همشهری آنلاین - گروه سیاسی: مناظرات مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم، دومین تجربه پس از انتخابات ۲ دوره‌ای ۱۳۸۴ است. در مناظرات سال ۱۳۸۴، نمایندگان آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و محمود احمدی‌نژاد در مناظرات تلویزیونی شرکت کردند. در مناظرات انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم مسعود پزشکیان و سعید جلیلی با مناظره مستقیم موافقت کرده‌اند. محمد خوش‌چهره یکی از چهره‌های مشهور مناظرات در ادوار انتخابات ریاست‌جمهوری است که مناظره دو روز مانده به انتخابات او با محمدباقر نوبخت نماینده آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در تیرماه ۱۳۸۴ در نتیجه انتخابات و ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد نقش‌آفرین بود. درباره طرح مباحث مناظرات دور دوم انتخابات ۱۴۰۳ بر اساس تجربه ۱۳۸۴ با محمد خوش‌چهره اقتصاددان و نماینده پیشین مجلس گفت‌وگو کردیم.
۲ نامزد باقیمانده در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم حول چه دغدغه‌هایی از مردم می‌توانند حرف بزنند؟
دغدغه همه چیز نیست. نظام سیاست‌گذار، برنامه‌ریز و تصمیم‌گیر هدف‌های مشخصی دارد که این هدف‌ها بلندمدت و میان مدت است و به تبع آن آثار و برکاتی هم می‌آید. ولی دغدغه روزمرگی است. راه‌حل‌های این دغدغه‌ها نیز آنی است. به‌عنوان مثال اکثر نامزدهای این دوره برای مشکل معاش مردم از ارائه بسته‌های معیشتی سخن گفتند. این اقدام مسکن و مقطعی است، راه‌حل این است که موانع سر راه تولید ملی و اشتغال برداشته شود. اگر عوامل تورم‌زا برداشته شود، جریان مستدامی برای حل آن دغدغه‌ها به وجود می‌آید. بنابراین نامزدها بیش از حرف‌های روزمره به دنبال برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت باشند.
برای موارد فوری نامزدها چگونه می‌توانند طرح بحث کنند؟
حوزه مسکن فشارهای معیشتی زیادی به مردم آورده است که ناشی از سیاست‌های ضعیف دولتی در بخش زمین و مسکن است. مدیریت بخش زمین و مسکن در کلان‌شهرها در حال حاضر فاجعه‌آمیز است و محل جولان دلال‌هاست، قیمت‌ها بالا می‌رود، آن هم در شرایطی که خرید و فروش وجود ندارد. اقدام آنی این است که جلوی سوداگری مسکن گرفته شود. دولت نباید بگذارد برای قراردادهای استیجاری که به‌ویژه از مردادماه میان مالکان و مستاجران بسته می‌شود، افزایشی لحاظ شود. این کاری است که در کانادا هم اتفاق می‌افتد. دولت‌ها و شهرداری‌ها خودشان نباید عامل افزایش قیمت اجاره‌ها باشند و به افزایش نرخ رسمیت ندهند.
برای بلندمدت چه پیشنهاداتی دهند؟
در جنگ تحمیلی یک و نیم میلیون نفر آواره جنگی به تهران آمدند و مسکن آنها از ساختمان‌های در دست دولت و نهادهای عمومی تهیه شد. تا ۵ سال نیز جنگ‌زده‌ها از همین ساختمان‌های در دست بخش‌های حاکمیتی استفاده می‌کردند. الآن هم همین کار را می‌توان انجام داد. واحدهای زیادی در دست دولت وجود دارد که می‌تواند تبدیل به مسکونی شود. به‌عنوان مثال در محدوده دانشگاه تهران با کمک شهرداری می‌توان به‌راحتی در حدود ۵۰هزار واحد مسکونی در اختیار زوج‌های جوان دانشگاهی تامین کرد.
مناظرات می‌تواند وارد فضای دیو و دلبر ساختن از نامزدها مثل مناظرات سال‌های قبل شود؟
مناظرات در سال ۱۳۸۴ که من در آن شرکت کردم، وجهه اخلاقی داشت. نفی رقیب به‌صورت خفیف صورت می‌گرفت. در دور اول انتخابات که آقای نوبخت با آقای نادران مناظره کرد، بحث‌ها کمی به سمت خانواده آقای هاشمی منحرف شود ولی من در مناظرات هرگز وارد این حوزه‌ها نشد. آقای نوبخت نیز برای تخفیف آقای احمدی‌نژاد می‌گفت قد او کوتاه است و چهره تیره‌ای دارد. من همانجا اخطار دادم که من دهانم بسته است، چون آقای هاشمی را از مفاخر انقلاب می‌دانم و ایرادهای من به دولت آقای هاشمی اقتصادی است و نمی‌خواهم تخریب کنم. انحرافات از مناظرات ۱۳۸۸ و بگم بگم‌های آقای احمدی‌نژاد شروع شد. نشان دادن عکس همسر آقای موسوی بداخلاقی بود و این شیوه تا الآن هم باقی مانده است. با این که مقام معظم رهبری تاکید کردند که اخلاق باید محور باشد.
توصیه اخلاقی شما به نامزدها چیست؟
مردم در نهایت قاضی خوبی هستند. تاکتیک‌های انتخاباتی از غرب به ما ارث رسیده است. ما الآن داریم مدل انتخاباتی آمریکا را پیاده می‌کنیم که جامعه را تبدیل به دو قطب جمهوری‌خواه و دموکرات کرده است. در انگلیس هم دو حزب غالب محافظه‌کار و کارگر را داریم. در این کشورها چون انتخابات دوقطبی شده است مردم مدت‌هاست که در انتخابات شرکت نمی‌کنند. متوسط مشارکت در آمریکا حدود ۳۵ درصد است. در دوره ترامپ که تضادها را افزایش داد مشارکت به بالای ۴۰ درصد افزایش یافت. به نظر من باید صدای سوم و مستقلی هم در انتخابات‌ها شنیده شود. من در انتخابات ثبت‌نام کردم تا فضای مناظره را علمی و منطقی کنم. آقای پورمحمدی که تایید صلاحیت شد در این انتخابات تا اندازه‌ای مستقل بود و تلاش هم کرد، ولی نتوانست مردم را مجاب به انتخاب خود کند.
الآن ترامپ و بایدن هم در آمریکا دارند به هم بد و بیراه می‌گویند. این شیوه برای ایرانی‌ها خلاف موازین اخلاقی، دین و قانون اساسی است. ما نباید با نفی دیگران خودمان را اثبات کنیم. از نظر اعتقادی مهم است که ما وارد چه فضایی می‌شویم. مردم صداقت را می‌فهمند. اگر در مناظرات دروغ گفته شود برای جوانان بدآموزی دارد، وفای به عهد را زیر سوال می‌برد و تهمت زدن را عادی می‌کند. جای اتهام زدن دادگاه است نه مناظره. نامزدها باید بگویند با روش‌هایشان فرصت‌های شغلی بیشتری ایجاد می‌کنند تا مردم انتخاب کنند.
من در سال ۱۳۸۴ نماینده بودم و وقتی فردای مناظره به مجلس رفتم، همکارانم به من گفتند تو نتیجه آرا را تغییر دادی چون مردم گفتند این مردم چقدر بااخلاق و افتاده است و طرف مقابلش چقدر مغرور! بعد دیدم خیلی از بزرگان هم تشکر کردند. من به آقای نوبخت که گفت نامزد شما تیره است گفتم استغفار کن، این حرف‌ها استغفار دارد. من آنجا گفتم که یک معلم هستم و شان من تخریب کردن دیگران نیست. متاسفانه جای آن فیلم و مناظره خالی است.
بحث گشت ارشاد و فیلترینگ در مناظرات چگونه قابل طرح است؟
بحث گشت ارشاد موضوع مهمی است ولی در قبال بحران‌هایی که وجود دارد همچون مرگ و فساد ناشی از فقر، در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد. بهتر است بگویند ما حتما از یک جریان کارشناسی قوی استفاده می‌کنیم تا راه‌حل‌های مناسب پیدا کنند و شاید هم از مردم شهرهایی مثل تهران که بیشتر درگیر با مسئله هستند نظرسنجی کنیم تا به یک راه‌حل برسیم. نامزد نباید دنبال این باشد که در مناظره برای این قبیل مسائل یکجا ببرند و بدوزند! چون بعضی موارد اصلا دست آنها نیست. اولویت‌هایی وجود دارد که برخی به آنها توجه ندارند. الآن فشارهای تربیتی روی نوجوانان است، دانش‌آموزان افسرده هستند، فضای ورزشی کم است، شادابی و نشاط کم است.
