عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی گفت: استفاده از روش‌های معمول کشت مانند کشت در هوای آزاد، نیازمند مناسب بودن شرایط محیطی است که در چنین شرایطی، تمام عملیات کاشت تا برداشت تحت کنترل شرایط محیطی خواهد بود. در سال‌های اخیر با توجه به تغییر اقلیم و افزایش خسارات تنش‌های محیطی زنده و غیر زنده به منظور پایداری تولید و امنیت غذایی پایدار، کشت درختان میوه در محیط های کنترل شده مورد توجه بسیاری از کشورها از جمله کشورمان قرار گرفته است.
ابراهیم گنجی‌مقدم با حضور در تحریریه ایسنا درباره دلایل و اهداف تغییر الگوی کشت اظهار کرد: با توجه به تغییر اقلیم و گرم شدن جهانی، مرکز تحقیقات کشاورزی استان خراسان رضوی به‌منظور کاهش ریسک و خسارات تنش‌های محیطی زنده و غیر زنده و با هدف تامین امنیت غذایی پایدار به دنبال ارائه راه‌حل‌هایی برای افزایش میزان تاب‌آوری محصولات باغی در مقابله با تغییرات اقلیمی است.
گنجی مقدم با اشاره به اینکه یکی از روش‌های تاب‌آوری در مقابله با اثرات تغییر اقلیم، کشت در محیط‌های کنترل شده است، بیان کرد: امکان‌سنجی کشت و پرورش درختان میوه معتدله و سردسیری در گلخانه و محیط‌های کنترل شده را از سال ۱۳۸۷ آغاز و در حال حاضر تولید در گلخانه‌های بخش‌های خصوصی به‌صورت تجاری در حال انجام است.
ظرفیت‌های خالی مناسبی در گلخانه‌های کشور وجود دارد
وی با تاکید بر اینکه در این روش به دنبال افزایش سطح کشت گلخانه‌ها نیستیم، ادامه داد: ظرفیت‌های خالی مناسبی در گلخانه‌های کشور وجود دارد، به‌عنوان مثال برخی از تونل‌های پلاستیکی قدیمی به دلیل سازه‌های ضعیف و ارتفاع پایین، مناسب کشت و پرورش سبزی و صیفی نیستند و در حال حاضر رها شده‌اند و یا تولیدکنندگانی که در گذشته کشت سبزی و صیفی انجام میدادند، ولی در حال حاضر به دلیل نوسانات شدید قیمت، کاهش منابع آبی و قطعی مکرر برق تولیدشان با مشکلات زیادی روبرو شده، به دنبال تغییر نوع کشت و اقتصادی کردن گلخانه‌های خود هستند، می‌توان از این ظرفیت‌های خالی، برای کشت و پرورش درختان میوه در گلخانه استفاده کرد.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به اینکه پروژه تحقیقاتی امکان سنجی کشت درختان میوه در سال ۱۳۸۸ به دلایلی در مرکز متوقف شد، یادآور شد: از سال ۱۳۹۷ با مشارکت بخش خصوصی در گلخانه‌های شهرستان‌های فریمان، گلبهار، خلیل‌آباد، چناران و مشهد علاقه‌مندانی به کشت انگور در محیط گلخانه پدیدار شدند و در حال حاضر این کشت در دوازده استان کشور به صورت تجاری در حال انجام است.
وی با اشاره به‌مزایای کشت در محیط‌های کنترل شده، گفت: امکان تولید خارج از فصل و تولید محصول نوبرانه، تامین نیاز بازار، اشتغال‌زایی و بکارگیری دانش‌آموخته‌های کشاورزی، افزایش درآمد تولیدکنندگان محصولات گلخانه‌ای، افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف آب، کاهش خسارت تنش‌های محیطی زنده و غیر زنده و تولید محصول سالم از مزایای این روش تولید است.
گنجی مقدم در خصوص تامین نیاز بازار که از اهداف مهم کشت گلخانه‌ای است، افزود: معمولا در اواخر اسفندماه ۲ تا ۳ نوع میوه در سبد میوه خانوار وجود دارد. ما به دنبال افزایش تنوع محصولات در ماه‌های پایانی سال هستیم. در همین زمینه، با کشت انگور در گلخانه از ۲۰ اسفندماه انگور وارد بازار می‌شود که صرفه اقتصادی خوبی برای تولیدکنندگان دارد.
وی با اشاره به طرح‌های پژوهشی انجام شده در مرکز تحقیقات استان خراسان رضوی بیان کرد: با تغییر الگوی کشت درختان میوه و انتقال بخشی از تولید از فضای باز به محیط‌های کنترل شده، در چند سال آینده می‌توان نیاز بازار داخل کشور و در سطح وسیع‌تر، بازارهای هدف از جمله کشورهای حوزه خلیج فارس، روسیه و آسیای میانه را برطرف کرد.
کشت و پرورش انگور در گلخانه‌های استان، کمتر از 2 هکتار است
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان خراسان رضوی ادامه داد: در کشور کشت گلخانه‌ای انگور ۱۲ تا ۱۵ هکتار و در خراسان رضوی کمتر از 2 هکتار است. در کشور سالیانه ۳.۸ میلیون تن انگور تولید می‌شود. هدف ما این است که ۱۰ درصد از این آمار را خارج از فصل و در محیط‌های گلخانه‌ای تولید کنیم که مزیت آن انتقال بخشی از کشت از فضای باز به محیط گلخانه و صرفه‌جویی در مصرف آب است.
وی با اشاره به شرایط موجود تغییر اقلیم، کاهش منابع آبی، افزایش دما و پدیده‌های حدی مانند بارش‌های شدید باران، تگرگ و سرمازدگی افزود: این مسائل و مشکلات باعث ایجاد تغییر در الگوی کشت می‌شوند که از راه‌های افزایش تاب‌آوری، انتقال بخشی از کشت از فضای باز به محیط گلخانه است. همچنین در این زمینه به دنبال رقم‌های زودرس با نیاز سرمایی پایین هستیم.
گنجی‌مقدم درباره این گونه‌های انگور تصریح کرد: دو رقم یاقوتی که بومی کشور ایران و رقم وارداتی فلیم سیدلس که زودرس و با نیاز سرمایی ۳۰۰ تا ۴۰۰ ساعت است، در حال حاضر ارقام مناسب کشت انگور در گلخانه هستند و تولیدکنندگان در صورت رعایت مسائل فنی و رعایت تقویم فصلی ارائه شده توسط مرکز تحقیقات کشاورزی استان، قادر خواهند بود محصول خود را در اواخر اسفندماه و اوایل فروردین ماه وارد بازار نمایند که ضمن تامین نیاز بازار از سوددهی خوبی هم برخوردار خواهند شد.
۲۰ تا ۲۵ درصد ظرفیت خالی در گلخانه های کشور وجود دارد
وی درباره استفاده از ظرفیت‌های خالی گلخانه‌ها برای کشت انگور بیان کرد: حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از گلخانه‌های کشور رها شده یا زیر کشت نیستند، ولی با توجه به اینکه زیرساخت‌های مناسب مانند آب، برق، گاز و سازه دارند، می‌توان از این ظرفیت‌ها برای توسعه کشت انگور در گلخانه استفاده کرد. همچنین تحقیقات در خصوص امکان تولید انگور دو نوبت در سال از برنامه‌های پژوهشی در دست مطالعه این مرکز است که می‌توان با افزایش برداشت انگور به دو نوبت در سال، صرفه اقتصادی بیشتری برای تولیدکنندگان ایجاد کرد.
گنجی مقدم با اشاره به اینکه انگورهای تولیدشده در گلخانه‌ها از باقیمانده سم کمتر و کیفیت بالاتری برخوردار هستند، تأکید کرد: تولیدکنندگان با رعایت دستورالعمل‌های فنی می‌توانند نسبت به دریافت گواهی سلامت محصول خود اقدام کنند که در این حالت محصول سالم از ارزش اقتصادی بالاتری برخوردار خواهد شد.
وی با اشاره به ظرفیت گلخانه‌های کوچک مقیاس برای تولید انگور در کشور افزود: در کشور چین گلخانه‌های کوچک سولار به صورت مجتمع گلخانه‌ای ایجاد شده است که تنها منبع حرارتی آن، نور خورشید است. در این مجتمع‌های گلخانه‌ای کوچک مقیاس در حال حاضر محصولاتی مانند میوه هلو، شلیل، انگور، دارگون فروت، و پاپایا تولید می‌شود. از این روش در روستاهایی که دسترسی به گاز و برق ندارند، می‌توان الگو گرفت.
گنجی مقدم درباره محل‌های تهیه نهال انگور برای کشاورزان گفت: در سطح استان نهالستان‌های دارای مجوز وجود دارد که نهال انگور تولید می‌کنند. نهال‌های تولیدی در این نهالستان‌ها دارای گواهی سلامت و اصالت رقم هستند و زیر نظر کمیته فنی نهال استان نظارت و بازرسی می‌شوند. لذا به متقاضیان توصیه می‌شود که نهال‌های مورد نیاز خود را از این نهالستان‌ها تهیه کنند.
تغییر الگوی کشت از پروژه‌های میان مدت است
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به اینکه برنامه‌های پژوهشی باغبانی به چند دسته تقسیم می‌شوند، افزود: پروژه‌های تحقیقاتی باغبانی در مرکز تحقیقات کشاورزی استان در دوره‌های کوتاه مدت، میان‌مدت و بلندمدت انجام می‌شوند. از پروژه‌های بلند مدت در دست انجام، می‌توان به پروژه‌های به‌نژادی اصلاح رقم اشاره کرد که معمولاً در یک دوره ۲۰ تا ۲۵ ساله خواهد بود و در نهایت منجر به آزادسازی و معرفی ارقام جدید مورد نیاز کشور خواهد شد. امکان‌سنجی کشت درختان میوه در محیط‌های گلخانه‌ای از پروژه‌های میان مدت این مرکز است.
وی در پایان با تاکید بر ضرورت مقابله با تغییرات اقلیمی برای پایداری تولید، گفت: انتقال بخشی از کشت درختان میوه از فضای باز به محیط‌های کنترل شده مانند گلخانه برای تاب‌آوری با تغییرات اقلیمی و کاهش خسارت تگرگ، گرما و سرما ضرورت دارد و با استفاده از این روش می‌توانیم محصولاتی با کیفیت بالاتر و در زمان‌های مختلف سال برداشت کنیم که صرفه اقتصادی مناسبی برای کشاورزان دارد.
انتهای پیام
