با وجود این سابقه تاریخی و وجود شیوه نامه جهانی، گرمایش این مجموعه بزرگ به عنوان بزرگترین سازه مسقف جهان، مدت‌های طولانی است که به دغدغه‌ای بزرگ برای متولیان امر و دوستداران آثار تاریخی و چالشی بزرگ بین بازاریان و میراث فرهنگی تبدیل شده است؛ درحالیکه موتورخانه مرکزی سرای امیر با هزینه چندین میلیاردی به دلیل بی‌میلی بازاریان در حال خاک خوردن است، گازرسانی و خطر خروج این مجموعه تاریخی از فهرست آثار تاریخی یونسکو مطرح شده بود که به گفته رئیس پایگاه جهانی بازار تبریز، این مسئله فعلاً منتفی شده است؛ اما چراغ خطر این طرح غیرکارشناسی همچنان روشن بوده و به نظر می‌رسد متولیان امر باید با تمام توان و با استفاده از تمامی ظرفیت‌های قانونی، این چالش بزرگ بین بازاریان و خود را یک بار برای همیشه حل کرده و هویت تاریخی تبریز را به آزمایش نگذارند؛ چرا که به گفته کارشناسان امر، تنها یک بار فراموشی در خاموش کردن گاز و نشت آن، برابر با تخریب بخش بزرگی از بازار خواهد بود.
رئیس پایگاه جهانی بازار تبریز با تشریح آخرین روند گازرسانی به این بازار تاریخی به ایسنا می‌گوید: بحث گازرسانی به بازار تبریز، فعلا منتفی شده و به دلیل حساسیت موضوع، فعلا کسی جرات اجرایی کردن این طرح را با توجه به نظر کارشناسان ندارد.
ناصر زواری می‌افزاید: پس از مطرح شدن این مسئله، طی سفر وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به تبریز، مقرر شد تا مطالعاتی بر روی این طرح از سوی کارشناسان، انجام شود و مطالعات نشان داد، گازرسانی به بازار تاریخی تبریز، خطراتی دارد. کارشناسان سازمان آتش‌نشانی هم اذعان کردند که امکان و تجهیزات لازم برای امدادرسانی در مجموعه‌ی مهم و تاریخی و سرپوشیده تبریز، وجود ندارد و بروز انفجار به دلیل نشت گاز، کل بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد و کنترل آتش‌سوزی در چنین شرایطی، بسیار دشوار خواهد بود.
وی خاطرنشان می‌کند: با توجه به ثبت جهانی بازار تبریز و مقررات یونسکو باید جلوی هر گونه تغییرات منجر به تخریب سازه و وارد شدن صدمه به آن حتی در مقابل بلایای طبیعی مانند سیل و زمین لرزه که خارج از اراده و کنترل انسان است، گرفته شود. در مورد بلایای طبیعی ضرورت دارد تا تمامی تدابیر ویژه به منظور جلوگیری از وارد آمدن آسیب به بازار تبریز مانند شناسایی نقاط آسیب‌پذیر و اقدام به موقع جهت مرمت و هر اقدام تخصصی دیگری اندیشیده و جان پناه‌ها شناسایی و آموزش‌های لازم به مردم ارائه شود.
رئیس پایگاه جهانی بازار تبریز در پاسخ به اینکه چه تصمیمی برای گازرسانی به فضاهای رو باز واقع در بازار تبریز، اتخاذ شده است، می‌گوید: دو جلسه به این منظور برگزار گردیده و راهکارهای کارشناسان در خصوص گازرسانی به فضاهای روباز بازار مشروط بر وجود امکان امدادرسانی و تایید کارشناسان سازمان آتش نشانی و سازمان نظام مهندسی ساختمان و عدم آسیب به سیمای منظر در شورای فنی و شورای راهبردی بازار و توسط اعضای این شورا بررسی می‌شوند.
وی گازرسانی به بازار تبریز را فرایندی بین بخشی عنوان کرد و می‌افزاید: انجام این پروسه، نیازمند تایید چندین کارشناس و ناظر ادارات متعدد است که میراث فرهنگی فقط یکی از آن‌ها بوده و تایید و رد آن دست ما نیست و قوانین نظام مهندسی اجازه استفاده از شعله مستقیم را در فضاهای سرپوشیده نمی‌دهد.
