مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی در برنامه صف اول شبکه خبر درباره عملکرد دولت سیزدهم در بخش راه و مسکن به ارائه توضیحات جدیدی پرداخت و مسائل مختلف با به صورت جامع تشریح کرد.
مشروح گفتگو به شرح زیر است؛
سؤال: اگر بخواهیم بگوییم مهمترین راهبرد‌هایی که طی سه سال گذشته در حوزه راه و شهرسازی که شما سکان آن را در اختیار داشتید چه بود؟ چه می‌فرمایید.
مهرداد بذرپاش: این وزارتخانه؛ یکی از مهمترین وزارتخانه‌های کشور است به لحاظ اثراتی که در زندگی مردم به صورت مستقیم دارد و حتی اثراتی که در اقتصاد کلان کشور دارد و ایفای نقش می‌کند. در این حدود یک و نیم سال من خدمت شما بودم، قبل از آن مرحوم قاسمی عهده‌دار و سکان‌دار این وزارتخانه بودند در دولت شهید رئیسی و این مدتی که بنده خدمت دوستان بودم، بخش عمده‌ای از کار‌های این عزیز از دست رفته؛ آقای مهندس قاسمی را پیگیری کردم.
ما دو راهبرد مشخص داشتیم؛ یکی در حوزه مسکن، تحت عنوان مسکن مردم؛ یک سری اقدامات کلانی در دستور کار وزارتخانه به فراخور فرصت می‌گویم. یک کلان پروژه ما هم در وزارتخانه؛ کلان‌پروژه ایران‌راه بود که مجموع پروژه‌های حمل و نقلی ما در بخش‌های مختلف حمل و نقل؛ چه در بخش‌های زیرساختی، نرم‌افزاری و ناوگان همه و همه در این بخش می‌گنجد که آنها هم عرض می‌کنم. در بخش حمل و نقل که با کلان‌پروژه ایران‌راه در دستور کار وزارتخانه و دولت قرار داشت، یکی از این هدف‌گذاری‌ها؛ افزایش ترانزیت کشور طبق اهداف برنامه‌ای که البته برنامه هفتم فکر می‌کردیم سال گذشته به دست ما برسد، امسال رسید، در برنامه دیده شده که امسال سال اول اجرای برنامه؛ امسال ۱۶ میلیون تن ترانزیت خارجی ما داشته باشیم، یعنی امسال که سال ۴۰۳ است باید تا پایان سال باید به ۱۶ میلیون تن برسیم.
سؤال: ابتدای دولت سیزدهم چقدر بود؟
بذرپاش: حتی عددش را دارم، با آمار اگر عرض کنم، مجموع ترانزیت از مسیر ایران در سال ۹۹، البته یک بخشی متأثر از کرونا شد، ۹۵ و ۴ دهم میلیون تن بود. سال قبل از آن ۷ و چهار، سال قبلش ۱۰ و هفت؛ این نمودار خودش گویای امر است. ما یک روند افزایش را تا سال ۹۳ بودیم که رکورد ترانزیت در سال ۹۳؛ سیزده و یک دهم میلیون تن بود، این جا در نمودار میله‌ای سبز رنگ خودش را نشان داد. بعد یک قدری کاهنده بود، بعد در ابتدای دولت که سال ۱۴۰۰ آغاز کردیم و رکوردش را در سال ۱۴۰۲ شاهد هستیم. بیش از ۱۷ میلیون تن؛ ۱۷ و هفت دهم میلیون تن؛ ترانزیت خارجی ثبت شد. امسال که سال ۱۴۰۳ هستیم صبح از رئیس گمرک آمار را گرفتم، چهار ماهه امسال نسبت به چهار ماهه ۱۴۰۲ هم رشد ۵۶ درصدی را شاهد هستیم، یعنی بیش از هفت و سه دهم میلیون تن در همین چهار ماهه؛ ثبت رکورد ترانزیت شده که اگر همین مسیر رشد ادامه پیدا کند، یعنی همین میزان بیش از ۵۵ درصد رشد را تا پایان سال شاهد باشیم، یعنی عدد ۲۱ میلیون تن هم عبور می‌کند.
سؤال: این بیشتر از دالان شرق- غرب و شمال- جنوب است؟
بذرپاش: بیشتر؛ شمالی- جنوب، الان مسیر‌های محور‌های ترانزیتی شمال و جنوب ما پررنگ‌تر است تا شرقی- غربی، البته شرقی- غربی هم داریم که از شرق کشور؛ از منطقه سرخس وارد کشور میشود، بخش زیادی از حمل کالا‌های ما یا به مقصد جنوب؛ بندرعباس طی مسیر می‌کند یا از مسیر جلفا یا سایر مرز‌های غربی ما خارج میشود. سال اول برنامه ۱۶ میلیون تن هدف‌گذاری شده ولی فکر می‌کنم این مسیر رشد؛ ما از ۲۱ میلیون تن عبور کنیم، نشان می‌دهد که مجموع تلاش‌های شهید عزیزمان در حوزه دیپلماسی منطقه‌ای، در نمایشگر ترانزیت خودش را نشان می‌دهد. بخش زیادی متأثر از توافقات با کشورهای همسایه و منطقه است.
