در ادبیات روانشناختی، به این مفهوم، «مدل استفاده جبرانی از اینترنت» میگویند. این مفهوم بیان میکند که افرادی که نیازهای برآوردهنشده در دنیای واقعی دارند، میتوانند از شبکههای اجتماعی آنلاین برای جبران این فقدان کمک بگیرند.
غذا خوردن معمولاً تجربهای جمعی است و وقتی آدمها بخواهند تنها غذا بخورند، تماشای موکبانگ به آنها این حس را میدهد که گویی با دیگران همسفره شدهاند. سبک خاص روایتگری ویدئوهای موکبانگ هم میتواند نوعی صمیمت آنلاین ایجاد کند. بینندگان این ویدئوها، معمولاً ارتباطی عاطفی و همدردی با سازنده آن ویدئو حس میکنند. برای مثال، ممکن است در یک ویدئو، سازنده موکبانگ در اتاقی غذا بخورد که لوازم و تجهیزات ارتشی مانند مجسمههای جنگی و تفنگهای اسباببازی قرار دارد. او با این کار میتواند با کهنهسربازهای بازنشسته ارتباط برقرار کند تا تنهایی کمتری حس کنند یا نیازهای اجتماعی آنها، حتی بهمدت خیلی کوتاه، برآورده شود.
در هرم مازلو، اهمیت برقراری ارتباط با دیگران بهخوبی نمایش داده شده است. هرم مازلو، یک نمودار سلسلهمراتب نیازهای انسانی است. در این نمودار، نیازهایی که در ردیف پایینتر قرار میگیرند، نیازهای ابتداییتر هستند. به این معنا که این نیازها باید پیش از نیازهای ردیفهای بالایی (که پیچیدهتر هستند) ارضا شوند. در این نمودار، جایگاه نیاز به عشق و تعلقداشتن، نشاندهنده میزان اهمیت ارتباطات اجتماعی است.
تماشای ویدئوهای غذا خوردن چه جنبههای منفی دارد؟
آدمهای زیادی به ویدئوهای موکبانگ، حس انزجار دارند. تماشای خودویرانگری یک انسان جلوی دوربین یا اسراف غذایی سازنده ویدئو، چندان خوشایند به نظر نمیرسد. بیشتر انتقادهایی هم که به ویدئوهای موکبانگ میشود، زیادهروی در تماشای آنها و ایجاد رفتارهای تخریبگر شخصی است. پژوهشگران نیز، علل روانشناسی پشت تماشای ویدئوهای موکبانگ را بررسی کردهاند. در ادامه، خطرات تماشای ویدئوهای موکبانگ را بررسی میکنیم.
نارضایتی از تصویر بدنی
میزبانهای ویدئوهای موکبانگ، همیشه جلوی دوربین، حجم زیادی غذا میخورند. با این حال، اکثر آنها وزن پایین و تناسب اندام دارند. همین موضوع باعث شده که یکی از سؤالهای رایج در اینترنت این باشد: «تولیدکنندههای ویدئوهای موکبانگ، چطور اینقد لاغر هستند؟» و برخی مردم از اینفلوئنسرهای غذا درخواست کنند که وزنشان را بهطور عمومی اعلام کنند.
بینندگان چندان از پشت صحنه ساخت این ویدئوها خبر ندارند و نمیدانند که بعضی از تولیدکنندههای ویدئوهای موکبانگ قبل از خوردن حجم عظیمی از غذا، مدتی هیچ چیز نمیخورند تا وزن اضافه نکنند. به علاوه، یک ویدئو ممکن است در چند نوبت ضبط شود و همه غذا به یکباره خورده نشود.
پس چندان عجیب نیست که تماشاگران با دیدن این ویدئوها، تصور منفی نسبت به وزن و شکل بدن خود پیدا کنند. چرا که آنها کمتر یا حتی به اندازه ویدئوها غذا میخورند اما اضافهوزن دارند.
یک پژوهش در همین باره نشان داد که شرکتکنندگانی که نارضایتی زیادی از تصویر بدنی خود دارند، بیشتر ویدئوهای موکبانگ تماشا میکنند و احتمالا در زمان تماشای آن، خودشان هم غذا میخورند.
