شمال نیوز / مهدی زارع - زلزله‌شناس و رئیس شاخه زمین‌شناسی فرهنگستان علوم : گردشگران نوروز ۱۴۰۳ در ارتفاعات «بلده» شهرستان نور در مجاورت روستای «دویلات» در پنج کیلومتری شرق شهر بلده در استان مازندران با مشاهدهٔ چند قلاده پلنگ در تاریکی شب غافلگیر و هیجان‌زده شدند. منطقهٔ درهٔ بلده از جنبه‌های مختلف در معرض تهدیدات محیط‌زیستی است. ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ ادارهٔ مرتع اداره‌کل منابع‌طبیعی مازندران اعلام کرد سه دستگاه خاور حامل دام غیرمجاز در ورود به مراتع اوزکلا در سرجنگلبانی بلده شهرستان نور توقیف شد. به‌علت تغییراقلیم، کم‌بارشی و فرایند بارش به‌لحاظ پراکندگی در استان شرایط پوشش گیاهی مراتع هنوز به مرحلهٔ نرمال نرسیده است؛ کوچ دامداران به مناطق ییلاقی نیمهٔ دوم خرداد است.
ازآنجاکه تغییراقلیم موجب جلو افتادن زمان کشت‌وکار شده است و علاوه‌برآن فشار گسترش برنج‌کاری و به‌دنبال آن کمبود زمین برای چرای آزاد دام، افزایش مصرف علوفه و قیمت نهاده‌های دامی در بازهٔ زمانی قبل و بعد از کوچ، دامداران مازندران را با مشکلات جدی مواجه کرده است، برخی از دامداران زودتر از زمان موعد به مراتع ییلاقی از جمله بلده، می‌روند که خلاف قانون و همراه با جریمه است.
در جنوب آمل و در کیلومتر ۴۴ جادهٔ هراز لغزش واریزه موجب ریزش کوه در ابتدای جاده دوآب و ایجاد خسارت می‌شود. معادن شن و ماسه در پل بلده در محور جادهٔ هراز با مجوز بهره‌برداری موقت فعال شده‌اند و حدود ۴۰ معدن کوهی تولید شن و ماسه در جادهٔ هراز فعال است. تقریباً بلااستثنا همهٔ این معادن در شرایطی بسیار ناایمن فعالیت می‌کنند و همگی مشغول ناپایدارسازی گستردهٔ دامنه‌های ابتدای درهٔ بلده هستند و همگی با نابود کردن پوشش گیاهی در دامنه‌های درهٔ بلده تعادل زیستی منطقه را به‌شدت برهم زده‌اند.
از نظر ایمنی جانی یادآوری یک مورد لازم است: در ۲۱ خرداد ۱۳۹۶ سقوط یک دستگاه لودر هنگام کار روی یک بولدوزر موجب کشته شدن رانندهٔ بولدوزر و زخمی شدن دو کارگر شد. برداشت غیراصولی و رعایت نکردن اصول ایمنی علت این حادثه بود. برداشت کاملاً ابتدایی و فاقد هر نوع اصول ایمنی در این معادن علاوه‌بر تهدید ایمنی جانی کارکنان موجب آلودگی شدید و تقریباً دائمی محیط‌زیست این منطقه شده است.
جادهٔ دوآب-بلده-پل زنگوله شهرستان نور به طول حدود ۱۱۰ کیلومتر یکی از محورهای کوهستانی غرب مازندران و تنها مسیر ارتباطی است که از میانهٔ البرز مرکزی ایران به‌صورت شرقی-غربی عبور می‌کند. در این مسیر ۵۴ روستای بخش بلده قرار دارد و پیونددهندهٔ جادهٔ هراز در شرق با جادهٔ کرج-چالوس (کندوان ) در غرب است.