سؤال: یعنی از دید شما؛ به عنوان کسی که سکان‌دار حمل و نقل هستید، پیوستن ایران به شانگهای مؤثر بوده؟
بذرپاش: حتماً همین طور است، حتی از پیمان‌های بین‌المللی مثل شانگهای و بریکس، توافقاتی که با کشورهای همسایه ما داشتیم. وزارت راه و شهرسازی بخش و تعداد قابل توجهی از کشورهای همسایه مسئولیت کمیسیون مشترک را بر عهده دارد، مثل کشور ترکمنستان با آذربایجان در شمال، کشور ترکیه در غرب یا پاکستان در شرق، یا امارات در جنوب؛ اینها بر عهده وزارتخانه راه و شهرسازی است؛ کمیسیون مشترک آن. بخش زیادی در توافقات دوجانبه اتفاق افتاده یا سه‌جانبه با کشور‌هایی که کالا باید عبور کند به کشور مقصد برسد. در بخش افزایش ترانزیت، فقط توسعه زیرساخت‌ها نیست که مهم و شرط لازم است. توسعه خطوط ریلی، جاده‌ها، تعریض جاده‌ها، همه بحث‌های مهمی است که باید با شروط لازم به آن نگاه کنیم، منتها کافی آن؛ توسعه نرم‌افزارها، تسهیل تردد کالا و توافق تعرفه‌های ترجیحی که با کشورهای همسایه ما باید داشته باشیم. یکی از دلایل موفقیت، توافقات در بحث تعرفه‌ها بود که با کشورهای همسایه ما داشتیم که سفر‌های مختلفی که شهید رئیسی به کشورهای منطقه و یا احیاناً میهمانانی به ایران می‌آمد، یکی از موضوعات مذاکره همین بود. بحث سوم هم ناوگان است، یعنی ما در بحث توسعه کریدور‌های شمال- جنوب در کنار سخت‌افزار و زیرساخت‌ها، توسعه نرم‌افزاری و ناوگان هم باید در دستور باشد که در بخش جاده‌ای؛ این میزان رشد ما، سه تایی تؤامان اتفاق افتاده است. ما امسال همین عدد چهار ماهه که ۵۶ درصد عرض کردم، ترانزیت جاده‌ای ما در مرز ۷۰ درصد رشد است. یعنی ما هم تعداد قابل توجهی ناوگان کشنده وارد کشور شده یا داخل تولید شده، این آمده به کمک جابهجایی کالا، همین طور توسعه زیرساخت‌ها و توافقات منطقه‌ای. این اتفاق بسیار خوب و مبارکی است. ما همواره در توسعه کریدور‌های شرقی- غربی و شمالی- جنوبی، بخش اعظمی دنبال توسعه ترانزیت هستیم، فی نفسه که نمی‌خواهیم جاده و ریل بسازیم، اینها باید کالا در جریان داشته باشد و ثروت برای ما بیاورد، به ازای هر تن- کیلومتر؛ یک عددی را درآمد نصیب کشور کند که در افق بلندمدت بلکه بیشتر از نفت بتواند برای ما درآمد داشته باشد. در همین کلان‌پروژه ایران‌راه، توافقات خوبی که انجام شد، چند نمونه عرض کنم؛ یکی همین توافق رشت با آستارا با روس‌ها بود که سال‌ها بحث بود که قطعه مفقوده ما بود؛ ۱۶۰ کیلومتر، کار‌های اجرایی آن انجام شده، تملک زمین....
سؤال: که به بهره‌برداری می‌رسد؟
بذرپاش: هدف‌گذاری از ابتدا؛ چهار تا پنج سال بود، معمولاً کار با یک کشور خارجی، هم باید آنها مقررات‌شان را رعایت کنند، هم ما طبیعتاً، طول می‌کشد، منطقه‌ای هم که می‌خواهم احداث پروژه انجام دهیم، منطقه خاصی است. بخش زیادی از منطقه جلگه است. در سرزمین‌های شمالی مثل یک دشت ساده در بیابان‌ها ما مواجه نیستیم، ما عملیات اجرا را بتوانیم سرعت بیشتری دهیم، هم زمین‌ها متعلق به مردم است، هم زمین خاص است و هم توافق با یک کشور دیگر است، ولی کار در حال جلو رفتن است، حدود ۵۰ کیلومتر آن، نیمی تملک شده و بخشی دیگر هم تملک شده و تحویل طرف روس شده است. در کنار این یک قطعه‌ای با حضور دکتر مخبر به بهره برداری رسید؛ قطعه رشت به کاسپین؛ اولاً دریا به دریا متصل شدیم، دریای شمال به دریای جنوب متصل هستیم، یعنی همین مسیر جاده‌ای را فعلاً می‌توانیم از دریا منتقل کنیم، هر چقدر شبکه ریلی ما جواب دهد، می‌توانیم منتقل کنیم کالا را، منتها در کنار این دوخطه کردن بسیاری از محور‌ها که ظرفیت موجودمان را دو برابر کند. وقتی شما دوخطه می‌کنید، بسیاری از خطوط ما حدود ۱۰ میلیون تن ظرفیت جابهجایی بار دارد، با دو خطه به ۲۰ میلیون تن می‌تواند افزایش پیدا کند. مثلاً الان محور اهواز به اندیمشک، یکی از محور‌های اصلی ما بود برای دسترسی به بندر امام خمینی، یکی از جا‌هایی که کالا‌های ما جابهجا میشود، از بندر حضرت امام هست؛ در جنوب غرب کشور. این محور با حضور شهید، حدود ۱۰ کیلومتر آن دو خطه شد، حدود ۷۰ کیلومترش به بهره‌برداری رسید، ۴۰ کیلومتر آن هم آماده است و در حال انجام است. یعنی یکی از دستورکار‌های ما؛ دو خطه کردن برای افزایش ظرفیت خطوط موجودمان است. یک کار دیگر؛ همین کریدوری بود که رئیس جمهور شهید در همان روزی که آن اتفاق افتاد، قبل از آن بازدیدی از کریدور ارس داشتیم. در گذشته بین ایران، آذربایجان و ترکیه یک موضوع اختلافی به نام زنگزور بود، ما هم معتقد بودیم این اتفاق نباید بیفتد در بالاترین سطح کشور؛ این نظر بود و ما پیگیری کردیم و در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار داشت. یادم نمی‌رود شهید رئیسی بار‌ها این موضوع را پیگیری کرد و جلساتی که با رئیس جمهور آذربایجان بنده داشتم و بعد ایشان جلساتی برگزار شد، تماس‌ها با رئیس جمهور ترکیه و همه و همه در کمتر از یک سال، کریدور زنگزور که پیگیر بودند آن دو کشور، تبدیل شد به کریدور ارس؛ توافق بین سه کشور؛ ایران، آذربایجان و ترکیه. یعنی از داخل ایران حدود ۱۰۷ کیلومتر وارد ایران میشود از منطقه آق‌بند، ۱۰۷ کیلومتر طی مسافت می‌کنند، از منطقه جلفا خارج می‌شوند. این یک دستاورد بزرگی بود. کار اجرایی آن هم آغاز شده است.
