به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، علیرضا مهاجر معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی پنجشنبه هشتم شهریور ۱۴۰۳ در برنامه صف اول در شبکه خبر به موضوع ضرورت خودکفایی ۹۰ درصدی در محصولات اساسی کشاورزی پرداخت . 
مقدمه مجری: بعد از جنگی که بین روسیه و اوکراین اتفاق افتاد که از دید نظام بین الملل این دو تا انبار غله دنیا تلقی می‌شدند و هر یک از این کشور‌ها به دلیل ملاحظات سیاسی و البته تبعات ناشی از این جنگ خانمانسوز باعث شده است که هم تولید کاهش پیدا کند و هم به راحتی نتوانند تولیدات خودشان را در اختیار دیگر کشور‌ها قرار دهند، در مورد امنیت غذایی صحبت می‌کنیم.
فردی هم که در این زمینه در صف اول مشاارکت دارند جناب مهندس علی رضا مهاجر معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی هستند که مسئولیت مستقیم تامین خودکفایی محصولات غذایی برعهده ایشان است،

سوال: معمولا رهبر معظم انقلاب اسلامی در نخستین دیداری که با اعضای هیئت دولت جدید دارند، به راهبرد‌های اساسی می‌پردازند، که اتفاقا در این دیدار هم که با کابینه آقای دکتر پزشکیان داشتند موضوع امنیت غذایی را مطرح کردند و گفتند که این یکی از اولویت‌های کشور است.
شما به عنوان کسی که سکاندار موضوع زراعت در کشور هستید وضعیت ما در زمینه خودکفایی، هم وضعیتی که حرکت در مسیر رسیدن به امنیت غذایی را چطور می‌بینید؟
مهاجر: به درستی فرمودید تاکید مقام معظم رهبری یعنی تاکید چندباره و مستمر مقام معظم رهبری بر امنیت غذایی و در ملاقاتی هم که هیئت دولت با ایشان داشتند ایشان دوباره هم تاکید فرمودند که امنیت غذایی اولویت ماست و در امنیت غذایی گندم شرایط ویژه و بسیار مهمی دارد.
خوشبختانه با توجه به همین رهنمود و برنامه‌ای که دولت داشت از سال ۱۴۰۰ یک برنامه‌ای را وزارت جهاد کشاورزی تکمیل کرد که بتوانیم سه سال به این مهم دست پیدا کنیم و بعد از این سه سال بتوانیم تداوم ببخشیم و چند سال نباشد، به همین خاطر خوشبختانه امسال به بالاترین تولید در تاریخ کشور رسیدیم.
سوال: در چه زمینه‌ای؟
مهاجر: گندم .
سوال: چقدر تولید کردید؟
مهاجر: به بالاترین تولید رسیدیم و به بالاترین خرید رسیدیم، الان که در خدمت شما هستم از یازده میلیون و هشتصد هزار تن خریدمان گذشته است.
سوال: خرید تضمینی؟
مهاجر: خرید تضمینی و این نشاندهنده این است که بیشتر از نیاز ماست و این قطعا تداوم می‌یابد، در این رابطه لطف الهی در کنار خودمان داشتیم که اگر این لطف و رحمت الهی نبود چه در بارانش و چه در فکری که در وجود ما زنده کرد، امید را در وجود ما زنده کرد، باعث شد بتوانیم در گندم به خودکفایی برسیم.
سوال: الان میزان مصرف سالانه ایران در حوزه گندم چقدر است؟
مهاجر: حدودا حول و حوش ده میلیون تن گندم نان نیاز داریم، حدود دو میلیون تن برای صنعت نیاز داریم، حدود یازده و نیم تا دوازده میلیون تن نیاز ما در گندم است که این اتفاق امسال افتاد. فکر می‌کنم که بیشتر از نیاز هم یک دویست – سیصد هزار تنی بیشتر از نیاز ما داشته باشیم، ولی در مجموع من فکر می‌کنم که ما می‌توانیم این راه را تداوم بدهیم به چند شرط.
یکی از این شروطش این است که همه ما بپذیریم که ما باید در گندم خودکفا باقی بمانیم، برای این که بپذیریم باید همه دستگاه‌ها کمک بکنند.
