عصر ایران؛ مهرداد خدیر- قول و قرارمان هنگام گشودن این باب تازه این بود که پنج‌شنبه‌ها سروقت رخدادهای 20 سال پیش برویم ولی در هفته‌های قبل یکی دو روز تأخیر شد. از این پس اما همچنان پنج‌شنبه‌ها منتظر سرک کشیدن به 20 سال پیش باشید.
بازخوانی‌یی که برای نسل تازه اتصال ایجاد می‌کند وبرای دیگران خاطره‌ساز است و مضامین مشترک شاید موجی طرح این پرسش شود که چرا در پی 20 سال درگیر پاره‌ای تکرارها هستیم؟
به هر رو فضای 20 سال قبل و در هفته دوم آبان 1382 خورشیدی بیش از هر امر دیگر متأثر از دو موضوع بود: یکی پیوستن به پروتکل الحاقی بر اساس اعلامیه مشترک ایران با سه کشور اروپایی در سعدآباد تهران و همان که عملا مقدمه‌ای شد تا حسن روحانی 10 سال بعد و این بار در مقام رییس‌جمهوری درصدد تکرار آن تجربه و این بار با اکتفا نکردن به سه کشور اروپایی و فتح باب مذاکره مستقیم با آمریکا همراه بود که در سال ۹۲ به توافق موقت در ژنو انجامید و در سال ۹۴ به برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام در لوزان سوییس.
موضوع دیگر مرگ زهرا/ زیبا کاظمی شهروند ایرانی - کانادایی در زندان و بحث بر سر قرائت گزارش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس ششم و وضعیت چند زندانی سیاسی مشهور بود که به گفته محمد شریعتمداری وزیر وقت بازرگانی که به دیدار عباس عبدی در زندان رفته بود «در شان برخی نیست که در زندان باشند» و مشخصا مراد او عباس عبدی بود هر چند با اکبر گنجی هم دیدار کرده بود.
بارها نوشته‌ام از سال های دولت دوم خاتمی و در فاصله ۸۰ تا ۸۴ به عنوان بهترین دوران اقتصادی بعد از انقلاب - به رغم کاهش درآمد نفتی - یاد می‌شود که برای شهروندان امکان خانه دارشدن با وام مسکن و نهایتا تامین مبلغ باقی مانده با رهن خانه یا خرید اتومبیل با ابتکار رایان سایپا و البته سفر خارجی با دلار زیر هزار تومان فراهم بود اما ان قدر این امور عادی می‌نمود که رسانه ها بیشتر سرگرم موارد بالا بودند. ( در دوره احمدی‌نژاد هم به خاطر مسکن مهر سطح رضایت در اقشاری بالا بود)
روزی که حسن روحانی به عنوان نماینده رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی و نه یک چهره اصلاح طلب یا حتی اعتدال‌گرا با وزیران سه کشور اروپایی توافقی امضا کرد که ایران به پروتکل الحاقی بپیوندد و اتفاقا کمیسیون امنیت ملی مجلس ششم را هم چندان در جریان قرار نمی داد یک گروه ۱۰۰ نفری دست به اعتراض زدند. هاشمی رفسنجانی به شیراز سفر کرده بود و همه منتظر بودند تا در اولین نماز جمعه به این اتفاق اشاره کند اما نکرد.
وقتی از مهدی کروبی رییس مجلس سوال شد چرا آقای هاشمی به موضوعی با این اهمیت اشاره نکرد در حالی که ربطی به دولت هم ندارد و تصمیم نظام بوده با مدیریت نزدیک ترین چهره به او - حسن روحانی- پاسخ زیرکانه‌ای داد و گفت: احتمالا به آقای هاشمی گفته بودند عده ای آن پایین نشسته‌اند و اگر حرفی بزند می حواهند شلوغ کنند.
۵ سال قبل وقتی که هاشمی رفسنجانی از دستگیری غلامحسین کرباسچی شهردار تهران انتقاد کرد عده ای در همان نماز جمعه در مخالفت شعار سر دادند و هاشمی نمی خواسته آن تجربه تکرار شود.
برخی البته به حساب ناحرسندی هاشمی از اصلاح طلبان بعد از مجلس ششم گذاشتند و این که نمی خواسته امتیازی برای آنان قایل شود ولو مدیریت با روحانی بوده باشد که نسبتی با جبهه مشارکت و مجلس ششم نداشت.
درباره زندان ها و زندانیان آیت الله هاشمی شاهرودی رییس وقت قوه قضاییه هم گفت: «زندان های کشور ما امروز در بهترین وضع تاریخ ایران و حتی کشورهای دنیا قرار دارند و برخی که در جریان بهبود مداوم وضع زندان های ما قرار دارند به ما اعتراض می کنند که ابهت زندان را شکسته‌اید.»
این اظهارات بیشتر به این خاطر مورد توجه قرار گرفت که هم زمان شده بود با مرگ زهرا کاظمی در زندان و نام چند زندانی سیاسی : عباس عبدی، اکبر گنجی، تقی رحمانی، هدا صابر و رضا علیجانی. از این جمع یکی چندی بعد در زندان درگذشت (صابر) و سه نفر به خارج از کشور رفتند و در حال فعالیت سیاسی هستند. عباس عبدی هم دو سال بعد در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آزاد شد و اکنون پرکارترین روزنامه‌نگار ایرانی است که هم در رسانه های چاپی ( دو روزنامه هم‌میهن و اعتماد) می‌نویسد و هم در فضای مجازی ( توییتر و تلگرام) بسیار فعال است.
