جنگنده Su-۵۷ ملقب به Felon بدون شک تنها جت جنگنده توسعه یافته توسط فدراسیون روسیه است. فدراسیون روسیه در طول ۳۴ سال حیات خود (از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی)، تلاش کرده است تا جت‌های جنگنده کاملاً جدیدی بسازد.

به گزارش روزیاتو، برای دهه‌ها، روسیه توانسته است پلتفرم‌های قدیمی شوروی را به‌طور مداوم ارتقا داده و نام آن‌ها را تغییر دهد – که عمدتاً بروزرسانی‌ها و تولید تعداد بیشتری از همان مدل‌های شوروی به ارث رسیده به این کشور را شامل شده است. اما این وضعیت تا کی می‌تواند ادامه یابد؟

همان هواپیما، تعداد متفاوت

روسیه اغلب انواع ارتقا یافته را تغییر نام می‌دهد. این می‌تواند توهم انواع هواپیما‌های بیشتری از آنچه واقعا ساخته شده است را ایجاد کند، به ویژه در مقایسه با هواپیما‌های جنگنده‌ای که توسط ایالات متحده ساخته و نامگذاری می‌شود. نیروی هوایی ایالات متحده فقط به هواپیما‌های کاملاً جدید اسامی جدید می‌دهد. به عنوان مثال، F-۱۶ در انواع بسیار متفاوت (و ارتقا یافته) تولید شده است. نسخه‌های اورجینال شامل Block ۱۰/۱۵ بود و لاکهید امروز نسخه Block ۷۰/۷۲ را تولید می‌کند، اما بدون تغییر نام. اما F-۱۶ Block ۷۰ همچنان یک F-۱۶ است – نیروی هوایی آن را “F-۲۶” یا هیچ چیز دیگری نمی‌نامد.

MiG-۳۵ (یک MiG-۲۹KR ارتقا یافته) گونه‌ای از MiG-۲۹ با همان موتور اورجینال است. روسیه میگ ۲۹ را برای صادرات توسعه داد و آن را به عنوان یک جنگنده صادراتی نسل ۴.۵++ به بازار عرضه کرد. اما هیچ کشوری این جنگنده را نمی‌خواست و روسیه حتی یک سفارش خارجی نیز برای آن دریافت نکرده است. حتی نیروی هوایی روسیه هم آن را نمی‌خواهد – فقط شش فروند از این جت توسط نیروی هوایی روسیه برای یک تیم نمایش هوایی روسی (سوئیفت ها) سفارش داده شد.

خانواده Su-۲۷ Flanker ستون فقرات نیروی هوایی روسیه است. نسخه‌های مشتقل شده از فلنکر شامل Su-۳۰، Su-۳۴ و Su-۳۵ است. عمل تغییر نام نسخه‌های ارتقاء یافته تنها به نیروی هوایی روسیه محدود نمی‌شود. از دیگر نمونه‌های معروف می‌توان به پدافند هوایی و تانک‌های روسی اشاره کرد. سیستم پدافند هوایی S-۴۰۰ SAM روسیه یک نسخه ارتقا یافته از S-۳۰۰ SAM است (و قبلاً S-۳۰۰ PMU-۳ نامیده می‌شد). تانک T-۹۰M (مدرن‌ترین تانک روسیه که در میدان نبرد به کار گرفته شده است) یک T-۹۰ ارتقا یافته است که پیش از آن نیز یک T-۷۲ ارتقا یافته بوده است (تانکی که برای اولین بار در سال ۱۹۷۱ وارد خدمت شد).

جنگنده سوخوی سو-۵۷ «جدید» روسیه

می‌توان استدلال کرد که جت جنگنده چند منظوره سوخو-۵۷ تنها جت جنگنده “جدید” فدراسیون روسیه است که این کشور در دوران پس از فروپاشی شوروی تا به حال طراحی و تولید کرده است. Su-۵۷ به عنوان یک جت جنگنده نسل پنجم معرفی می‌شود، اما با نگاهی دقیق تر، مشخص است که این برنامه دچار مشکلاتی شده است.

این جت علاوه بر انتقادات آنلاین فراوان در مورد میزان ویژگی‌های پنهانکاری اش، با نقص تعداد کم تولید شده مواجه است. به ادعای بیزینس اینسایدر، تنها دو جین فروند از این جنگنده جدید روسی ساخته شده است. روسیه اتحاد جماهیر شوروی نیست و برای اینکه جت‌های خود را برای نیروهایش مقرون به صرفه کند، باید آن‌ها را صادر کند تا هزینه‌ها کاهش یابد. اما هیچ کشوری Su-۵۷ سفارش نداده است. هند به این جت علاقه‌مند بود، اما خرید آن را رها کرد و به جای آن جت‌های دیگری خریداری کرد.

