همشهری آنلاین- الهام مصدقی راد: ژئو پارکها به جز اهمیت زمین شناختی، از منظر فرهنگی، باستان‌شناسی و بوم شناسی نیز دارای اهمیت هستند. به عبارتی دیگر، میراثی ارزشمند و به یادگار مانده از فعالیت‌های بلند مدت طبیعی و انسانی شمرده می‌شوند و باید بصورت پایدار مراقبت و مدیریت شوند. ژئوپارک یک کشور، زمانی به ژئوپارک جهانی از طرف یونسکو تبدیل می‌شود که مسائل زیست محیطی، توسعه پایدار میراث فرهنگی و توجه به حقوق اجتماعی و مدنی افراد در آن اهمیت داشته و واجد برنامه‌های مدیریتی، فرهنگی، ‌ باستان شناسی و بوم شناسی باشد. تاکنون ۳ ژئوپارک ایران درزمره ژئو پارک های جهانی درآمده اند. سال ۱۳۸۵ ژئوپارک قشم و سال گذشته ژئوپارک های ارس و طبس.

آماده افزایش ژئو پارک های کشور هستیم

نازنین بدری، مدیر پژوهش و مسوول مطالعات ژئو پارک سازمان زمین شناسی: ژئوپارک شدن یک برند بین المللی از جانب یونسکو است و نشان می‌دهد این منطقه هم امن است و هم آنکه استانداردهای بین المللی در زمینه گردشگری رارعایت کرده که توانسته به این برند دست یابد. در کشور ما تاکنون ۳۰ منطقه ارزشمند از نظر زمین شناسی شناسایی شده که قابلیت تبدیل شدن به ژئو پارک رادارند که به طور حتم با شناسایی بیشتر، تعداد این مناطق افزایش خواهد یافت. این مناطق به جز دارا بودن ارزش های زمین شناسی باید از منظر پویایی و توانمند سازی جامعه محلی، تکمیل زیرساختهای مرتبط با ساماندهی سایت ها، ایجاد دسترسی ها و ... نیز اقدام کرده تا مورد قبول یونسکو قرار گرفته، کارت سبز دریافت کرده و به عنوان ژئو پارک معرفی شوند. به عنوان مثال به جوامع محلی آموزش هایی در باره ژئو پارک داده میشود تا از المان‌های زمین شناسی همان منطقه در تولید محصولات بومی وسنتی استفاده کنند. درژئوپارک ارس، فسیلی مربوط به دوره زمین‌شناسی آمونیت وجود دارد، جوامع محلی با الهام از شکل این فسیل، محصولات دستی ساخته و به فروش می‌رسانند که در عین معرفی ژئو پارک به حفاظت وشناخت آن نیز کمک می‌کنند. ژئو پارک ها هر ۴ سال یکبار از طرف یونسکو پایش می‌شوند، درصورت توسعه شاخص‌ها این عنوان برایشان باقی می‌ماند اما اگر دچار پس روی شده باشند از فهرست ژئوپارک های دنیا خارج می‌شوند. این اتفاق چند سال قبل به دلیل تغییر مدیریت های متوالی برای ژئوپارک قشم رقم خورد اما دوباره با تلاش فراوان و چند سال بعد مجددا به فهرست ژئو پارک های دنیا برگشت. کشور چین با دارا بودن بیش از ۴۰ ژئو پارک رتبه اول را در دنیا دارد. ایران با وجود اینکه از همان ابتدا و در سال ۲۰۰۰ پیوستن به فهرست ژئو پارک ها را آغاز کرد تاکنون تنها ۳ ژئو پارک دارد که درصورت همکاری های بیشتر و جدی تربین دستگاهی می توان تعداد آنها را افزایش داد. دریاچه شیرز در لرستان، فیروز آباد فارس، سبلان استان اردبیل، مرنجاب، چابهار و ... از جمله دیگر مناطق دارای پتانسیل برای تبدیل شدن به ژئوپارک هستند.

ژئوپارک جهانی قشم : اولین ژئوپارک جهانی ایران و یکی از نخستین ژئوپارک‌های شبکه جهانی است که در سال ۱۳۸۵ به ثبت رسید. جزیره قشم، جنگل‌های حرا و جزیره هنگام بعنوان محدوده ژئوپارک جهانی قشم در شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو به ثبت رسیده است و اکنون این ژئوپارک با مساحت ۲۰۶۳ کیلومتر مربع یکی از با سابقه ترین ژئوپارک غرب آسیا و خاورمیانه است. این ژئوپارک نخستین ژئوپارک خاورمیانه است که به عضویت شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو درآمده‌است. جزیره قشم دارای تشکیلات زمین‌شناختی منحصر به فردی است و مناطقی بسیار زیبا و دیدنی به شکل بیابان‌های سنگی ایجاد کرده‌است. ژئوپارک قشم به دلیل موقعیت استراتژیک خود در خلیج فارس از اهمیت بالایی برخوردار است و نماینده منطقه‌ای میان ژئوپارک‌های آسیای شرقی و اروپایی است. این منطقه از نظر زمین‌شناختی، فرهنگی و سایت‌های موجود از تنوع بالایی برخوردار است. بام قشم، دره شور، دره قاضی، ساحل تهخم گذاری لاک پشت ها، صخره خرچنگ ها و ... از جمله ژئوسایت های این ژئوپارک است.

ژئوپارک جهانی طبس : در شمال غربی استان خراسان جنوبی واقع شده است. به عنوان یک شاهراه مواصلاتی جنوب و غرب ایران به شرق و شمال شرق ایران شناخته می شود. این ژئوپارک گنجینه‌ای بسیار ارزشمند از پدیده های گوناگون جهت مطالعات و انجام فعالیت‌های گردشگری فراهم آورده و باعث شده تا این منطقه یکی از مناطق مستعد و مهم توسعه توریسم، به ویژه ژئوتوریسم در ایران شناخته شود. به دلیل غنای بالای زمین شناسی، شهرستان طبس از طرف بسیاری از اندیشمندان و دانشمندان زمین شناسی به عنوان بهشت زمین شناسی و موزه فسیل ایران شناخته شده است و می‌توان سیر تحولات کره زمین، را در آن مشاهده نمود.

ژئوپارک جهانی ارس : در استان آذربایجان شرقی واقع شده و محدوده آن بر گستره شهرستان جلفا منطبق است. این ناحیه فراخور اقلیم آن پوشش‌ گیاهی متنوعی دارد؛ درختان نیمه گرمسیری، پوشش استپ، جنگل های متراکم ارسباران و خط یرف دائمی. ناحیه جلفا از دیرباز گذرگاه طبیعی و معبری برای رفت‌وآمد و تجارت بین قفقاز جنوبی و آذربایجان ایران بوده و از این لحاظ و در طول تاریخ موقعیتی استراتژیک و منحصر بفرد داشته است. قدمت این منطقه به قرن پنجم قبل از میلاد بر می‌گردد. کلیسای سنت استپانوس، کلیسای چوپان، راک فال، آسیاب خرابه، ژئوسایت علی باشی و ... ژئوسایتهای منطقه آزاد ارس وجلفا بوده و به عنوان ژئوپارک ارس شناخته می‌شوند.

• ۲۱۳ ژئو پارک در دنیا وجود دارد
• ۳ ژئو پارک متعلق به ایران است
• ۴۸ کشور، دارای ژئو پارک هستند
• بیش از ۴۰ ژئو پارک، متعلق به چین است
• ۳۰ نقطه در کشور تاکنون شناسایی شده و پتانسیل تبدیل شدن به ژئو پارک را دارند

: