رشوه دادن به کودکان
رشوه دادن به کودکان یا استفاده از پاداش‌های مادی و غیرمادی به منظور تشویق آنها به انجام کاری، مسئله‌ای است که بسیاری از والدین با آن مواجه‌اند. این روش می‌تواند از دادن یک شیرینی برای مرتب کردن اتاق گرفته تا وعده خرید اسباب‌بازی در ازای گرفتن نمرات خوب در مدرسه باشد. هرچند رشوه دادن به کودکان در نگاه اول ممکن است راهکاری سریع و کارآمد برای حل مشکلات روزمره به نظر برسد، اما پیامدهای بلندمدتی دارد که می‌تواند بر شخصیت و رفتار کودک تأثیر منفی بگذارد.
رشوه دادن به کودکان به معنای استفاده از مشوق‌های مادی یا غیرمادی به منظور جلب همکاری کودک در انجام وظایف یا رفتاری خاص است. این مشوق‌ها می‌تواند شامل پول، شیرینی، زمان بازی با وسایل الکترونیکی یا قول انجام فعالیت‌های دلخواه باشد. تفاوت اصلی بین رشوه و پاداش در زمان و نوع استفاده از آن است. در رشوه، مشوق قبل از انجام کار داده می‌شود و کودک برای دریافت آن اقدام می‌کند. اما در پاداش، تلاش کودک ابتدا دیده شده و سپس به او پاداش داده می‌شود.
اثرات کوتاه‌مدت رشوه دادن به کودکان
در کوتاه‌مدت، رشوه دادن به کودکان اغلب به نتایج سریع و موقتی منجر می‌شود. کودک در ازای دریافت پاداش وعده داده شده، رفتار مورد انتظار را از خود نشان می‌دهد. این روش می‌تواند در برخی موقعیت‌ها مثل جلوگیری از بحث و جدل‌های طولانی یا برای حل مشکلات فوری کاربرد داشته باشد. با این حال، مشکلاتی نظیر کاهش انگیزه‌های درونی و ارتباط کودک با نیازهای واقعی زندگی به وجود می‌آید.
یکی از اثرات منفی اصلی رشوه دادن به کودکان، ایجاد وابستگی به پاداش‌های مادی است. کودکی که همواره برای انجام کارهایش رشوه دریافت می‌کند، ممکن است در آینده بدون وجود مشوق‌های خارجی نتواند خود را متعهد به انجام وظایفش بداند.
رشوه دادن باعث می‌شود کودک به جای اینکه از روی میل و انگیزه درونی برای انجام یک کار تلاش کند، منتظر یک پاداش باشد. این امر می‌تواند در بلندمدت انگیزه‌های درونی کودک را برای یادگیری، رشد شخصیتی و مسئولیت‌پذیری کاهش دهد.
وقتی کودکان به طور مکرر با رشوه‌ها مواجه می‌شوند، یاد می‌گیرند که رفتارهای مطلوب آنها تنها در ازای پاداش قابل قبول است. این امر به مرور می‌تواند به نگرشی تبدیل شود که در آن کودک همواره توقع دارد برای انجام هر کاری، حتی کارهای ساده و روزمره، چیزی دریافت کند.
رشوه دادن می‌تواند رابطه‌ای مبتنی بر معامله بین والدین و کودکان ایجاد کند، که به مرور زمان ارتباطات انسانی و احساسی بین آنها را کاهش می‌دهد. کودک ممکن است به جای انجام کارها به خاطر احساس مسئولیت یا احترام، تنها به فکر دریافت پاداش باشد.
برخورد با رفتارهای نادرست بدون رشوه
به جای استفاده از رشوه، والدین می‌توانند از روش‌های جایگزینی برای تشویق کودکان به انجام کارها استفاده کنند که هم موثرتر و هم سالم‌تر هستند:
به جای پاداش‌های مادی، والدین می‌توانند از روش‌هایی مانند تشویق کلامی، آغوش و تحسین استفاده کنند. این نوع پاداش‌ها به کودک احساس ارزشمندی و قدردانی می‌دهد، بدون اینکه او را به پاداش‌های خارجی وابسته کند.
مشخص کردن مرزها و قوانین در خانه به کودک کمک می‌کند تا بفهمد که هر فرد باید نقش خود را در خانواده ایفا کند. تعیین مسئولیت‌های مشخص به کودکان یاد می‌دهد که بدون انتظار پاداش، وظایفشان را انجام دهند.
