به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از فصل‌نامه‌ی «گواه»، حجت‌الاسلام حسن روحانی در کتاب خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است، درباره‌ی همه‌پرسی ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ می‌گوید: مسئله‌ی بسیار مهمی که در آن ایام امام و یاران وی بر آن تاکید داشتند، برگزاری رفراندوم برای تعیین نوع حکومت بود که خود امام بیش از همه بر آن اهتمام داشت. امام در اولین سخنرانی در قم بر «جمهوری اسلامی» به عنوان نوع حکومت تاکید نمودند و گفتند: رای من «جمهوری اسلامی» است.

علامه مطهری، دکتر بهشتی و همه‌ی یاران امام نیز در سخنرانی‌های و مصاحبه‌ها بر آن تاکید دارند. در واقع بعد از تشکیل شورای انقلاب و دولت موقت، برگزاری این رفراندوم دومین قدم مهم برای تثبیت حکومت و بی‌تردید مهم‌ترین اقدام برای تثبیت انقلاب اسلامی و سنگ بنای دموکراسی اسلامی در ایران است.

برخی از مقامات دولت موقت نظرات دیگری ابراز می‌کنند. کریم سنجابی، وزیر امور خارجه‌ی دولت موقت بر «جمهوری دموکراتیک اسلامی»؛ حسن نزیه، رئیس شرکت نفت بر «جمهوری ایران» تاکید دارند؛ گروهک‌های چپ، «جمهوری دموکراتیک» را تبلیغ می‌کنند. امام در این روزها بسیار فعال و خستگی‌ناپذیر است. در برخی روزها مثل ۹ر۱ر۱۳۵۸ گاهی بیش از شش – هفت سخنرانی و مصاحبه دارند و در همه‌ی آن‌ها نیز بر برگزاری شکوهند همه‌پرسی و بر «جمهوری اسلامی» تاکید دارند.

دیدگاه‌های مختلف درباره‌ی همه‌پرسی جمهوری اسلامی

از اسفند ۱۳۵۷، بحث بسیار مهم در همه‌ی محافل، مطبوعات و رادیو تلویزیون، مسئله‌ی تعیین نوع نظام حکومتی بود و بحث‌های مختلفی به راه افتاده بود. عده‌ای معتقد بودند نوع نظام باید قبل از نوشتن قانون اساسی تعیین شود. در مقابل، گروه دیگری می‌گفتند: وقتی مردم نمایندگان خود را برای نوشتن قانون اساسی انتخاب کردند و کار نوشتن قانون اساسی آغاز شد، خودبه‌خود در اولین و مهم‌ترین اصل آن، نوع نظام حکومتی تعیین می‌گردد. پیش از پیروزی انقلاب، امام دو اقدام بسیار مهم انجام داده بود که بر اثر آن، انجام دادن اقدامات بعدی تا حد زیادی تسهیل شده بود: اقدام اول، تشکیل شورای انقلاب و تعیین اعضای آن بود و اقدام دیگر، تعیین دولت موقت بود که یکی از وظایف آن، برگزاری رفراندوم برای تعیین نوع حکومت بود.

در این خصوص آقای شریعتمداری، که مشکل‌آفرینی‌ها وی از آغاز نهضت و تاسیس دارالتبلیغ شروع شده بود و با پیروزی انقلاب، همچنان ادامه داشت، نظرات خاص خودش را بیان می‌کرد که با نظرات امام زاویه داشت؛ البته امام در ظاهر با آقای شریعتمداری گرم می‌گرفت و به وی احترام می‌گذاشت. وقتی امام در دهم اسفند ۱۳۵۷ به قم رفتند، آقای شریعتمداری و دیگر مراجع به دیدن امام رفتند و از ایشان استقبال کردند. امام نیز متقابلا به خانه‌ی تک‌تک مراجع رفت و از آنان بازدید به عمل آورد.

اما نغمه‌های ناساز آقای شریعتمداری چنین بود که هرازگاهی با خبرنگاران مطبوعات داخل و خارج مصاحبه می‌کرد و مطالبی مشکل‌آفرین بیان می‌کرد. از جمله، درباره‌ی برگزاری همه‌پرسی تغییر رژیم، در مصاحبه‌ای مطبوعاتی اظهار کرد در همه‌پرسی باید مردم را آزاد گذاشت تا هر نوع نظامی را که می‌خواهند انتخاب کنند.

از دیگر سو، دولت موقت نیز در پی این بود که به جای جمهوری اسلامی، جمهوری دموکراتیک اسلامی به همه‌پرسی گذاشته شود؛ زیرا معتقد بود دنیای امروز جمهوری اسلامی را نمی‌پذیرد و باید برای جلب افکار عمومی مردم جهان و رفع برخی از نگرانی‌ها از روشن‌فکران جامعه، قید دموکراتیک را به آن افزود.

حسن نزیه، مدیرعامل شرکت نفت ملی ایران در دولت موقت نیز در مصاحبه‌ای به جای «جمهوری اسلامی»، «جمهوری ایران» را مطرح کرده بود. افراد دیگری، مانند هدایت‌الله متین‌دفتری و رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای نیز همین بحث‌ها را دنبال می‌کردند و خواهان «جمهوری دموکراتیک» بودند.

پیشنهاد حزب جمهوری اسلامی برای رفراندوم

درباره‌ی نظام حکومتی ایران و همه‌پرسی جمهوری اسلام و چگونگی انجام آن نیز در حزب جمهوری اسلامی بحث‌های زیادی شد که در نتیجه پیشنهاد شد نظام «جمهوری اسلامی ایران» به رای گذاشته شود و مرم با انداختن برگه‌ی «آری» یا «نه» در صندوق‌های اخذ رای، نظر خود را ابراز کنند.

