همشهری آنلاین - مجید جباری: ۱۰روز تا پایان فصل «گاوبانگی» گوزن قرمز ایرانی باقی مانده‌است و همچنان صدها محیط‌بان، فعال محیط‌زیست و نیروی داوطلب مردمی که از نیمه شهریورماه با برپایی چادرهای حفاظتی و اقامت شبانه‌روزی و ایجاد قرق در زیستگاه‌های مرال در جنگل‌های هیرکانی ۳ استان گلستان، مازندران و گیلان اقدام به حفاظت از زیستگاه این گونه در خطر انقراض حیات‌وحش ایران کرده‌اند، فعالیت شبانه‌روزی خود را برای حفاظت از گوزن قرمز ایرانی ادامه می‌دهند.

جمعیت گوزن قرمز در ایران تا حدود ۱۰سال پیش که برنامه‌های حفاظتی به جدیت سال‌های اخیر اجرا نمی‌شد، به‌دلیل شکار غیرمجاز و برهم‌زدن آرامش زیستگاه‌ها از سوی آفرودسواران و تورهای طبیعت‌گردی در فصل گاوبانگی (جفت‌گیری مرال) به‌شدت کاهش یافته‌بود؛ اما در این سال‌ها با اجرای منظم برنامه‌های حفاظتی، زادآوری این گونه ارزشمند حیات‌وحش افزایش یافت و جمعیت آن تا حدی احیا شد؛ اگرچه گوزن قرمز هنوز هم در فهرست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد.

نماد تنوع زیستی در جنگل هیرکانی

یک کارشناس حیات وحش با اشاره به اقداماتی که هرسال در فصل گاوبانگی برای حفاظت از گوزن قرمز به اجرا درمی‌آید گفت:« مرال یا گوزن قرمز، نماد تنوع زیستی و شکوه جنگل‌ هیرکانی و از گونه‌های حمایت‌شده و در معرض خطر انقراض است. بانگ‌های پی‌درپی مرال‌های نر (گاوبانگی) امکان شناسایی و ردیابی آنها را برای شکار آسان‌تر می‌کند؛ به همین خاطر شکارچیان تلاش می‌کنند در فصل گاوبانگی با تقلید صدای نعره مرال‌ به‌وسیله دمیدن در شاخ گوزن یا لوله‌های پلاستیکی، مرال نر را به طرف خود بکشانند و بی‌رحمانه شکارش کنند. حفاظت از مرال‌ها در فصل زادآوری از نیمه اول شهریور شروع می‌شود و تا نیمه مهر ادامه دارد. در این بازه زمانی که مرال‌ها آسیب‌پذیرتر می‌شوند، ورود طبیعت‌گردان و تورهای‌گردشگری به جنگل‌های شمال ممنوع است. امسال نیز صدها داوطلب و علاقه‌مند از افراد محلی و دیگر نقاط کشور به کمک سازمان حفاظت محیط‌زیست آمده‌اند تا رفت‌وآمدهای مشکوک در مناطق نزدیک به زیستگاه‌ مرال‌ها را رصد و آرامش را برای گوزن قرمز ایرانی در فصل «گاوبانگی» برقرار کنند. چنین شرایطی بهترین فرصت را برای سرشماری جمعیت مرال فراهم می‌کند.

«مارخور» را به جای بز ایرانی جا زدند | انتشار گسترده تصاویر «دیدن گونه نادر حیات وحش بعد از ۲۰۰ سال » | «پیرمرد کوهستان» کجا زندگی می کند؟

فرشاد اسکندری در گفت‌وگو با همشهری آنلاین به خطراتی که جمعیت این گونه ارزشمند را تهدید می‌کند اشاره کرد و گفت:«تخریب زیستگاه در جنگل هیرکانی باعث جزیره‌ای شدن جمعیت مرال‌ها و قطع ارتباط میان زیستگاه‌ها شده است. هر قدر جمعیت، جزیره‌ای شود مرال‌ها به حاشیه رانده و شکار کردنشان راحت‌تر می‌شود. به حاشیه راندن مرال‌ها باعث قطع تبادل ژنتیک آنها نیز می‌شود؛ منابع آبی و غذایی و امکان مهاجرت حیوان را کاهش و مجموع این عوامل جمعیت مرال‌ها را کاهش می‌دهد.»

بیشترین جمعیت مرال در ایران

۴ استان ایران زیستگاه مرال ایرانی (گلستان، مازندران، گیلان و سمنان) و ۲ استان مازندران و گلستان، زیستگاه اصلی گوزن قرمز در ایران است.۲رویشگاه جنگلی بندر گز و نوکنده تا پارک ملی گلستان، بیشترین جمعیت گوزن قرمز را در ایران دارند. شکار،تخریب زیستگاه‌ها،جزیره‌ای‌شدن جمعیت و قطع ارتباط میان زیستگاه‌ها از مهمترین خطرات تهدیدکننده مرال‌ها به شمار می آیند.ضمن اینکه ۳رویشگاه جنگل ارسباران، خزر و زاگرس، مناطقی هستند که گوزن قرمز ایرانی در آنها منقرض شده است.