به گزارش رکنا، به دلیل سهل انگاری مسئولین در زمینه سرمایه گذاری و همچنین عدم رغبت جایگاه داران به نوسازی نازل های عرضه فرآورده در پمپ بنزین های سطح کشور و نبود فرهنگ صحیح مصرف بنزین در میان مردم، روزانه شاهد هدررفت بیش از ٧ میلیون لیتر بنزین هستیم که این عدد برابر با نیمی از تولیدات پالایشگاه آبادان است!
پایین بودن قیمت بنزین در کشور، بحثی است که هر از چندگاهی توسط مسئولین مطرح ولی به دلایل مختلف مجددا به دست فراموشی سپرده می شود. اما یکی از آثار شوم این بی ارزشی را می توان در نحوه نادرست توزیع و مصرف این فرآورده چه از سوی توزیع کننده و چه رفتار مصرف کننده مشاهده کرد.
در ادامه گزارش به دو نمونه بی توجهی در مصرف فرآورده بنزین اشاره خواهد شد که جهت جلوگیری از این موارد علاوه بر سرمایه گذاری مالی، به فرهنگ سازی در سطح اجتماع نیز باید توجه شود.
یکی از اصلی ترین راه های هدر رفت بنزین، بخار شدن این فرآورده در حین عملیات سوختگیری است. شایان ذکر است برآورد می شود روزانه ۵ میلیون لیتر بنزین از طریق بخار شدن در حین تخلیه بنزین و همچنین فرآیند سوختگیری هدر می رود که این هدر رفت علاوه بر خسارت مالی، زیان جبران ناپذیری را به محیط زیست وارد می کند.
از سویی دیگر در سال ١٣٨٧ طرحی به نام طرح «کهاب» به عنوان یک طرح ملی به تصویب هیئت دولت رسید که در این طرح طی مراحلی، بخارات بنزین جمع آوری و به سیستم توزیع بازمی گردد.
به طور کلی میتوان گفت طرح کهاب از دو مرحله اصلی تشکیل شده است. ابتدا بخار بنزین باید از قسمتهایی که تراکم بیشتری دارد جمع آوری شود و سپس در مرحله دوم این بخارات به بنزین مایع تبدیل شده و مجددا به چرخه مصرف بازگردد. مراحل این طرح عبارتند از:
مرحله اول: جمع آوری بخار بنزین از مخازن جایگاه‌های سوخت و انتقال آن به تانکرهای حمل سوخت
مرحله دوم: جمع آوری بخار بنزین از باک خودروها در هنگام سوختگیری و انتقال آن به مخزن های جایگاه سوخت
مرحله سوم: انتقال بخارهای بنزین جمع آوری شده به سیستم بازیافت و تبدیل آنها به سوخت مایع
البته قابل ذکر است که اجرا کردن هر کدام از این مراحل نیازمند تجهیزات خاص خود است و مستلزم اعمال تغییرات و اقداماتی در مجاری عرضه، تانکرهای حامل فرآورده، سکوها و بازوهای بارگیری و روش تحویل سوخت. مطالعات انجام شده حاکی از آن است که به ازای یک متر مکعب بخار اشباع بنزین ١.۵ لیتر بنزین میتوان بازیافت کرد.
طی مرحله نخست اجرایی شدن این طرح در خلال سال های ٨٧ تا ٩٠، سه هزار و پانصد جایگاه به سیستم بازیافت بخارات بنزین مجهز شدند اما متاسفانه به دلیل هزینه بر بودن عملیات اجرایی طرح کهاب، این طرح متوقف ماند. در نتیجه توقف این طرح، روزانه شاهد هدررفت حجم قابل توجهی بنزین در مجاری عرضه سوخت هستیم.
زمینه دیگر هدررفت بنزین در جایگاه ها، خرابی دستگاه های نازل فرآورده در جایگاه عرضه سوخت است. معمولا از هر دو دستگاه نازل، یک دستگاه قطع کن ندارد یعنی در حقیقت خراب است. در نتیجه اهمال مصرف کننده یا کارگر جایگاه به کررات شاهد هدر رفت حداقل نیم لیتری بنزین در هربار سوختگیری به دلیل عمل نکردن سیستم قطع کن نازل هستیم که برآورد می شود روزانه ٢ میلیون لیتر از این طریق بنزین هدر می رود. در نتیجه این اهمال جایگاه داران در تعمیر به موقع دستگاه های نازل و همچنین عدم بازرسی دقیق شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی، سبب زیان مالی و اسراف این ثروت ملی می شود. البته که جایگاه داران به ویژه جایگاه های واگذار شده به بخش خصوصی چندان رغبتی به هزینه کرد جهت تعمیر نازل های جایگاه ندارند چراکه پول بنزین را از مصرف کننده نهایی بصورت تمام و کمال گرفته و صرفه جویی و بهینه سازی مصرف برایشان چندان توجیهی ندارد.
نتیجه اینکه یکی از معایب پایین بودن قیمت بنزین علاوه بر مصرف افسارگسیخته، عدم مصرف صحیح و بهینه از این فرآورده است. اما به اعتقاد کارشناسان، برای با ارزش جلوه دادن این حامل انرژی می بایست علاوه بر استراتژی های قیمتی، حتما فرهنگ سازی و تعامل با اجتماع نیز مورد نظر نهادهای تصمیم ساز قرار بگیرد.
منبع: نفت ما