علی اکبر ناطق نوری همان زمان گفت: ما اصلا زندانی سیاسی نداریم چرا که هیچ کس را به صرف اظهار نظر سیاسی زندانی نمی کنند.
مرتضی بختیاری رییس وقت سازمان زندان‌ها هم در گرماگرم این بحث ها گفت: «وضعیت زندان های ما در دینا بی‌نظیر است و شکنجه را هم تکذیب می کنیم».
برخی از اصول گرایان هم زمانی انتشار گزارش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس درباره قتل مرگ/ قتل زهرا کاظمی با اعطای جایزه صلح نوبل به شیرین عبادی و سفر آمیبی لیگابو گزارشگر ویژه آزادی بیان به ایران و طرح نام زندانیان سیاسی در رسانه های دنیا را به معنی این دانستند که بعد از توافق هسته ای ایران بر سر پیوستن به پروتکل الحاقی غرب قصد دارد از آن مناقشه به موضوع حقوق بشر شیفت کند.
هر چند همان موقع علی مزروعی نماینده اصفهان در مجلس ششم و رییس انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران گفت اگر این گزاره درست باشد و بخواهند بعد از موضوع هسته‌ای و پروتکل الحاقی سراغ بحث حقوق بشر بیایند چرا باز بر سر پروتکل الحاقی جنجال می‌کنند یا چرا باید بهانه بدهیم و این افراد در زندان باشند؟
چهره خبرساز هفته حسین انصاری راد رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس بود که بر قرائت گزارش اصرار داشت. هم او که پی گیر وضعیت احمد زیدآبادی بود و منجر به آزادی او در آن مقطع هم شد و روزنامه نگار فعال این روزها جایی گفته بود آن قدر آقای انصاری‌راد به خاطر من به زندان آمده بود که گمان می‌کردند از بستگان است!
احمد ناطق نوری نماینده محافظه کار مجلس البته پیشنهاد کرد به جای قرائت گزارش در صحن پرونده به دادگاه انتظامی قضات ارجاع شود تا تبعات آن متوجه کل نظام نشود.
از نام‌هایی که در بالا ذکر شد به جز زهرا کاظمی که در همان زمان هم بر سر نحوه مرگ او بحث بود اکنون هاشمی شاهرودی رییس وقت قوه قضاییه و احمد ناطق نوری نیز چشم از جهان بسته‌اند و البته هدا صابر.
خبرنگاران از رییس جمهور خاتمی درباره قیمت مرغ و گوشت و خودرو نمی‌پرسیدند و غالب پرسش‌ها سیاسی بود و این که دولت در قبال ردصلاحیت های مجلس هفتم چه خواهد کرد. رد صلاحیت‌هایی که زمزمه آن از همان زمان شنیده می‌شد.
نکته قابل توجه درباره پروتکل الحاقی این بود که بر خلاف اعلام قبلی پیوستن به آن حاصل لایحه دولت و تصویب مجلس و تایید شورای نگهبان نبود بلکه دبیر شورای عالی امنیت ملی مذاکره و توافق کردند.
به نام احمد ناطق نوری اشاره شد. این یادآوری را با گفته هایی از او به پایان می بریم که بیشتر به خاطر نام برادر و ریاست فدراسیون مشت زنی -و اصرار بر به کار گیری بوکس به جای مشت زنی- شهرت داشت و در آن مقطع به شدت سیاسی شده بود و درباره پرونده زهرا کاظمی گفت:
« آقای کروبی! قرائت گزارش را از دستور کار خارج کنید. خانمی آمده ایران و آن حادثه البته حادثه تلخ رخ داد. چرا چوب حراج به امنیت کشور بزنیم؟ پی گیری قضایی عیبی ندارد. اما چرا کمیسیون اصل ۹۰ مجلس به این موضوع بپردازد؟ مگر مشاور امنیتی نخست وزیر انگلیس را نکشتند؟ آیا صدای کسی درآمد؟».
با این همه رییس مجلس اجازه داد گزارش قرائت شود چرا که حالا اطمینان پیدا کرده بود وزارت اطلاعات مشکلی با قرائت آن ندارد. نکته قابل توجه این بود که وقتی گزارش کمیسیون اصل ۹۰ در صحن قرائت می شد سکوتی سنگین حاکم بود و هیچ نماینده‌ای سخنی نگفت و اعتراضی نکرد.
این در حالی بود که نمایندگان اقلیت گزارش کمیسیون درباره دکتر ابراهیم یزدی وزیر خارجه دولت موقت را برنتافته و حتی یکی متن آن را پاره کرده بود. این بار اما داستان متفاوت بود و کسانی مانند احمد ناطق نوری و محمد جواد لاریجانی تنها به توجه به جنبه‌های امنیت ملی ارجاع دادند و متقابلا شنیدند که اتفاقا موجب تقویت امنیت ملی و اعتماد مردم به نهادهای داخلی می‌شود.