چون کشاورزان دیگر نشان دادند که تمام توصیه‌های فنی را و سیاست‌های نظام را با جان و دل انجام می‌دهند که جا دارد این جا از همه شان قدردانی بکنم و دست شان و پیشانی شان را ببوسم به جهت این که در شرایط تحریم و در شرایط خشکسالی توانستیم به این مهم دست یابیم.
برای این منظور باید نظام بتواند نهاده‌ها را به اندازه و متنوع تهیه بکند.
سوال: این نظامی که بتواند، نظام یعنی کی، غیر از جهاد کشاورزی؟
مهاجر: اول ما هستیم، نوک پیکان ما هستیم و باید در این زمینه فعال باشیم و این مطالبات را به استحضار مسئولین دیگر نظام برسانیم و دوم این که سازمان مدیریت برنامه ریزی باید اعتبارات لازم را به موقع، به اندازه در اختیار دستگاه‌های متولی بگذارد.
قیمت گندم را به موقع اعلام بکنیم و محصولات دیگر اساسی را، قیمت مناسب اعلام می‌کنیم و مطالبات کشاورزان را به موقع پرداخت بکنیم.
الان که در خدمت شما هستم، کشاورزان ما ده ماه، یازده ماه روی گندم هزینه کردند و خرج کردند، وقتی که محصول را تحویل می‌دهند، باید پولشان به آن‌ها پرداخت شود و این کشاورزان باید پول سوخت بدهند، همین الان باید پول کمباینی که برداشت شده است، بدهند، الان باید خودشان آماده کنند که از ده شهریور در مناطق سرد برداشت گندم، کشت گندم ما، جوی ما، کلزای ما، شروع می‌شود و این‌ها باید امکانات در اختیارشان قرار بگیرد.
خوشبختانه با آمدن دولت جدید و قولی که ریاست جمهور دادند و وزیر جهاد کشاورزی ان شاءالله مطالبات گندم کاران از هفته آینده شروع به پرداخت خواهد شد و امیدواریم تا پایان شهریور تمام کشاورزان تا پایان مرداد ماه گندم را تحویل دادند، مطالبات شان پرداخت شود و امیدواریم هفته آینده مبلغ کلانی شود که حداقل کشاورزان بتوانند با این مبلغ نهاده‌ها را تامین کنند و خودشان را آماده کنند برای کشت مهر.
سوال: مهم‌ترین راهبردی که فرمودید در این مدت اتخاذ شده است که مابه خودکفایی به ویژه در حوزه گندم برسیم چه بوده است؟
مهاجر: اولین مورد بحث رحمت الهی است، بدون رحمت الهی امکان ندارد به این مهم دست پیدا کنیم.
درکنار آن مسائل فنی است، ما شش میلیون هکتار گندم سالانه حدودا کشت می‌کنیم، حالا یک ذره، صد هزار هکتار بیشتر که از این شش میلیون هکتار، چهار میلیون هکتار آن دیم است و دو میلیون هکتار آن آبی است، ما قاعدتا طبق آموخته‌های علمی مان باید بتوانیم از همان دو میلیون هکتار به خودکفایی برسیم، چرا، برای این که اگر بتوانیم متوسط تولیدمان از چهار تن و نیمی که الان هست برسانیم به شش تن، ما بدون این که منتظر باران باشیم و شرایط را در خشکسالی مورد ارزیابی قرار دهیم، قطعا می‌توانیم خودکفا باشیم، قسمت دوم بحث مهم، بحث توجه به دیمزار است.