سؤال: آیا می‌توانیم استفاده از دالان یا راه‌گذر‌هایی که شمال- جنوب است را در چارچوب دیپلماسی حمل و نقل بین جمهوری اسلامی و کشورهای همسایه تلقی کنیم؟
بذرپاش: حتماً همین طور است. ما در این سفرها، تعداد زیادی در این یک و نیم سال سفر رفتم؛ کشورهای منطقه و بالعکس. میهمانان زیادی داشتیم، حتی در سران که بین شهید رئیسی و سایر رؤسای جمهور برگزار می‌شد، اگر بگویم اولین دستور مذاکره یا دومین آن؛ موضوع ترانزیت یا کریدور‌ها بود. موضوع روز در منطقه است. رقابت‌هایی شکل گرفته، منتها نه به این بزرگ نمایی‌هایی که می‌کنند؛ ایران جا ماند، نه این خبرها نیست. ایران جا نماند، ایران وسط میدان است و در حال کار است، الحمدلله این رشد ترانزیت نشان می‌دهد این حساسیت در داخل درک شده، پروژه‌های متعددی در دستور کار است. یکی از پروژه‌های مهم؛ چابهار به زاهدان است. زاهدان به خاش به بهره‌برداری رسید، تا پایان امسال هم این قطعه زاهدان به چابهار قرار است به بهره‌برداری برسد.
سؤال: شلمچه به بصره چطور؟
بذرپاش: شملچه به بصره؛ یک پروژه ۵۰ ساله بین ایران و عراق از قبل از انقلاب مطرح بوده، ولی در همین یک سال اخیر وزیر حمل و نقل عراق دو بار آمد، کار شروع شد به همراه آقای مخبر اربعین سال گذشته در منطقه صفر مرزی حضور پیدا کرد دکتر مخبر و آقای سودانی از طرف عراق. آغاز عملیات اجرایی را شاهد بودیم، کار در حال جلو رفتن است، بخشی عملیات مین‌روبی را داریم، بخشی احداث پل بر عهده طرف ایرانی است.
سؤال: می‌توانید پیش بینی کنید چه زمانی به بهره‌برداری می‌رسد؟
بذرپاش: هدف گذاری ما سه ساله بود، فکر می‌کنم حداکثر در سه سال آینده می‌تواند این پروژه به بهره‌برداری برسد و بیاید در مدار، ۳۲ کیلومتر است. قبلاً قرار بود همه منابع آن را ایران دهد، منتها الان تأمین منابع خطوط ریل را خود عراقی‌ها انجام می‌دهند، منتها احداث پل را ما انجام می‌دهیم. حدود ۷۰۰ متر پل تاشو و عملیات مین‌روبی به طول ۱۶ کیلومتر کار الان انجام میشود. این را هم عرض کنم، قرارداد بندر چابهار با هندی‌ها؛ بعضاً انتقاداتی که چرا با هندی‌ها؟ چرا این قدر؟ ما اتفاقاً باید به لحاظ راهبردی؛ کشورهای بزرگ دارای بار و کالا را شریک استراتژی پروژه‌های کریدوری‌مان کنیم.
این یک اصل عقلانی است، یعنی شما اگر زیرساخت‌های کریدوری توسعه پیدا کند، بار مناسبی از این حمل نشود، انگار سرمایه‌گذاری بیهوده‌ای انجام دادی. منتها کشورهای صاحب بار بیشتر که اقتصاد‌های بزرگتری هستند، بالأخره هند، چین و روسیه اقتصاد‌های بزرگی هستند، اینها اگر بیایند شریک شوند در پروژه‌های کریدوری مثل بندر چابهار، رشت- آستارا، سایر بنادر، فرودگاه حضرت امام یا سایر بخش‌هایی که در این دولت هدف‌گذاری بود که هر کدام از پروژه‌ها را یک شریک استراتژیک این شکلی درگیر کنیم که اینها بیایند سرمایه‌گذاری کنند، هم سرمایه‌گذاری خارجی به ما اضافه می‌کند، خودش اتفاق مبارکی است، هم این کشور‌ها را راغب می‌کند برای این که مسیر ایران را بتوانند انتخاب کنند برای جابهجایی کریدوری. الان هم بحمدلله کار‌های بسیار خوبی انجام شد.
