«کاظم خان مژدهی» پیش از آنکه به عنوان نماینده مردم شهر معرفی شود، از اعضای اصلی انجمن خیریه شهر رشت بود که اعضای آن کمر همت بر خدمت رسانی بسته بودند.
اعضای انجمن مذکور توانستند با فعالیت های خیرخواهانه ای همچون اجرای تئاتر و جلب کمک های مردمی، مراکز خدماتی همچون بیمارستان ملی (پورسینا)، بنگاه حمایت از مادران و نوزادان، آسایشگاه خیریه معلولین و سالمندان را در رشت احداث کنند. اما هیچکدام از فعالیت های مذکور به اندازه پایه گذاری «دارلایتام» در تاریخ این شهر تا این اندازه پایدار نماند و به همین دلیل کاظم خان مژدهی معروف به «پدریتیمان» رشت شد.
اگر از خیابان مطهری گذر می کنید حتما در میانه این خیابان سردیس زن و مردی توجهتان را جلب می کند. سردیسی که درست جلوی خانه «کاظم خان مژدهی و افسر قوام زاده» نصب شده است.
صاحبان خانه سالهاست در خاک سرد خفته اند، اما گرمای خانه شان هنوز جان پناه کودکان یتیمی است که درد تنهایی خود را در مؤسسه خیریه مژدهی از یاد می برند.
کاظم خان مژدهی ملقب به «معتمد همایون» فرزند میرزا نصرالله‌خان معین همایون از مالکان گیلان بود. او در سال ۱۲۶۴ خورشیدی در رشت به دنیا آمد.
پدربزرگ کاظم‌خان، ملا حسین مقدس، سر دودمان خاندان مژدهی بود. پدر کاظم، نصرالله خان معین دیوان، سومین پسر ملا حسین بود. ملا حسین از فرزندان حاج سمیع، بزرگ خاندان سمیعی گیلان و از نوادگان حاج اسماعیل بود. نیاکان حاج ملا حسین، اهل کلده فومن بودند. او به سبب داشتن املاک در روستای مژده کوچصفهان و سکونت در آن به مژدهی معروف می شود.
پدر کاظم خان، نخستین مدرسه به سبک نوین را در رشت پایه گذاری می کند و پسرش در همان مدرسه تحصیلات مقدماتی را طی می کند. سپس به تهران رفته و ابتدا در مدرسه‌ی فرانسوی آلیانس و سپس در دارالفنون تحصیل می کند.
مدرسه‌ی آلیانس تهران که بعدها با نام مدرسه اتحاد نام‌گذاری می شود اولین مدرسه سازمان اتحاد جهانی آلیانس بود که در تهران در حدود سال ۱۹۰۰ میلادی تأسیس شد. این مدرسه، اولین مدرسه به سبک غربی در ایران بود.
دارالفنون نیز سرآغاز نهضت علمی جدید در ایران و مهم‌ترین اقدام فرهنگی در تاریخ آموزش و پرورش ایران بود.
کاظم مژدهی در چنین فضای آموزشی رشد کرد و جوانی اش مقارن با انقلاب مشروطه در ایران بود. انقلابی که اگرچه خون های زیادی به پایش نثار شد ولی چنان تاثیر عمیقی در اندیشه و افکار جامعه بجا نهاد که انعکاسش هنوز باقی است.
کاظم مژدهی مقارن با انقلاب مشروطه مانند دیگر جوانان روشنفکر آن دوره اندیشه تشکیل مجلس برآمده از قانون را دارد. او بعد از مدتی یکی از فرماندهان دسته‌های مشروطه‌خواه شد.
پس از فتح تهران و اعاده مشروطیت، دولت مشروطه کاظم مژدهی را به فرماندهی یکی از پادگان‌های مازندران منصوب می کند.
کاظم مژدهی در نهضت جنگل نیز نقش مهمی دارد؛ او مقارن با نهضت جنگل نقش رابط بین حکومت گیلان و میرزاکوچک خان جنگلی را داشت. با پایان غم انگیز جنبش جنگل، کاظم‌خان به فعالیت‌های اجتماعی روی آورد. در واقع همان تاثیر جنبش مشروطه، مقدماتی می طلبید که همان کنشگری های اجتماعی در حوزه های مختلف است تا فضای فکری تمام اقشار جامعه را آماده تغییر کند.
کاظم‌خان مژدهی نیز یکی از همین کنشگران اجتماعی آن دوره بود که در همان سال‌ها کارهای بزرگی را انجام می دهند. او از سال ۱۳۰۹ خورشیدی به مدت ۹ سال؛ دوره هشتم تا یازدهم، نماینده مردم بندرانزلی در مجلس شورای ملی بود.او در طول مدت نمایندگی در بیشتر فعالیت‌های اجتماعی شهر رشت نیز مشارکت داشت.
کاظم مژدهی از اعضای اصلی انجمن خیریه شهر رشت بود که مؤسسانش همان طیف فکری سرخورده از جنبش جنگل بودند و توسط آن‌ها مؤسساتی چون بیمارستان ملی (پورسینا)، بنگاه حمایت از مادران و نوزادان، آسایشگاه معلولین و امثال آن بنیان نهاده شد.
کاظم مژدهی پس از پایان کار نمایندگی، تقریبا از فعالیت‌های سیاسی کناره گرفت و بیشتر وقت خود را صرف امور خیریه کرد.
او و همسرش بانو افسر قوام‌زاده، فرزندی نداشتند. علاقه این زوج به کودکان و حس انسان‌دوستی موجب شد از سال ۱۳۰۳ خورشیدی، ۴ فرزند یتیم را به سرپرستی قبول کنند. در سال ۱۳۱۴ خورشیدی بر تعداد کودکان یتیمی که در منزلشان سرپرستی می کردند، افزوده شد.
در نهایت این زوج تصمیم گرفتند تا دارلایتامی برای نگهداری و پرورش اطفال بی‌سرپرست دایر کنند.
آن‌ها در سال ۱۳۱۷ خورشیدی پنج باب از خانه‌های ملکی خود را تخریب کرده و مؤسسه بزرگی برای سرپرستی کودکان یتیم بنا نهادند. آن دو با خرید منازل اطراف مؤسسه آن را گسترش داده و در سال ۱۳۲۸ خورشیدی پرورشگاهی به نام مژدهی در خیابان مطهری ثبت کردند. پرورشگاهی که قریب به ۸۵ سال است که هنوز فعال است.
کاظم مژدهی بعد از ثبت پرورشگاه خود در سال ۱۳۲۸ خورشیدی برای بار دیگر به نمایندگی از اهالی هشتپر و تالش در مجلس مؤسسان دوم حضور یافت.
کاظم مژدهی در ۷ خرداد ۱۳۴۴ خورشیدی در سن ۸۰ سالگی این جهان را ترک گفت و پیکرش در گورستان وادی‌السلام نجف در کنار همسرش که یک سال زودتر از او فوت کرده بود، آرمید.
انتهای پیام