والدین می‌توانند به کودکان کمک کنند تا از خود رفتارهای مثبت و مستقل را بروز دهند. به عنوان مثال، به جای دادن رشوه برای تمیز کردن اتاق، می‌توان با کودک درباره اهمیت نظم و تمیزی صحبت کرد و به او کمک کرد که این موضوع را درک کند.
یکی دیگر از راهکارهای موثر، دادن فرصت به کودک برای انتخاب و تصمیم‌گیری در امور است. این کار حس مسئولیت‌پذیری را در کودکان تقویت می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد که نتیجه تصمیمات خود را تجربه کنند.
اثرات بلندمدت رشوه دادن به کودکان
یکی از مهم‌ترین مزایای اجتناب از رشوه دادن به کودکان، تقویت استقلال و خودکفایی آنهاست. هنگامی که کودکان از سنین پایین یاد می‌گیرند که برای رفتارهایشان نیازی به پاداش ندارند، اعتماد به نفس و حس مسئولیت‌پذیری در آنها تقویت می‌شود. این رویکرد به آنها کمک می‌کند تا در زندگی آینده‌شان بدون وابستگی به مشوق‌های بیرونی، تصمیم‌های درست و منطقی بگیرند.
برای اینکه والدین بتوانند این مهارت‌ها را در کودکان خود پرورش دهند، راهکارهای زیر می‌تواند مؤثر باشد:
به کودکان اجازه دهید در محیط امن خانواده تصمیم‌هایی را بگیرند. این می‌تواند از انتخاب لباس گرفته تا تعیین چگونگی انجام تکالیف باشد. این آزادی در تصمیم‌گیری باعث می‌شود که آنها به اهمیت مسئولیت‌پذیری پی ببرند.
اگرچه ممکن است کودک در ابتدا نتواند بهترین تصمیم‌ها را بگیرد یا در انجام کارها دچار اشتباه شود، والدین باید به جای تنبیه یا پیشنهاد رشوه، از تلاش‌های کودک حمایت کنند. این رویکرد باعث می‌شود کودک از اشتباهاتش درس بگیرد و به بهبود عملکرد خود تلاش کند.
یکی از چالش‌های اصلی والدین این است که چگونه با رفتارهای نادرست کودکان بدون استفاده از رشوه مقابله کنند. رشوه دادن در چنین موقعیت‌هایی می‌تواند به کودک بیاموزد که با رفتارهای نادرست خود می‌تواند چیزی به دست آورد، و این الگو در آینده تکرار شود. راهکارهای مؤثر برای مقابله با رفتارهای نادرست بدون استفاده از رشوه عبارتند از:
به جای رشوه دادن یا تنبیه‌های شدید، والدین می‌توانند از پیامدهای طبیعی و منطقی استفاده کنند. به عنوان مثال، اگر کودکی تکالیفش را انجام ندهد، ممکن است زمان بازی با دوستانش را از دست بدهد. این پیامدها باید به گونه‌ای باشد که کودک بتواند ارتباط مستقیمی بین رفتار و پیامد آن برقرار کند.
والدین می‌توانند از موقعیت‌های نادرست به عنوان فرصتی برای آموزش استفاده کنند. به جای اینکه کودک را مجبور به انجام کاری با رشوه کنند، می‌توان با او درباره تأثیر رفتارهایش بر دیگران صحبت کرد و او را به درک احساسات دیگران تشویق کرد.
یکی از نکات کلیدی در مواجهه با رفتارهای نادرست کودکان این است که والدین آرامش خود را حفظ کنند. رفتارهای احساسی یا تنبیه‌های لحظه‌ای می‌تواند به کودک پیامی گیج‌کننده بفرستد. به جای آن، والدین باید با ثبات و آرامش، قوانین را اجرایی کنند و به کودک کمک کنند تا عواقب طبیعی رفتارهایش را ببیند.
راهکارهای جایگزین برای تشویق کودکان
بسیاری از والدین ممکن است این سوال را مطرح کنند که آیا بین پاداش دادن و رشوه دادن تفاوتی وجود دارد؟ پاسخ مثبت است. پاداش‌ها به عنوان تشویق برای رفتارهای خوب و تلاش‌های واقعی کودک ارائه می‌شوند و معمولاً پس از انجام کارها به کودک داده می‌شوند. این در حالی است که رشوه پیش از انجام کار پیشنهاد می‌شود و معمولاً برای کنترل یا هدایت رفتار کودک در لحظه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- مبتنی بر تلاش و موفقیت کودک است.