سوال: الان بذر‌های ما به اندازه کافی مرغوب است که بتواند از چهار و نیم تن به شش تن برسد یا نه؟
مهاجر: ببینید به نکته خوبی اشاره کردید، تشکر می‌کنم، مسائل فنی که عرض می‌کنم، مسائل فنی یک بحث است، خوشبختانه در گندم صددرصد نیاز کشور بدوا در داخل تامین می‌شود، بذر‌ها هم بذر‌های باکیفیتی است، اما این که آیا همه کشاورزان از بذر اصلاح شده، مناسب و با کیفیت و آن‌هایی که گواهی شده است، استفاده می‌کنند، نه، چرا، برای این که متاسفانه اراضی ما روز به روز دارد کوچک‌تر می‌شود، ما الان بیشتر از هفتاد درصد اراضی مان زیر چهار هکتار است، اگر این روند ادامه پیدا کند، نود درصد اراضی مان در ده سال آینده می‌رسد به زیر سه هکتار، سرمایه گذاری، توجه به نکات فنی مثل بذر مناسب، مثل تناوب که بسیار مهم است، شما نمی‌توانید هر سال گندم جای گندم بکارید، باید تناوب ایجاد کنید، کشاورزی که پول ندارد و این می‌شود کشاورز معیشتی، یعنی کشاورز ما برای این که بتواند بذر بخرد، بذر مناسب، کود به اندازه، متنوع و به موقع تهیه کند و به موقع بکارد، هزینه‌ها می‌رود روی معیشتش، لذا زمین کمتر به آن توجه می‌شود؛ لذا ما باید ما و نظام شرایطی را ایجاد کنیم که اولا نگذاریم اراضی از این کوچک‌تر شود، دوما اراضی کوچک شده را این‌ها را بتوانیم تجمیع کنیم تا بتوانیم آن نکات فنی که شما می‌فرمایید که بزار عملکرد ما افزایش دهیم، از نظر فنی مشکلی نیست.
وقتی می‌توانیم به راحتی به طور متوسط بین هشت تن تا ده تن گندم در اراضی بزرگ تولید کنیم، پس در همه اراضی کشور این امکان پذیر است، اگر اراضی کیفیتش یک مقدار پایین‌تر است، ما هفت تن تولید کنیم، یک اراضی کیفیتش بالاتر است می‌توانیم ده تن تولید کنیم، ولی آب به اندازه کافی به یک گندم می‌دهیم، اما اگر بذر، کود و سم باکیفیت و به موقع استفاده کنیم قطعا این امکان پذیر است و اتفاقی که در این موضوع افتاد که سوال شما بود، بعد از لطف الهی بحث توجه به بذرمناسب، توجه به کشت به موقع، توجه به مصرف بهینه کود، یکی از دلایل اصلی این افزایش تولید بحث مصرف به اندازه و بهینه کود است.
سوال: چقدر در حوزه آموزش کمک کردید به کشاورزان که این مسئله را جدی تلقی کنند و بتوانند ازاین مسئله برای افزایش بهره وری بذر مناسبی که می‌کارند استفاده کنند؟
مهاجر: برای آموزش ما دو تا برنامه داریم، در ابتدای شروع کارمان دو تا کار انجام دادیم، آمدیم آبی‌ها را از دیم تفکیک کردیم، با کمک ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) طرح جهش تولید در دیمزار‌ها را مورد توجه ویژه قرار دادیم.
تعداد زیادی کارشناس را به استخدام طرح در آوردیم و علاوه بر این خیلی از کارشناسانی که در وزارت جهاد کشاورزی و در مناطق دور افتاده بودند، این‌ها را خواهش کردیم و آموزش دادیم و آموزش‌های بیشتری دیدند و در کنار کشاورزان قرارگرفتند به طوری که امسال به راحتی در منطقه‌ای مثل استان کردستان که ما این بارندگی‌ها را در گذشته داشتیم، ما امسال که مثلا بارندگی خوب در کردستان داشتیم، سال‌هایی داشتیم که ما تقریبا بیست تا سی درصد از این میزان بارندگی بیشتر داشتیم ولی میزان تولیدمان هیچ وقت بیشتر از هفتصد - هشتصد هزار تن نشد.
ولی امسال و سال گذشته از مرز یک میلیون و صد هزار تن در استان کردستان گذشتیم یکی از دلایلش توجه به نکات آموزشی، استفاده از بذر در مناطق دیم، استفاده از کاهنده‌هایی که باید تشکر کنم از ستاد اجرایی فرمان امام شرایطی را ایجاد کردند که کشاورزان فقیر ما که کشاورزان کم برخوردار هستند در مناطق دیم، توانستند کارنده‌های عمیق کار را از آن استفاده کنند با بهره چهار درصد که تحولی را در گندم کشور ایجاد کرد.