سؤال: الان در حوزه داخلی؛ وضعیت راه‌سازی چطور است؟ مثلاً ما یک طرح‌های بزرگی مثل راه بین اصفهان و شیراز که بسیار کوتاه شد و مورد استقبال همه قرار گرفت، آیا در جا‌های دیگر هم هست و کلاً چند کیلومتر راه در طی این سه سال گذشت داشتیم؟
بذرپاش: ریل و راه را باهم عرض کنم، می‌تواند داخل اتفاق بیفتد. ما در همین سه سال هم نشد، دولت شهید رئیسی کمتر از سه سال شد، یعنی دو سال و ۹ تا ۱۰ ماه که در وزارت راه دوست عزیزمان آقای قاسمی هم زحمت کشیدند، بعد از ایشان دنبال می‌کردم، بهره‌برداری از ۳۸۷ کیلومتر، راه‌اهن یعنی فقط در این مدت بهره‌برداری بیش از ۳۸۰ کیلومتر داریم. راه‌آهن همدان به سنندج، استان کردستان را از بن‌بست ریلی خارج کرد. عملاً یک قطعه‌ای از کریدور شرقی- غربی تکمیل شد. راه آهن بستان‌آباد- خاوران به بهره‌برداری رسید، خط دوم اهواز- اندیمشک. قطعه رشت به کاسپین، خاش به زاهدان به طول ۱۵۵ کیلومتر، راه‌آهن بافق- زرین‌شهر که یکی از هاب‌های معدنی ماست برای جابهجایی کالا.
سؤال: در استان اصفهان؟
بذرپاش: در استان یزد؛ بافق، زرین شهر در اصفهان. پیشرفت خوبی که چابهار به زاهدان ما دارد و سایر خطوط ریلی و خطوط ریلی جدیدی که آغاز کردیم بوشهر به شیراز که با سرعت خوبی جلو می‌رود. قطعه اصفهان به شهرکرد که استان چهارمحال را از بن بست خارج می‌کند یا کرمانشاه به خسروی که ما را به عراق از آن طرف متصل می‌کند در جریان است. یا رشت- کاسپین و بصره- شلمچه که شما اشاره کردید. در بخش آزادراهی؛ ما حدوداً ۳۲۷ کیلومتر فقط آزادراه اضافه شد. همین اصفهان- شیرازی که فرمودید به طول ۲۱۰ کیلومتر، که مسافت را بیش از دو ساعت نزدیک کرد، شما ضربدر مصرف سوختی که هر خودرو دارد کنید، می‌بینید چه میزان دستاورد برای کشور است.
سؤال: هر مترمربع برای این بزرگراه‌ها چقدر هزینه دارد؟
بذرپاش: هر کیلومتر با عرض مثلاً شش باند بخواهم عرض کنم؛ سه باند رفت یا سه باند برگشت؛ الان با نرخ الان شاید در حوزه آزادراهی بالای ۱۴۰ میلیارد تومان هزینه دارد.
سؤال: این مهم است که وقتی ۱۳۰ کیلومتر ضربدر ۱۴۰ میلیارد تومان یک عدد بسیار بزرگی است.
بذرپاش: بله، ما یک کنارگذر یک شهری می‌خواهیم احداث کنیم، با تملکی که اراضی مردم یا کشاورزی و مسکونی است، مثلاً ما الان سال‌هاست در شهر پاکدشت، یکی از ضرورت‌های احداث کنارگذر دارد به علت تراکمی که این محور به سمت استان سمنان و مشهد مقدس داریم، فقط همین یک قطعه، به ظاهر کار خیلی کوچکی است، ولی همین قطعه برای ما؛ ۱۰ همت منابع می‌خواهد؛ ۱۰ هزار میلیارد تومان؛ کنارگذر پاکدشت، فقط تملک زمین‌هایی که از مردم باید انجام دهیم. ما در حوزه آزادراهی با این ۳۲۷ کیلومتری که در این دولت اضافه شد؛ به سه هزار و ۵۷ کیلومتر آزادراه رسیدیم. در حوزه راه‌های اصلی و بزرگراه؛ سه هزار و ۵۸۶ کیلومتر احداث راه اصلی و بزرگراه داشتیم که مجموعاً با این احداث به ۴۸ هزار کیلومتر آزادراه رسیدیم. الان بخشی تا پایان سال قرار است افتتاح شود، مثل آزادراه تبریز- مرند، مثل آزادراه مراغه- هشت‌رود، یک قطعه‌ای که از سفر مقام معظم رهبری مانده بود؛ پاتاوه به دهدشت در استان کهگیلویه که با حضور رئیس جمهور افتتاح شد؛ دستاورد بسیار خوبی بود. یا این قطعه آزادراهی رودبار به منجیل که گره ترافیکی بود برای مردم، البته باید باند دوم آن هم احداث شود، یعنی قطعه دوم برگشت هم این کار را انجام دهیم. منتها به خاطر ملاحظات مردم، قدری متوقف شد، ولی این طول ۸۲ کیلومتر اسمش بود؛ اکثر آن پل است و تونل، ولی یک گره ترافیکی بود که آن هم به بهره‌برداری رسید. یا همین آزادراهی که شما اشاره فرمودید؛ ایزدخواست به شیراز یا همان اصفهان به شیراز به طول ۱۲ کیلومتر که این هم، یا قطعه مسیر رفت آزادراه تهران- شمال و قطعات دیگر که تا پایان سال در حال به بهره‌برداری رسیدن است و این هم یک اتفاق بسیار بزرگ و مبارکی است.