ایجاد یا بازگشت اختلالهای تغذیهای
یک پژوهش نشان میدهد که عادتهای تغذیهای بیش از ۳۲ درصد از تماشاگران پروپاقرص موکبانگ، تحت تأثیر قرار میگیرند. پژوهشگران میگویند موکبانگ برای نمایش به مخاطبان در شبکههای اجتماعی، صحنهسازی و اجرا میشود. پس، اگر ویدئویی با هدف خوردن حجم زیادی غذا یا خوردن غذاهای ناسالم ساخته شود، میتواند سابقه پرخوری یا رفتارهای تغذیهای غیرقابل کنترل در میان برخی تماشاگران را افزایش دهد. بهخصوص اگر بینندگان، این رفتار تولیدکننده ویدئو را مطلوب یا درست تعبیر کنند.
با ادامه تماشای چنین ویدئوهایی و عادت به این کار، درک بیننده از حجم درست یا سالم غذا خوردن دچار تغییر میشود و موکبانگ میتواند باعث پرخوری یا افراط در خوردن شود.
در یک پژوهش دیگر، عوامل موفقیت ویدئوهای موکبانگ بررسی شد. دانشمندان در این پژوهش دریافتند که در میان ویدئوهای موکبانگ، آن مواردی که پرخوری را به نمایش میگذاشتند، در مقایسه با آنهایی که پرخوری نمیکردند، بازدید بهشدت بالاتری میگرفتند. علاوهبر این، ویدئوهایی که در آنها میزان زیادی غذا در مدت زمان کم خورده میشد، بیش از ویدئوهایی دیده میشد که غذا خوردن در آنها با محدودیت زمانی روبرو نبود.
بیشترین تأثیر ویدئوهای موکبانگ مربوط به خوردن غذاهای تند و پر ادویه، یا غذاهای آزاردهنده برای معده بود. این دسته ویدئوها، چهار برابر بیشتر از دیگر ویدئوهای غذاخوردن دیده میشدند. به نظر میرسد که بینندگان موکبانگ، از تماشای رفتارهای ناسالم در غذا خوردن بیشتر استقبال میکنند.
برخی افراد که میخواهند از زیادهروی در خوردن جلوگیری کنند، این ویدئوها را نگاه میکنند تا میل آنها به خوردن ارضا شود اما متحمل عواقب خوردن غذا و خوراکی هم نشوند. حتی برخی میگویند که تماشای موکبانگ را بهعمد در برنامه روزانه خود قرار دادهاند تا بهجای خوردن خوراکیهای ناسالم و هوسهای غذایی، از این طریق، وزن کم کنند! این موضوع، زمانی خطرناک میشود که بهجای خوردن غذا به میزان مطلوب یا خوردن تمام وعدههای غذایی، آدمها بخواهند حجم غذای مصرفی خود را محدود کنند. این کار بسیار خطرناک است. برخی دیگر از رفتارهای تغذیهای ناسالم یا اختلالهای تغذیهای شامل استفراغ غذا پس از صرف آن و سوءمصرف داروهای ملین، با هدف کاهش وزن است.
آسیب تولیدکننده ویدئو به خود
دریافت توجه زیاد از سمت مخاطبان ویدئوهای موکبانگ، ممکن است حتی تولیدکننده این ویدئوها را در جستجوی توجه و ثروت بیشتر، به کارهای عجیبتر ترغیب کند. پاسخ به درخواستها و چالشهایی که از سمت بینندگان این ویدئوها مطرح میشود، ممکن است باعث شود تا تولیدکننده ویدئوهای موکبانگ به سلامت خود بهشدت آسیب بزند.
چگونه مانند حرفه ای ها تولید محتوا کنیم؟
برای مثال، میزبان ممکن است در یک ویدئو، به اندازه وزنش کالری مصرف کند یا ۱۰هزار کالری در یک وعده مصرف کند تا توجه بیشتری بگیرد. گاهی اوقات ممکن است این رفتارهای عجیب، نوعی مکانیزم مقابلهای باشد. در واقع، سازنده ویدئو ممکن است با چنین رفتارهایی بخواهد به اختلالهای روانی خود در ارتباط با تغذیه واکنش نشان دهد. یک پژوهش در دانشگاه چستر آمریکا، بر این موضوع مهر تأیید میزند. این پژوهش نشان داد که بین اختلالهای تغذیه و خودآزاری، ارتباط وجود دارد.