- پس از انجام رفتار مطلوب ارائه می‌شود.
- به تقویت رفتارهای مثبت در آینده کمک می‌کند.
- باعث افزایش حس مسئولیت‌پذیری و تلاش می‌شود.
- پیش از انجام کار پیشنهاد می‌شود.
- برای کنترل یا تغییر رفتار در لحظه استفاده می‌شود.
- می‌تواند وابستگی به پاداش‌های خارجی ایجاد کند.
- به مرور زمان ممکن است رفتارهای نادرست را تقویت کند.
برای والدین، مهم است که به جای استفاده از رشوه، رفتارهای مثبت کودکان را به شیوه‌هایی تشویق کنند که موجب رشد و تقویت انگیزه‌های درونی شود. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
به کودکان نشان دهید که متوجه تلاش‌های آنها هستید و از آنها قدردانی می‌کنید. جملاتی مانند "به خاطر تلاشی که برای مرتب کردن اتاقت کردی، بهت افتخار می‌کنم" می‌تواند برای کودک بسیار ارزشمندتر از پاداش مادی باشد.
به جای تمرکز صرف بر نتایج، بر فرایند یادگیری کودک تمرکز کنید. اگر کودک در یک کار شکست خورد، از آن به عنوان فرصتی برای یادگیری و رشد استفاده کنید.
با کودک درباره اهمیت همکاری و انجام وظایف به عنوان عضوی از خانواده صحبت کنید. این کار به او نشان می‌دهد که همکاری و تلاش بخشی از زندگی روزمره است و برای آن نیازی به دریافت پاداش‌های خارجی نیست.
تعریف رشوه به کودکان
1. رشوه دادن به کودکان چیست؟
رشوه دادن به کودکان به معنای دادن پاداش یا امتیاز به منظور وادار کردن آنها به انجام یک کار یا رفتاری خاص است. در این روش، والدین یا سرپرستان پیش از انجام کار، وعده پاداشی مانند پول، شیرینی یا اسباب‌بازی به کودک می‌دهند تا او را به انجام رفتار مطلوب ترغیب کنند.
2. تفاوت بین پاداش و رشوه چیست؟
پاداش پس از انجام کار و به عنوان قدردانی از تلاش کودک ارائه می‌شود، در حالی که رشوه پیش از انجام کار پیشنهاد می‌شود تا کودک برای دریافت آن، وظیفه‌ای را انجام دهد. پاداش‌ها معمولاً برای تقویت رفتارهای مثبت استفاده می‌شوند و به رشد انگیزه درونی کودک کمک می‌کنند، اما رشوه می‌تواند وابستگی به مشوق‌های خارجی ایجاد کند.
3. آیا رشوه دادن به کودکان همیشه مضر است؟
رشوه دادن ممکن است در کوتاه‌مدت به نتایج مطلوب منجر شود، اما در بلندمدت می‌تواند اثرات منفی زیادی داشته باشد. این روش می‌تواند موجب وابستگی کودک به پاداش‌های خارجی شود و انگیزه‌های درونی او را برای انجام کارها کاهش دهد. همچنین، ممکن است باعث شود که کودک تنها در ازای دریافت پاداش رفتارهای مطلوبی را انجام دهد.
4. چه تاثیرات بلندمدتی از رشوه دادن به کودکان به وجود می‌آید؟
رشوه دادن مکرر به کودکان می‌تواند:
انگیزه‌های درونی آنها را تضعیف کند.
وابستگی به پاداش‌های مادی ایجاد کند.
احساس مسئولیت‌پذیری کودک را کاهش دهد.
رفتار معامله‌گرانه‌ای را در کودک تقویت کند.
اعتماد به نفس کودک را در انجام وظایف بدون دریافت پاداش تضعیف کند.
5. چگونه می‌توانیم بدون رشوه دادن، رفتارهای مثبت را در کودکان تقویت کنیم؟
راهکارهای جایگزین برای رشوه دادن شامل:
تشویق کلامی و تحسین تلاش‌های کودک.
تقویت انگیزه‌های درونی از طریق توضیح اهمیت وظایف و نقش آنها در زندگی.
استفاده از پیامدهای طبیعی و منطقی برای رفتارهای نادرست.
ایجاد مسئولیت‌های مشخص و آموزش همکاری در خانواده.
ارائه انتخاب و فرصت به کودکان برای تصمیم‌گیری و درک نتایج اعمالشان.