سؤال: یکی از موضوعات مهم در وقتی که زیرساخت راه را درست می‌کنیم، بحث سن ناوگان هم مهم است.وزارت راه و شهرسازی؛ وزارتخانه‌ای است که در حوزه راه از دریا شروع میشود تا آسمان و طبعاً زمین، بنابراین یک حوزه بسیار گسترده‌آی است. سن ناوگان بسیار مهم است در کاهش هزینه‌ها، برای این قضیه چه کردید؟
بذرپاش: در بخش‌های مختلف معمولاً متفاوت است. در بخش هوایی؛ تعداد پرنده‌هایی که در کشور بوده، به خاطر سن بالایی که در گذشته داشته و شرایط تحریمی که کشور با آن مواجه بوده در بخش هواپیما، ما یک اختیار خوبی را به خود شرکت‌های هواپیمایی دادیم، خودشان نسبت به ورود هواپیما اقدام کنند. الان حداکثر تسهیلات را قرار دادیم، مثل تأمین ارز آن در بانک مرکزی، ترخیص قطعاتی که بخواهند از گمرک انجام دهند، مثل تسهیلاتی که ما باید کمک‌شان کنیم یا هر نوع مجوزی که بخواهند بدهند سازمان هواپیمایی، در بالاترین سطح همکاری قرار داریم. در سال گذشته تعداد خوبی هواپیما توسط خود این شرکت‌ها وارد شد و ما سیاست‌مان همین بود، ما؛ دولت، هواپیما نمی‌خواهیم، باید کمک کنیم، خودمان هم یک تعدادی وارد کردیم، منتها خود شرکت‌های هواپیمایی؛ بهترین کس بودند که وارد کنند با صرف و صلاح اقتصادی خودشان. این رشد تعداد پروازهای ما به ویژه در حوزه بین‌الملل که رشد ۷۰۰ درصدی از ابتدای دولت داشتیم، پروازهای بین‌المللی و جابهجایی مسافری بین‌المللی ما، یعنی مسافرینی که به مقصد ایران یا از مبدأ ایران به سایر مقاصد خارجی تردد می‌کردند. این مسیر باید ادامه پیدا کند. در بخش ریلی ما در حوزه جابهجایی مسافر یک رکورد خوبی زدیم سال گذشته، ولی از فرسودگی رنج می‌بریم. در حوزه واگن‌های باری، حدود سه‌هزار و ۸۸۶ واگن باری اضافه شد به ناوگان.
سؤال: از تولیدات داخل؟
بذرپاش: باری از تولیدات داخل است. واگن‌های مسافری هم در داخل توان تولید داریم، حتی طبق قانون، ممنوعیت واردات داشتیم که در احکام برنامه؛ این آزاد شد. تمام سیاست ما؛ حمایت از تولید داخل است، منتها اجازه دادیم که جا‌هایی که نمی‌شود اقدام به واردات انجام دهیم. آن چه که خود نوسازی ناوگان دارای ارزش است. ما الان برای تقاضا در بخش مسافری ریلی؛ برآورد همکاران ما دو و نیم برابر بیشتر از عرضه ما؛ تقاضا وجود دارد، یعنی تا دو و نیم برابر باید ناوگان به ویژه مسافری ما توسعه پیدا کند. در حوزه باری هم که می‌خواهیم عقب نمانیم از حوزه شرکت‌های بزرگ پرجا‌به‌جایی بار، حتماً باید توسعه بدهیم. در کنار واگن‌ها، خود کشنده‌هاست. کشنده‌ها به اندازه واگن‌ها بلکه بیشتر مهم است. این سیاست هم داشتیم که بخشی شروع شد، منتها هنوز جای کار دارد، انشاءالله دولت بعدی ادامه دهد، واگذاری این بخش به بخش خصوصی است، یعنی واگذاری مدیریت حوزه بار به شرکت‌های دارای بار داخلی است. هم در حوزه کشنده خودشان سرمایه‌گذاری کنند، اگر می‌خواهند بخرند؛ سفارش داخل، سفارش خارج بدهند. یا واگن‌هایی که می‌خواهند بخرند و تهیه کنند، خودشان، ما به نوعی به خاطر زیان‌ده بودن بخش مسافری، راه آهن ما متکفل باشد، ولی بار را واگذار کنیم، بار یک سودی دارد، شرکت‌ها انگیزه دارند بیایند سرمایه‌گذاری کنند. در حوزه مسافر؛ نرخ تمام شده با نرخ واقعی که فروخته میشود با مردم، فاصله دارد، باز ما؛ دولت باید وسط میدان باشیم؛ بیش از گذشته ناوگان را توسعه دهیم که این کار هم در دستور کار ماست. در بخش جاده‌ای؛ کشنده‌های خوبی وارد کشور شد، یکی از دلایلی که ترانزیت ما افزایش پیدا کرد، این که به میزان زیرساخت ها، کشنده و ماشین‌های جابهجایی بار ما هم زیاد شد. بله خیلی از کار‌های ترانزیتی می‌تواند با ماشین‌های خارجی تردد کند از خاک ایران، ما گفتیم فقط ما سرویس دهنده نباشیم که فقط از جاده استفاده می‌کنیم، خود شرکت‌های ایرانی که هم صاحب بار می‌توانند باشند و هم بار را از یک کشور دیگر به یک کشور دیگر از مسیر ایران جابهجا کنند، خود شرکت‌های ایرانی به کشنده‌های ایرانی؛ چه خصوصی، چه با هویت شرکت این کار را انجام دهند، این خیلی کمک‌مان کرد. در اتوبوس کمبود داریم، اتوبوس ما یک بخشی از ناوگان اتوبوس، حمل و نقل عمومی ما به خاطر مقرون به صرفه نبودن به خاطر نرخ، بخش خصوصی کمتر تمایل داشت که وارد کند یا بخواهد سفارش‌گذاری کند که مثلاً در اربعین سال گذشته ما به روش‌های دیگری سعی کردیم تأمین کنیم. امسال هم ان شاءالله آن کار را خواهیم کرد، به فضل خدا با کمترین مشکل مواجه باشیم. منتها در بخش اتوبوس؛ ما حداقل باید به همین میزان موجود بلکه بیشتر؛ حدود هفت‌هزار و ۵۰۰ ناوگان فعال‌مان