تأثیر منفی بر اخلاقیات
سبک بعضی از ویدئوهای موکبانگ، داستانسرایی است. سازنده در این ویدئوها، ممکن است مسائلی نادرست را مطرح کند و بهخاطر تأثیر زیاد خود بر مخاطب، اخلاقیات ناپسند را عادیسازی کند. برای مثال، ممکن است او در رفتار با حیوانات خشونت نشان دهد، از قاتلهای سریالی بگوید یا حتی اسرافکاری را ترویج کند.
حتماً با خودتان میگویید که «کدام آدم احمقی، تحت تأثیر این چرندیات قرار میگیرد؟» ماجرا از این قرار است که این ویدئوها در فضایی صمیمی و دوستداشتنی گرفته میشوند و از محرکهای لذتبخش، مانند ASMR نیز در خوردن غذا استفاده میشود. وقتی مخاطب، صمیمیت نسبت به تولیدکننده ویدئو حس میکند یا حسی خوب از دیدن ویدئو میگیرد، احساسات او تحت تأثیر قرار میگیرند و ممکن است جهتگیری نادرستی پیدا کند یا حتی احساسات غیر انسانی در او به وجود بیاید.
اعتیاد یا تخریب شخصی
تماشای ویدئوهای موکبانگ ممکن است منجر به اعتیاد شود و علائمی دقیقاً مانند اعتیاد به مواد مخدر ایجاد کند. موکبانگ هم میتواند مانند برخی سرگرمیهای دیگر، حس نیاز به ادامه تماشای این ویدئوها ایجاد کند. برخی تماشاگران ممکن است با تماشای بیش از حد ویدئوهای موکبانگ بهدنبال راهی تخریبکننده برای کاهش احساس تنهایی، بیحوصلگی یا عدم تعامل اجتماعی باشند.
در یک پژوهش، تماشای ویدئوهای موکبانگ که شامل خوردن خوراکیهای ناسالم میشدند، بررسی شد. طبق نتایج این تحقیق، اگر فردی وقت زیادی را به تماشای ویدئوهای موکبانگ بگذراند، نوعی اعتیاد پیدا کرده است. دانشمندان در این پژوهش، از تعداد ۶۰۴ نفر طرفداران ترکتبار ویدئوهای موکبانگ خواستند تا یک مدل سنجش اعتیاد به موکبانگ و چند پرسشنامه را تکمیل کنند. پاسخهای دو درصد از شرکتکنندگان نشان میداد که آنها ویدئوهای موکبانگ را به مدت چهار ساعت یا بیشتر در طول روز تماشا میکنند.
پژوهشگران این تحقیق دریافتند که بهطور کلی، تماشای بیش از حد موکبانگ با تماشای اعتیادوار یوتیوب در ارتباط است. این نوع تماشای اعتیادگونه، با احساس تنهایی ارتباط دارد. پژوهشگران از این تحقیق نتیجه گرفتند که تماشای بیش از حد ویدئوهای موکبانگ در افرادی که حس تنهایی میکنند و دوست دارند در کنار دیگران غذا بخورند، احتمالاً یک رفتار مقابلهای ناکارآمد است. در واقع، بینندهها قصد دارند تماشای این ویدئوها را جایگزین ارتباط و تعامل مستقیم کنند.
چاقی
پژوهشی که در کره جنوبی، یعنی زادگاه موکبانگ، روی بیش از ۱۲۰هزار نفر دانشآموز و دانشجو انجام شد. این پژوهش، ارتباط میان تماشای ویدئوهای موکبانگ را با شاخص توده بدنی (BMI) اندازه گرفت و دریافت که تماشای موکبانگ باعث چاقی در پسرها شده است.
