غار سنگی حسین کوهکن
حسین کوهکن
حسین کوهکن، یا خالو حسین کوهکن، که با نام اصلی حسین عثمانی شناخته می‌شود، یک مرد کرد ایرانی اهل کرمانشاه بود که به دلیل خلق غار سنگی حسین کوهکن در منطقه میگوره شهرت یافت. او با وجود از دست دادن یک پا و با استفاده از تنها یک کلنگ، بیش از ۲۰ سال از عمر خود را صرف حفر صخره و ساختن این غار کرد. این غار که به دست توانمند او شکل گرفت، نمادی از مقاومت، خلاقیت، و تلاش در برابر سختی‌های زندگی بود.
دلایل اصلی حسین کوهکن برای شروع به کندن این غار به تجربیات دشوار او در زندگی مربوط می‌شود. او خانواده‌اش را در دوران انقلاب ۵۷ از دست داد و در جنگ ایران و عراق نیز خانه و دام‌هایش را از دست داد. این اتفاقات او را به سمت آوارگی و فقر سوق داد. در نتیجه، او تصمیم گرفت با تمام توان خود در دل صخره‌ها غاری بسازد که اکنون به عنوان یادبودی از اراده و تلاش فردی شناخته می‌شود.
به دلیل شباهت کار او به اسطوره فرهاد کوهکن که صخره‌های بیستون را برای عشق خود تراشید، حسین کوهکن به «فرهاد دوم» یا «فرهاد زمانه ما» مشهور شد. این لقب‌ها به پاس شباهت کار طاقت‌فرسا و بی‌پایان او به داستان معروف عشق و استقامت فرهاد در تاریخ ادبیات فارسی به او داده شده‌اند.
خالو حسین کوهکن، با نام اصلی حسین عثمانی، در ۶ مهر ۱۳۰۹ خورشیدی در روستای دروله سفلی از شهرستان جوانرود، استان کرمانشاه، به دنیا آمد. او در یک خانواده مذهبی و کشاورز متولد شد و از همان کودکی، همانند دیگر اعضای طایفه‌اش، به کمک خانواده در کارهای کشاورزی و دامداری مشغول بود. به دلیل نبود امکانات آموزشی در آن دوران، حسین نتوانست تحصیلات رسمی داشته باشد و به زندگی ساده روستایی ادامه داد.
حسین در دوران جوانی علاقه‌مند به موسیقی کردی بود و به ویژه به نواختن «شمشال»، یک ساز کردی، علاقه داشت و آن را به خوبی آموخت. از نظر شخصی، او فردی پرشور و سرسخت بود که از کودکی با سختی‌های زندگی روستایی آشنا شده بود و این سختی‌ها در آینده به او کمک کرد تا کار بی‌نظیرش در خلق غار سنگی را به انجام برساند.
در سن ۲۰ سالگی، حسین با دخترعمویش رابعه ازدواج کرد و صاحب هفت فرزند شد. با این حال، یکی از پسرانش در هنگام تولد از دنیا رفت و دو پسر دیگرش نیز در سنین ۴ و ۵ سالگی فوت کردند. زندگی خانوادگی حسین پر از سختی و از دست دادن بود، که این مسائل تأثیرات عمیقی بر او گذاشت.
درسال ۱۳۵۹، حسین کوهکن با از دست دادن همسرش، رابعه‌خانم، بر اثر بیماری، دوران بسیار سختی را تجربه کرد. این مصیبت با وقوع جنگ ایران و عراق تشدید شد. خانه و دام‌های او در روستای دروله، که بخش مهمی از زندگی و معیشت او بودند، در اثر جنگ ویران و نابود شدند. این ویرانی‌ها باعث شد حسین به همراه تعداد کمی از گوسفندهای باقی‌مانده، مجبور به ترک روستا شود و به روستای منصورآقایی کوچ کند.
اما سرنوشت همچنان برای او سختی‌های بیشتری به همراه داشت. پس از مدتی، بخشی دیگر از حیوانات او نیز تلف شدند، و حسین تصمیم گرفت مابقی دام‌ها را بفروشد. او سپس به منطقهٔ میگوره، یکی از مناطق ییلاقی طایفهٔ امامی، روی آورد. در همین منطقه بود که حسین کوهکن شروع به حفر صخره و ساخت غار سنگی معروف خود کرد، که در طول سال‌ها به عنوان نمادی از مقاومت و ایستادگی او در برابر مشکلات زندگی شناخته شد.
خالو حسین کوهکن، پس از ترک روستای دروله و تجربه‌های سخت زندگی، به منطقه‌ای کوهستانی و خالی از سکنه به نام میگوره، از توابع بانه‌وره، رفت. او تصمیم گرفت که کوه و صخره‌ها را بتراشد و برای خود خانه‌ای سنگی بسازد. در سال ۱۳۵۷، با وجود معلولیت جسمی و تنها با یک کلنگ و بیل، کار خود را آغاز کرد. حسین کوهکن ۱۹ تا ۲۰ سال از عمر خود را برای ساخت این خانه سنگی صرف کرد.