باید وارد کنیم. یک بخشی از ناوگان اتوبوسی، به خاطر پول خوبی که این شرکت‌ها وارد سرویس ایاب و ذهاب پرسنل خود می‌دهند، رفتند در آنها و از شبکه حمل و نقل عمومی خارج شدند که بخشی از اینها را فراخوان دادیم و بخشی به مدار آمده، منتها نمی‌خواهیم آنها را هم دچار مشکل کنیم. هم به داخل باید سفارش‌گذاری بیشتری کنیم، هم از طریق واردات جبران کنیم. در حوزه دریایی ما، اتفاقات خوبی افتاده است. ما در بخش ظرفیت تخلیه و بارگیری بنادر؛ چه در حوزه کالا‌های فله‌ای، چه کانتینری، رشد خیلی خوبی داشتیم. ما در حوزه ظرفیت تخلیه و بارگیری کالا‌های فله‌ای؛ تقریباً ۲۲ درصد رشد داشتیم. در تخلیه و بارگیری هر چقدر ظرفیت ما بالاتر برود، کالا در زمان کمتری می‌تواند جابهجا کند، صاحبان بار تمایل بیشتری از استفاده از بنادر ما را دارند، در این شرایط رقابتی که در حوزه بنادر به ویژه بنادر جنوبی با کشورهای حاشیه خلیج فارس ما الان داریم؛ و تحریم‌هایی هم در حوزه بنادر داریم که قابل کتمان نیست. یا در حوزه میزان تخلیه و بارگیری در حوزه کالا‌های کانتینری؛ رشد ۴۲ درصدی داشتیم. یعنی در حوزه کالای فله‌ای؛ ۲۲ درصد، کانتینری؛ ۴۲ درصد؛ این اتفاق خیلی خوبی بود. ما در راستای توسعه اقتصاد دریا همین طور که نمی‌توانیم، چه کار باید کنیم؟ یکی از کارها؛ سرمایه‌گذاری بیشتر در بنادر برای تجهیز کردن بیشتر بنادر به امکانات لازم است. یکی از امکانات؛ امکانات مناسب و مکانیزه تخلیه و بارگیری است. صاحبان کالا نمی‌پذیرند یک کشتی آنها پهلو بگیرد، چند روز طول بکشد کالای آن خالی شود، دوست دارد وقتی پهلو گرفت، در کمتر از یک روز کالایش خالی شود و برای مقصد بعدی حرکت کند. رقابت همین است. ما باید همه بنادرمان که فقط در همین مدت چندین سامانه افتتاح کردیم که در بنادر به ویژه شهید رجایی بندرعباس و حتی بندر امام‌خمینی بخش خصوصی سرمایه‌گذاری کرده است. یکی از بخش‌های ما؛ واگذاری خدمات بندری ما به بخش خصوصی بود، یا واگذاری پس‌کرانه‌ها. الان می‌توانم به جرأت عرض کنم؛ در همین مدت؛ بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و شرکت‌های خصوصی و عمومی در بنادر کشور بود؛ چه بنادر جنوبی، چه شمالی، اتفاق بسیار بزرگی بود. سرمایه‌گذاری در بنادر؛ سرمایه‌گذاری جذابی است، دوست دارند؛ هم طرف‌های خارجی و هم طرف‌های داخلی؛ به علت صرف و صلاح اقتصادی که برای آنها دارد و در این قضیه کاملاً مصّر بودیم. در بخش شناورها هم سرمایه‌گذاری کردیم، یک بخش زیادی شناور وارد کشور شد، یک بخشی هم سفارش‌گذاری داخلی انجام دادیم و سازمان بنادر ما؛ یکی از سفارش‌گذار‌های اصلی است، فقط در حوزه جابهجایی مسافر در بنادر ما؛ شناور‌های تفریحی و مسافری؛ ۱۴۰ درصد رشد داشتیم، این نشان می‌دهد که هم بنادر ما که امکانات جذب مسافر را دارند و زیرساخت‌های پذیرش مسافر را دارند افزایش پیدا کردند و هم شناورها؛ تعدادشان افزایش پیدا کرده است.
سؤال: به خاطر این که مسکن هم یکی از موضوعات مهم در راه و شهرسازی است در وزارتخانه.یکی از مهمترین موضوعات موضوع مسکن هست که قرار بر این شد که در دولت سیزدهم چهار میلیون واحد مسکونی ساخته بشود الان وضعیتمان چطوره؟
بذرپاش: خوب سوال خوبی را اشاره فرمودید من عرض کنم در پروژه مسکن که به عنوان مسکن مردم ما دنبال کردیم من چند تا آمار مقایسه‌ای بگویم خدمت شما ما تا امروز که خدمت شما هستیم موضوعات مهمی که در بخش مسکن دارای اهمیت است موضوع زمین است تا امروز بیش از پنجاه هزار هکتار زمین در محدوده‌های شهری به شهر‌ها اضافه شده و یا در شهر‌های جدید ما پنجاه هزار هکتار و در روستا‌های ما به همین میزان پنجاه هزار هکتار، یعنی یکصد هزار هکتار زمین در مدار ساخت قرار گرفت من می‌خواهم یک مقدار این عدد آشنا شود ما برای مسکن مهر که یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های مسکن سازی در کشور بود برای ظرفیت ۱.۱ دهم میلیون ظرفیت ساخت مسکن حمایتی زمین تامین شد در این کمتر از سه سال به میزان ۱.۹ دهم میلیون ساخت مسکن زمین در محدوده‌های شهر‌ها و روستا‌ها برای مسکن حمایتی تامین شد
