همشهری آنلاین – گروه سیاسی: رزمایش دریایی مشترک ایران و جمهوری‌آذربایجان در شرایطی با شعار «همکاری برای صلح و دوستی» به میزبانی منطقه چهارم دریایی امام رضای(ع) ارتش برگزار شد که نیروهای فرامنطقه‌ای و به‌ویژه آمریکا طی سال‌های اخیر با حساسیت ویژه‌ای تحولات جاری در این حوزه را عمدتا با هدف مهار توسعه نفوذ منطقه‌ای ایران و روسیه پیگیری کرده‌اند.
در شرایطی که منطقه دریای‌خزر طی دهه‌های گذشته به کانونی برای رقابت قدرت‌های فرامنطقه‌ای، ازجمله آمریکا و اروپا به‌منظور توسعه نفوذ سیاسی، اقتصادی و همچنین امنیتی تبدیل شده‌است، اکنون این ایران است که با درپیش گرفتن «سیاست همسایگی» و با انجام اقدام‌های چندوجهی، ازجمله برگزاری رزمایش‌های مشترک، راهبرد تقویت روزافزون همگرایی منطقه‌ای را به‌منظور مقابله با حضور نیروهای فرامنطقه‌ای در خزر دنبال می‌کند.
مشخصات رزمایش
میزبان: نیروی دریایی ارتش، منطقه چهارم دریایی امام رضا (ع)
شعار رزمایش: همکاری برای صلح و دوستی
کشورهای حاضر: ایران و جمهوری‌آذربایجان
نیروهای مشارکت‌کننده از ایران: یگان‌های شناور و پروازی نیروی‌دریایی ارتش، سپاه‌پاسداران و فراجا
ناوگان جمهوری‌آذربایجان: شناورهای امداد و نجات «جی. ۲۱۹» و «ای ۶۴۰»
ناوگان ایران:
- ناوشکن دیلمان (ناو سرفرماندهی)
- ناو موشک‌انداز پیکان
- ناو موشک‌انداز سپر
- ناو موشک‌انداز جوشن
- یک فروند بالگرد ۲۱۲ AB
- شناوری شهید بصیر سپاه پاسداران
- شناورهای دریابانی فراجا
تمرینات رزمایش
- کمک به کشتی سانحه‌دیده
- تمرین برای انجام اقدام‌های امدادی و پزشکی
- انجام عملیات تجسس و نجات
- انجام تمرین‌های لازم برای برقراری امنیت کشتیرانی
- تمرین عکسبرداری هوایی
- اجرای سناریوی صورت‌بندی و آرایش‌های تاکتیکی
اهداف راهبردی رزمایش
- بالا بردن سطح همکاری یگان‌های دریایی دو کشور
- کاهش مدت زمان عملیات نجاتِ کشتی‌های گرفتار در اضطرار
- مقابله با آلودگی‌های زیست محیطی
- جلوگیری از سوانح کشتیرانی و امداد و نجات
- بسترسازی برای توسعه تجارت دریایی
- تامین امنیت دریایی در دریای خزر
- نمایش توانمندی‌های بومی برای تامین امنیت منطقه
- ارتقای صلح و ثبات در منطقه
چرا رزمایش‌های مشترک مهم است؟
برگزاری رزمایش‌های مشترک منطقه‌ای، طی سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین راهبردهای مدنظر نیروهای مسلح ایران تبدیل شده‌است که به دلایل مختلف، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که در ادامه به بررسی برخی از آنها می‌پردازیم.
مقابله با ائتلاف‌سازی‌های فرامنطقه‌ای: یکی از از مهم‌ترین دلایل اهمیت برگزاری و مشارکت در رزمایش‌های منطقه‌ای، ناکام گذاشتن دولت‌های غربی در پیگیری راهبرد «ائتلاف‌سازی علیه ایران» است. آمریکایی‌ها طی سال‌های اخیر به‌صورت مستمر چنین راهبردی را پیگیری کرده‌اند.
تثبیت جایگاه نظامی ایران در منطقه: برگزاری رزمایش‌های دوجانبه و چندجانبه با کشورهای منطقه، سبب تثبیت جایگاه نظامی ایران شده و بسیاری از تهدیدهای فرا روی کشور را خنثی خواهد کرد.
ارتقای بازدارندگی: شکل‌دهی به همکاری‌های منطقه‌ای، به‌ویژه در حوزه نظامی – دفاعی، توان بازدارندگی ایران را به‌منظور مقابله با نیروهای فرامنطقه‌ای افزایش می‌دهد.
نمایش قدرت جهانی قدرت دفاعی – نظامی ایران: برگزاری رزمایش‌های مشترک، از جمله با قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی مانند روسیه و چین، که طی سال‌های اخیر شاهد آن بوده‌ایم، پیش از هر چیز نشان‌دهنده پذیرش منطقه‌ای و جهانی قدرت و توان رزمی – نظامی نیروهای مسلح ایران است.
همگرایی در ساختار نظام جهانی: برگزاری چنین رزمایش‌هایی نشان می‌دهد کشورها به درک مشترکی از مقتضیات جاری در سطح نظام جهانی رسیده‌اند و می‌کوشند براساس الگوهای تازه اقدام کنند.
نمایش توان عملیاتی کشورهای منطقه: حضور قدرت‌های منطقه‌ای در رزمایش‌های مشترک این ویژگی مهم را دارد که به قدرت‌های فرامنطقه‌ای نشان می‌دهد نیروهای بومی از توان عملیاتی برای تامین امنیت و ثبات در منطقه برخوردارند و توان «عکس‌العمل» مناسبی دارند.
ناکامی در رویکرد «تهدید محوری» : مشارکت فعالانه ایران در برگزاری رزمایش‌های منطقه‌ای یک پیام روشن برای نیروهای متخاصم، از جمله محور واشنگتن – تل‌آویو دارد؛ اینکه تهدیدهایی متوجه ایران می‌کنند تاثیری بر روند رو به توسعه توان دفاعی – تسلیحاتی ایران نداشته است.
ارسال پیام سیاسی به منطقه و جهان: کشورهای منطقه با برگزاری چنین رزمایش‌هایی با اعتماد بیشتری با رویکردهای منطقه‌گرایانه ایران مواجه می‌شوند و قدرت‌های غربی نیز عزم ایران را برای عبور از نظم تحمیلی بر منطقه درمی‌یابند.
هموارسازی مسیر برای تحقق امنیت دسته‌جمعی منطقه‌ای: برگزاری رزمایش‌های مشترک یک ویژگی اساسی دیگر هم دارد؛ اینکه کشورهای منطقه‌ای می‌توانند از موانع فرامنطقه‌ای در مسیر دستیابی به یک اتئلاف دفاعی مستحکم منطقه‌ای عبور کنند.
تعمیق همکاری‌های راهبردی در سطح منطقه و جهان: حضور فعالانه در رزمایش‌های منطقه‌ای می‌تواند اقدامی در مسیر عمق‌بخشی به مناسبات راهبردی با قدرت‌های جهانی، مانند چین و روسیه باشد.
