به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، روز شنبه (17شهریور) مسعود پزشکیان، رئیس جمهور، به معضلات تهران اشاره و موضوع تغییر پایتخت سیاسی و اقتصادی کشور را مطرح کرد. طی این سخنان که به انتقال پایتخت به جنوب کشور اشاره شد چند سوال مطرح می شود. جنوب کشور تا چه میزان زیر ساخت های انتقال پایتخت را دارا است؟ سوال دیگر این که پایتخت یک کشور با موقعیت ایران در منطقه، مناسب است که به مرز نزدیک باشد؟ سوال دیگر این است که این اظهار نظر چه میزان با بررسی آمایش های سرزمینی و توجه به مخاطرات محیط زیستی صورت گرفته است.
اردشیر گراوند پژوهشگر اجتماعی، در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی رکنا، با اشاره به بزرگی دولت و مشکلات ناشی از آن، گفت: دولت ما حجم بزرگی در کشور دارد و دلیل بزرگی حجم آن قبضه عمده اختیارات زندگی مردم در تمام وجوه است. این مسئله از زمان رضا خان شروع و بعد از انقلاب اسلامی گسترده تر شد. دستگاه های دولتی لوایح و طرح ها را به مجلس برده و تصویب می کنند تا بتوانند بر بخش های مختلف زندگی مردم تسلط داشته باشند. بر این اساس اختیارات زندگی مردم را در کشاورزی، صنعت، خدمات و... گرفته و دولت را بزرگ کرده اند، به عنوان مثال چه دلیلی دارد فردی برای تاسیس یک مجله به جای مراجعه به صنف مشخص از دولت مجوز گیرد. در نتیجه اولین قدم برای سر و سامان به دولت، کوچک کردن آن است. می بایست اختیارات مردم را، که بی دلیل از آن ها سلب کرده ایم و احساس بی قدرتی که در نتیجه آن برای مردم به وجود آمده است را، برگردانیم.
این پژوهشگر اجتماعی در خصوص لزوم توزیع اختیارات از پایتخت به سمت سایر استان ها و تقویت زیر ساخت های الکترونیکی، گفت: با وجود اینکه هر استانی دارای استاندار بوده با این حال هر استانداری در صورتی که بخواهد حدی از اختیارات به بالا را انجام دهد لازم است به تهران بیاید. در نتیجه قدم دوم برای کوچک کردن پایتخت می بایست تقسیم اختیارات از سازمان های موجود در پایتخت به سمت سازمان های مستقر در سایر استان ها باشد. به واسطه این اقدام و توزیع سراسری خدمات بسیاری از سازمان هایی که بی دلیل در تهران بزرگ شده اند کوچک می شوند.از سوی دیگر زیر ساخت های الکترونیک جدید به گونه ای است که هر شخصی می تواند به آن مراجعه و به واسطه آن رجوع به سیستم های دولتی کم شود. در نتیجه می توان بازگردانی اختیارات مردم به خودشان، واگذاری اختیارات به استان ها و فراهم سازی زیر ساخت های الکترونیک لازم را به عنوان سه راه اصلی کوچک کردن دولت در نظر گرفت.
وی افزود: راه حل کوچک کردن دولت انتقال آن به سایر استان ها نیست؛ بلکه محدود سازی برخی از سرمایه گذاری های عجیب و غریب در تهران است. محدود سازی سرمایه گذاری در تهران نباید به شکل سلبی انجام شود؛ به این معنا که دولت نمی تواند فرد را از سرمایه گذاری منع کند؛ بلکه می بایست با در نظرگیری تسهیلات مناسب در شهرستان های دور، آن را تشویق به سرمایه گذاری در این مناطق کند که در نتیجه این اقدام از مهاجرت بسیاری به تهران جلوگیری شود. انتقال پایتخت نیازمند مطالعه و آمایش صحیح، ضمن درنظرگیری سه نکته محیط زیست و ظرفیت اکولوژی منطقه، ظرفیت فرهنگی و اجتماعی یک استان همچنین مطالعات امنیتی و پدافند غیر عامل آن است. به این معنا که چگونه می توان جمعیت را به گونه ای منتقل کرد که در سرتاسر استان مورد نظر پخش شوند؛ چرا که با تراکم مجدد بخشی از جمعیت در یک استان، معضلات و مشکلات اجتماعی و فرهنگی بروز پیدا می کنند. می بایست توزیع فعالیت ها با توجه به ویژگی های افراد صورت گیرد.
گراوند با انتقاد از عدم آمایش سرزمین بعد از انقلاب اسلامی، گفت: کشور از آغاز پهلوی دوم با تمرکز منابع پولی و نفتی در استان تهران، اصفهان و... جمعیت را در این استان ها جذب کرد. بعد از انقلاب اسلامی با توجه به عدم آمایش سرزمینی روند افزایش جمعیت به این شهر ها ادامه پیدا کرد به صورتی که کمتر از 60 درصد جمعیت تهران در این استان متولد شده اند؛ همچنین در شهرهای اطراف تهران مانند شهریار، کرج، اسلام شهر و.. حداکثر 10 الی 15 درصد جمعیت این استان ها متولد این نواحی هستند. تمرکز این حجم از جمعیت در تهران و نواحی اطراف آن وجود نهادهای عظیم پولی و مالی در این استان است. ما هیچ گاه سرمایه گذاری را به استان ها و شهرستان های دور توزیع نکرده و سیاستی برای توزیع سرمایه گذاری در شهرستان هایی مثل ماسال، آستارا، رودسر و.. اتخاذ نکرده ایم. اساسا ما همه چیز را در استان تهران یا مرکز استان ها متمرکز و شهرستان ها را به حال خود رها کرده ایم.
وی با اشاره به سیاست های انقباضی و انبساطی به عنوان راهی برای کاهش بحران های مربوط به تهران گفت: دولت می بایست سیسات های انقباضی را برای تهران و انبساطی را برای شهرستان ها به کار گیرد تا به واسطه آن زندگی در تهران به اندازه ای گران و برای قشری از جامعه محدود شود که به مهاجرت و سرمایه گذاری در سایر شهرها روی بیاورند. با به کار گیری سیاست های انبساطی صحیح برای شهرستان ها و افزایش سرمایه گذاری این استان ها در قدم اول مهاجرت از شهرستان ها متوقف شده و در قدم های بعدی می توان به مهاجرت معکوس امیدوار بود. راه حل معضلات تهران ذاتا تغییر پایتخت نیست بلکه راه اصلی مربوط به واگذاری، توزیع منابع پولی، مالی و اداری به سایر استان ها است؛ چرا که در غیر این صورت علاوه بر بحران های زیست محیطی و اجتماعی که پایتخت با آن درگیر است، آلودگی فرهنگی و اجتماعی به وجود آمده که در نتیجه آن ممکن است کل نظام اجتماعی فرو ریزد.
