تحریم‌های بین‌المللی و نوسانات شدید ارز از جمله عواملی هستند که بر بازار مشتقه ایران تاثیر گذاشته‌اند. محدودیت‌های بانکی و ارزی و همچنین تغییرات مکرر در قوانین مالیاتی، باعث شده سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی با احتیاط بیشتری وارد این بازار شوند. برای بهبود این وضعیت باید بر راه‌حل‌های داخلی و استفاده از ابزارهای نوین مالی تمرکز شود. با توجه به رشد تکنولوژی‌های مالی و اصلاحات اقتصادی، پیش‌بینی می‌شود بازار مشتقه در ایران در پنج سال آینده به‌ویژه در بخش‌های انرژی و پتروشیمی رشد قابل‌توجهی داشته باشد. البته تحقق این پیش‌بینی به عواملی مانند کاهش تحریم‌ها و بهبود روابط بین‌المللی بستگی دارد.
در صورتی که این شرایط فراهم شود، می‌توان انتظار داشت حجم معاملات در این بازار افزایش یابد و تنوع ابزارهای مالی گسترش یابد. با این اوصاف استفاده از فناوری‌های نوین مانند «بلاکچین و معاملات الگوریتمی» می‌تواند به شفافیت و سرعت معاملات کمک کند. بلاکچین می‌تواند امنیت معاملات را افزایش داده و جلوی دستکاری قیمت‌ها را بگیرد. معاملات الگوریتمی نیز با سرعت‌بخشی به فرآیندهای معاملاتی، می‌تواند نقدینگی بیشتری را به بازار تزریق کند. به‌کارگیری این فناوری‌ها در بازار ایران، می‌تواند به رفع برخی از مشکلات زیرساختی و افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران منجر شود.
بررسی تجربه‌های بین‌المللی نشان می‌دهد کشورهایی مانند ترکیه و برزیل که با شرایط مشابه ایران مواجه بودند، با استفاده از سیاست‌های جذب سرمایه‌گذاری خارجی و بهبود قوانین مالی، توانسته‌اند بازار مشتقه خود را توسعه دهند. برای مثال ترکیه با توسعه زیرساخت‌های نظارتی و ایجاد تنوع در ابزارهای مالی، رشد قابل‌توجهی در این بازار داشته است. ایران نیز می‌تواند از تجربیات این کشورها برای بهبود و گسترش بازار مشتقه خود بهره‌مند شود. بازار مشتقه از ابزارهای مالی مهم در بازارهای سرمایه جهانی است که نقش کلیدی در مدیریت ریسک، تامین نقدینگی و جذب سرمایه‌گذاران ایفا می‌کند.
در بازارهای بین‌المللی مانند ایالات متحده و اروپا، مشتقات سهم عمده‌ای از حجم معاملات را تشکیل می‌دهند و ابزارهای متنوعی ازجمله قراردادهای آتی، اختیار معامله (آپشن)، معاوضه‌ها (Swaps) و فوروارد مورد استفاده قرار می‌گیرند. بر اساس آمارهای جدید، حجم معاملات مشتقه در بورس‌های بین‌المللی به بیش از ۴۵۰تریلیون دلار رسیده که نشان‌دهنده رشد سریع این بازارهاست. اما در ایران، با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته، بازار مشتقه همچنان در حال توسعه است و نیازمند بهبود و گسترش بیشتری است. در ایران، بورس کالا به عنوان بستر اصلی معاملات مشتقه، ابزارهایی مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله را برای کالاهای اساسی نظیر طلا، سکه، زعفران و محصولات فلزی ارائه کرده است. با‌این‌حال، حجم معاملات این بازار همچنان محدودتر از بازارهای بین‌المللی است. مهم‌ترین چالش در بازار ایران، محدودیت تعداد ابزارهای موجود و عدم تنوع در کالاهای قابل‌معامله است. علاوه بر این، چالش‌های اقتصادی داخلی و محدودیت‌های ارزی نیز به موانع جدی بر سر راه توسعه این بازار تبدیل شده‌اند.