سوال: دیروز بیجار بودم در استان کردستان و هم استاندار و هم فرماندار بیجار، استان کردستان و فرماندار بیجار می‌گفتند که ما امسال یک حد نصاب جدیدی در حوزه تولید گندم دیم به وجود آمده است. این حد نصاب صرفا موضوع مربوط به نزولات جوی است یا آموزش یا بذر مناسب است یا تلفیقی از همه؟
مهاجر: عنایت الهی که باید حتما در نظر بگیریم که اگر لطف الهی نبود قطعا محقق نمی‌شد، اما آن چیزی که اتفاق افتاد همه آن موارد است، اگر زمین را بتوانید بذر مناسب، کود به اندازه کافی، به موقع و سم پاشی به موقع داشته باشید، خداوند رحمت الهی اش را سرازیر کرد، این رحمت الهی برکتش چند برابر می‌شود که این اتفاق افتاد.
سوال: چند سال تا جایی که خاطرم هست استان فارس در حوزه تولید گندم حرف اول را می‌زد، الان ظاهرا استان‌های دیگر از جمله کردستان به یک حدنصاب بالا، گلستان و خوزستان و این‌ها، این آمایش سرزمینی چگونه اتفاق می‌افتد که شما نظارت کنید که همین تناوب کشت وجود داشته باشد، در عین حال آن مسیر خودکفایی هم دچار مشکل نشود؟
مهاجر: یکی از نکاتی که شما اشاره فرمودید و توی فرمایشات مقام معظم رهبری هم در همین دیدار با هیئت دولت جدید ایشان اشاره کردند، بحث مصرف آب است.
یعنی مصرف بهینه آب، یکی از کار‌هایی که در این سال‌ها اتفاق افتاد با توجه به خشکسالی‌ها بحث استفاده از آبیاری‌های نوین به ویژه آبیاری‌های د یم است که در گندم هم محسوب شده است و یکی از اشکالاتی که در استان فارس در دو – سه دهه گذشته اتفاق افتاد، متاسفانه استفاده بی رویه از سفره‌های زیرزمینی بود که خیلی ازدشت‌ها با بحران کمبود آب مواجه شد که استان فارس که همیشه اولین تولیدکننده کشور در گندم بود الان به چهارم – پنجم نزول پیدا کرده است.
ما یکی از کار‌هایی که الان در دستور کار خودمان قرار دادیم بحث مصرف بهینه آب در اراضی کشاورزی است. یکی از کار‌هایی که انجام می‌دهیم به دنبال بذر‌هایی هستیم که زمان کاشت تا برداشت آن کوتاه‌تر باشد، یعنی یک یا دوره آب کمتر مصرف کند، بذر‌های مقاوم به خشکسالی در دسترس کشاورزان با کمک محققین مان داریم قرار می‌دهیم، سوم بذوری که می‌توانند در شرایط جوی گرمای بیشتر و خشکی بیشتر مقاومت بیشتری داشته باشند، بذوری که نسبت به آب‌های شور، زمین‌های شور، مقاومت بیشتری داشته باشند، این کار‌هایی است که در رابطه با گندم انجام می‌دهیم، درکنار آن در جهت مصرف بهینه آب در چغندر قند یکی از روش‌هایی راکه پیدا کردیم تغییر فصل است، یعنی چغندر قند را بیشتر تا حالا در تابستان کشت می‌کردیم و بین دوازده تا چهارده هزار متر مکعب آب مصرف می‌کرد، با توجه به پیشرفت دانشمندان دنیا از جمله محققین کشور خودمان بذوری که الان در اختیار کشاورزان قرار می‌دهیم، این‌ها مقاوم هستند و در پاییز کشت می‌شوند، وقتی در پاییز کشت شوند، ۶۰ درصد میزان مصرف آب کمتر می‌شود، در خوزستان که ۱۴ هزار متر مکعب آب مصرف می‌کنیم برای یک هکتار که بتوانیم شصت تن چغندر قند به دست بیاوریم، الان با ۴ هزار و ۵۰۰ تا ۶ هزار مترمکعب همین میزان را با کشت پاییزه به دست بیاوریم، یکی از دستاورد‌های مهمی است که کمتر به آن پرداخته می‌شود، امسال در استان گلستان خوشبختانه اصلا آب ندادند کشاورزان یا به یک آب بسنده کردند کمتراز یک هزار متر مکعب بسنده کردند. این‌ها یکی از راه‌هایی است که می‌شود ما این مشکل برطرف کنیم.
سوال: اصلا ما در زمینه شکر حالا یکی از مواد اولیه اش چغندر است، اصلا می‌توانیم به خودکفایی فکر کنیم یا نه؟
مهاجر: راحت‌ترین است، در شکر راحت‌ترین محصولی که می‌توانیم امروز تصمیم بگیریم و دو سال بعد خودکفا شویم بحث شکر است.
