در سوره انعام آیه ۱۴۱ آمده است: «و اوست که باغ‌هایی آفرید نیازمند به داربست و بی نیاز از داربست و درخت خرما و کشتزار، با طعم‌های گوناگون و زیتون و انار، همانند، در عین حال ناهمانند. چون ثمره آوردند از آنها بخورید و در روز حق آن را نیز بپردازید و اسراف مکنید که خدا اسرافکاران را دوست ندارد».
درخت زیتون یکی از اولین و قدیمی‌ترین درختان میوه است که امروز در مناطقی با آب و هوای مدیترانی کشت می‌شود و به دلیل اهمیت و نقش بارز روغن زیتون در سلامتی انسان این روغن در دنیا و ایران از مصرف قابل ملاحظه‌ای برخوردار است، به طوری که طی چندین سال اخیر بر اساس آمار سازمان فائو کشورهای مختلفی مثل چین، پاکستان، ایران و چند کشور دیگر برنامه توسعه کشت زیتون را به اجرا در آورده‌اند.
طارم زنجان نیز جزو مناطقی است که باغات زیتون آن با توجه به آب و هوای مدیترانه‌اش زبانزد خاص و عام است. زنجان در زمینه سطح زیر کشت و میزان تولید محصول زیتون، رتبه نخست کشور را دارد و بیش از ۲۱ هزار هکتار از مزارع شهرستان طارم شامل باغ‌های زیتون است.
شهرستان طارم بیش از ۴۰ درصد زیتون کشور را تولید می‌کند. طارم بزرگ‌ترین تولیدکننده زیتون کشور است و بیشترین روغن زیتون کشور نیز در این شهرستان تولید و تهیه می‌شود.
امسال ۸۰۷۰ نفر بهره‌بردار طارمی در حال برداشت این محصول بودند و حدود ۱۶ هزار هکتار سطح زیر کشت بارور محصول زیتون بوده و حدود ۵۰ هزار تن زیتون در سال‌جاری در شهرستان تولید شده است.
برداشت محصول سبز زیتون تا اواخر مهرماه در شهرستان طارم ادامه دارد و بعد از آن برداشت زیتون روغنی آغاز می‌شود که زیتون سبز (بومی) کنسروالیا، مانزانیلا ارقام زیتون در شهرستان طارم هستند و از ارقام روغنی این محصول می‌توان شنگی، آربیکن و کرونائیکی را نام برد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به ظرفیت استان در تولید زیتون می‌گوید: زیتون در منطقه طارم محصول استراتژیک به‌شمار می‌آید، چراکه بسیاری از باغداران در این حوزه فعال هستند و اقتصاد منطقه تحت تاثیر برداشت این محصول قرار دارد.
روح‌الله حسنی با اشاره به اینکه از ۱۸۰ واحد فعال صنایع تبدیلی کشاورزی در استان زنجان، ۵۱ واحد در زمینه محصولات باغی مثل زیتون و کشمش، است، می‌افزاید: فرآوری زیتون یکی از مواردی است که در این رابطه تلاش‌هایی انجام شده ولی انتظار در این بخش بالا بوده و باید سرمایه‌گذاری بیشتری در این بخش انجام شود.
البته رئیس جهاد کشاورزی یکی از عمده مشکل در حوزه زیتون را سلف خری می‌داند و می‌گوید: افرادی که توانایی مالی دارند از فروش زیتون سبز در مقیاس زیاد خودداری کرده و برداشت نیز به نحوی باشد که همه باغداران در بازار تجمع نداشته باشند زیرا موجب افت قیمت و سوءاستفاده برخی افراد می‌شود.
توسعه صنایع تبدیلی تکرار خواسته باغداران طارمی
صنایع تبدیلی رکن جدایی‌ناپذیر زیتون طارم است. زیتون طارم از مرغوبیت بسیار بالایی در سطح کشور برخوردار است و با توجه به حجم بالای تولید زیتون در طارم، این شهرستان ظرفیت افزایش واحدهای فرآوری را دارد.
باید پذیرفت با به کارگیری هر چه بیشتر مهندسی کشاورزی می‌توان نیازها در حوزه تولید زیتون در شهرستان طارم را برطرف کرد و قطعا اعمال مهندسی کشاورزی در زیتون طارم هم سبب بالا رفتن کیفیت و هم افزایش راندمان تولید می‌شود که این امر در نهایت منتفع شدن کشاورزان را به دنبال دارد.
۱۷ واحد فرآوری کنسروی و ۱۱ واحد استحصال روغن زیتون با ظرفیت اسمی ۲۵ هزار تن روغن در استان فعال است و ۷۰ درصد محصول برداشت شده به صورت فرآورده کنسروی و ۳۰ درصد نیز به صورت روغن زیتون وارد بازار خواهد شد.
