به گزارش خبرگزاری فارس از شهرستان آمل، «کِنس یا کندس و کنس» در زبان محلی مازندرانی نام گونه میوه جنگلی است که در فارسی به آن ‌ازگیل جنگلی یا ازگیل وحشی می‌گویند که هم خانواده با سیب، گلابی، به، زالزالک و گلابی وحشی است.

کِنِس، کِندِس یا کاندِس با نام علمی(Mespilus germanica)  میوه ای گوشتی اسیدی با هسته‌های بسیار سخت است و تا خوب رسیده نشود قابل خوردن نیست البته پس از رسیدن گوشت از رنگ سفید به قهوه‌ای تغییر کرده، نرم و شیرین می‌شود.

کنس اواسط پاییز تا اوایل زمستان هر سال به ثمر می‌رسد و مردان و زنان مازندران از سحرگاهان برای چیدن آن راهی جنگل‌های انبوه و هیرکانی مازندران می‌شوند.

"ولیگ" هم میوه‌ای جنگلی همگام با کنس رشد می‌کند ولی بسیار ریز اندام و سیاه رنگ است که دارای مزه‌ای ملس و داخل میوه قرمز رنگ بوده و اما زیاد پخت و تولید رب آن مرسوم نیست.

*کنس دشو آئینی بومی محلی در مسیر ماندگاری

علاوه بر استفاده خام خوری، مردم روستاها پس از جمع آوری و چیدن کنس، دست به تمیز کردن، شستن، پخت و فرآوری آن در یک فرآیند خانوادگی به همراه همسایگان و اهلی روستا می‌زنند.

در این آئین سنتی محلی فرآورده‌های خانگی ملس و ترش مزه است و با گردهم آوری خانواده‌های روستایی صله رحم و تقویت پیوند ناگسستنی خانوادگی رقم می‌خورد.

در فصل کنس چینی، روستائیان کنس‌های ریخته شده زیر درختان را جمع آوری کرده و با پهن کردن پارچه و کیسه زیر درختان، میوه را برای تولید رب یا "دِشو" آماده می‌کنند.

کنس تمیز و خوش بو که در تشت بزرگ خیسانده شده روی حرارت مستقیم هیزم کاملا پخته شده و به "پَتکا" تبدیل می‌شود و با کف گیری چندین بار از روی تشت داغ " تل لکه" آن گرفته می‌شود تا مزه تلخی از رب جدا شود.

*تلاش مازندرانی‌ها برای احیای فرهنگ و رسوم بومی

میوه پخته شده داخل کیسه‌ای ریخته می‌شود تا با ضربات متعدد تخم و گوشت کنس از هم جدا شده و آب حاصل داخل طرف دیگر ریخته می‌شود، دوباره آب کنس به روی حرارت مستقیم می‌رود تا با تغییر رنگ آن به سمت قهوه‌ای حالت رب و قوام به خود گیرد.

آئین کنس دشو این روزها رو به فراموشی رفته، گرد و غبار کهنگی به روی آن نشسته است، این رسم ماندگار محلی تنها در تعداد کمی از روستاهای بخش چمستان شهرستان نور، دهستان چلاو آمل و شهرهای بابل، بهشهر و دیگر مناطق مازندران دیده می‌شود.

قدمت آئین کهن کنس دشو به سکونت انسان‌‌ها در جنگل‌های البرز بازمی‌گردد و با خالی شده جنگل‌های بالادست از روستائیان، هر سال این رسم کمرنگ تر می‌شود.

کنس دشو خواص فراوان دارویی و غذایی دارد و با غذاهای محلی، ترش آش، کاهوسرکه، گزنا آش، آغوزخورشت، ته چین با مرغ محلی، مرغ ترش و تهیه نان پیازی بهره‌گیری می‌شود، همچنین میوه کنس هم غنی از ویتامین‌های  Cو B ، اسیدسیتریک و اسید مالت است که آرامش و تقویت اعصاب، درمان عفونت روده بزرگ، درمان زخم دهان و تورم مخاط گلو، درمان زخم‌های پوستی و سالک را به ارمغان می‌آورد.

*توسعه ارقام اصلاح شده کنس در مازندران

رئیس اداره جهاد کشاورزی آمل در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس، اظهار کرد: کنس دشو مراسم سنتی مردم این دیار است که میوه جنگلی و خوش طعم کنس فواید دارویی و غذایی بسیار زیادی دارد.

مهرداد فولاد افزود: از سالیان گذشته از رب و آب ازگل استفاده مفید غذایی و دارویی می شد و ثبت تمبر این آئین سنتی بسیار در ماندگاری و احیای آن نقش آفرین است.

وی با اشاره به اینکه کنس دشو مراسم قدیمی مردم آمل و مازندران است و از ارقام محلی و جنگلی آن در گذشته استفاده می شد، تصریح کرد: ولی هم اکنون در اداره جهاد کشاورزی ارقام اصلاح شده و پیوندی کاشت می‌شود که در باغات توسعه پیدا می‌کند.