غار سنگی حسین کوهکن دارای ۹ اتاق است و از چهار خانه مجزا تشکیل شده که در برخی نقاط نسبت به سطح زمین ارتفاع کمتری دارد. ارتفاع بعضی از اتاق‌ها به ۱۷۰ تا ۱۸۰ سانتی‌متر می‌رسد. دو خانه تک‌اتاقی و دو خانه دیگر شامل چند اتاق مجزا یا دالان هستند که هر دالان به دالان دیگری ختم می‌شود. خالو حسین در یکی از خانه‌های تک‌اتاقی، مقبره‌ای برای خود ساخت تا پس از مرگ در آنجا دفن شود.
این تلاش‌های خستگی‌ناپذیر و کار سخت او باعث شد که مردم به او لقب «فرهاد دوم» یا «فرهاد ثانی» بدهند، اشاره‌ای به داستان اساطیری فرهاد کوهکن که عاشقانه به تراشیدن کوه بیستون پرداخت. حسین کوهکن با این کار نشان داد که با اراده‌ای قوی و عزم راسخ می‌توان به خلق آثاری بی‌نظیر دست یافت، حتی در سخت‌ترین شرایط.
معماری صخره‌ای در ایران
فرهاد دوم
تاریخچه غار سنگی
جاذبه‌های گردشگری اورامانات
زندگی حسین کوهکن
آثار فرهنگی کردستان
بزرگ‌ترین غارهای صخره‌ای ایران
غار سنگی
خالق غار سنگی حسین کوهکن
1. غار سنگی حسین کوهکن چه زمانی و توسط چه کسی ساخته شد؟
غار سنگی حسین کوهکن توسط خالو حسین کوهکن، معمار و هنرمند کرد، در سال ۱۳۵۷ هجری شمسی شروع به ساخت شد. او با استفاده از کلنگ و بیل، به مدت ۱۹–۲۰ سال وقت خود را صرف تراشیدن صخره‌ها و ایجاد این غار کرد.
2. غار سنگی حسین کوهکن دارای چه ویژگی‌هایی است؟
غار سنگی حسین کوهکن شامل ۹ اتاق است که به چهار خانه مجزا تقسیم می‌شود. برخی از اتاق‌ها ارتفاع کمتری نسبت به سطح زمین دارند و در برخی دیگر ارتفاع به ۱۷۰ تا ۱۸۰ سانتی‌متر می‌رسد. همچنین، خالو حسین در یکی از خانه‌های تک‌اتاقی، مقبره‌ای برای خود حفاری کرده است.
3. چه دلایلی باعث شد تا خالو حسین کوهکن به ساخت این غار روی آورد؟
خالوحسین به دلیل مشکلات اقتصادی، جنگ ایران و عراق، و از دست دادن خانواده و اموالش، تصمیم به ساخت این غار گرفت. او به این طریق تلاش کرد تا با شرایط دشوار زندگی مقابله کند و خانه‌ای امن برای خود بسازد.
4. چرا خالو حسین کوهکن لقب "فرهاد دوم" را دریافت کرد؟
خالو حسین کوهکن به دلیل شباهت کارش به بیستون کندن فرهاد کوهکن، لقب "فرهاد دوم" یا "فرهاد ثانی" را دریافت کرد. تلاش و دقت او در کندن صخره‌ها و ایجاد این غار مشابهت‌هایی با کارهای فرهاد در زمان‌های قدیم دارد.
5. آیا خالو حسین کوهکن وصیت خاصی در مورد تدفین خود داشت؟
بله، خالو حسین کوهکن وصیت کرده بود که پس از مرگش در قبری که خود در غار سنگی‌اش کنده است دفن شود. اما این وصیت به دلیل تصمیم خویشاوندانش، در قبرستان عمومی شهر بانه‌وره به اجرا درآمد.
غار سنگی حسین کوهکن نه تنها یک اثر برجسته از هنر و معماری صخره‌ای است، بلکه نمادی از عزم و اراده انسانی نیز به شمار می‌آید. این شاهکار منحصر به فرد، که طی سال‌ها با تلاش و سخت‌کوشی بی‌وقفه حسین کوهکن ساخته شده، به خوبی نشان‌دهنده قدرت خلاقیت و پشتکار اوست. غار سنگی، با وجود تمام سختی‌ها و مشکلاتی که حسین کوهکن در زندگی خود تجربه کرد، به یک میراث فرهنگی و تاریخی تبدیل شده که ارزش‌های انسانی و فرهنگی را در خود جای داده است. این اثر باستانی نه تنها در تاریخ معماری ایران بلکه در دل مردم کردستان نیز جایگاهی ویژه دارد و همچنان الهام‌بخش نسل‌های آینده خواهد بود.
گرد آوری:بخش گردشگری بیتوته