سوال: چرا این کار نمی‌کنید؟
مهاجر: دو تا موضوع است، ما در محصولات اساسی مواجه هستیم با واردات با ارز دولتی، این سوال پیش می‌آید که وقتی با ارز دولتی وارد می‌کنیم یعنی تولید داخل هم با آن قیمت بتواند رقابت کند، که همیشه دچار این تناقض هستیم و یکی از سیاست‌های دولت فعلی این است که این تناقض تا اندازه زیادی این پارادوکس مشکلش را حل کنیم، یکی از موارد دیگر که ما باید یک کارخانه‌ای در استان خوزستان الان چند سال است که شروع کردیم و هنوز به بهره برداری نرسید که اگر آن کارخانه در خوزستان و در دزفول به بهره برداری برسد و یک کارخانه در استان گلستان احداث کنیم که چغندر پاییزه را بتواند تحویل بگیرد خودکفایی در شکر به راحتی اتفاق می‌افتد و برای همیشه است و خوشبختانه مشکل دیگر ما را هم حل می‌کند.
وقتی ما چغندر می‌کاریم اولا خاک‌های ما را اصلاح می‌کند و مهمتر از این‌ها ما مشکل علوفه را تامین می‌کند که قسمت زیادی از علوفه مغذی و با پروتئین بالا می‌تواند چغندر تامین کند که بتوانیم گوشت قرمز، شیر را به حداکثر برسانیم، در شکر مشکلی برای خودکفایی نداریم.
سوال: یکی از موضوعات دیگر و محصولات زارعی که برای کشور نقش با اهمیت دارد کلزاست، همکاران من گزارشی در این زمینه تهیه کردند، گزارش را می‌بینیم، راجع به کم و کیف آن قضیه راجع به آن صحبت می‌کنیم.
«گزارش»
سوال: بحث قیمت تضمینی است که گاهی اوقات دیر اعلام می‌شود، الان من امروز فکر می‌کنم سازمان بازرسی اصلا هشدار داده است که چرا هنوز قیمت تضمینی اعلام نشده است، این فرآیند به چه صورتی است که به موقع اعلام شود تا کشاورزان با رغبت بیشتری به سمت تولید محصولات روی بیاورند؟
مهاجر: راجع به گزارش که من پاسخی به سوال شما بدهم، در رابطه با کلزا، می‌دانید که کلزا حدود بیشتر از چهل درصد قند دارد، روغنش بسیار با کیفیت است و کنجاله اش برای مان بسیار مهم است با توجه به این که کنجاله ما بیشتر از خارج می‌آید و مهمتر از این سه نقشی که عرض کردم، هم روغن زیاد و هم کنجاله مشکل اساسی ما را که کلزا حل می‌کند، بحث تناوب است، در گندم و جویی که در پاییز کشت می‌کنیم که حدود هشت میلیون هکتار هست، یک محصولی که بتوانیم در تناوب گندم داشته باشیم، به غیر کلزا نداریم.
به همین خاطر کلزا نقش پایداری تولید گندم را بازی می‌کند، اگر ما روزی به روغن نیاز نداشتیم، به کنجاله نیاز نداشتیم باز هم باید کلزا را در تناوب گندم می‌کاشتیم، من غذرخواهی می‌کنم از کشاورزان استان گلستان از طرف دولت و از طرف وزارت جهاد کشاورزی و به ویژه از طرف خودم از کشاورزان استان گلستان عذرخواهی می‌کنم که متاسفانه علی رغم این که یک شرکتی که قبول کرد محصول کلزا در استان گلستان خریداری کند ولی متاسفانه به تعهداتش عمل نکرد، امیدوارم یک همچین شرکت‌هایی قصرآب در نروند و بتوانند به موقع تعهدشان عمل کنند، با گفتگویی که با وزیر جهاد کشاورزی داشتیم قول دادند که به زودی مطالبات استان گلستان کلزاکاران پرداخت شود، این نگاه به صورت منفی در استان گلستان نداشته باشیم و کشاورزان گلستانی به کشت کلزا اقدام کنند، که این کشت گندم در گرو کشت کلزاست.
سوال: این که همواره قیمت تضمینی دیر اعلام می‌شود؟

در حال تکمیل است