فولاد خاطرنشان کرد: کنس از نظر اقتصادی گیاهی به صرفه، بسیار کم خرج و محصول کشاورزی پردرآمد است.

*تمبر آئین کنس‌دشو، ششمین تمبر شاخص ثبتی در آمل

رئیس اداره پست شهرستان آمل نیز در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس با اشاره به ثبت تمبر آئین کنس دشو، اظهار کرد: رونمایی تمبر آئین سنتی، بومی، محلی و مازندرانی کنس دشو برای زنده نگهداشتن فرهنگ محلی و بومی تبری است.

اسماعیل قربانی افزود: این اقدام مهم باعث شده که یک آئین دیرینه مازندران تبدیل به سند ملی و در شورای تمبر کشور به عنوان سند ملی ثبت شده است.

وی با اعلام اینکه کنس دشو نخستین سند ملی است که به زبان مازندرانی ثبت شده و یک آئین مازندرانی را معرفی می‌کند، تصریح کرد: نخستین تمبر این شهرستان به نام آرش کمانگیر ثبت شد، تمبر یادبود علامه ذوالفنون، مجتهد و نابغه دوران حضرت آیت‌الله حسن حسن‌زاده از دیگر تمبرهای ثبت شده در این شهرستان بوده است.

قربانی با اشاره به اینکه کنس دشو ششمین تمبر شاخص در آمل بوده که رونمایی شد، خاطرنشان کرد: تهیه تمبر معرفی آمل به عنوان مرکز کتابخانه‌ها در حال پیگیر است تا در آینده رونمایی و از دیگر تمبرهای در دست اقدام گرامیداشت یادواره شهدا دیار هزار سنگر خواهد بود تا به عنوان سند ملی ثبت شود.

*تمبر کنس‌دشو سند ماندگار برای حفظ آئین بومی

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آمل در مورد حفظ و حراست از آئین‌های بومی و محلی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس، اظهار کرد: برپایی آئین‌ها و گرامیداشت آنها نقش بسزایی در انسجام اجتماعی دارد و به نوعی زمینه‌ساز حفظ هویت بومی و محلی مازندرانی است.

رضا کسب‌ور افزود: زبان مازندرانی بیش از ۳ هزار سال سابقه دارد و ولی سند خاصی از آن نداریم، تمبر یک سند ملی است و برای نخستین بار به زبان مازندرانی یک سَند در آن ضرب شده و در دسترس همه قرار بگیرد تا برای آیندگان حفظ می‌شود.

وی با بیان اینکه کنس دشو به گویش مردم مرکز مازندران شامل شهرهای آمل، بابل، محمودآباد و فریدونکنار است، تصریح کرد: تلفظ واژه کنس در شرق استان تفاوت دارد، ما در اقدامی سعی کردیم تا زبان مازندران را در قالب سند حفظ کنیم و ایجاد تمبر کنس دشو با پیگیری بیش از سه ماهه درج شد تا سندی برای آیندگان ماندگار شود.

وی خاطرنشان کرد: در نشست با مسؤولان جهاد کشاورزی به این نتیجه رسیدیم که کنس دشو یکی از آئین‌هایی است باید به نسل جوان و نوجوان شناساند، این آئین کهن سالیان سال قدمت دارد و لازم است حفظ و حراست شود.

*مازندرانی فکر کردن و مازندرانی اندیشیدن را به فرزندان خود بیاموزیم

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آمل با بیان اینکه برگزاری جشنواره‌ها و شب‌های شعر به زبان محلی و تبری اقدام خوب و پسندیده است ولی فراگیر نیست که حالت نخبگانی دارد، یادآور شد: لازم است تا پدر و مادران این دیار در خانه و خانواده و معلمان و مسؤولان آموزشی آموزش و پرورش در مدارس زبان محلی را به صورت گسترده به کار گیرند تا در ذهن ها قرار گیرد.

وی ادامه داد: کودک با ورود به مقطع ابتدایی یاد می گیرد که فارسی فکر کند ولی نمی تواند مازندرانی سخن بگوید و فقط فعل هایش مازندرانی می شود پس باید مازندرانی فکر کردن را به فرزندان مان بیاموزیم و آنها یاد بگیرند واژه های مازندرانی را در ذهن‌های خود در کنار هم قرار دهند و براساس آن بیاندیشند، سخن بگویند و رفتار کنند بنابراین اگر این اقدام اجرایی شود زبان مازندرانی ماندگار می‌شود.

به گزارش فارس، باید همه مردان و زنان مازندران برآن شویم تا آئین‌ها و سنت‌های دیرینه و ماندگار خود را حفظ و حراست کنیم، پس نخستین مسیر در راستای حراست از آئین بومی مازندران ترویج زبان و گویش‌های مختلف مازندرانی تبری است تا این میراث ماندگار و ارزشمند برای آیندگان مانا و جاوید بماند.

پایان پیام/۸۶۰۱۲/غ/ض