فرزانه فراهانی: «مهاجرت» پدیده‌ای است که طی سال‌های اخیر و با وجود وضعیت اشتغال و کسب درآمد، یکی از اصلی‌ترین گزینه‌های انتخابی جوانان کشور به شمار می‌آید. بسیاری از جوانان ایرانی با وجود دارا بودن تحصیلات دانشگاهی در مقاطع ارشد و دکتری، نمی‌توانند شغل مناسبی را برای خود داشته باشند و اینجاست که به فکر مهاجرت می‌افتند.
در مسیر مهاجرت و عملی شدن چنین تصمیمی، مشکلات بسیاری پیش روی مهاجران قرار دارد و به هیچ عنوان نمی‌توان گفت که اجرای این تصمیم ساده و آسان است.
حسین غلامی استاد حقوق جزا و جرم شناسی دانشکده حقوق دانشگاه علامه طباطبایی در گفتگو با خبرآنلاین، از کلاهبرداری افراد سودجو تحت عنوان شرکتهای مهاجرتی از مهاجران ایرانی خبر داده است؛ مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید.
علت اصلی مهاجرت جوانان ایرانی چیست؟
در طول سال‌های اخیر و به دلایل مختلف از جمله ناپایداریهای سیاسی و اقتصادی و کاهش رواداری فرهنگی در عرصه حکمرانی ما شاهد یک دور جدیدی از مهاجرت و به خصوص مهاجرت نخبگان عرصه‌های مختلف اقتصادی، علمی، آموزشی، بهداشتی، درمانی و امثال این‌ها هستیم و خروج این میزان از سرمایه انسانی از کشور ایران یک خسارت و ضایعه بزرگ برای کشور است.
بسیاری از افرادی که تصمیم به مهاجرت می‌گیرند ثمره سال‌ها زحمت، دارایی خود و خانواده‌های خود را به جای دیگری منتقل می‌کنند و گاهی قربانی یا آسیب دیده شرایطی می‌شوند که مهاجرت برای آنها رقم می‌زند.
در حال حاضر با توجه به روندی که شکل گرفته است بازار مهاجرت تبدیل به یک موضوع اقتصادی برای فعالان عرصه مهاجر فرست شده و در نتیجه بسیاری از شرکت‌ها به طور واقعی یا غیر واقعی در تلاش هستند تا از جمعیت بزرگ نخبگان، قربانیان خود را پیدا کرده و با جلب اعتماد آنها در قالب انواعی از شرکتهای عمدتا صوری و با وعده‌های رنگارنگ این افراد را به سمت تبلیغاتی که در این مورد انجام می‌شود جذب کنند.
نحوه کارکرد شرکتهای مهاجرتی غیرواقعی چگونه است؟
گردانندگان این شرکتهای صوری که عمدتا ایرانی هستند و بسیاری از انها در خارج از کشور اقامت دارند در ابتدا مبالغی را از افراد گرفته و با این وعده که شما را به فلان کشور می‌فرستیم و برایتان شغل هم ایجاد می‌کنیم افراد را فریب می‌دهند و امروزه تبلیغاتشان از در و دیوار شهرها تا کف پیاده روها به چشم می‌خورد؛ در برخی موارد نیز به لحاظ فیزیکی دفتری وجود دارد که البته عمدتاً بدون مجوز تشکیل می‌شود و در بعضی موارد هم از دفاتر قانونی کاریابی، یا دفاتر شرکت‌ها و یا حتی از دفاتر وکالت به عنوان پوشش استفاده می‌کنند.
در بسیاری از موارد روند کلاهبرداری شرکتهای تبلیغات مهاجرت آسان به این شکل است که افرادی که در خارج از ایران زندگی می‌کنند این قبیل فعالیت‌ها را مدیریت کرده و در واقع تحت عنوان جعلی وکیل مهاجرت، از کسانی که قصد مهاجرت دارند کلاهبرداری می‌کنند.
گاهی حتی ممکن است این افراد کلاهبردار وارد برخی از دانشگاه‌های به اصطلاح درجه یک شده و از این طریق هم نیروهای جوان که به فکر مهاجرت هستند را شکار کنند.
در یک سری از این شرکت‌ها یا شبه شرکت‌ها نیز گاهی افراد کلاهبردار اقامت خارج از کشور ایران را هم دارند و به نوعی خودشان با تعدادی از افراد یا شبه شرکت‌ها در ایران تماس برقرار می‌کنند و پکیج های تبلیغاتی خود را در اختیار آنها می‌گذارند و به آنها می‌گویند شما به دنبال جلب مشتری باشید و در واقع وعده اخذ اقامت و استخدام در مشاغل مناسب را نیز به آنها می‌دهند و بعد از مدتی افراد را در یک روند مضمحل کننده قرار می‌دهند و باعث می‌شوند فرد همه زندگی خود را برای انجام مهاجرت فروخته و به دلار یا یورو تبدیل کند تا هزینه‌های مربوط به این روند را که گاه بسیار گران است بپردازد.
