درمان با سلولهای بنیادی یکی از نوآورانه‌ترین روش‌های درمانی
سلولهای بنیادی تنها سلول‌هایی در بدن شما هستند که انواع مختلف سلول‌ها، مانند سلولهای خون، استخوان و ماهیچه را تولید می‌کنند. آن‌ها همچنین بافت‌های آسیب‌دیده را ترمیم می‌کنند. اکنون، سلولهای بنیادی برای درمان سرطان خون و اختلالات خونی ضروری هستند. محققان پزشکی معتقدند سلولهای بنیادی همچنین پتانسیل درمان بسیاری از بیماری‌های دیگر را دارند.
درمان با سلولهای بنیادی نوعی پزشکی بازساختی است که برای درمان و مطالعه بیماری‌ها استفاده می‌شود. این روش در درمان سرطان و کاهش خطر عفونت کاربرد دارد. محققان در حال بررسی سایر روش‌های استفاده از سلولهای بنیادی در درمان‌های پزشکی هستند. این مقاله به بررسی سلولهای بنیادی، شرایطی که آن‌ها درمان می‌کنند و ایمنی آن‌ها خواهد پرداخت. همچنین در مورد عوارض جانبی و خطرات درمان با سلولهای بنیادی بحث خواهد کرد.
یکی از منابع مهم سلولهای بنیادی، مغز استخوان است
اگر بدن شما یک ساختمان بود، سلولهای بنیادی شما پایه و اساس آن بودند. سلولهای بنیادی تنها سلول‌هایی در بدن شما هستند که می‌توانند سلولهای تخصصی ایجاد کنند. آن‌ها می‌توانند بیش از 200 سلول تخصصی، مانند سلولهای خون و استخوان، در میان تریلیون‌ها سلول در بدن شما ایجاد کنند. یک نوع سلول بنیادی بدن شما را می‌سازد. پس از ساختن بدن شما، نوع دیگری از سلولهای بنیادی به عنوان تیم‌های تعمیر و نگهداری اختصاص داده شده به ساختارهای خاص عمل می‌کنند.
در حال حاضر،پزشکان از ویژگی‌های خاص سلولهای بنیادی برای درمان سرطان خون و اختلالات خونی استفاده می‌کنند. محققان پزشکی هنوز در حال یادگیری نحوه عملکرد سلولهای بنیادی و نحوه استفاده از درمان‌های با سلولهای بنیادی برای درمان یا احتمالاً درمان بیماری‌ها هستند.
سلولهای بنیادی دو کار انجام می‌دهند که هیچ سلول دیگری نمی‌تواند انجام دهد:
آن‌ها به طور مداوم خود را تجدید می‌کنند و تقسیم می‌شوند تا نسخه‌های دقیقی از خود ایجاد کنند. سلولهای معمولی یا طبیعی تکثیر و تقسیم می‌شوند، اما عمر محدودی دارند.
آن‌ها تنها سلول‌هایی هستند که سلولهای تخصصی (تفاوت‌یافته) را برای تکمیل یا ترمیم انواع خاص سلولی می‌سازند. سلولهای بنیادی خون‌ساز از سلولهای خون و ایمنی پشتیبانی می‌کنند. سلولهای بنیادی بازال از سلولهای پوست پشتیبانی می‌کنند. سلولهای بنیادی مزانشیمی از استخوان، غضروف، ماهیچه و چربی پشتیبانی می‌کنند.
خون بند ناف نیز منبع غنی از سلولهای بنیادی است
سلولهای بنیادی برای کاری که برای ساخت و حفظ بدن شما انجام می‌دهند، مهم هستند. از این هم مهم‌تر، آن‌ها برای تحقیقات پزشکی ضروری هستند. محققان سلولهای بنیادی را برای موارد زیر مطالعه می‌کنند:
• درک نحوه وقوع بیماری‌ها: محققان سلولهای بنیادی را در بافت‌ها و اندام‌های مختلف کشت می‌کنند. تماشای نحوه تغییر سلولهای بنیادی هنگام رشد ممکن است به محققان کمک کند تا نحوه توسعه بیماری‌ها را درک کنند.
• یادگیری نحوه جایگزینی سلولهای آسیب‌دیده یا ناسالم با سلولهای بنیادی: محققان در حال مطالعه روش‌هایی هستند که سلولهای بنیادی می‌توانند به انواع مختلف سلول‌هایی تبدیل شوند که می‌توانند آسیب یا بیماری را در قسمت‌های خاصی از بدن شما درمان کنند. به عنوان مثال، روزی ممکن است محققان سلولهای بنیادی را برای درمان سوختگی‌های شدید با جایگزینی پوست آسیب‌دیده بسازند.
