رسول سلیمی: دور دوم مناظره های انتخابات ریاست جمهوری در ایران به پایان رسید و سیاست خارجی در صدر منازعات دو نامزد راه یافته به دور دوم انتخابات قرار داشت. مسعود پزشکیان نماینده گفتمان تنش زدا و تعامل گرا با جهان و سعید جلیلی نماینده گفتمان مقاومت و تنش با جهان سلطه در سوی دیگر رقابت قرار داشت. هر دو نامزد بارها سخنان یکدیگر را قطع کردند و گاه با لحن برافروخته و گاه با پوزخند شایستگی طرف مقابل برای ریاست جمهوری را زیر سوال بردند. در ادامه به مهمترین ایده های نامزدها در دومین دور از مناظره های تلویزیونی می پردازیم:

دیدگاه های سعید جلیلی

جلیلی صحبت‌هایش را با نقد نگاه مسعود پزشکیان به سیاست خارجی آغاز کرد. محور حملات سعید جلیلی به پزشکیان حول انتقاد به حسن روحانی و سیاست خارجی او بود. جلیلی بارها تلاش کرد پزشکیان را در امتداد دولت حسن روحانی قرار دهد که با مرزبندی های شفاف پزشکیان مواجه شد. پزشکیان معتقد بود هر فردی در هر دوره تاریخی به اقتضای شرایط آن دوره تصمیماتی را در سیاست خارجی اتخاذ کرده که در ذیل سیاست های رهبری بوده است.

جلیلی در همان ابتدای مناظره گفت: «آقای پزشکیان شما هشت سال دولت آقای هاشمی، هشت سال دولت آقای خاتمی، هشت سال آقای روحانی، اینها همه دوستان خودتان بودند» این همان تاکتیکی بود محمود احمدی نژاد هم در مناظره ۱۳ خرداد ۸۸ علیه میرحسین موسوی به کار برده بود و حالا جلیلی تلاش می کرد دو قطبی سازی در سیاست خارجی را با ایجاد زنجیره ای از دولت ها در برابر خود ایجاد کند. چه آنکه ناظران سیاسی می گویند نقش سعید جلیلی در تصمیم سازی های سال ۸۸ و در شورای عالی امنیت ملی برجسته بوده است.

جلیلی در ادامه با اشاره به سفرهای خارجی ابراهیم رئیسی انتقاد کرد که «آقای روحانی در هشت سال یک بار آفریقا نرفت.» او در برابر پرسش چندین باره مجری برنامه که به او گفت برای رفع تحریم ها چه خواهد کرد صرفا به این پاسخ بسنده کرد که «ایران در برجام و موضوعات مشابه «طلبکار» است و باید فعالانه حق خود را بگیرد.» مجری از او پرسید که آیا به توافق خواهد رسید یا نه؟ سعید جلیلی در پاسخ کلیاتی درباره خنثی کردن تحریم و همچنین ضرورت پشیمان کردن دشمن از تحریم بیان کرد و گفت «شما بلد نیستید آقای پزشکیان که پرونده ایران چه زمانی به شورای امنیت ارجاع شد! ...نه مسئله را می‌شناسید و نه تاریخ ارجاع پرونده به شورای امنیت را می‌دانید!»

در بخشی از مناظره سعید جلیلی خطاب به پزشکیان تاریخ تحریم های شورای امنیت علیه ایران را از او پرسید اما پزشکیان به او پاسخ نداد. این در حالی است که شورای امنیت سازمان ملل از سال ۲۰۰۶ تا سال ۲۰۱۱، شش قطعنامه تحریمی علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران تصویب کرد و تحریم‌های وسیعی علیه ایران وضع شد. همه این قطعنامه‌ها در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد وضع شدند. دو قطعنامه اول در دورانی تصویب شدند که علی لاریجانی، مذاکره کنند ارشد هسته‌ای ایران بود و چهار قطعنامه تحریم بعدی در زمانی که سعید جلیلی این مقام را به عهده گرفت وضع شدند. همه شش قطعنامه تحریمی در پی امضای برجام در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی، با تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ ملغی اعلام شدند. قطعنامه ۲۲۳۱ در تائید توافق هسته ایران در سال ۲۰۱۵ به تصویب رسید.

