در بازارهای مالی ابزارهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند به‌کمک سرمایه‌گذاران و تریدرها بیایند و در تصمیم‌گیری‌ها به آنها کمک کنند. برخی از این ابزارها در عین سادگی به‌شدت پراهمیت هستند. حجم بازار یا مارکت کپ (Market Cap) یکی از همین ابزارهاست.
اگر نمی‌دانید مارکت کپ چیست یا تابه‌حال به کاربرد آن توجه نکرده‌اید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید. در این مقاله بررسی می‌کنیم که مارکت کپ چیست، چرا مهم است و چه کاربردهایی می‌تواند داشته باشد.
مارکت کپ مخفف عبارت Market Capitalization به‌معنای ارزش بازار است. مارکت کپ برابر است با تعداد واحدهای یک سهام یا دارایی ضرب در قیمت هر واحد از سهام یا دارایی. به‌عنوان مثال، اگر قیمت بیت کوین ۱۰۰۰ دلار و تعداد واحدهای آن ۱۹ میلیون باشد، مارکت کپ آن برابر است با ۱۹۰ میلیارد دلار. مارکپ معیار مهمی برای انتخاب سرمایه‌گذاری در یک دارایی است.
درباره سهام و دارایی‌های دیگر هم همین رابطه وجود دارد. به‌عنوان مثال اگر قیمت سهام یک شرکت ۱۰۰ تومان باشد و ۱ میلیون برگه سهم منتشر کرده باشد، مارکت کپ آن برابر با ۱۰۰ میلیون تومان خواهد بود.
نوع دیگری از مارکت کپ با نام ارزش بازار رقیق شده یا Fully Dilluted Market Cap وجود دارد که به مارکت کپ یک پروژه بعد از اینکه همه توکن‌های آن عرضه شد اشاره دارد. این عدد در واقع تخمینی از مارکت کپ آینده پروژه است. اگر یک ارز دیجیتال عرضه نامحدود داشته باشد یا به سقف عرضه خود رسیده باشد، ارزش بازار و ارزش بازار رقیق شده آن برابر خواهند بود.
ارزش بازار یا همان مارکت کپ تکنیکی ریاضی برای تعیین ارزش یک بازار است. برخلاف عقیده بسیاری از مردم که فکر می‌کنند قیمت نمایانگر ارزش است، حقیقت چیز دیگری است.
به‌عنوان نمونه، ممکن است قیمت ارز دیجیتال X برابر با ۰.۳ دلار و قیمت ارز دیجیتال Y برابر با ۱۰۰ دلار باشد؛ اما مارکت کپ ارز اول میلیارد دلاری و مارکت کپ ارز دوم میلیون دلاری باشد. در چنین شرایطی، ارز X قطعاً در رده بالاتری نسبت‌به ارز Y قرار می‌گیرد.
هم‌اکنون ارزهای دیجیتال زیادی وجود دارند که به قیمت بیش از ۱۰۰ دلار می‌رسند؛ اما نسبت‌به ارزی مثل (مثلاً) ریپل که قیمتش فقط ۰.۵ دلار است، در جایگاه بسیار پایینی قرار دارند. بنابراین مارکت کپ معیاری مهم در اعتبار و بزرگی یک بازار است و قیمت به‌تنهایی تعیین کننده نخواهد بود.
بیشتر بخوانید: ریپل چیست؟ همه‌چیز درباره Ripple و ارز XRP
یک شرکت، سهام، ارز دیجیتال یا هر دارایی دیگر از نظر مارکت کپ در یکی از دسته‌بندی‌های زیر قرار می‌گیرد:
اگرچه شاید ارزش بازار فقط یک رقم معمولی به نظر برسد، اما در خود اطلاعاتی را جای داده که به سرمایه‌گذاران کمک شایانی می‌کند. مهم‌ترین کاربردهای مارکت کپ عبارتند از:
به‌طور کلی و از نظر تئوری، ارزش بازار با ریسک سرمایه‌گذاری رابطه معکوس دارد. یعنی هر چقدر که ارزش کل بازار یک دارایی بیشتر باشد، سرمایه‌گذاری در آن خطر کمتری را برای سرمایه‌گذاران به‌دنبال خواهد داشت.
در بازار بورس، سهام شرکت‌ها به سه دسته «کم ارزش»، «ارزش متوسط»، و «پر ارزش»، تقسیم می‌شوند. در بحث سهام شرکت‌های با ارزش، سرمایه‌گذاران با خطرات کمتری در سرمایه‌گذاری مواجه‌اند. از طرف دیگر شرکت‌های کمارزش خطرات بیشتری را متوجه سرمایه‌گذاران می‌کنند؛ چراکه احتمال شکست چنین شرکت‌هایی بالاست. اما این شرکت‌ها با اعطای مزایا و پاداش‌های بیشتر، سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری تشویق می‌کنند.
در بحث ارزهای دیجیتال هم همین موضوع صدق می‌کند. سرمایه‌گذاری در بیت کوین از نظر تئوری ریسک کمتری در مقابل سرمایه‌گذاری در یک ارز دیجیتال گمنام دارد.
از سوی دیگر، پایین‌بودن ارزش کل یک سهام یا یک ارز دیجیتال به این معناست که آن دارایی برای افزایش قیمت به اندازه مثلا ۵۰% به حجم سرمایه کمتری در مقایسه با یک دارایی که حجم بازار بیشتری دارد، نیاز دارد.
به طور کلی، می‌توان گفت که هر چقدر مارکت کپ یک دارایی پایین‌تر باشد، ریسک بالاتری دارد؛ اما در صورت صعودی‌شدن، معمولاً سودآوری خیلی خوبی خواهد داشت. یادمان نرود که هر چقدر ریسک کمتر شود، پاداش هم کمتر خواهد شد.
یکی از جنبه‌های ارزش کل بازار، دست‌کاری‌های موجود در بازار است. بازارهای کمارزش معمولاً بیشتر خود را در معرض دست‌کاری بازار قرار می‌دهند. فعالان سودجو ممکن است بتوانند با در اختیار گرفتن تعداد کافی از یک ارز، بازار آن را دست‌کاری نمایند.
بر اساس کتابی نوشته «ادوین لفرور» که در سال ۱۹۲۳ منتشر شد، در سال‌های ابتدایی بازارهای سهام، بسیاری از کسانی که در بازار فعالیت می‌کردند، توانستند از این کار، سود بسیار زیادی کسب کنند.
می‌توان پروژه‌هایی با کاربردها و اهداف و تکنولوژی‌های مشابه را پیدا کرده و با جمع‌کردن مقدار مارکت کپ آنها و مقایسه آن با کل سرمایه موجود در بازار، میزان اهمیت و سهم یک نوع تکنولوژی در این بازار را سنجید.
مثلاً می‌توان در بازار بورس، ارزش تمام شرکت‌های فناوری موجود در بازار بورس را محاسبه کرد و میزان اهمیت این موضوع در بازار را درک کرد.
در بازار ارزهای دیجیتال هم مثلاً می‌توان با جمع‌آوری ارزش بازار ارزهای دیجیتالِ حریم‌خصوصی محور یا همان پرایوسی کوین‌ها (مانند مونرو، دش، و زی کش)، کل حجم سرمایه موجود در این حوزه را به دست آورد و آن را با کل سرمایه موجود در بازار ارزهای دیجیتال مقایسه کرد و دید کلی نسبت به جایگاه و اهمیت پرایوسی کوین‌ها کسب کرد.
بیشتر بخوانید: پرایوسی کوین یا ارز پیگیرگریز چیست؟ بهترین Privacy Coin ها را بشناسید
عوامل زیادی هستند که بر ارزش بازار یک دارایی تأثیر دارند. در این قسمت برخی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر مارکت کپ را فهرست کرده‌ایم که آنها را بررسی می‌کنیم:
در حوزه ارزهای دیجیتال، کوین‌های مرده یکی از فاکتورهای تعیین‌کننده در محاسبه ارزش کل بازار هستند. برخی از افراد کیف پول خود را گم می‌کنند و برخی نمی‌توانند کیف پول‌های نابودشده خود را بازیابی کنند. اشکالات سیستمی از دیگر عواملی هستند که باعث از بین رفتن سرمایه‌های یک فرد می‌شوند. از طرف دیگر هکرها ممکن است اقدام به دزدیدن سرمایه‌های فعالان بازار کنند.
درواقع فرمول دقیق‌تر محاسبه مارکت کپ به شکل زیر است:
ارزش بازار = (تمام سکه‌های در گردش – سکه‌های مرده) * قیمت فعلی
اما خبر بد این است که روش کارآمدی برای محاسبه و تعیین میزان کوین‌های مرده وجود ندارد.
ارزش بازار زیاد لزوماً خوب یا بد نیست و به هدف شما از سرمایه‌گذاری بستگی دارد. دارایی‌هایی که ارزش بازار زیادی دارند معمولاً شناخته‌شده و معتبر و کم‌ریسک هستند؛ اما به همان نسبت بعید است که در زمان کم سودهای نجومی بدهند.
مارکت کپ تأثیر مستقیمی بر قیمت ندارد و اتفاقاً برعکس است؛ چون قیمت است که بر ارزش بازار تأثیر می‌گذارد. بااین‌حال، می‌توان گفت که ارزش بازار بالا می‌تواند سرمایه‌گذاران را جذب کند و با افزایش تقاضا، موجب افزایش قیمت شود.
خیر. این مفهوم در همه بازارهای مالی کاربرد دارد. به‌عنوان مثال، در بازار سهام می‌توان ارزش بازار را با ضرب تعداد سهم‌ها در ارزش هر سهم محاسبه کرد.
ابزارهای بسیاری در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دارند که می‌توانند برای دستیابی به اطلاعات از آنها بهره گیرند. ارزش بازار نیز یکی از همین ابزارهاست. این ابزار دورنمایی بلند مدت از این ارزها را برای سرمایه‌گذار روشن می‌کند.
همانطور که گفتیم، مارکت کپ یکی از معیارهای اصلی در تعیین بزرگی و اعتبار یک بازار و دارایی است و نمی‌توان فقط به قیمت اتکا کرد. با بررسی این معیار می‌توان تصمیمات بهتری برای سرمایه‌گذاری گرفت.