• آزمایش درمان‌ها و داروهای جدید. محققان از سلولهای بنیادی برای ارزیابی داروهایی که ممکن است در درمان بیماری‌های خاص مؤثرتر باشند، استفاده می‌کنند. با استفاده از سلولهای بنیادی مخصوصاً آماده شده، محققان می‌توانند تعیین کنند که آیا یک درمان مؤثر و ایمن است قبل از اینکه داروها را به افرادی که در آزمایش‌های بالینی شرکت می‌کنند، بدهند.
پزشکان ممکن است انواع سلولهای بنیادی را بر اساس منبع سلول‌ها یا عملکرد سلول‌ها طبقه‌بندی کنند. اکثر مردم احتمالاً با طبقه‌بندی سلولهای بنیادی بر اساس منبع آشنا هستند:
• سلولهای بنیادی جنینی (pluripotent). این سلول‌ها توانایی تبدیل شدن به هر نوع سلولی را دارند. ("pluri" به معنای بسیاری است. "potent" از کلمه لاتین posse یا قدرتمند بودن می‌آید.) محققان پزشکی سلولهای بنیادی جنینی را از خون بند ناف اهدایی یا جنین‌های توسعه‌یافته در طی لقاح آزمایشگاهی به دست می‌آورند.
• سلولهای بنیادی بافت‌خاص (multipotent or unipotent). این سلول‌ها می‌توانند سلولهای بنیادی جدید بسازند، اما فقط برای بافتی که در آن زندگی می‌کنند. به عنوان مثال، سلولهای بنیادی خون‌ساز در مغز استخوان شما می‌توانند سلولهای خون و پلاکت‌های جدید بسازند. اما آن‌ها نمی‌توانند سلولهای بنیادی جدید ریه یا کبد بسازند. محققان سلولهای بنیادی را از بافت اهدایی به دست می‌آورند.
• سلولهای بنیادی القایی چندتوان (iPS). این‌ها سلولهای بنیادی ساخته‌شده در آزمایشگاه هستند که شبیه سلولهای بنیادی جنینی عمل می‌کنند. محققان پزشکی از این سلول‌ها برای مطالعه نحوه رشد بافت‌ها و نحوه تأثیر بیماری بر بافت و همچنین برای آزمایش داروها و درمان‌های جدید استفاده می‌کنند.
این فرآیند با سلولهای بنیادی بالغ اهدایی آغاز می‌شود. محققان میلیون‌ها سلول را با هدف تبدیل سلولهای بنیادی بالغ اصلی به سلولهای جنینی یا چندتوان ساخته‌شده در آزمایشگاه پرورش می‌دهند. (سلولهای جنینی ساخته‌شده در آزمایشگاه مانند سلولهای جنینی طبیعی هستند که می‌توانند به هر نوع سلولی تبدیل شوند.)
پیوند سلولهای بنیادی یکی از روش‌های رایج درمان بیماری‌های خونی است
پزشکان ممکن است از سلولهای بنیادی بالغ برای جایگزینی سلولهای بنیادی آسیب‌دیده یا غیرعادی مغز استخوان استفاده کنند. به عنوان مثال، پیوندهای سلولهای بنیادی برای جایگزینی سلولهای بنیادی در مغز استخوان ممکن است از سلولهای بنیادی بالغ اهدایی استفاده کنند. پزشکان از آن‌ها برای درمان موارد زیر استفاده می‌کنند:
• سرطان‌های خون مانند لوسمی، میلوم چندگانه و لنفوم غیرهوچکین. افرادی که مبتلا به این بیماری‌ها هستند اغلب پس از دریافت شیمی درمانی یا پرتودرمانی شدید برای کشتن سلولهای بنیادی سرطانی در مغز استخوان خود، به پیوند سلولهای بنیادی نیاز دارند.
• اختلالات خونی مانند کم‌خونی سلول داسی‌شکل.
• استخوان‌های شکسته. پزشکان ممکن است از پیوندهای استخوانی استفاده کنند که ترکیبی از سلولهای بنیادی از بافت اهدایی و سایر مواد برای درمان استخوان‌های شکسته است.
مغز استخوان شما (بافت نرم و نرم در مرکز برخی استخوان‌ها) سلولهای بنیادی را تولید می‌کند که به سلولهای خون و پلاکت تبدیل می‌شوند. گلبول‌های قرمز اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل می‌کنند. گلبول‌های سفید به مبارزه با عفونت کمک می‌کنند. پلاکت‌ها خونریزی را مدیریت می‌کنند. هر چیزی که بر مغز استخوان شما تأثیر می‌گذارد می‌تواند بر آن سلولهای بنیادی خون‌ساز تأثیر بگذارد. بیماری‌های شایعی که بر سلولهای بنیادی شما تأثیر می‌گذارند عبارتند از:
• کم‌خونی آپلاستیک.