دستگاه‌های روغن‌کشی موجود کمتر از ظرفیت اسمی خود فعال هستند که یکی از دلایلی که کارخانه‌های فراوری ی نمی‌توانند از حداکثر ظرفیت تولیدی خود استفاده کنند کمبود زیتون خام است زیرا سهم بیشتر تولید زیتون خام صرف کنسروسازی می‌شود.
این کمبود در کنار اینکه زیتون طارم برند خود را به رقیب رودباری باخته مزید بر علت شده است. رقیبی که در همسایگی بوده و با استفاده از ظرفیت تردد بالا مسافران توانسته بازار را به نام خود کند. در حالی که یکی از فعالان در حوزه زیتون معتقد است دلیل اصلی ناشناخته ماندن زیتون طارم و عرضه شدن آن به نام سایر شهرها را سوءمدیریت مسئولان استانی اعلام کرد.
مهدی عباسی می‌گوید: سوءتدبیر مقامات استان باعث شده است تا زیتون طارم همچنان ناشناخته باقی بماند، وقتی مقامات وقت استان به نامه‌های ما به عنوان شورای ملی زیتون ایران پاسخ ندادند، همین امر باعث می‌شود تا زیتون طارم به نام زیتون رودبار وارد بازار شود.
وی ادامه می‌دهد: نیاز مبرم زیتون این است که مجتمع زیتون در استان استقرار یابد که متاسفانه مقامات وقت استانی هیچ‌گونه همراهی در این زمینه نداشته‌اند، این در حالی است که وظیفه ذاتی مقامات استانی، همراهی تشکل‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد است و این همراهی در سایر استانها دیده می‌شود.
او ایجاد مجتمع‌های زیتون در آزادراه زنجان ـ تهران را تنها راه برون‌رفت از این مشکل دانست و می‌گوید: هیچ راه دیگری برای شناخته شدن و عرضه زیتون به نام طارم نداریم. این محصولات باید در قالب مجتمع‌های بزرگ به نام زنجان عرضه شود.
اصلاحی که باید جدی گرفت
به منظور توسعه و احیای زیتون در کشور نیز از سال ۱۳۷۱ طرح اصلاح و توسعه باغات زیتون توسط معاونت باغبانی وزارت کشاورزی مورد اجرا درآمد که از جمله این استانها خوزستان، فارس، گلستان، قزوین و زنجان بود.
در استان زنجان در شهرستان طارم، سطح زیر کشت باغات بارور نشان می‌دهد که گسترش تولید محصول زیتون از روند رو به رشدی برخوردار است و بعد از گذشت چندین سال از شروع طرح توسعه کشت زیتون در کشور، سطح کشت این محصول در منطقه طارم متوسط عملکرد شهرستان تا حدی بهبود یافته است.
زنجیره تامین زیتون و فرارورده‌های حاصل از آن یکی از زنجیره‌های تامین محصولات کشاورزی است که نیاز به اصلاح و بررسی دارد. بنابراین اهمیت محصول زیتون چه از نظر سلامت جامعه و چه از لحاظ اقتصادی و افزون بر این بروز مشکالتی در تولید و درآمد کشاورزان براثر سوداگری دلالان و همچنین آسیب‌پذیری صنایع تبدیلی زیتون بر اثر واردات بی‌رویه این محصول طبق نظر کارشناسان شورای ملی زیتون از جمله دلایل ضرورت انجام مطالعه بیشتر در این به شمار می‌رود. با توجه به نظرات کارشناسان و پژوهشگران در زمینه بازاریابی زیتون می‌توان به بررسی برخی از ضعف‌های زنجیره تامین فعلی زیتون پرداخت.
به نظر کارشناسان اتاق بازرگانی زنجان که نظرات خود را در قالب مقاله‌ای منتشر کرده‌اند حاشیه بازاریابی زیتون گسترده است به گونه‌ای که سبب افزایش قیمت روغن زیتون و فرارورده‌های دیگر آن برای مصرف‌کننده و نیز تضعیف تولید شده است. در این راستا باید فکری به حال محصولی کرد که عمده اقتصاد باغداران منطقه را درگیر خود کرده و ظرفیت بسیار بالایی در حوزه‌های مختلف در صورت فرآوری آن دارد به‌طوری‌که حتی هسته این محصول می‌تواند در صورت برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری تبدیل به احسن شده و ثروتی هنگفت را نصیب کشاورزان و باغداران منطقه کند.
انتهای پیام
