هستند و باید دست روی مسائل کم‌توجه بگذارند که یکی از آن‌ها صادرات است. اگر به تربیت نیروی انسانی در حوزه صادرات توجه ویژه‌ای شود و مناطق ویژه، کانون فعالیت صادرکنندگان جوان شود می‌توان به هدفی که از صادرات و رشد اقتصادی کشور داریم برسیم.
سوال: صادرات چه تأثیر مثبتی در بخش‌های کشاورزی می‌تواند داشته باشد؟
طالع شایان: مناطق ویژه اقتصادی به‌واسطه گمرک مستقری که در منطقه وجود دارد می‌توانند ظرفیت مناسبی را برای حاشیه خود به وجود بیاورند تا از ظرفیت صادراتی استفاده کنند و خیلی از صادرکننده‌ها از ظرفیت گمرکی این مناطق استفاده می‌کنند. هنر مناطق است که ویژگی‌ها و تسهیلاتی را برای تولیدکنندگان حوزه کشاورزی به وجود بیاورند تا بتوانند از بستر و ظرفیت مناطق ویژه در این حوزه استفاده کنند.
سوال: در منطقه ویژه سلفچگان برای صادرات محصولات چه اقداماتی شده است؟
رنجبران: منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان در مرکز کشور قرار گرفته و وصل‌شدن به کریدور‌های اصلی شمال به جنوب و غرب به شرق این منطقه را به‌صورت خاص قرار داده، مهم‌ترین عامل در بحث صادرات، واردات و توزیع بحث حمل‌ونقل است و این منطقه باید برای این موضوع برنامه‌هایی داشته باشد البته اقدامات خوبی انجام شده؛ مثل بحث راه‌آهن و معرفی منطقه به‌عنوان بندر خشک که هزینه‌های حمل‌ونقل به‌شدت کاهش پیدا می‌کند و راه‌آهن این منطقه تا آخر امسال احداث و بازگشایی خواهد شد.