در بخش بافت فرسوده که در گزارش هم اشاره شده یکی از سیاست‌های بسیار درست است که هم هزینه کمتری است هم لازم است برای ایمنی شهروندان از اینکه در این بافت‌ها ساکن هستند لازم است هم هزینه ساخت مسکن کمتر است و هم ضرورت‌ها و هویت شهر داریم خدمات زیربنایی، رو بنایی کمتری نیاز دارد همش خوب است من یه آمار عرض کنم در هشت ساله دولت قبل سالانه چهل و هفت هزار پروانه ساختمانی برای بافت‌های فرسوده صادر شد در این سه سال و کمتر از سه سال دولت شهید رئیسی سالانه نود و چهار هزار پروانه صادر شد یعنی تقریباً دو برابر یعنی بعضاً گفت هیچ کاری نشد فقط دو برابر قبل، یا در حوزه مسکن روستایی ما غیر زمین روز‌هایی که آمارش را عرض می‌کنم در حوزه مسکن روستایی در دولت قبل هشت سال دولت قبل سالانه متوسط هشتاد هزار قرارداد نوسازی مساکن روستایی منعقد می‌شد با افراد در روستا‌ها در این دولت در این سه سال سالانه صد و شصت و پنج هزار یعنی بیش از دو برابر هشتاد هزار سالانه، سالانه صد و شصت و پنج هزار یک عدد دیگر می‌خواهم عرض کنم عملیات ساخت نهضت ملی الان در گزارش هم آمد بیش از دو میلیون و ششصد هزار در مدل‌های مختلف دارد ساخته میشود این عدد عرض کنم ما در ابتدای این دولت دویست و چهل هزار مسکن مهر رسیده بود به این دولت مسکن مهری که دیگر نه متقاضی پولی داشت بدهد مثلاً ده سال قبل دوازده ساله هفتصد میلیون چهل میلیون بیشتر کمتر پول داده بود نه وام بانکی رویش داشتیم نه بودجه عمومی برایش منابعی دیده شده بود تا امروز که خدمت شما هستیم قدری کمتر از صد و چهل هزار واحد مسکن مهر تحویل مردم شد از اون دویست و چهل هزار بزرگ‌ترین پروژه مولدسازی تاریخ ایران حدود سی و پنج هزار میلیارد تومان منابع تامین کردیم در وزارت راه و شهرسازی این صد و چهل هزار حدوداً تمام کردیم تقدیم مردم کردیم خوب یکی از کار‌های بسیار خوب و ماندگار مسکن بود درست است تعهد دولت‌های قبول بود ولی خوب باید اجرا می‌کردیم و تحویل مردم می‌دادیم این در بخش رشد تولید که آماری است که خود بانک مرکزی اعلام کرده ما در سال هزار و چهارصد رشد تولید بخش مسکن و ساختمان منفی ۶.۹ بود در هزار و چهارصد و دو مثبت ۷.۱ شد خود این آمار رسمی نشان می‌دهد حجم عملیات ساخت چقدر شتاب گرفته تو این آمار رسمی بانک مرکزی، یا آماری که برای کاهش نرخ بیکاری مراکز آماری دارند نگاه می‌کنند بخش اعظمش متعلق به صنعت ساختمان و مسکن که فعال شده کارگاه‌ها و دارد خودش را در آمار اشتغال نشان می‌دهد یک کار دیگه‌ای که ما کار خوبی که توی دولت تعریف شد کار بیست و هفت شهر ساحلی بود همیشه یکی از آرزو‌ها بود همیشه یکی می‌رفت کشورهای منطقه می‌گفت ببینید چه شهر‌هایی ساختند این با دستور رئیس جمهور شهید پیگیری و آقای دکتر مخبر بیست و هفت نقطه ساحلی.
ممکن است بپرسید چرا بیست و هفت تا بیست و هشت تا نبود ما چهار شهر استان ساحلی داریم سی و یک استان بیست و هفت سال مستقیم به سوار جنوب اتصال ندارد هر کدوم از این شهر‌ها را به نوعی یکی از استانها معین احداث این شهرا کردیم به عنوان طرح هم پیوندی استان‌های فاقد ساحل که خوب مکان یابی اش به‌اتمام رسید مصوبات استانی اش تمام شد در شورای عالی معماری و شهرسازی بخش اول مکان یابی تصویب شد ابلاغ شد دارد طرح‌های تفصیلی آماده میشود دوتا از این شهر‌ها شهر خلیج فارس در بندرعباس و شهر مکران مرکزی را آغاز کردیم عملیات اجرایی اش را یعنی منتظر نماندیم.
این هم شروع شده یکی از اتفاقات بسیار بزرگ است فقط همین بیست و هفت نقطه بیست و هفت نقطه حدوداً صد هزار هکتار به وسعت سکونت پذیری کشور اضافه می‌کند خوب این اتفاق بسیار بزرگی است و دولت بعدی این را باید پیگیری کند یکی از ظرفیت‌های جذب سرمایه ما میشود بسیاری از خارجی‌ها که می‌آیند این سرمایه‌گذاری را دوست دارند شهرک‌ها را با کارکرد مولد دیدیم، مولد کشاورزی مولد پتروشیمی شرکت‌های دانش بنیان دیدیم یک هاب دانش‌بنیان برای کشت تعریف تعریف‌شده حالا جزئیاتی دارد که در یک کشور فرصتی که همکاران و خود بنده عرض خواهم کرد در حوزه روستایی عددی عرض کنم در کنار ساخت مسکن روستایی واگذاری زمین در روستا‌های کشور یکی از آرزو‌های مردم ساکن در روستا‌ها بود فرزندشان بزرگ شده می‌خواهد ازدواج کند می‌خواهد خانه بسازد زمین نداشتیم طرح‌های هادی روستایی محدود کرده بود یک آمار عرض کنم از ابتدای انقلاب که بنیاد مسکن تاسیس شد تا قبل از سال هزار و چهارصد و دو هشتصد هزار قطعه زمین روستایی به مردم داده شده از سال هزار و چهارصد و دو هزار و چهارصد و سه در این چند ماه یک میلیون قطعه زمین روستایی تهیه کردیم در سامانه واگذار بارگذاری کردیم دارد واگذار میشود که که حدودا هفتصد و پنجاه هزار تا هم واگزار شد و بقیه هم خود مردم بیایند انتخاب کنند یعنی بیش از ابتدای انقلاب تا چهارصد و دو در همین یک سال و چند ماه زمین تامین شد در روستا‌ها دارد به مردم عزیز و متقاضی‌ها واگزارش میشود این گفتنش راحت است اتفاق بسیار بزرگی دارد در روستا‌ها اتفاق می‌افتد.