نکات احتیاطی برای تماشای ویدئوهای غذا خوردن
با توجه به خطرات و معایب تماشای موکبانگ که در بخش قبلی بررسی شد، بهتر است در تماشای ویدئوهای غذا خوردن، چند نکته را در نظر بگیرید:
وضعیت و روحی روانی خود را بررسی کنید: هر بار تصمیم میگیرید که ویدئوی غذا خوردن تماشا کنید، اول از خودتان بپرسید که اوضاع ذهن و روانتان چطور است؟ شاید بهتر باشد که برای مراقبت از سلامت روان خود، روزی که حال مناسبی ندارید، موکبانگ تماشا نکنید.
ویدئو را در زمان غذا خوردن پخش نکنید: غذا خوردن بدون فکر و توجه، ممکن است باعث پرخوری شود. همچنین، وقتی در حال تماشای کسی باشید که پرخوری میکند، ممکن است شما هم بهطور غیرارادی، پرخوری کنید. پس زمانی که غذا میخورید، فیلم و تلویزیون تماشا نکنید یا در شبکههای اجتماعی نگردید اما اگر قصد داشتید همزمان با ویدئوی موکبانگ غذا بخورید، به حجم غذای مصرفی خود دقت کنید.
اینفلوئنسرهای سالم غذا را پیدا کنید: آن دسته از تولیدکنندههای ویدئوهای موکبانگ که غذاهای معمولی یا سالم میخورند، در مقایسه با کسانی که حجم زیادی خوراکی ناسالم میخورند، تأثیر بهتری بر سالمخواری دارند. طبیعی است که تماشای ویدئوهای ناسالم سرگرمکنندهتر است اما اینطور تصور کنید که قرار است از دوستی دعوت کنید تا هر دو روی یک میز، غذا بخورید. ترجیح میدهید کدام آدم را دعوت کنید: دوستی که کمک میکند تا تصمیمات تغذیهای سالمتر بگیرید یا دوستی که سلامتی شما را به خطر میاندازد؟
به نیازهای بدن خود گوش دهید: تولیدکننده ویدئوهای موکبانگ شبیه به یک دوست نزدیک به نظر میرسد که در ضیافتی کنار شما، مشغول خوردن است. اما اگر کمی تأمل کنید، متوجه میشوید که شما واقعاً نمیدانید پشت صحنه ویدئو چه میگذرد. پس به بدن خودتان گوش بدهید و تلاش نکنید که رفتار آدم جلوی دوربین را تقلید کنید. وقتی گرسنه هستید، غذا بخورید و وقتی سیر شدید، دست از خوردن بکشید. اگه همراه با این مدل ویدئوها، دارید غذا میخورید، یادتان باشد که ایرادی ندارد غذای شما زودتر از او تمام شود.
حساب زمان را داشته باشید: اگر متوجه علائم اعتیاد به موکبانگ شدید، برای تماشای این ویدئوها، محدودیت زمانی مشخص کنید. احتمال زیادی دارد که وقتی ویدئوهای جذاب و سرگرمکننده غذا خوردن را نگاه میکنیم، حساب زمان از دستمان برود و متوجه نشویم که چقدر پای آنها نشستهایم. پس برای خودتان، یک هشدار صوتی تنظیم کنید و بیش از زمان مشخصشده، موکبانگ تماشا نکنید.
اگر پسر هستید: بیشتر به غذا خوردن همزمان با تماشای ویدئوهای موکبانگ دقت کنید! چرا؟ چون احتمال پرخوری با تماشای موکبانگ، در پسران نسبت به دختران، بیشتر است.
شما به ویدئوهای غذا خوردن علاقه دارید؟
کسی نمیتواند ادعا کند که موکبانگ دوست ندارد! چون حالا، برای هر کسی و با هر سلیقهای، ویدئوهای جذاب غذا خوردن وجود دارد. برخی از این ویدئوها حاوی اطلاعات فرهنگی و تغذیهای مفیدی نیز هستند.
اما در نهایت، هر آدمی این ویدئوها را با دلایل شخصی خودش تماشا میکند. پس دفعه بعدی که دیدید کسی ساعتهای طولانی به تماشای موکبانگ نشسته، تعجب نکنید! شاید او دارد با احساس تنهایی مبارزه میکند، شاید بهدنبال ایجاد حس تعلق به دیگران، تجربه احساسات خوشایند، یا فرار از چیزی است که از آن وحشت دارد. موکبانگ برای ذهن، بدن و روح شما حس دریافت پاداش به وجود میآورد.