در حالی که موتور بهبود یافته Saturn AL-۵۱ برای این جنگنده برنامه ریزی شده است، Su-۵۷‌های موجود با موتور‌های قدیمی‌تر Saturn AL-۴۱F۱ که در خانواده Su-۲۷ Flanker استفاده می‌شوند، ساخته می‌شوند. همچنین Su-۵۷ با استفاده از فناوری ایالات متحده ساخته شده است. Su-۵۷ تا حد زیادی در جنگ اوکراین غایب بوده است. وزارت دفاع بریتانیا گزارش داده است که به دلیل ترس از دست دادن آن‌ها و وارد شدن آسیب به شهرتش، از این جنگنده با احتیاط فراوان و تنها برای شلیک موشک از راه دور استفاده شده است.

بارزترین حضور Su-۵۷ در اخبار تاکنون این بوده است که یک (شاید دو فروند) فروند از آن‌ها در روی زمین توسط پهپاد‌های اوکراینی آسیب دیده یا منهدم شده است. جنگ در اوکراین احتمالاً توسعه جت جنگنده برای روسیه را دشوارتر می‌کند. اکنون، حتی احتمال اینکه کشور‌های ثالث هواپیما‌های روسی را خریداری کنند یا در توسعه آن‌ها سرمایه گذاری نمایند کمتر نیز شده است. در عین حال، روسیه احتمالاً سرمایه‌گذاری در ساخت سلاح‌هایی را در اولویت قرار می‌دهد که می‌توانند برای بکارگیری در جنگ فعلی با سرعت تولید شوند و در پروژه‌های گران قیمت برای جنگ‌های آینده سرمایه‌گذاری نمی‌کند.

دیگر خریداری وجود ندارد

اما در برهه ای، کشور‌ها علاقه خود را به طراحی دهه ۱۹۸۰ با بسته ارتقاء فلنکر شماره XX از دست خواهند داد. بنابراین، در حالی که روسیه در دهه‌های ۱۹۹۰، ۲۰۰۰ و حتی ۲۰۱۰ در زمینه فروش تسلیحات نظامی و به طور خاص جنگنده‌ها عملکرد خوبی داشته است، در دنیایی که جت‌های جنگنده نسل پنجم F-۳۵ در حال تبدیل شدن به یک گزینه پرطرفدار هستند، این رویه نمی‌تواند برای همیشه دوام بیاورد. بدون طرح‌های جدید، جت‌های روسی به ناچار عقب خواهند ماند.

به نظر می‌رسد که روسیه بالاخره در زمینه صادرات جت‌های جنگنده به دیوار خورده است و صادرات این کشور در این زمینه در سال‌های اخیر سقوط کرده است. تحریم‌های اعمال شده بعد از حمله همه جانبه این کشور به اوکراین در سال ۲۰۲۲ شرایط را بدتر کرده است. اما این وضعیت قبل از شروع جنگ نیز وجود داشت، کشور‌های مختلف جهان از قبل نیز عموماً خرید جت‌های جنگنده روسی را از گزینه‌های خود کنار گذاشته بودند.

چین اکنون در حال توسعه جت‌های جنگنده بومی خود است که ممکن است در برخی حوزه‌ها از جت‌های روسی پیشی بگیرد، در حالی که هند در حال توسعه صنعت هواپیماسازی خود است. سایر کشور‌ها نیز احتمالاً در آینده شروع به عرضه جت‌های رقیب کاملاً جدید خود خواهند کرد (مانند کره با KF-۲۱ Boramae و ترکیه با TAI Kaan). این هواپیما‌ها می‌توانند برای بازار‌هایی رقابت کنند که در آن روسیه زمانی تقریباً انحصار کامل را داشت (کشور‌هایی که ممکن است به دلایل سیاسی یا هزینه‌ای مایل به خرید جت‌های غربی نباشند).

سراب جنگنده‌های آینده

از دیگر هواپیما‌های جنگنده آینده روسیه می‌توان به Su-۷۵ Checkmate و MiG-۴۱ اشاره کرد. اما این هواپیما‌ها وجود خارجی ندارند. دلایلی وجود دارد که به این باور برسیم که Su-۷۵ ‘Checkmate’ یک مدل طراحی شده برای جذب سرمایه گذاری خارجی برای توسعه این پروژه است. جت جنگنده نسل ششم MiG-۴۱ نیز احتمالاً در مراحل اولیه برنامه ریزی است و تا چندین دهه وارد سرویس نخواهد شد.