زمین‌لغزش‌های عمدهٔ دره نور در البرز مرکزی در راستای گسل‌های اصلی -مانند گسل بلده- و روی فرادیوارهٔ گسل مهم شمال البرز رخ داده‌اند. زمین‌لغزش‌های غول‌پیکر در دره نشان می‌دهد چندین رویداد بزرگ زلزله در دوره‌های ماقبل تاریخ رخ داده است. از سوی دیگر زمین‌لغزش رزن در شمال درهٔ بلده یکی از بزرگترین زمین‌لغزش‌ها در البرز مرکزی ایران به‌پهنای حدود هفت کیلومتر و طول حدود دو کیلومتر است.
بخش بلده با ۴۵ روستا و یک شهر (بلده)، هفت هزار نفر جمعیت ثابت دارد و جمعیت متغیر آن سه برابر جمعیت ثابتش است. مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در تاریخ ۳۰ آذر ۱۴۰۲ گفت: با همکاری دستگاه قضایی در هفته‌های گذشته شش واحد معدن شن و ماسه در محورهای هراز و بلده به‌دلیل عدم رعایت ملاحظات محیط‌زیستی تعطیل شده‌اند.
از سوی دیگر اول مهر ۱۴۰۲ اهالی روستای «کلاونگاه» بلده نور در اعتراض به آلودگی ناشی از ورود پساب یک واحد معدنی سرب به رودخانه و زمین‌های کشاورزی اطراف منطقه خواستار تدابیر ویژه برای رفع این مشکل شدند. کارخانهٔ معدنی تولید سرب منطقه برای جمع‌آوری پساب تولید سرب، سد خاکی‌ای در منطقهٔ «بیماردنی» احداث کرده است. پس از شکسته شدن دیواره‌های محل دپوی پساب این واحد معدنی، محتویات این سد وارد زمین‌های کشاورزی و رودخانهٔ «نور» شده و درنهایت به دریای مازندران ریخته است. این روستای کوهپایه‌ای با جمعیتی دست‌کم ۵۵ خانوار به‌صورت ثابت و بیش از صد خانوار متغیر در ۶۰ کیلومتری ضلع غربی بخش بلده و حدود ۱۸ کیلومتری ضلع شرقی جاده چالوس قرار دارد. کارخانهٔ معدنی سرب دونا وابسته به شرکت معدن دماوند (سهامی عام) بنابه گفتهٔ مدیر امور اداری و منابع انسانی این شرکت از سال ۱۳۴۸ تاکنون با ۴۰ کارگر در این روستا فعالیت دارد. این واحد تولیدی هم‌اکنون ظرفیت استخراج سالانه ۶۰ هزار تن مواد معدنی از کوه‌های اطراف آن دارد که پس از تغلیظ به هزار و ۲۰۰ تن می رسد که حدود ۵۵ درصد تا ۶۰ درصد آن سرب است و این محصول به دیگر کشورها از جمله چین صادر می‌شود.
برای جلوگیری از رهاسازی و جاری شدن پساب معدنی این واحد تولیدی، سد خاکی به‌عنوان مکانی برای دفع پساب و رسوب ناشی از واحد تولیدی معدنی (کارخانهٔ سرب دونا) احداث شد، ولی با شکستگی و خروج پساب از سد همچنان موجب آلودگی محیط است. این سد در زلزلهٔ ۸ خرداد‌ماه ۱۳۸۳ فیروزآباد کجور دچار ترک‌خوردگی در دیواره‌ها شد که به‌مرور زمان سطح آسیب‌دیدگی آن بیشتر و درنهایت منجر به شکستگی دیواره‌ها و جاری شدن پساب آن به زمین‌های پیرامون، انهار، رودخانه‌ها و زمین‌های کشاورزی اهالی این روستا شد. این سد در سال‌های ۹۵ و ۹۶ افزون‌بر جاری شدن پساب آن به داخل اراضی کشاورزی، فرورفتگی و شکسته شدن یک پل ارتباطی را که مبادی تردد احشام بود، به‌همراه داشت. لازم به یادآوری است که اکثر روستاهای منطقه پسماند و فاضلاب خود را به دره و پهنهٔ رودخانه نور می‌ریزند و حیات ماهیان قزل‌آلا در این رودخانه را شدیداً در معرض تهدید قرار داده‌اند.
منبع : پیام ما
