به گزارش ایسنا، مهدی زارع استاد پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله در سمینار تغییر اقلیم در ایران از نگاه زمین شناختی که به صورت وبینار در فرهنگستان علوم برگزار شد، گفت: شواهد زیادی مبنی بر تاثیرات فعالیت‌های انسانی بر تغییر اقلیم همچون سوزاندن سوخت‌های فسیلی، کشاورزی و جنگل‌زدایی در طول نیم قرن گذشته وجود داشته است ضمن آنکه عوامل مصنوعی چون تشعشعات خورشیدی نیز در این زمینه اثرگذار است. ولی به طور کلی هرگز نمی‌توان تغییر اقلیم در دنیای مدرن امروزی را بدون دخالت انسان تصور کرد.
وی با اشاره به وضعیت آبی ایران اظهار کرد: میزان ورودی آب به سدهای کشور در 99 روز ابتدایی سال آبی جاری (ابتدای مهر تا 9 دی 1402) نسبت به مدت مشابه در سال کم بارش قبل، تقریبا برابری می‌کند ولی در همین مدت شاهد افزایش 20 درصدی خروجی آب از سدها به منظور تامین آب شرب، کشاورزی، صنعت و نیازهای زیست محیطی بودیم.
به گفته وی در 99 روز ابتدای سال آبی 1403-1402 به میزان 6 میلیارد و 520 میلیون متر مکعب خروجی آب از سدهای کشور داشتیم در حالی که این رقم در مدت مشابه سال قبل، 5 میلیارد و 450 میلیون متر مکعب بوده است.
زارع خاطر نشان کرد: میانگین بارندگی سالانه در ایران تقریبا 250 میلی‌متر است که در سال‌های بین 99 تا 1400 به بعد حدود 180 میلی‌متر در سال برآورد شده است. این میزان بارندگی در سراسر کشور به طور نابرابر توزیع شده است.
این استاد حوزه زلزله شناسی با تاکید بر اینکه مناطق شمالی و شمال غربی بیشترین میزان بارش را دارند، اظهار کرد: این در حالی است که مناطق مرزی و جنوبی به طور قابل توجهی کمتر از این میزان بارش را دریافت می‌کنند. در صورتی که 250 میلی‌متر بارندگی سالانه داشته باشیم حدود 410 میلیون متر مکعب کل بارندگی سالانه یا 410 میلیارد متر مکعب در سال است.
وی یادآور شد: در صورتی که باران کافی در دسترس باشد، حدود 290 میلیارد متر مکعب در کشتزارها و زمین‌ها دچار تبخیر و تعرق می‌شود و در مقابل در بهترین حالت حدود 120 میلیارد متر مکعب آن در زمین جذب و در آبخوان‌ها ذخیره می‌شود.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله و زلزله شناسی با اشاره به وضعیت برداشت آب‌های از آبخوان‌ها در کشور، اظهار کرد: در بیشترین حالات میزان برداشت باید تا کمتر از 50 درصد موجودی آب‌های زیر زمینی، محدود شود و لازم به تاکید است که استخراج آب پایدار از آب‌های زیر زمینی نباید از نرخ تجدید طبیعی آبخوان تجاوز کند ولی طبق آمارها حدود 78 درصد از آب‌های زیر زمینی در سال برداشت شده است که دلیل آن کمبود آب‌های ذخیره شده سطحی و نیندیشیدن جایگزین پایدار برای منابع آب است.
احداث چاه‌های آب در ایران
زارع با اشاره به وجود بیش از 900 هزار چاه در ایران گفت: به نظر می‌آید که 40 درصد از این چاه‌ها غیر مجاز هستند یعنی بین 300 تا 400 هزار چاه غیر مجاز، افزود: در ایران حدود 13 میلیون هکتار اراضی قابل کشت داریم که از این میزان 8 میلیون هکتار آن به کشت آبی و 5 میلیون هکتار آن به کشت دیم اختصاص دارد به عبارت دیگر 90 درصد از کشاورزی ایران روی زمین‌های کشت آبی و 10 درصد روی اراضی دیم انجام می‌شود.