آیا پای طرف خارجی هم در کلاهبرداری از نخبه‌های ایرانی در میان است؟
گاهی در کلاهبرداری شرکتهای صوری مهاجرتی، پای افراد خارجی هم در میان است و طرف‌های خارجی هم با آگاه بودن از شرایط سخت شغلی و اقتصادی نخبه‌های ایرانی و تصمیم مهاجرت آنها از این مسئله سوء استفاده می‌کنند و این روند کلاهبردارانه در برخی در کشورهای منطقه مانند امارات متحده عربی، ترکیه، قبرس و حتی بعضی کشورهای توسعه یافته اروپایی، و نیز کانادا که به عنوان کشورهای مهاجر پذیر هم شهرت داشته و به نیروی کار ماهر نیز نیاز دارند، قابل بررسی است.
این کشورها به دلیل نرخ پایین رشد جمعیت و در واقع میزان بالای رشد و درآمد بالای اقتصادی که از آن برخوردار هستند نیازمند جذب نیروی کار بوده و از روش‌های مختلفی را برای تحقق این امر استفاده می‌کنند و از جمله این که زمینه فعالیت برخی شرکتهای صوری یا افراد سودجو و غیر واقعی را در کشور خودشان ایجاد کرده و یا بدون حساسیت لازم و از طرق مختلف نسبت به جذب نیروی کار اقدام می‌کنند.
به عنوان مثال شرکتی در یکی از این کشورها در حال فعالیت مشخص و قانونی است، اما یکی از این افرادی که در قالب پروژه‌های مهاجر پذیری و مهاجر فرستی و کاریابی فعالیت می‌کند با آن شرکت ارتباط برقرار کرده و می‌گوید مثلا من صد تا مجوز کار می‌خواهم و میتوانی با قرارداد صوری متقاضیان مهاجرت را استخدام کرده و درصدی از وجوه دریافتی را به چنین شرکتی می‌دهد. این در حالی است که این قبیل قراردادها برای فردی که برای شغل یا ادامه تحصیل قصد مهاجرت دارد، صرفا هزینه بر است.
در واقع از طریق مشارکت طرف خارجی در کلاهبرداری از مهاجران هم به سیستم اداری و اقتصادی کشور میزبان خیانت می‌کنند و هم به این فردی که در اینجا به دنبال مهاجرت است و با طرح پیشنهاد یک فرصت غیر واقعی پول بسیار گزافی را از او دریافت می‌کنند.
در حال حاضر طرف خارجی یا فرد ایرانی که اقامت کشور مقصد را دارد متاسفانه در ایران توانسته‌اند انواعی از نمایندگی‌ها را به صورت غیر قانونی و غیر رسمی ایجاد کرده و آن نمایندگی‌ها با توجه به بازار قدرتمند مهاجرتی که در ایران وجود دارد، عمدتاً افراد جوان، نخبگان، تحصیل کرده‌ها و سرمایه‌گذاران را قربانی و طعمه خود می‌کنند .در این موارد از متقاضیان مهاجرت با وعده اشتغال، اقامت و اخذ تابعیت پول های گزافی می‌گیرند. اگر کار اعزام و مهاجرت آنها را هم انجام دهند، او را در خارج از کشور چنان دچار شرایط ناپایدار و پراسترس می‌کنند که شخص از ترس اخراج و عدم تمدید اقامت مجبور به پذیرش شرایط پیشنهادی آنها شده و دور جدیدی از بزه‌دیدگی را تجربه می‌کند.
آیا تا کنون موضوع کلاهبرداری این شرکتهای مهاجرتی صوری و غیرقانونی را با مقامات انتظامی یا قضایی در میان گذاشته‌اید؟
به نظر می رسد مراجع مسئول از این شرایط بی اطلاع نیستند؛ لیکن پرداختن جدی به این موضوع کمتر در اولویت سیاستگذاری و اقدامات پیشگیرانه آنها بوده است. در هر حال توجه رسانه‌ها به این موضوع می‌تواند موجب جلب توجه بیشتر مسئولان به این معضل شود.
امیدوارم مسئولان در دستگاه‌های مختلف مثل پلیس، قوه قضائیه، وزارت کار رفاه و تعاون و حتی وزارت خارجه حساسیت بیشتری در خصوص مهاجرت و فعالیت شرکتهای صوری مهاجرتی و کلاهبرداری‌های متعدد آنها به خرج بدهند.
در ضمن مسئولان باید به این مطلب بیشتر توجه کنند که اگر چه مهاجرت به صورت عادی از جمله حقوق شناخته شده افراد ملت است اما فعالیت غیر مجاز و کلاهبردارانه افراد ، شرکتهای صوری و گروههای سازمان یافته در این خصوص آسیب‌های جدی را متوجه کشور و آحاد افراد جامعه می‌کند.
بدیهی است در صورت ضرورت در گفتگوی بعدی می توان با جزئیات و تفصیل بیشتر راجع به شگردها و شیوه های کلاهبردارانه در عرصه مهاجرت سخن گفت و به معرفی برخی از انواع اقدامات آنان در کشورهای مهاجرپذیر پرداخت.
۲۳۳۲۳۳
