به تازگی فاز دوم مرمت پل خشتی روستای خطیبان واقع در شهرستان صومعه سرا به پایان رسیده است. البته مرداد ماه سال ۱۴۰۰ فاز نخست عملیات مرمت انجام شده بود و امسال عملیات تکمیلی صورت گرفت.
پل خشتی خطیبان، بر روی رودخانه گاز رودبار قرار گرفته. بر روی این رودخانه دو پل خشتی ساخته شده است. در جوار پل خشتی بزرگ بر رودخانه گازرودبار، پل آهنی ساخته شده است که در مسیر آزادراه جاده رشت به سمت صومعه سرا قرار دارد و این نشان از اهمیت این مسیر قدیمی دارد.
پل خشتی خطیبان، از سوی اهالی«پل تخم مرغی» نامیده می شود. اگرچه اکنون این پل در میان شالیزارهای روستا قرار گرفته است، ولی در گذشته درست در مسیر راه قدیم معروف به شاه عباسی قرار داشت. راهی که دستور ساختش در زمان شاه عباس اول صفوی صادر شد تا به تجارت ابریشم کمک کند. این راه از شهر اردبیل آغاز می شد و با گذر از شهرهای گیلان یعنی آستارا، پونل، گسگر، صومعه سرا، رشت، کوچصفهان ، نیاکو، آستانه ، نالکیاشر، لنگرود، رودسر، تمیجان و دیگر شهرها و روستاهای گیلان ادامه می یافت و در نهایت به ساری در استان مازندران می‌رسید.
بسیاری از پل‌های آجری در دوره صفویه ساخته و در دوره قاجار مرمت می شود. در ساخت این پل‌ها از مصالحی همچون؛ «سنگ، آجر، آهک، ساروج، ملات های گچی و گاها آهن و سرب» به کار برده می‌شد.
اکنون این پل خشتی در مسیر راه اصلی نیست و بیشترین تردد توسط اهالی روستا به سمت زمین‌های زراعی صورت می‌گیرد. وسعت پل به اندازه‌ای هست که ماشین‌های کشاورزی از روی آن عبور کند.
پل خشتی خطیبان یک دهانه بسیار بلند و ۲ دهانه کوچک در طرفین دارد. در حال حاضر به دلیل کاهش دبی آب رودخانه، تنها از دهانه اصلی آب عبور می کند و دهانه های دیگر از رسوبات پر شده است.
نزدیک به پل خشتی خطیبان، تابلوی قهوه ای رنگ اداره کل میراث فرهنگی نصب شده و مشخصات پل خطیبان اینگونه بر روی تابلو نوشته شده است:
« پل خطیبان، شماره ثبت: ۳۲۳۶۴ تاریخ ثبت: ۱۳۹۷.۹.۱۴ قدمت: دوره قاجار»
شالوده این پل متعلق به دوره صفوی، به طول ۲۴ متر و عرض سه متر و ۸۰ سانتیمتر به دستور شاه عباس صفوی بر روی رودخانه گازروبار در مسیر شاهراه عباسی ساخته شده است.
هرگونه تعرض و آسیب به این اثر، مشمول ماده ۵۵۷ تا۵۶۹ کتاب پنجم قانون مجازات‌های اسلامی می‌گردد.»
اهالی روستای خطیبان به این پل خشتی «مرغانه پُورد» (پل تخم مرغی) می‌گویند؛ در گیلان به پل‌هایی که یک طاق قوسی بلند داشت، مرغانه پورد می‌گفتند زیرا در نگاه بیننده، افرازه بلند آن از کف شبیه یک تخم مرغ است.
معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی گیلان، درباره مرمت پل خشتی خطیبان، می‌گوید: رشد گیاهان بر بدنه و حریم بناهای تاریخی، یکی از مهمترین مشکلات نگهداشت بناهای تاریخی است. گاهی مشاهده می‌شود ریشه درختان انجیر تا عمق خشت و ساروج پل فرو می‌رود و موجب ترکاندن خشت‌های بنا می‌شود. بنابراین می‌باید مرتب عملیات گیاه زدایی از بنا صورت گیرد.
محمدرضا امیری نژاد، اضافه می کند: فاز نخست مرمت پل خشتی خطیبان مردادماه سال ۱۴۰۰ انجام شد و امسال نیز با تخصیص اعتبار لازم فاز دوم عملیات مرمت انجام گردید. گیاه زدایی، ترمیم دیوارها، طاق قوسی و مرمت جان پناه پل از اقدامات فاز اول مرمت این پل بود. در فاز دوم نیز پیش از عملیات مرمتی، ابتدا گیاه زدایی از حریم، بدنه و اطراف پل صورت گرفت.
وی، با اشاره به بخش های فرسوده این پل اعم از جان پناه و بستر، می‌افزاید: برچیدن بخش های فرسوده آجری، مرمت دیوارها و طاق‌های آجری در دو بخش پل صورت گرفته است.
امیری نژاد، با بیان اینکه بستر پل‌های خشتی در گیلان، با سنگ‌های گرد رودخانه‌ای کف پوش می‌شد، اظهار کرد: بخش‌های آسیب دیده بستر پل که قبلا با بتن پر شده و یا بستر تخریب شده بود، مجدد ترمیم شده و سنگفرش بخش رویی پل توسط پیمانکار پروژه انجام شد.
معاونت میراث فرهنگی، با اشاره به اینکه پل خشتی خطیبان در میانه روستا و نزدیک به شالیزارها قرار گرفته است، یادآور می‌شود: این پل هنوز هم مورد استفاده اهالی قرار می‌گیرد و هنوز برای این بنای تاریخی بجامانده از دوره صفوی، حریم تاریخی تعیین نشده است.
انتهای پیام