6. چگونه باید با رفتارهای نادرست کودکان بدون استفاده از رشوه مقابله کرد؟
برای مقابله با رفتارهای نادرست، والدین می‌توانند:
پیامدهای طبیعی و منطقی برای رفتارهای نادرست تعیین کنند.
به کودک آموزش دهند که هر رفتاری نتیجه‌ای دارد و به جای رشوه، پیامدها را توضیح دهند.
با حفظ آرامش و ثبات در قوانین خانه، به کودک کمک کنند تا رفتارهای درست را بپذیرد.
رفتارهای مثبت را تقویت کنند و به کودک اجازه دهند تا تجربه‌های منفی را به عنوان درس زندگی درک کند.
7. آیا همه پاداش‌ها می‌توانند به رشوه تبدیل شوند؟
پاداش‌ها زمانی که به درستی استفاده شوند، ابزار مؤثری برای تقویت رفتارهای مثبت هستند. اما اگر والدین همواره پیش از انجام رفتار وعده پاداش بدهند، این پاداش‌ها به رشوه تبدیل می‌شوند. برای اجتناب از این موضوع، والدین باید پاداش را پس از تلاش واقعی کودک و به عنوان قدردانی از او ارائه دهند.
8. چگونه می‌توان از ایجاد وابستگی کودک به پاداش جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از ایجاد وابستگی به پاداش:
از پاداش‌های مادی به‌ندرت استفاده کنید و بیشتر از تشویق‌های غیرمادی مانند تحسین و توجه بهره ببرید.
به کودک توضیح دهید که انجام وظایف بخشی از زندگی روزمره است و نیازی به پاداش‌های خارجی ندارد.
مسئولیت‌پذیری و استقلال را در کودک تقویت کنید تا او انگیزه‌های درونی برای انجام کارها داشته باشد.
9. آیا رشوه دادن به کودکان می‌تواند باعث شود که آنها همیشه انتظار پاداش داشته باشند؟
بله، رشوه دادن مکرر به کودکان می‌تواند باعث شود آنها همواره برای هر کار کوچکی انتظار پاداش داشته باشند. این موضوع به مرور زمان می‌تواند به نگرشی منجر شود که کودک فقط در ازای دریافت پاداش کاری را انجام دهد، حتی اگر آن کار بخشی از مسئولیت‌های روزمره‌اش باشد.
10. چرا برخی والدین به رشوه دادن به کودکان متوسل می‌شوند؟
والدین گاهی به دلیل نیاز به حل سریع مشکلات یا کاهش تنش‌های روزمره به رشوه دادن متوسل می‌شوند. این روش در لحظه ممکن است کارآمد به نظر برسد، اما به‌طور کلی، والدین باید تلاش کنند تا با استفاده از روش‌های پایدارتر مانند تقویت انگیزه‌های درونی و ایجاد قوانین روشن، از این رویکرد اجتناب کنند.
11. چه زمانی استفاده از پاداش مؤثر است؟
پاداش می‌تواند مؤثر باشد زمانی که پس از یک تلاش واقعی و به عنوان تقویت کننده ارائه شود. این پاداش باید بیشتر بر مبنای تحسین و قدردانی باشد تا پاداش مادی، زیرا پاداش‌های غیرمادی می‌توانند حس ارزشمندی و خودباوری را در کودک تقویت کنند.
12. چگونه می‌توان کودک را بدون رشوه دادن به انجام وظایفش تشویق کرد؟
والدین می‌توانند با توضیح اهمیت وظایف و ارتباط آنها با رشد فردی کودک، او را به انجام کارها تشویق کنند. همچنین، تشویق به تصمیم‌گیری مستقل، ایجاد فرصت برای انتخاب و تقویت احساس مسئولیت از دیگر راهکارهای مؤثر هستند.
رشوه دادن به کودکان ممکن است در کوتاه‌مدت راه‌حلی ساده برای مشکلات رفتاری به نظر برسد، اما در طولانی‌مدت می‌تواند به وابستگی به پاداش‌های خارجی و کاهش انگیزه‌های درونی منجر شود. والدین می‌توانند با استفاده از روش‌های جایگزین مانند تقویت انگیزه‌های درونی، تشویق کلامی، تعیین مسئولیت‌ها و پیامدهای طبیعی به رشد شخصیت کودکان خود کمک کنند. این روش‌ها به کودکان می‌آموزد که بدون نیاز به پاداش‌های مادی، مسئولیت‌پذیر و خودکفا باشند و در مسیر زندگی خود تصمیم‌های بهتر و موفق‌تری بگیرند.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته
