خبرگزاری مهر، گروه استانها: تنها زیستگاه زادآور یوز آسیایی و یا همان به اصطلاح یوزپلنگ ایرانی، (گربه سان بشدت در معرض انقراض) منطقه توران شاهرود است که بخشی از آن در بی ارجمند شاهرود و بخشی در میاندشت میامی واقع است.
از آنجا که تصادفات جاده‌ای مهمترین عامل مرگ و میر یوزها در کنار سگ‌های گله طی دو دهه اخیر بوده و مسئولان هم تا کنون عزم جدی برای ایمن سازی کریدور تردد این حیوان نکرده‌اند، شاهد پایش های شبانه و دشوار کریدور اصلی مشهد- تهران از سوی مردم علاقمند و محیط‌بانان شهرستان‌های شاهرود و میامی هستیم که عاشقانه دل در گرو این گونه نادر بسته و داوطلبانه در صحنه حاضر هستند.
رصد و پایش شبانه
زمانی که همه ما خواب هستیم گروهی از مردان و زنان دل داده محیط زیست این مرز و بوم با دست خالی و با چراغ قوه و آتش کنار جاده‌ها می‌ایستند تا به رانندگان عبوری هشدار دهند که در منطقه تردد یوزپلنگ آسیایی سرعت مطمئن را رعایت کنند تا مبادا برای این گربه سان باریک اندام ایرانی اتفاقی رخ دهد.
محیط‌بانان و مأموران حفاظت از محیط زیست به خصوص زیست کره توران و مردان و زنان داوطلب بسیاری از نقاط مختلف شهرستان‌های شاهرود و میامی خود را به کریدور میاندشت و مسیرهای منتهی به آن در پلیس راه‌های شاهرود و میامی می‌رسانند تا درباره این گونه نادر جانوری هشدار دهند گونه‌ای که دیگر نفس‌هایش به شماره افتاده است.
حضور مردم و محیط بانان
علی اکبر قربانلو رئیس زیست‌کره توران در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: همزمان با تعطیلات پایانی ماه صفر شاهد پیک تردد مسافران و زائران رضوی در کریدور اصلی تهران- مشهد به خصوص منطقه میاندشت هستیم که حجم بالایی از تردد را به خود اختصاص می‌دهند.
قربانلو با بیان اینکه این حجم تردد نیاز دارد که در خصوص محل عبور یوزها اطلاع رسانی و هشدارهای لازم را دریافت کند تا مبادا خدایی ناکرده شاهد اتفاقی تلخ برای یوزپلنگ آسیایی نباشیم، تاکید کرد: محیط‌بانان و محیط زیستی ها این ایام به خصوص شب‌ها مبادرت به پایش شبانه جاده‌ها می‌کنند.
وی افزود: با توجه به اینکه موج بازگشت زائران رضوی از مشهد مقدس را امروز جمعه نیز شاهد هستیم، کنترل محور و کریدور و پایش مسیر امروز هم ادامه خواهد داشت و از همین جا باید از تمام کارکنان زیست‌کره توران و محیط زیست و سمن‌ها و مردم تقدیر کرد که جانانه پای کار ایستاده‌اند.
سمن‌ها در میدان کار
لیلی قاسمی عضو دیده بان طبیعت و از فعالان خوش نام محیط زیست کشورمان در ویدئویی که در کنار همین کریدور اصلی شاهرود- میامی- سبزوار ضبط و در فضای مجازی انتشار داده اعلام می‌دارد که بروشورها و پوسترهایی برای اطلاع رسانی مسافران از محل تردد یوز ایرانی انتشار یافته و بین خودروهای عبوری توزیع شده است.
وی ضمن قدردانی از همه عوامل برای حضور در این کار، افزود: دولت داران محیط زیست بدون دریافت حتی یک ریال به صورت داوطلبانه در ایامی که شاهد پیک تردد مسافران و زائران رضوی هستیم در محور حضور یافته و به کمک محیط‌بانان و محیط زیست می‌آیند تا بتوانیم در حفاظت از این گونه نادر اقدام کنیم.
کسی به حرف ما نمی‌کرد!
بهمن نجفی کارشناس محیط زیست و کسی که نخستین کاروان یوز ایرانی را تأسیس کرده نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه مدت‌ها و سال‌ها است که ما به مسئولان محیط زیست چه در زمانی که یوزها در طبس و نای بندان و یزد و … حاضر بودند تا امروز که حتی یک یوز در آن مناطق دیده نمی‌شود، مسئله تردد جاده‌ای این حیوان را تاکید و گزارش کرده‌ایم، گفت: متأسفانه در هیچ دوره‌ای به این مسائل اهمیت داده نشد.
نجفی با بیان اینکه از سال‌ها است و نسل‌ها است که این یوزها محل‌های تردد خاصی داشته و در حافظه ژنتیکی و همچنین شرایط منطقه‌ای نیز مشخص است، بیان کرد: تنها راهی که باید سال‌ها قبل صورت می‌گرفت احداث زیرگذرها بود که متأسفانه این مسائل اهمیت داده نشد.
وی با بیان اینکه تنها منطقه ایران که بالاخره آن هم بعد از سال‌ها و سال‌ها فنس کشی شده کریدور میامی است، افزود: این طرح هم هنوز تمام نشده و تنها امیدواریم و فقط امیدواریم که این طرح به حفظ گونه نادر یوز آسیایی کمک کند چرا که این گونه اصطلاحاً از انقراض آویزان است! اینکه می‌گوئیم در معرض انقراض هم حتی اشتباه است بلکه این گونه از انقراض آویزان شده و زندگی‌اش به مو بند است و ممکن است در سال‌های آتی دیگر این گونه نادر را اصلاً نداشته باشیم.
حتی ۲۰ یوز هم نمانده است!
طبق برآورد کارشناسان کمتر از ۲۰ یوز آسیایی در کل دنیا وجود دارد که همه شأن هم در منطقه توران زیست دارند تا همین چند سال قبل تعداد این گونه به زور به ۱۶ قلاده می‌رسید اما زاد و ولدهای خوبی که در سال‌های اخیر به خصوص از سوی هرب و هلیا شده امیدها را برای احیای این گونه نادر و کم یاب از گربه سانان افزایش داده است اما از سوی دیگر باید دقت داشت که نگهداری این گونه ظرافت‌های خاصی خودش را هم دارد.
برخی بر این عقیده هستند که ۳۵ کیلومتر مسیر میاندشت نیازمند فنس کشی است اما با این سرعت لاک پشتی که طرح دارد به نظر نمی‌رسد تا چند سال آتی هم شاهد تکمیل این طرح باشیم از سوی دیگر نگرانی‌هایی هم وجود دارد و آن اینکه اگر یوزی به صورت ناخواسته از لب جاده وارد این فنس‌ها شود دیگر اماکن خروج آن از جاده وجود ندارد!
آنطور که مسئولان اما می‌گویند برای اینکه یوزها وارد فنس‌ها نشوند هدایت گری‌هایی هم می‌شود مثلاً به وسیله پستی بلندی‌هایی شبیه جاده کشی برای او درست شده که به سمت فنس‌ها اصلاً هدایت نشود و این کار مؤثری خواهد بود.
فنس‌هایی که بدون روگذر فایده ندارند
به هر صورت به نظر می‌رسید طرح‌هایی مانند پل‌های رو گذر و هدایت کننده به وسیله طعمه، شبیه سازی محیط با سن و بوته‌ها و … می‌بایست تکمیل کننده فنس کشی باشد چرا که وقتی یوز به دنبال طعمه بین زیستگاه‌ها تردد می‌کند به هر صورت مکانی را برای دور زدن فنس‌ها پیدا خواهد کرد و باز هم از جاده عبور می‌کند اما روگذرها مانند پل‌های عابر پیاده می‌تواند به خوبی این حیوان را از جاده عبور دهد اما هزینه‌های این دست طرح‌ها سبب شده تا دولت‌ها به آن ورود جدی نداشته باشند.
از سوی دیگر بحث زیرگذرها هم به عقیده برخی کارشناسان بر روی هر حیوانی جز یوز جواب می‌دهد چرا که یوز به شدت محتاط بوده و تلاش می‌کند که اصلاً وارد چنین فضاهایی تنگ و تاریک که انتهای آن را نمی‌بیند نشود به هر صورت با این سرعت لاک پشتی حفاظت از یوزها مردم و سمن‌های محیط زیستی دو راهکار دارند یک دعا کنند که برای یوزها اتفاقی رخ ندهد و دو در مناسبت‌هایی از این دست مانند نوروز، تعطیلات پایان صفر و … به کنار جاده بروند آتش روشن کنند تا مسافران عبوری احتیاط کنند.