• اختلالات میلوفرولیفراتیو.
• لنفوم.
خطر رد پیوند یکی از عوارض جانبی درمان با سلولهای بنیادی است
هیچ راه اثبات‌شده‌ای برای ایجاد و حفظ سلولهای بنیادی سالم وجود ندارد، اما رعایت عادات سالم ممکن است کمک کند:
• یک رژیم غذایی متشکل از پروتئین بدون چربی، سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل بخورید.
• سیگار نکشید یا از تنباکو استفاده نکنید. تنباکو یک ماده سرطان‌زا شناخته شده است که سلول‌ها را آسیب می‌زند و خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.
• اگر نوشیدنی‌های حاوی الکل می‌نوشید، میزان مصرف خود را محدود یا متوقف کنید.
• پوست خود را از نور ماوراء بنفش خورشید یا تخت‌های برنزه محافظت کنید. نور ماوراء بنفش یک سرطان‌زای شناخته شده دیگر است.
• در مورد واکسن‌ها برای محافظت از خود در برابر ویروس‌ها با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت کنید.
• استرس خود را مدیریت کنید. استرس بر بدن شما تأثیر می‌گذارد. فعالیت‌هایی مانند ورزش یا مدیتیشن می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند.
در حالی که درمان با سلولهای بنیادی مزایای بسیاری دارد، خطراتی نیز برای درمان وجود دارد. یکی از بزرگ‌ترین خطرات بیماری پیوند علیه میزبان (GVHD) است. این بیماری در یک‌سوم تا یک‌چهارم از همه دریافت‌کنندگان پیوند آلوژنیک رخ می‌دهد. این زمانی است که بدن سلولهای سفید خون (WBC) اهداکننده را تشخیص نمی‌دهد و به آن‌ها حمله می‌کند. این می‌تواند در سراسر بدن مشکل ایجاد کند. درمان شامل داروهایی برای سرکوب سیستم ایمنی برای جلوگیری از حمله بدن به سلولهای اهداکننده است.
خطرات بالقوه دیگر درمان با سلولهای بنیادی عبارتند از:
• بیماری ورید مرکزی کبدی
• عود سرطان
• سرطان جدید
• اختلال لنفپرولیفراتیو پس از پیوند (PTLD)
سلولهای بنیادی بالغ توانایی تبدیل شدن به انواع محدودی از سلول‌ها را دارند
1. آیا پزشکان تاکنون از سلولهای بنیادی جنینی استفاده می‌کنند؟
بله، پزشکان ممکن است از سلولهای بنیادی گرفته شده از خون بند ناف اهدایی برای درمان اختلالات خونی استفاده کنند. (خون بند ناف خون باقی‌مانده در بند ناف و جفت افراد پس از زایمان است.) خون بند ناف اهدایی تنها درمان با سلولهای بنیادی جنینی است که توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) تأیید شده است.
2. سلولهای بنیادی کجای بدن زندگی می‌کنند؟
شما در سراسر بدن خود، از جمله مغز استخوان، مغز، رگ‌های خونی، پوست و قلب، سلولهای بنیادی دارید.
3. آیا می‌توانم تعداد سلولهای بنیادی خود را به طور طبیعی افزایش دهم؟
ممکن است خوانده باشید که مصرف برخی ویتامین‌ها ممکن است سلامت سلولهای بنیادی یا تعداد سلولهای بنیادی را افزایش دهد. محققان در حال مطالعه رابطه بین برخی ویتامین‌ها و سلامت سلولهای بنیادی هستند اما نتیجه نگرفته‌اند که مصرف ویتامین‌ها تعداد سلولهای بنیادی را افزایش می‌دهد.
4. آیا درمان با سلولهای بنیادی تضمین شده است؟
مانند هر درمان دیگری، درمان با سلولهای بنیادی نیز دارای موفقیت و شکست است و نتیجه آن به عوامل مختلفی بستگی دارد.
بدن شما حاوی تریلیون‌ها سلول است. سلولهای بنیادی در میان جمعیت سلولی برجسته هستند زیرا تنها نوع سلولی هستند که خود را به طور نامحدود تکثیر می‌کنند و سلولهای تخصصی ایجاد می‌کنند که می‌توانند سلولهای آسیب‌دیده را ترمیم کنند. در حال حاضر، پزشکان از درمان‌های با سلولهای بنیادی برای مدیریت و گاهی درمان سرطان خون و اختلالات خونی استفاده می‌کنند. محققان پزشکی معتقدند سلولهای بنیادی پتانسیل درمان و احتمالاً درمان بسیاری از بیماری‌های جدی دیگر را دارند.
گردآوری:بخش سلامت بیتوته