دیدگاه های مسعود پزشکیان

مسعود پزشکیان که نماینده دیدگاه های تعامل گرایانه با جهان را برعهده دارد درباره مذاکره با آمریکا گفت باید با گزینه‌های متنوع وارد گفتگو شد. او خطاب به مردم گفت: «آیا به مصلحت ما است که در تحریم بمانیم؟» پزشکیان در پاسخ به مجری مناظره حاضر نشد وعده بدهد که همه تحریم‌ها را رفع می‌کند، اما گفت نگاه اصلی مهم است که «آیا می‌خواهیم مشکلمان با دنیا را حل کنیم یا نه؟» اوگفت وعده‌های رویایی و غیرعملی نمی‌دهد اما تعهد می‌کند که متخصص‌ترین افراد را در اقتصاد به کار بگیرد و در اقتصاد ایران ثبات برقرار کند و از سر گرفتن ارتباطات مالی بین‌المللی را برای ایران ممکن کند.

در این مناظره، پزشکیان به انتقاد از سیاست خارجی دولت رئیسی پرداخت و بارها به جلیلی گفت چرا شهید رئیسی به دنبال احیای برجام بود و چرا ایده های شما در دولت سیزدهم به رفع تحریم ها منجر نشد؟ پزشکیان همچنین به تجربه مدیریت مذاکرات هسته‌ای توسط جلیلی اشاره کرد و آن را ناموفق خواند. او همچنین به سخنانی از علی‌اکبر ولایتی استناد کرد که جلیلی موفقیتی در زمینه مذاکرات و رسیدن به توافق نداشته است.

در ادامه، پزشکیان بار دیگر به عدم موفقیت جلیلی در مذاکرات پرداخت و گفت: «مدیر ضعیف یعنی اینکه فردی به مذاکره می‌رود اما پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل می‌برند، یعنی اینکه امنیت عراق را ما تامین کنیم اما بازار عراق را به جای دیگری بدهند».پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود به تحریم ۶۰ درصدی انتخابات در دور اول اشاره کرد و گفت ۶۰ درصد مردم هیچ‌کدام از کاندیداها را قبول ندارند و اگر این روند تکرار شود رئیس‌جمهور آینده از حمایت تعداد کمی از مردم برخوردار است.

مسعود پزشکیان بارها تاکید کرد اطرافیان سعید جلیلی و «دولت در سایه» او کسانی هستند که از دیوار سفارت عربستان سعودی و انگلستان بالا رفتند. پزشکیان همچنین سعید جلیلی را متهم به تحریف حرف‌های خود کرد و گفت «شما می‌دانید آلترناتیو چیست؟» سعید جلیلی در پاسخ از پزشکیان پرسید «بگویید یک آلترناتیو شما چیست؟» او پاسخ روشنی به این سوال نداد، اما گفت سعید جلیلی در مذاکراتی که پیش برده هر بار قطعنامه و تحریمی برای ایران آورده است.

برجام همچنان محور منازعات انتخاباتی

اگرچه سعید جلیلی پاسخ شفافی به ادامه یا توقف برجام نداد اما نقدهای او درباره برجام و شیوه مذاکره دیپلمات های دولت های یازدهم و دوازدهم با امریکا و اروپا نشان می دهد، تنش زدایی از روابط خارجی در دستور کار او نیست و راهبرد جلیلی برای مقاومت با وجود استمرار تحریم ها علیه ایران در دولت او پیگیری خواهد شد. این در حالی است که پزشکیان درباره چگونگی مذاکره با غرب معتقد به تحریم زدایی از ایران در چارچوب حکمت، عزت، مصلحت پیگیری خواهد کرد. موضوعی که نشان می دهد در صورت پیروزی هر یک از نامزدها، تحریم های امریکا مسئله نخست سیاست خارجی دولت آنها خواهد بود.

311213