سوال: یک موضوعی گاهی اوقات در شهر‌ها و کلان شهر‌ها بلند مرتبه سازی هست ولی من بعضی جا‌ها دیدم که ویلایی دارند می‌سازند این هم آیا درصدش مشخص شده است؟
بذرپاش: سیاست ما در ساخت تراکم پایین‌تر پنجاه درصد ابلاغ کردیم در نهضت ملی هرجا که زمین به ما اجازه بدهد این کار را می‌کنیم حالا تو تهران به خاطر محدودیت زمین امکانش بر ما کمتر بود ولی شما الان بروید یزد را نگاه کنید بسیار گسترده ویلایی سازی دارد اتفاق می‌افتد در خراسان جنوبی شهر طبس بقیه شهرهایش دارد اتفاق می‌افتد، در قم شهر جدید پرنیان ما ویلا سازی دارد اتفاق می‌افتد در زنجان در قزوین در خیلی از نقاط کشور و خیلی هم مورد استقبال مردم واقع شده هر جایی که زمین به ما اجازه داده این کار را کردیم و دیگر اونجایی که محدودیت داشتیم شرمنده مردم شدیم واقعاً این مدل ساخت به الگوی ایرانی اسلامی نزدیک‌تر است واقعاً این مدل ساخت مردم راضی‌تر هستند تا مدل‌های خیلی بسته که هیچ هویتی ندارد خیلی سخت می‌کند کار را و در حوزه زیر ساخت‌های قانونی هم کار‌های متعدد شد
من در بازار عرض کنم خوب در گذشته این وزارتخانه راجع بازار مسئولیتی نداشت می‌گفت من کاری ندارم بازار تابع عرضه و تقاضا است و تورم هست و هر چی شد آقای رئیس جمهور از ما خواست که مداخله جدی کنیم دولت نمی‌تواند بی‌تفاوت باشد راجع به بازار مسکن یکی از کار‌های خوب سامانه خود نویس بود که موجر و مستاجر به صورت رایگان خونه را به هم اجاره بدهند بدون نیاز به مراجعه به بنگاه تا امروز ششصد و پنجاه هزار رد کرده قرارداد‌هایی که در سامانه خودنویس ثبت شده بدون پرداخت ریالی حق‌الزحمه یا پرداختی که مشاورین املاکی بخواهند البته مشاورین املاک عزیز زحمات زیادی می‌کشند و امنای مردم هستند در معرفی ملک به مردم و عقد قرارداد‌ها به عنوان شاهد این قرارداد‌ها ولی این سامانه خیلی کمک کرد از امسال خرید و فروش هم اضافه کردیم برنامه مان بود تا پایان سال بخش زیادی از خرید و فروش به این منتقل کنیم ولی تا الان حدود دویست قرارداد ثبت شده یک اتفاق دیگهر قانونی بود که مجلس محترم که جا دارد تشکر کنم تصویب کرد قانون سامان دهی بازار اجاره و مسکن خوب ما هیچ قانونی نداشتیم ما هیچ سقف اجاره بهایی نمی‌توانستیم بگذاریم طرف می‌گفت من مالک هستم هر عددی می‌خواست میگذاشت. همیشه ما در حوزه قیمت و بازار باید با چند سیاست می‌آمدیم همه سیاست‌ها را دنبال می‌کردیم یکی عرضه زمین، ساخت گسترده‌تر مسکن خودش آرام می‌کند مشاورین املاک را نظارت کردن، سامانه خودنویس را فعال کردند، قانون مالیات بر خانه‌های خالی را جدی‌تر اجرا کردند خیلی جا‌های دنیا دارند این کار را می‌کنند برای جلوگیری از احتکار واحد‌های مسکونی ساخته شده قانون مالیات بر خانه‌های خالی اجرا شده تا الان صد و بیست هزار خانه معرفی شده و یک کار دیگر برای احتکار زمین بود یک مصوبه در شورای عالی شهرسازی گذراندیم که زمین‌هایی که مدتی از کاربری مذکورشان گذشته طرف نساخته شورای عالی معماری و شهرسازی بتواند علی‌الراس تغییر کاربری بدهد این هم اتفاق بسیار خوب و مبارکی بود، یک اتفاق دیگر موضوع احکام برنامه است یکی از مواد خوب این قانون برنامه این که به پهنای شهری اجازه می‌دهد اضافه کند تا سیصد هزار هکتار زمین می‌تواند به محدوده‌های شهری اضافه بشود و عملاً ما می‌رویم به سمت برای ساخت شش میلیون مسکن با این ظرفیت و انشاءالله دولت بعدی با جدیت و با همتی که دارد به فضل خدا این کارها را بلکه بیشتر هم ادامه خواهد داد یک قانون خوب دیگر نکته آخر قانون الزام به تنظیم سند رسمی است این خیلی از مشکلات بخش بازار را حل می‌کند و حل خواهد کرد در آینده بسیاری از پرونده‌ها را کاهش می‌دهد بسیاری از شکات، شکایت هایشان از بین می‌رود دیگر کاری ندارند بسیاری نظارت بر بازار را بهتر می‌کند نظارت بر قیمت‌گذاری‌ها ها را بهتر می‌کند و انشالله بتوانیم کار را ادامه بدهند همکاران عزیز ما در وزارتخانه و وزیر بعدی و دولت بعدی و زیرساخت‌های خوبی آماده شد این قدر زمین تامین شده برای عملیات ساخت مسکن که به فضل خدا همه جوانان ایرانی بتوانند صاحبخانه بشوند انشاءالله.