زواری می‌افزاید: در صورت گازرسانی به فضاهای باز نیز بر اساس مقررات سازمان نظام مهندسی ساختمان اجازه گازرسانی تک به تک به هر مغازه را نداریم و گرمایش مجموعه‌ای از مغازه‌ها در قالب پکیج تامین می‌شود و ما پیشنهاد کردیم در تیمچه‌ها، سراها و راستاها به ازای هر ۲۰ مغازه یک پکیج داده شود که این پیشنهاد مورد استقبال بازاری‌ها و اصناف قرار نگرفت و اصناف ادعا کردند به دردسر جمع کردن شارژ سر ماه و هزینه‌های آن نمی‌ارزد.
وی در پاسخ به اینکه تکلیف سیستم حرارت مرکزی سرای امیر که سال‌ها قبل، هزینه‌ای گزاف برای آن صرف و با مقاومت بازاری‌ها مواجه شد، چه می‌شود، بیان می‌کند: میلیاردها هزینه برای این سرا صرف شد و باز هم بازاریان نپذیرفتند و قبل از این سیستم ابتدا ۸۰ نفر و بعد هم ۱۰۰ نفر و در مجموع ۱۸۰ نفر، مجوز گاز گرفتند و در چنین شرایطی ممکن است خطای یک نفر سبب شود تا کل بازار تاریخی تبریز از بین برود.
وی خاطرنشان می‌کند: بازاری‌ها اذعان می‌دارند که آتش سوزی قبلا و با نفت و کپسول‌های کوچک نیز اتفاق افتاده است؛ اما کارشناسان نظر دیگری دارند و انشعابات غیر مجاز، ابعاد و وسعت و کنترل‌پذیری سطح حادثه نیز مطرح است.
رئیس پایگاه جهانی بازار تبریز در بخش پایانی سخنانش می‌گوید: بازار تبریز از نظر حرارتی با بیرون تفاوت داشته و در فصل تابستان خنک‌تر از بیرون و در فصل زمستان گرم‌تر است و با کم‌ترین حرارت، گرم می‌شود.
در ادامه بخشی از نظرات دکتر فریدون بابائی اقدم، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز و رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی کلان شهر تبریز را می‌خوانید که نظری متفاوت‌تر داشته و معتقد است: بازار تبریز تنها با گازرسانی از فهرست آثار ثبت شده در یونسکو خارج نمی‌شود و حفظ حریم منظر، شاخص مهم‌تری است که چندان هم رعایت نمی‌شود و هر روز شاهد تعرض به حریم آثار تاریخی هستیم که مشابه آن در اطراف بازار تبریز و ارک و بسیاری دیگر، مشاهده می‌شود.
وی گازرسانی به بازار تبریز را ایده‌ای قابل بررسی و نیازمند صرف زمان طولانی جهت مطالعه می‌داند و در این خصوص به ایسنا می‌گوید: بازار تبریز مجموعه‌ای بسیار وسیع بوده که گازرسانی به این مجموعه نیز از زمان افزایش مداخله روزافزون شهرداری تبریز در قالب کف‌سازی، جداره‌سازی و پیگیری برخی مطالبات بازاریان مانند گازرسانی، مطرح گردیده است و این مطالبه حتی توسط برخی اصناف مانند سنگک‌پزها و خرده‌فروش‌های سایر بخش‌های بازار مانند سامان میدانی و بخش‌های تحت تملک شهردادی منطقه ۸ تبریز که مغازه و دکانشان در جوار بازار هست نیز مطرح می‌گردد که در صورت بررسی می‌توان چنین نتیجه گرفت که مطالبه‌شان چندان هم ناحق نیست و این‌ها نمی‌توانند از سوخت جایگزینی مانند گازوئیل به این منظور استفاده کنند.
این استاد دانشگاه معتقد است با توجه به وجود تولیدی‌های داخل سرای، کاروانسراها و تیمچه‌ها و ایجاد مراکز اقامتی، رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌ها مانند موارد مشابه در یزد می‌توان چنین طرحی را اجرایی کرد و می‌گوید: در مورد راسته‌ها و رگه‌های حیاتی اصلی بازار باید دقت بیشتری داشت و میراث فرهنگی نیز سال‌های سال است که به دلیل نگرانی‌های موجود در این باره، سخت‌گیری‌هایی دارد.