این پیشنهاد خدمت امام مطرح شد و در شورای انقلاب به بحث گذاشته شد و سرانجام امام تصمیم گرفتند رفراندوم به صورت برگه‌ی «آری» یا «نه» باشد. درباره‌ی نظام نیز امام در سخنرانی خود در قم فرمودند: «جمهوری اسلامی، نه یک کلمه کم، نه یک کلمه بیش». سخنان امام درباره‌ی جمهوری اسلامی و چگونگی همه‌پرسی همه‌ی توطئه‌های داخلی و خارجی را خنثی کرد و رفراندوم جمهوری اسلامی در دهم و یازدهم فروردین ۱۳۵۸، در کمال آرامش برگزار شد و بیش از ۹۸ درصد مردم ایران به «جمهوری اسلامی» رای دادند.

ناکامی گروهک‌های چپ در تحریم رفراندوم ۱۲ فروردین

من در روز جمعه دهم فروردین برای دادن رای به مدرسه‌ی سپهسالار (مدرسه‌ی عالی شهید مطهری) رفتم و رای خودم را به صندوق انداختم و پس از آن به بسیاری از حوزه‌های سر زدم و از نزدیک حضور بی‌مانند مردم را در پای صندوق‌های آرا دیدم. ایران برای نخستین بار چنین منظره‌ی باشکوهی را به خود می‌دید که همه‌ی مردم برای دادن رای خود به حوزه‌های اخذر رای آمده و صف‌های طویلی را تشکیل داده بودند. من شاهد هیجان ردم از پیر و جوان و زن و مرد در حوزه‌های مختلف بودم. در آن روز با دیدن صف‌های طویل و آن همه شور و هیجان مردم، چندین بار اشک شوق ریختم. امام در روز جمعه ۱۰ر۱ر۱۳۵۸ در ساعات اولیه‌ی رای‌گیری، در محله‌ی چهارمردان قم که مرکز تحرکات انقلابی در سال ۱۳۵۷ بود، رای خود را به صندوق انداختند. امام همان روز فرمودند: قدم بعدی، انتخابات برای مجلس موسسان است و قدم سوم انتخابات مجلس شورای ملی خواهد بود. وی از ملت ایران خواستند که امروز و فردا (جمعه و شنبه) همه‌ی مردم پای صندوق آرا بروند و رای خود را بدهند. حتی امام فرمودند: برای اخذ رای همه‌ی مردم اگر دو روز کافی نباشد، باز هم زمان اخذ رای را تمدید خواهیم کرد.

به اعتقاد من برگزاری همه‌پرسی و حضور پرشور و بی‌مانند مردم در حوزه‌های اخذ رای، دنیا را متوجه کرد که انقلاب اسلامی ایران، یک انقلاب کاملا مردمی است و مردم ایران، خود آن را به وجود آورده‌اند و خود نیز از آن پاسداری می‌کنند. نفوذ امام و روحانیت برای همه آشکارتر شد و برای جهانیان روشن شد که این انقلاب، انقلابی دینی و اسلامی و مردمی است.

در میان امواج خروشان حضور مردم ایران، گروهک‌هایی مانند چریک‌های فدایی و جبهه‌ی دموکراتیک ملی که انتخابات را تحریم کرده بودند و با گروهک‌هایی که مردم را تحریک کرده بودند که به «جمهوری اسلامی» رای «آری» ندهند، جایگاه‌شان برای خودشان و مردم روشن شد و فهمیدند علی‌رغم آن همه فریاد و سر و صدا، قطره‌ای از دریا بیش نیستند. گروهک‌های چپ با «جمهوری اسلامی» مخالفت می‌کردند و از «جمهوری دموکراتیک» حمایت می‌کردند که امام در سخنرانی ۱۹ر۱ر۱۳۵۸ از آنان به عنوان عمال آمریکا با ماسک چپ‌گرایی یاد کرد.

اجرای همه‌پرسی که خیلی خوب برگزار شد، بر عهده‌ی وزارت کشورِ دولت موقت بود. از صندوق‌ها خوب محافظت شد و با نظارت دقیق، آرای ریخته‌شده شمارش گردید و با اعلام نتیجه‌ی رفراندوم، اولین سنگ‌بنای نظام اسلامی در کشورمان گذاشته شد و مهم‌ترین اقدام برای تثبیت نظام نوین انجام گردید.

نتیجه‌ی همه‌پرسی باعث شد همه‌ی نیروهای انقلابی، حاصل تلاش خود را مشاهده نمایند و احساس کنند به اولین هدف متعالی خود دست یافته‌اند. در عین حال دشمن نیز ضربه‌ای کاری خورد و علی‌رغم توطئه‌ها و تلاش‌های فراوان با چشم خویش استقرار نظام اسلامی را مشاهده کرد.

پس از اعلام نتیجه‌ی همه‌پری، امام روز دوازدهم فروردین را روز جمهوری اسلامی و روز نخستین حکومت الله خواند و آن را به ملت ایران تبرک گفت. امام در روز دوازده فروردین به عنوان تشکر از ملت ایران به خاطر حضور چشمگیر در رفراندوم پیام مهمی صادر کردند و در آن پیام فرمودند هر سال روز دوازده فروردین روز عید ملت ما خواهد بود.

۲۳۲۵۹