به گفته وی، حدود 41 میلیارد متر مکعب برای چاه‌های مجاز پروانه صادر شده که از این چاه‌ها آب برداشته شود و حدود 10 میلیارد متر مکعب نیز سالانه به صورت غیر مجاز برداشت می‌شود.
زارع ادامه داد: به همین دلیل در 3 سال اخیر چندین منطقه جدید فرونشست زمین در ایران شناسایی شده است. سالانه 20 میلیارد متر مکعب آب از منابع طبیعی و آب‌های زیر زمینی برداشت می‌شود و در صورت ادامه این روند تا 30 سال آینده اثری از کشاورزی در اطراف رشته کوه زاگرس باقی نمی‌ماند.
فرونشست‌های بحرانی
عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله شهر تاریخی اصفهان را از جمله منازقی دانست که درگیر بحران فرونشست زمین قرار دارد و گفت: شهر تاریخی اصفهان با فرونشست زمین مواجه بوده و آثار و زیر ساخت‌های میراث فرهنگی آن از محدوده مرکزی شهر تا شمال آن و به ویژه پیرامون فرودگاه اصفهان، ورزشگاه نقش جهان و شاهین شهر در شمال اصفهان را تحت تاثیر قرار داده است.
وی افزود: حدود 7.5 درصد مساحت ایران شاهد فرونشست زمین است و بخش مهمی از این مساحت مناطق مسکونی ایران هستند و به نظر می‌رسد که اگر با همین روند پیش برویم شاهد فرونشست گسترده‌تر خواهیم بود.
زارع گفت: ارزیابی‌ها نشان می‌دهد حدود 6 درصد از مناطق ایران مسکونی و مناطق قابل سکونت در ایران حدود 15 درصد از مساحت کشور برآورد شده است. بعضی برآوردها فقط 3 درصد از مساحت کشور را با کیفیت بالا برای سکونت ارزیابی می‌کنند.
بحران دریاچه ارومیه
زارع با اشاره به وضعیت دریاچه ارومیه با بیان اینکه این دریاچه با سرعت تبخیر سالانه تا یک متر در طی 26 سال گذشته، در حال کوچک شدن است،گفت: اگر چه اکنون اقداماتی برای معکوس کردن این روند انجام می‌شود ولی در بهار سال 99 اعلام شد که طی سال‌های آبی 98 و 99 میزان 194 میلیون مترمکعب آب از سد شهید کاظمی بوکان به سمت دریاچه رها شد و تا اردیبهشت سال 99 به میزان 270 میلیون متر مکعب آب از 4 شد شهرستان‌های ارومیه، مهاباد، بوکان و سلماس به سمت دریاچه ارومیه رها شد.
وی خاطر نشان کرد: در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در مجموع 61 هزار و 965 حلقه چاه با تخلیه سالانه بیش از یک میلیون و 108 هزار متر مکعب آب حفر شد که از این تعداد 22 هزار و 297 حلقه چاه غیر مجاز با تخلیه سالانه بیش از 296 هزار و 865 متر مکعب آب شناسایی شده است.
ارتباط فرونشست‌ها با زلزله
زارع با اشاره به سابقه لرزه خیزی مناطق با فرونشست بالا توضیح داد: در پیرامون آبخوان ارومیه زلزله‌هایی رخ داده که ارتباط این زلزله‌ها با فرونشست زمین در حال بررسی است چرا که شاهدیم دریاچه ارومیه با سکانس‌های لرزه‌ای پی در پی مواجه می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین در پیرامون اصفهان زلزله‌هایی تا بزرگای 4.1 ثبت شده که بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد در این منطقه هیچگاه زمینلرزه‌ای رخ نداده است.
انتهای پیام