او با بیان اینکه هویت تاریخی تمامی شهرها، هستی آن شهرها به شمار می‌آیند، اظهار می‌کند: تاریخ یک شهر با نمادها و فضاهایی مانند بازار تبریز، تعریف می‌شود و نگهداری و حفظ آن، وظیفه ما بوده و باید در چنین مواردی در واکنش به هر عامل تهدید کننده، حتی متاثر از جو روانی با احتیاط رفتار شده و از هر تصمیم و اقدام ناگهانی خودداری شود.
عضو شورای اسلامی کلانشهر تبریز بخش دیگری از سخنانش، اداره گاز تبریز را یکی از موفق‌ترین دستگاه‌ها در اتخاذ تدابیر ایمنی در طول بیش از یک دهه مسئولیتش در شورای اسلامی کلانشهر تبریز، عنوان کرده و می‌گوید: در مورد گازرسانی به بازار تبریز نمی‌توان به صورت صفر و یک عمل کرد و نه می‌توان به طور کلی مخالفت و نه می‌توان به طور کلی موافقت کرد و معتقد هستم درخواست‌ها بسته به نوع کاربری و مکان مورد درخواست، قابل بررسی بوده و اولویت ما در این مورد باید تامین ایمنی بازار و آسیب ندیدن آن باشد.
بابایی اقدم در ادامه در پاسخ به احتمال خروج بازار تاریخی تبریز از فهرست آثار ثبت شده یونسکو به دنبال هرگونه تغییر بر اثر گازرسانی و عدم انجام این اقدام در مجموعه‌های مشابه مانند ماسوله و مقاومت اصناف بازار در استفاده از سیستم حرارت مرکزی سرای امیر و سایر پیشنهادات میراث فرهنگی به منظور تامین گرمایش این مجموعه، می‌گوید: نظر بنده این است که بازار به اصنافش زنده است و خواسته‌های بازاریان را نمی‌توان نادیده گرفت. با این ذهنیت که بازار یک مجموعه تاریخی، اثر معماری و میراثی از گذشته است که باید دست نخورده باقی بماند، نمی‌توان در برهه کنونی، موفق عمل کرده و از آن مجموعه بهره برد و دید اقتصادی به این مجموعه داشت.
وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره ضرورت رعایت حریم آثار تاریخی مورد تاکید در طرح جامع تبریز، بیان می‌کند: هم اکنون شاهد قد علم کردن ساختمان‌های عریض و طویل در حریم آثار تاریخی از جمله بازار تبریز، ارک و مقبره‌الشعرا هستیم؛ پس چرا به این‌ها مجوز می‌دهند؟ اگر واقعاً خواهان صیانت از آثار تاریخی هستیم، باید جلوی چنین پدیده‌هایی نیز گرفته شود و تنها گازرسانی به بازار تبریز نیست که سبب خارج شدن این اثر از فهرست آثار جهانی می‌شود. باید حساسیت لازم به این موضوع در کلانشهری مثل تبریز به خرج داده شود، در موارد مشابه در اصفهان شاهد تخریب طبقات اضافی و غیرمجاز ساختمان‌هایی بودیم که در اطراف عالیقاپو و میدان امام ساخته شده بودند.
وی در پایان پیشنهاد می‌کند: باید بپذیریم که بازار تبریز میراثی از گذشته بوده که به آینده نیز تعلق دارد و تمامی تغییرات و ایده‌های مطرح شده نیازمند مطالعه کارشناسان است و نمی‌توان آن‌ها را بدون بررسی و با نگرش موضعی رد کرد یا پذیرفت که با چنین نگاهی، حق حیات را از بازار تبریز، سلب کرده‌ایم.
بر همین اساس؛ ایران در زمان ثبت بازار تبریز در فهرست آثار جهانی تعهداتی به یونسکو در خصوص مدیریت، حفاظت و نگهداری از بازار تاریخی داده است که باید در قالب پروتکل‌ها و منشورهای بین‌المللی، متعهد به اجرا باشد و یونسکو مجاز است در صورت کوتاهی و تخلف از تعهد در زمینه حفاظت، نگهداری و مدیریت آثار جهانی و احساس در خطر بودن آن توسط این مجمع، برای اصلاح وارد شود و در صورت عدم اصلاح، ابتدا اثر به فهرست آثار در معرض خطر منتقل شده و بعد از آن از ثبت جهانی خارج می‌شود.
انتهای پیام
